Commissie-Juncker (2014-2019)

• * 

  in plaats van Alenka Bratušek, die zich na de hoorzitting terugtrok

** trad formeel toe in september 2016 na het vertrek van Lord Jonathan Hill (Financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktunie³⁶), die opstapte na het Brexit-referendum³⁷.

*** benoemd 4 juli 2017; tot 1 januari 2017: Kristalina Georgieva

**** taken worden per 1 februari 2019 waargenomen door Miguel Arias Cañete wegens verkiezingsverlof

***** taken worden per 1 april 2019 waargenomen door Jyrki Katainen wegens verkiezingsverlof

****** taken worden per 2 juli 2019 waargenomen door Maroš Šefčovič wegens ontslagneming

******* taken worden per 2 juli 2019 waargenomen door Johannes Hahn wegens ontslagneming

In de Commissie-Juncker namen de vicevoorzitters³⁸ een bijzondere plaats in. Vicevoorzitters Ansip, Dombrovskis, Katainen en Šefčovič en Hoge Vertegenwoordiger Mogherini zaten ieder een projectteam voor: een cluster van beleidsterreinen die nauw met elkaar verbonden zijn. Dankzij deze opzet van de Commissie konden vicevoorzitters binnen hun projectteam voorstellen van andere Eurocommissarissen blokkeren. De Eurocommissaris voor betere regulering²⁴ en tevens vicevoorzitter Frans Timmermans³ kon commissiebreed voorstellen blokkeren als deze ondeugdelijk of van slechte kwaliteit waren, of teveel regelgeving zouden opleveren. Hij werkte hierbij nauw samen met de Eurocommissaris voor begrotingszaken (eveneens vicevoorzitter).

Vrijhandel

Onder de Commissie-Jucker werd het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada, CETA, door beide partijen getekend. In 2017 keurde het Europees Parlement het akkoord goed en begon de gedeeltelijke implementatie van CETA, in afwachting van ratificatie van het akkoord door de EU-lidstaten. Ook sloot de Commissie een economische partnerschapovereenkomst (EPA) met Japan, die in juli 2018 werd getekend door beide partijen en in werking trad op 1 februari 2019. Daarnaast sloot de Commissie handelsverdragen met Vietnam, Singapore, Mexico en met Zuid-Korea. Daarentegen kwamen de onderhandelingen met de Verenigde Staten over een vrijhandelsakkoord, het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), stil te liggen vanaf het begin van het Amerikaanse presidentschap van Donald Trump.

Brexit

Na het Brexit-referendum³⁷ van juni 2016, stapte de Britse eurocommissaris Lord Jonathan Hill (Financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktunie³⁶) op. Hij werd vervangen door landgenoot Sir Julian King, die de kleinere portefeuille Veiligheidsunie³³ kreeg. De taken van Hill kwamen toe aan de Let Valdis Dombrovskis. De Europese Commissie werd aangewezen als EU-onderhandelaar met het Verenigd Koninkrijk over een uittredingsovereenkomst. Na jarenlange moeizame onderhandelingen bereikten de EU en het Verenigd Koninkrijk uiteindelijk een akkoord in oktober 2019.

Griekenland

In de nasleep van de eurocrisis heeft de Commissie-Juncker Griekenland veel steun verleend in de vorm van een derde pakket aan noodleningen in 2015. Hiervoor had het land al twee pakketten steun ontvangen, neerkomend op miljoenen euro's. Door deze inzet van de Commissie kon Griekenland binnen de eurozone³⁹ blijven. De economische maatregelen heeft de Commissie veel kritiek opgeleverd, maar Juncker heeft het zelf gepresenteerd als een prestatie van zijn Commissie.

Migratiecrisis

Migratie uit het Midden-Oosten en Afrikaanse landen leidde tot een toename van het aantal asielzoekers in de EU. Dit zette de EU voor de uitdaging om de opvang, hulp en herverdeling over lidstaten van miljoenen migranten in goede banen te leiden. De crisis leidde tot spanningen tussen West- en Oost-Europa, doordat landen in Oost-Europa weigerden vluchtelingen over te nemen van andere lidstaten. De Commissie-Juncker heeft getracht het migratiebeleid te hervormen, maar heeft hierin weinig kunnen bereiken, aangezien veel lidstaten hun eigen migratiebeleid wilden vaststellen. Wel heeft de Commissie in dit kader een vluchtelingendeal gesloten met Turkije in 2016 en heeft het hervormingen van het Europese Grenswachtagentschap Frontex⁴⁰ doorgevoerd.

Cleppe, Pieter, 'Vijf jaar Commissie Juncker: The Good, the Bad and the Ugly', Clingendael Spectator, 25 maart 2019, https://spectator.clingendael.org/nl/publicatie/vijf-jaar-commissie-juncker-good-bad-and-ugly.

Kassim, Hussein en Brigid Laffan, 'The Juncker Presidency: The 'Political Commission' in Practice', Journal of Common Market Studies, 57 (2019): 49-61.

Shahin, Jamal en Robin de Bruijn, 'Een balans van vijf jaar Commissie-Juncker', De Hofvijfer 8 (2018): 92, https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vku8fc6uvuqp/nieuws/een_balans_van_vijf_jaar_commissie.

Voerman, Gerrit en Jan van der Harst (red.), De Commissie-Juncker: laatste kans voor Europa? Tussenbalans na een jaar, Montesquieu-reeks deel 6 (Montesquieu Instituut, Den Haag, 2015), https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vjyeitdl6nnx/de_commissie_juncker_laatste_kans_voor.

Werts, Jan, 'Juncker's 'State of the Union': tóch optimisme', De Hofvijver 7 (2017): 77, https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vkh1iq99piy3/nieuws/juncker_s_state_of_the_union_toch.

Montesquieu Instituut

Sebastiaan Princen schreef voor het Montesquieu Instituut een terugblik op de Commissie-Juncker.

• 1. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 2. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 10 februari 2010 tot 1 november 2014. Voorzitter was de Portugees José Manuel Barroso, die op 16 september 2009 door het Europees Parlement werd gekozen. VVD-politica Neelie Kroes was een van de vicevoorzitters van de Commissie en was beslast met de portefeuille digitale agenda, nadat zij in Commissie-Barrosso I verantwoordelijk was geweest voor mededingingsbeleid.
   
• 3. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
   
• 4. 

  Om de enorme hoeveelheid aan Europese regels te beheersen, werkt de Europese Commissie aan een agenda voor betere regelgeving. De agenda moet ertoe leiden dat Europese wetgeving eenvoudiger is, doeltreffender en gemakkelijker na te leven. Daarvoor moeten Europese regels en Europees beleid op een transparante manier tot stand komen, op basis van wetenschappelijk bewijs en na input van burgers en belangenorganisaties.
   
• 5. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Nicolas Schmit . Hij neemt de taken over van Marianne Thyssen uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Werkgelegenheid, sociale zaken en arbeidsmobiliteit.
   
• 6. 

  De Europese Volkspartij (EVP) is de partij van christendemocratische stromingen in de Europese Unie en in enkele buurlanden van de EU. Het Nederlandse CDA en de ChristenUnie zijn aangesloten bij de EVP, evenals bijvoorbeeld de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU) en de Christlich-Soziale Union in Bayern (CSU) uit Duitsland, het Franse Les Républicains, de Spaanse Partido Popular en het Italiaanse Forza Italia.
   
• 7. 

  Mariya Gabriel (1979) was vanaf 4 juli 2017 t/m 15 mei 2023 lid van de Europese Commissie namens Bulgarije. In de Commissie-Von der Leyen heeft zij de portefeuille innovatie, onderzoek, cultuur, onderwijs en jeugd. In de Commissie-Juncker was zij belast met digitale economie en maatschappij. Mevrouw Gabriel was in 2009-2017 lid van het Europees Parlement voor de christendemocratische partij GERB en vicevoorzitter van de EVP-fractie in het Europees Parlement.
   
• 8. 

  De Cyprioot Christos Stylianides (1958) was lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij belast met humanitaire hulp. Stylianides is lid van het Cypriotische parlement voor DISY, de centrumrechtse partij van Cyprus. Als partijfunctionaris hield hij zich bezig met Europese zaken. Van huis uit is hij kaakchirurg.
   
• 9. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Janez Lenarčič. Hij neemt de taken over van Eurocommissaris Christos Stylianides uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Humanitaire hulp en Crisismanagement.
   
• 10. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Johannes Hahn. Hij neemt de taken van Gunther Oettinger uit de Commissie-Juncker over. Voorheen heette deze functie 'Eurocommissaris van Begroting en personeelszaken'.
   
• 11. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar werd opgeheven in deember 2019. De functie werd vervuld door één van de vicevoorzitters van de Commissie. De eurocommissaris was Maroš Sefčovič. Hij verving tijdelijk Andrus Ansip, die lid was geworden van het Europees Parlement.
   
• 12. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker en werd vervuld door één van de vicevoorzitters van de Commissie. De eurocommissaris was Jyrki Katainen.
   
• 13. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Paolo Gentiloni. Hij neemt de taken over van Eurocommissaris Pierre Moscovici uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Economische en financiële zaken, belastingen en douane.
   
• 14. 

  De Partij van Europese Sociaal-Democraten (PES) is de overkoepelende partij van Europese sociaaldemocratische partijen. Bij de PES zijn behalve de Nederlandse PvdA onder meer de Duitse Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD), de Franse Parti Socialiste (PS) en de Italiaanse Partito Socialista Italiano aangesloten. Bij de PES zijn ook partijen aangesloten uit onder meer Noorwegen, Servië en Turkije.
   
• 15. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Ylva Johansson. Zij neemt de taken over van Eurocommissaris Dimitris Avramopoulos uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Migratie, binnenlandse zaken en burgerzaken.
   
• 16. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar werd opgeheven per 1 december 2019. De Eurocommissaris was Tibor Navracsics.
   
• 17. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Janusz Wojciechowski. Hij neemt de taken van Eurocommissaris Phil Hogan uit de Commissie-Juncker over.
   
• 18. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 19. 

  De functie Eurocommissaris voor Ontwikkelingssamenwerking werd opgeheven in december 2019.
   
• 20. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar werd opgheven per 1 december 2019. De functie werd vervuld door één van de vicevoorzitters van de Commissie: de eurocommissaris was Valdis Dombrovskis. Aanvankelijk was zijn portefeuille euro en sociale dialoog. Na het vertrek van de Britse eurocommissaris Jonathan Hill op 15 juli 2016, nadat de Britse bevolking zich in een referendum had uitgesproken voor een vertrek uit de Europese Unie, werd zijn takenpakket uitgebreid met financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktunie.
   
• 21. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Stella Kyriakides. Zij neemt de taken over van Vytenis Andriukaitis uit de Commissie-Juncker.
   
• 22. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 23. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Virginijus Sinkevičius. Hij neemt de taken over van Eurocommissaris Karmenu Vella uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Milieu, maritieme zaken en visserij.
   
• 24. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar werd opgeheven per 1 december 2019. De eurocommissaris was Frans Timmermans.
   
• 25. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Olivér Várhely. Hij neemt de taken van Johannes Hahn uit de Commissie-Juncker over. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen.
   
• 26. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Thierry Breton. Hij neemt de taken van Eurocommissaris Elžbieta Bieńkowska uit de Commissie-Juncker over. Voorheen heette deze functie Eurocommissaris voor Interne markt, Industrie, Ondernemerschap en Midden- en kleinbedrijf.
   
• 27. 

  Deze functie werd van november 2014 tot december 2019 vervuld door Carlos Moedas.
   
• 28. 

  De functie Eurocommissaris voor Regionaal Beleid is per december 2019 opgeheven Deze functie werd van 2 juli 2019 tot en met november 2019 tijdelijk vervuld door Johannes Hahn. Hij verving Corina Creţu, die lid was geworden van het Europees Parlement.
   
• 29. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Adina-Ioana Vălean. Zij neemt de taken over van Eurocommissaris Violeta Bulc uit de Commissie-Juncker.
   
• 30. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Kadri Simson. Zij neemt de taken over van Maroš Šefčovič uit de Commissie-Juncker. Voorheen heette deze functie Energie Unie.
   
• 31. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar werd opgeheven per 1 december 2019. De eurocommissaris was Miguel Arias Cañete.
   
• 32. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar opgeheven per 1 december 2019. De portefeuille werd in de Commissie-Von der Leyen verdeeld over twee functies. De Eurocommissaris was Věra Jourová.
   
• 33. 

  Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker maar is opgeheven per 1 december 2019. De eurocommissaris was Sir Julian King.
   
• 34. 

  Dit is een Europese centrumrechtse, eurosceptische politieke partij. De Partij van Europese Conservatieven en Hervormers is in 2009 opgericht onder de naam Alliantie van Europese Conservatieven en Hervormers en veranderde in 2019 naar de huidige naam. De partij is verbonden met de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) in het Europees Parlement. De partij staat voor een radicale hervorming van de Europese Unie op basis van conservatieve uitgangspunten en economisch liberale beginselen.
   
• 35. 

  Deze functie wordt sinds september 2020 vervuld door Valdis Dombrovskis. Hij nam de taken over van Phil Hogan, die in december 2019 Cecilia Malmström uit de Commissie-Juncker had opgevolgd. Hogan trad tussentijds af.
   
• 36. 

  Deze functie wordt sinds oktober 2020 vervuld door Mairead McGuinness. Deze functie was nieuw in de Commissie-Juncker en werd vervult door Lord Jonathan Hill, maar hij trad in juli 2016 af na het Britse referendum over een vertrek uit de Europese Unie. Met zijn vertrek werden de taken ondergebracht bij een andere portefeuille die vernoemd werd tot Euro, sociale dialoog, financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktunie. In de Commissie-Von der Leyen werd een deel van die taken weer overgedragen, dit maal naar de Eurocommissaris voor een Economie die werkt voor de mensen. Later werd ook de functie van Eurocommissaris voor Financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktunie weer ingevoerd.
   
• 37. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 38. 

  De voorzitter van de Europese Commissie mag binnen de Commissie vicevoorzitters benoemen. Tot 2014 waren dit vooral erefuncties. Sinds het aantreden van de Commissie-Juncker (2014) bekleden de vicevoorzitters een belangrijke positie. Zij coördineren het werk van de andere eurocommissarissen in een aantal teams, ingedeeld op beleidsthema's.
   
• 39. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.
  
   
• 40. 

  Het Europees Grenswachtagentschap (Frontex) ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie. Lidstaten zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de bewaking van buitengrenzen. Het agentschap vult de lidstaten waar nodig aan.