Uitvoeringsrichtlijn
Dit bindende besluit van de Europese Unie bevat bepalingen waar alle lidstaten1 van de Europese Unie2 aan moeten voldoen. De lidstaten zijn verplicht de doelstellingen te verwezenlijken; de wijze waarop staat de lidstaten vrij, al zijn uitvoeringsmaatregelen vaak nauwgezet beschreven en is de ruimte voor eigen invulling gering. Lidstaten zijn verantwoordelijk voor de juiste en tijdige implementatie3 van uitvoeringsrichtlijnen.
Uitvoeringsrichtlijnen zijn beperkt in wat er mee geregeld kan worden. Alleen zaken die nodig zijn om de implementatie van eerder aangenomen Europese wetgeving in de Unie te verzekeren kunnen in een uitvoeringsrichtlijn worden vastgelegd.
Toepassingsgebied
Uitvoeringsrichtlijnen zijn niet direct toepasbaar omdat ze eerst moeten worden omgezet in nationale wetgeving. Anders dan bij richtlijnen4 is de ruimte die lidstaten hebben bij het implementeren van uitvoeringsrichtlijnen in principe erg beperkt - het doel van uitvoeringsmaatregelen is ervoor te zorgen dat Europese wetgeving volgens 'eenvormige voorwaarden' wordt geïmplementeerd. Daarom wordt er voor het vaststellen van uitvoerende maatregelen in de regel gekozen voor de uitvoeringsverordening5.
Uitvoeringsrichtlijnen kunnen alleen worden vastgesteld wanneer er in Europese wetgeving is voorzien in verdere uitwerking van de bedoelde maatregelen in uitvoerende wetgeving. Een uitvoeringsrichtlijn mag niet meer bevatten dan regels om aan te geven hoe een stuk wetgeving moet worden uitgevoerd. Uitvoeringsrichtlijnen betreffen heel specifieke onderwerpen en zijn in principe technisch van aard.
Om er voor te zorgen dat de doelen van een uitvoeringsrichtlijn wel gehaald worden, moeten lidstaten uitvoeringsrichtlijnen op tijd omzetten in nationale wetgeving. Een lidstaat kan voor het Europees Hof van Justitie6 worden gedaagd als hij dat niet op tijd heeft gedaan, of als de nationale wetgeving niet bijdraagt aan het behalen van de gestelde doelen in de uitvoeringsrichtlijn.
Een Europese uitvoeringsrichtlijn geldt niet rechtstreeks voor burgers. Wanneer een nationale overheid te laat is met het implementeren van een uitvoeringsrichtlijn, mogen particulieren zich wel op de bepalingen uit een uitvoeringsrichtlijn beroepen tegenover elk nationaal voorschrift dat niet met de uitvoeringsrichtlijn in overeenstemming is. Ze kunnen ook aanspraak maken op de hun op grond daarvan toekomende rechten en deze rechten eventueel voor de nationale rechter geldend maken. Dit heet het principe van rechtstreekse werking. Een voorwaarde is wel dat de bepalingen van de uitvoeringsrichtlijn voldoende nauwkeurig zijn.
Vaststellen uitvoeringsrichtlijn
Er zijn twee procedures voor het vaststellen van een uitvoeringsrichtlijn7.
In beide gevallen ligt het initiatief en het uiteindelijke besluit bij de Europese Commissie, maar het verschil tussen de twee is of de Commissie wel of geen goedkeuring nodig heeft van een comité waar vertegenwoordigers van de lidstaten in plaatsnemen, een zogeheten comitologie-comité8.
Op het terrein van het gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid geldt dat de Raad het initiatief neemt en ook het uiteindelijke besluit neemt.
Uitvoeringshandelingen, waar de uitvoeringsrichtlijn een mogelijke vorm van is, vinden hun basis in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie9 (VwEU).
-
-instrument: zesde deel VwEU titel I hoofdstuk 2 eerste afdeling art. 29110
- 1.Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
- 2.De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
- 3.Europese regels en wetten moeten soms omgezet (geïmplementeerd) worden in Nederlandse wetgeving voordat ze in Nederland geldig zijn.
- 4.Dit bindende besluit van de Europese Unie bevat doelstellingen waar alle lidstaten van de Europese Unie aan moeten voldoen. De lidstaten zijn verplicht de doelstellingen te verwezenlijken; de wijze waarop staat de lidstaten vrij. Lidstaten zijn verantwoordelijk voor de juiste en tijdige implementatie van richtlijnen.
- 5.Dit bindende besluit van de Europese Unie geldt rechtstreeks in alle lidstaten van de Europese Unie. Hierdoor hebben uitvoeringsverordeningen dezelfde werking als een nationale wet. In geval van strijdigheid gaat de uitvoeringsverordening echter boven nationaal recht.
- 6.Het in 1952 opgerichte Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) moet ervoor zorgen dat de wetten en regels die in Europa gemaakt worden, goed worden toegepast. De Europese wetten - het gemeenschapsrecht - moeten in alle lidstaten hetzelfde worden uitgevoerd. Het Hof van Justitie ziet er verder op toe dat het EU-recht in alle lidstaten op dezelfde manier wordt toegepast.
- 7.Het uitwerken van Europese wetgeving om deze te kunnen implementeren is in beginsel een zaak van de lidstaten van de Europese Unie. In sommige gevallen is het noodzakelijk dat Europese wetgeving in alle lidstaten op eenzelfde, juiste, manier wordt geïmplementeerd.
- 8.Dit type comités van de Europese Unie worden in het leven geroepen om de Europese Commissie bij te staan bij de implementatie van Europese regelgeving. De comitologie-comités bestaan uit nationale overheidsexperts. Dat kunnen ambtenaren zijn, of experts afgevaardigd namens een lidstaat. Ze worden voorgezeten door een ambtenaar van de Europese Commissie. Als we het over deze groep van comités hebben, spreken we ook wel van 'comitologie'.
- 9.Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) is een gewijzigde versie van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EG). De gewijzigde versie is in 2009 van kracht geworden. In het VwEU staat wat de bevoegdheden zijn van de Europese Unie, en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
- 10.1. De lidstaten nemen alle maatregelen van intern recht die nodig zijn ter uitvoering van de juridisch bindende handelingen van de Unie.
- 11.De Europese Unie gebruikt verschillende instrumenten om Europese wet- en regelgeving mee vast te leggen, om beleid van de lidstaten mee te coördineren of de lidstaten mee te adviseren. Rechtsinstrumenten zijn onder te verdelen in twee categorieën, bindende en niet-bindende rechtsinstrumenten. Uitvoerende rechtsinstrumenten vallen onder de bindende instrumenten, maar zijn als aparte categorie opgenomen.