Commissie-Barroso I (2004-2010)

Deze Commissie¹ trad op 22 november 2004* aan en bleef tot 10 februari 2010 in functie. De voorzitter van de Commissie was de Portugese politicus José Manuel Barosso. VVD-politica Neelie Kroes was Eurocommissaris voor mededinging.

Belangrijke thema's voor de commissie waren de institutionele veranderingen (in 2004-2005 Grondwettelijk Verdrag, vanaf 2007 Verdrag van Lissabon²), de gevolgen van de financiële crisis van 2008, de relatie met Rusland (met name waar het de energievoorziening betreft) en de aanpak van de wereldwijde klimaatproblemen³. Verder had de Commissie veel bemoeienis met het tot stand brengen van een gezamenlijk asielbeleid, met de onderhandelingen over mogelijke toetreding van onder meer Kroatië, Macedonië en Turkije, met de relatie met Servië en de positie van Kosovo, en met gezamenlijk militair optreden tegen piraterij in onder andere de kustwateren bij Somalië.

De Commissie Barrosso werd opgevolgd door de Commissie Barrosso II⁴. De voorzitter mocht een tweede termijn aanblijven.

• * 

  Het Europees Parlement verhinderde het aantreden van de commissie per 1 november 2004 vanwege bezwaren tegen de samenstelling (met name tegen de Italiaanse kandidaat Buttiglione).

Na de uitbreiding van het aantal lidstaten in 2004 en 2007 was er een nieuw verdrag nodig om de EU democratischer en beter bestuurbaar te maken. Het Verdrag van Nice⁷, gesloten in 2001, werd gezien als ontoereikend. Na het mislukken van een Europees grondwettelijk verdrag in 2006, werd in 2007 het Verdrag van Lissabon⁸ ondertekend. Het verdrag gaf het Europees Parlement⁹ nieuwe wetgevingsbevoegdheden en het werd op een aantal beleidsgebieden op gelijke voet geplaatst met de Raad van ministers.¹⁰

De Commissie Barrosso maakte in 2007 stappen om klimaatverandering aan te pakken. Er kwam voor het eerst beleid op het gebied van energie. Het doel was om 20% minder broeikasgassen uit te stoten in 2020. Een ander doel van dit beleid was om de EU minder afhankelijk te maken van energie uit Rusland.

In de zittingsperiode van deze Commissie werd ook een begin gemaakt met de onderhandelingen over toetreding van Kroatië¹¹, (Noord-)Macedonië¹² en Turkije¹³.

• 1. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 2. 

  Op 1 december 2009 is het Verdrag van Lissabon in werking getreden. Hiermee kwam een einde aan een lang hervormingsproces. Het verdrag is erop gericht de Europese Unie beter bestuurbaar en democratischer te maken.
   
• 3. 

  De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat de aarde door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt en dat extreme weersomstandigheden vaker voorkomen. Deze klimaatverandering zet de leefbaarheid van veel gebieden op aarde onder druk en heeft grote gevolgen voor onder andere natuur en landbouw. Om de gevolgen te beperken is internationaal afgesproken de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2°C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Ook de Europese Unie spant zich zowel op Europees niveau als op mondiaal niveau in om klimaatverandering tegen te gaan.
   
• 4. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 10 februari 2010 tot 1 november 2014. Voorzitter was de Portugees José Manuel Barroso, die op 16 september 2009 door het Europees Parlement werd gekozen. VVD-politica Neelie Kroes was een van de vicevoorzitters van de Commissie en was beslast met de portefeuille digitale agenda, nadat zij in Commissie-Barrosso I verantwoordelijk was geweest voor mededingingsbeleid.
   
• 5. 

  Neelie Kroes, dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer, was tussen 1971 en 2014 als VVD-politica in vele functies actief. Zij werd in 1971 Tweede Kamerlid en was toen woordvoerster vervoer en onderwijs. In het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was zij staatssecretaris van vervoerszaken en PTT-zaken. Daarna was mevrouw Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) en kabinet-Lubbers II (1986-1989). In die functie was zij onder meer verantwoordelijk voor de spreiding van de PTT (hoofddirectie naar Groningen) en voor de verzelfstandiging van de PTT. Na haar ministerschap werd zij onder meer president van Universiteit Nijenrode en had zij vele functies in het bedrijfsleven. In 2004-2010 was mevrouw Kroes als Europees commissaris belast met mededinging. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) had zij de portefeuille digitale agenda en was zij tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie.
   
• 6. 

  Karel De Gucht (1954) was van juli 2009 tot 1 november 2014 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was hij belast met handel. Daarvoor had hij een half jaar de portefeuille ontwikkeling en humanitaire hulp. De Gucht was lid van het Europees Parlement, van het Vlaams Parlement en van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Sinds 2004 is hij minister van Buitenlandse Zaken en in december 2008 werd hij vicepremier. De Gucht, die tevens advocaat en burgemeester van Berlare is, was lange tijd voorzitter van de Vlaamse liberale partij Open VLD.
   
• 7. 

  Dit Europese verdrag heeft institutionele hervormingen mogelijk gemaakt die met het oog op de uitbreiding van de Europese Unie met de tien landen in het oosten en zuiden van Europa noodzakelijk waren. Het Verdrag van Nice is op 1 februari 2003 in werking getreden.
   
• 8. 

  Dit Europese verdrag voerde een aantal hervormingen door om de Europese Unie democratischer en beter bestuurbaar te maken nadat in 2004 en 2007 twaalf nieuwe landen lid zijn geworden van de Europese Unie. Het Verdrag van Lissabon is op 1 december 2009 in werking getreden.
   
• 9. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 10. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 11. 

  Kroatië is een land in het noordwesten van de Balkan. Het land grenst aan Slovenië, Hongarije, Servië, Montenegro en Bosnië en Herzegovina. Het land heeft een grote kustgebied, wat erg populair is bij toeristen. Kroatië onderderging na de onafhankelijkheid in 1991 een gestage opmars naar een stabiele democratie en geldt daarmee als voorbeeld voor andere landen in de Balkan. Op 1 juli 2013 trad Kroatië toe tot de Europese Unie.
   
• 12. 

  De Republiek Noord-Macedoniė (voorheen de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië) is een land in het midden van de Balkan. Het land ligt ingesloten tussen Albaniė, Kosovo, Serviė, Bulgarije, en Griekenland en ligt Het is een bergachtig land met zestien toppen boven de 2000 meter en meer dan vijftig meren. In 1991 verklaarde Noord-Macedoniė zich onafhankelijk van Joegoslaviė. Sinds februari 2019 heet het land officieel Noord-Macedonië. Het land is sinds 2005 een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie. Het beginnen van de toetredingsprocedure werd in 2019 echter door Frankrijk en Nederland geblokkeerd.
   
• 13. 

  Turkije is een groot land, zowel qua oppervlakte als qua bevolking, in het zuidoosten van Europa. Istanboel is de grootste stad van Europa. Het land vormt de grens tussen Europa en Azië tussen de Zwarte Zee en de Middellandse Zee. Aan de Europese kant grenst het land aan Bulgarije en Griekenland. Turkije is al sinds 1999 kandidaat-lidstaat van de Europese Unie.
   
• 14. 

  Deze Commissie trad op 17 september 1999 aan na het vervroegde aftreden van de Commissie-Santer. De termijn van de commissie liep op 1 november 2004 af, maar de commissie bleef aan tot 22 november. De voorzitter van de Commissie was de Italiaan Romano Prodi. VVD-politicus Frits Bolkestein was Eurocommissaris voor de interne markt en fiscale zaken.