Memorie van toelichting - Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 1997 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 25000 XVI - Vaststelling begroting Volksgezondheid, Welzijn en Sport 1997.

Officiële titel	Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 1997; Memorie van toelichting
Document­datum	17-09-1996
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST16678
Kenmerk	25000 XVI, nr. 2
Van	Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1996–1997

25 000 XVI

Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 1997

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

blz.

blz.

INLEIDING

• a. 

  Algemeen

• b. 

  Financiële prioriteitenstelling

HOOFDPUNTEN VAN BELEID

• a. 

  Gezondheidsbeleid

• b. 

  Sociaal Beleid

• c. 

  Verzekeringen en Prijsvorming Zorgsector

• d. 

  Genees- en hulpmiddelenvoorziening

• e. 

  Geestelijke Gezondheidszorg, Verslavingszorg en Maatschappelijke Opvang

• f. 

  Gehandicaptenbeleid

• g. 

  Ouderenbeleid h. Curatieve Somatische Zorg i. Jeugdbeleid j. Sport

• k. 

  Verzetsdeelnemers, Vervolgden en Burgeroorlogsgetroffenen

• l. 

  Informatiebeleid

• m. 

  Onderzoeksbeleid

• n. 

  Internationaal Beleid

• o. 

  Arbeidskosten/arbeidsmarkt

RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE

STAATSTOEZICHT OP DE VOLKSGEZONDHEID

• a. 

  Inspectie voor de Gezondheidszorg

• b. 

  Inspectie Gezondheidsbescherming en Veterinaire Inspectie

1.

2.

3.

4.

• 1. 

  INLEIDING a. Algemeen

«Wij leven in een snel veranderende samenleving» is een weliswaar juiste, maar ook wel afgesleten constatering. Het roept berusting op of het leidt tot onmachtgevoelens over wat ons te wachten staat in de nabije toekomst.

Toch gebruiken de staatssecretaris en ik deze uitspraak om er de Memorie van Toelichting mee te openen. Veranderingen zijn binnen zekere grenzen wel degelijk kenbaar. Van die kennis maken wij gebruik voor beleid, dat niet achteraf repareert, maar anticipeert en activeert.

Het onlangs gepubliceerde Sociaal en Cultureel Rapport 1996 biedt ons dat beeld van een snel veranderende samenleving. Met behulp van wetenschappelijk onderzoek worden de belangrijkste veranderingen in de Nederlandse samenleving zichtbaar. Het Sociaal en Cultureel Rapport richt zich op brede ontwikkelingen waarover betrouwbare gegevens bestaan. De werkelijkheid zal vaak wat kleuriger en veelvormiger zijn dan in cijfers en tabellen tot uitdrukking kan komen. Maar de analyses bieden belangrijke inzichten en aanknopingspunten voor de missie van ons departement.

De staatssecretaris en ik willen de gezondheid en de zelfstandigheid van burgers en hun participatie in de samenleving bevorderen en daardoor bijdragen aan de kwaliteit en de stabiliteit van de samenleving. Wij geven daarbij bijzondere aandacht aan hen bij wie de zelfredzaamheid tijdelijk of zelfs permanent ontbreekt. Uitgangspunt daarbij zijn de potenties van de burgers. Wat de burger zelf kan, moet de burger zelf ook doen. Slechts waar en voor zover dat vermogen ontbreekt, past zorg en aandacht. Dit kan samengevat worden als schakelen tussen potenties en problemen. Het gaat bij de potenties niet alleen om de mogelijkheden van burgers zelf, maar ook om de potenties die in verschillende maatschappelijke sectoren zijn te vinden. Kennis en kwaliteit in de ene sector kunnen de oplossing bieden voor problemen in de andere sector. Die afstemming, die schakeling, ligt besloten in de rol van coö rdinerend minister voor het sociaal-cultureel beleid, in het besef dat de samenleving zich niets gelegen laat liggen aan indelingen in sectoren.

Een mijlpaal is bereikt met de installatie van de nieuwe adviesorganen: de Voorlopige raad voor de volksgezondheid en de zorggerelateerde dienstverlening (RVZ) en de Voorlopige raad voor maatschappelijke ontwikkeling (RMO). Met ingang van 1 januari 1997 zullen zij hun definitieve vorm krijgen. Beide raden dienen voor hun eigen terrein ons te adviseren over belangrijke strategische en maatschappelijke vraagstukken; zij moeten daarbij verder kijken dan de eigen sector en verder dan de korte termijn. Juist de raden zullen in staat zijn te schakelen tussen potenties en problemen om zo een verkokerde aanpak te voorkomen. Naast de beide adviesorganen blijft de Gezondheidsraad actief als college dat mij voorlicht over de stand van de wetenschap en mij zodoende in staat stelt het volksgezondheidsbeleid wetenschappelijk te funderen.

Het kabinet is thans halverwege zijn regeerperiode. De doelstellingen van het regeerakkoord gelden nog onverkort. De komende periode zal staan in het teken van het afronden van de ons opgedragen taken.

Het regeerakkoord bevat drie hoofdthema’s: werkgelegenheid, herijking van verantwoordelijkheden en deregulering.

Indien de loonkosten lager zijn, zullen werkgevers meer mensen in dienst nemen. Hoe lager de collectieve uitgaven, des te lager zijn ook de loonkosten. Daarom wil het kabinet de collectieve uitgaven beteugelen.

De overheid werkt toe naar een evenwichtiger verdeling van verant- woordelijkheden – ook financiële – tussen de staat, maatschappelijke organisaties, beroepsbeoefenaren en de burger. Dat is een andere reden om de collectieve uitgaven aan banden te leggen.

De uitgaven voor de gezondheidszorg en de daarmee verwante maatschappelijke dienstverlening beslaan een belangrijk deel van de collectieve uitgaven. Daarbij heeft de overheid sinds de jaren zestig een sterk sturende rol. In de eerste plaats om de toegang tot de zorgvoorziening voor burgers te garanderen. In de tweede plaats om de kwaliteit van dienstverlening te handhaven. Verder strekt de rol van de overheid zich uit tot de kostenbeheersing en de verdeling van de beschikbare middelen, de planning van ziekenhuizen en andere instellingen, en de prijsvorming van de dienstverlening.

Een belangrijke beleidsdoelstelling is sinds enige jaren het vergroten van de verantwoordelijkheid van de aanbieders van zorg, van de patiënten en de verzekerden en van de zorgverzekeraars. Als gevolg hiervan wordt, waar mogelijk, de rol van de overheid beperkt.

Bij het zoeken naar nieuwe evenwichten in de verdeling van verantwoordelijkheden maakt het kabinet wel onderscheid. Waar het gaat om dure en langdurige zorg die individueel niet goed verzekerbaar is, herneemt de overheid de eerste verantwoordelijkheid voor de verdeling van de beschikbare financiële middelen. Waar het gaat om de reguliere medische hulpverlening door huisarts en ziekenhuis, verschuiven met de verzekeraarsbudgettering verantwoordelijkheden van de overheid naar de verzekeraars en aanbieders van zorg.

Het hiervoor geschetste vormt de achtergrond waartegen het beleid het komende jaar wordt voortgezet. Dat laat zich typeren in vier centrale thema’s die ook verder in deze Memorie van Toelichting nader zullen worden uitgewerkt.

Sociale uitsluiting

Achterstand en ongelijkheid is een vraagstuk van alle tijden. In de vorige eeuw duidden wij het aan met «de sociale quaestie», tegenwoordig spreken wij van sociale uitsluiting. Alom wordt erkend dat sociale uitsluiting een van de grotere problemen is die zich in onze moderne samenleving voordoen. De overheid heeft weliswaar met behulp van de verzorgingsstaat veel achterstanden weggewerkt en de levenskansen van mensen positief beïnvloed. Maar lang niet iedereen wordt bereikt en lang niet iedereen heeft in dezelfde mate profijt van die overheidssteun. Een nieuwe ronde met nieuwe kansen creëert onvermijdelijk weer nieuwe verliezers. Grote groepen mensen zijn vanwege bepaalde kenmerken en omstandigheden niet in staat volwaardig aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen.

De uitsluiting doet zich in verschillende vormen voor. Bijvoorbeeld als een probleem dat gekoppeld is aan een bepaalde levensfase, waarbij ouderen voortijdig aan de zijlijn gezet worden. Of als een ruimtelijk probleem waarbij kansarme groepen steeds meer geconcentreerd raken in wijken, die een getto dreigen te worden. In zijn rapport Sociale Zekerheid en zorg wijst de Voorlopige raad voor de volksgezondheid en zorggerelateerde dienstverlening op de gevolgen van de privatisering in de sociale zekerheid. Deze privatisering brengt werkgevers ertoe, zich actief te bemoeien met de gezondheid van hun werknemers. Dat heeft positieve kanten, zoals een grotere aandacht voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Maar er zijn ook risico’s. Er dreigt een toenemende «selectie op gezondheid aan de poort»; en werkgevers zoeken begrijpelijkerwijs naar arrangementen waarbij werknemers sneller worden behandeld dan niet-werknemers. Het kabinet is van mening dat diverse maatregelen genomen moeten worden om dit tegen te gaan; het heeft zijn steun uitgesproken aan een initiatiefwet die de medische keuringen bij aanstellingen beperkt. Tevens zijn diverse initiatieven in ontwikkeling, gericht op het terugdringen van wachttijden in de zorg. Voorrangsarrangementen zijn strijdig met het principe dat slechts medische criteria de plaats op de wachtlijst bepalen.

Verantwoord burgerschap

Het voorkomen van processen die leiden tot sociale uitsluiting vraagt niet alleen om acties van de overheid. Bij het creëren van betekenisvolle sociale relaties, het instandhouden van netwerken en het verlenen van zorg op menselijke maat, hebben burgers meestal zelf de sleutel tot succes in handen.

Vandaar dat wij in ons beleid een belangrijke plaats inruimen voor al die vormen van burgerschap waarin de eigen verantwoordelijkheid tot uitdrukking komt. Dat zijn maatschappelijke verbanden die zich tussen de overheid en de privé-sfeer bevinden, ook wel aangeduid met particulier initiatief of maatschappelijk middenveld. De angelsaksische benaming daarvoor is «civil society». In de zorgsector bestaat er een lange traditie van niet-collectieve dienstverlening en beheer. Ook op de beleidsterreinen sport, jeugd en ouderen is dat het geval. Het laat zien hoe overheid en particulier initiatief elkaar aanvullen, en ook niet zonder elkaar kunnen. De sportsector is een goed voorbeeld van een sector die zich kenmerkt door de grote inzet van vrijwilligers. De georganiseerde sportbeoefening, met ruim 4 miljoen sporters, wordt immers mede mogelijk gemaakt door meer dan een half miljoen vrijwilligers. Zonder hun inzet zou georganiseerde sportbeoefening niet mogelijk zijn.

Het vrijwilligerswerk is de hoeksteen in dat bouwwerk van de «civil society». Het aangaan van zelfgekozen samenwerkingsverbanden en bijbehorende verantwoordelijkheden biedt een tegenwicht tegen de oprukkende individualisering. Het laat alternatieven zien voor de alsmaar voortschrijdende professionalisering.

Wij moeten ons hierbij hoeden voor al te moralistische bespiegelingen over de burgerzin en altruïsme; we moeten de effecten ervan evenmin onderschatten. Nog altijd verricht meer dan een kwart van de bevolking met enige regelmaat vrijwilligerswerk. Er wordt op deze groep een toenemend beroep gedaan.

Nogmaals, voor onze sectoren is het voorbereiden van beleid en een effectieve uitvoering ervan niet mogelijk zonder goede afstemming en overleg met deze «vrijwillige» organisaties en instellingen.

Zorgvernieuwing

Voorgaande kabinetten hebben een begin gemaakt met het herijken van de rol van de overheid en van uitvoerende partijen in de zorgsector. Door dit kabinet is gekozen voor een stapsgewijze aanpak voor verbetering van het huidige systeem in al zijn facetten. Daarbij hoort ook dat de zorg zich in toenemende mate aanpast aan de vragen en wensen van patiënten of gebruikers. Binnen de geestelijke gezondheidszorg en de zorgverlening aan ouderen en gehandicapten zijn processen van zorgvernieuwing gestart.

Zorgvernieuwing kan ook tot stand komen door kritisch te kijken naar doelmatigheid en effectiviteit van de zorgverlening. In het veld zijn daarvoor veel initiatieven ontwikkeld. De voorstellen tot verbetering liggen op tafel, maar zijn nog te weinig overgenomen en ingevoerd. Ook hier geldt weer dat er een grote verantwoordelijkheid ligt bij de uitvoerende instellingen. Zij moeten niet alleen oog hebben voor de geleverde zorg en diensten als product, maar ook voor de manier waarop ze als organisatie doelmatiger kunnen werken.

De inspanningen van de staatssecretaris en mij richten zich op het beperken van verzekeringsaanspraken tot noodzakelijke en werkzame zorg, het verlagen van de prijzen van geneesmiddelen, het beperken van de intramurale zorgverlening om extra groei van ambulante hulpverlening mogelijk te maken, en het vergroten van de doelmatigheid in de dienstverlening.

Als een uitwerking van de budgetafspraken heeft een ambtelijke werkgroep in 1995 nieuwe wegen gezocht om de kostengroei in de zorgsector te beheersen met behoud van de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg. De voorstellen van de werkgroep waren gericht op het vergroten van de doelmatigheid en de flexibiliteit in de zorgverlening. Ook uit de Tweede Kamer zijn voorstellen terzake gedaan.

In 1995 en in 1996 hebben wij verschillende uitgewerkte voorstellen voorgelegd aan de Tweede Kamer. Op grond van het overleg met de Vaste Commissie voor VWS hebben wij deze voorstellen inmiddels aangepast. Het is onze bedoeling het komend jaar verder te gaan met het uitwerken en het invoeren van deze doelmatigheidsmaatregelen. De voorstellen hebben enkele gemeenschappelijke kenmerken: zij zijn niet alleen gericht op kostenbeheersing, maar evenzo op het verbeteren van de hulpverlening (meer «zorg op maat»). De voorstellen leggen daarmee een grote verantwoordelijkheid bij de instellingen, de beroepsoefenaren, de verzekeraars en de beheerskantoren in de gezondheidszorg.

De beleidsmaatregelen hebben een accommoderend en faciliterend karakter; het beleid moet de ruimte creëren waarbinnen de dienstverlenende instellingen en beroepsgroepen zelf kunnen verder gaan in de processen van zorgvernieuwing.

Eén van de manieren waarop wij willen inspelen op de veranderende vraag, is het persoonsgebonden budget. Dat budget bestaat uit een geldbedrag, afhankelijk van de hoeveelheid zorg die iemand nodig heeft. In principe kan de ontvanger van dat geld zelf de hulp inkopen die hij of zij nodig heeft. Op grond van experimenten met een dergelijk budget hebben wij in 1996 een subsidieregeling ingevoerd. De komende jaren willen wij het budget geleidelijk uitbreiden. Voor 1997 is in totaal een bedrag van f 127 miljoen beschikbaar.

Een variant op het persoonsgebonden budget is het persoonsvolgend budget.

Kenmerk hiervan is dat als iemand van zorgarrangement wil wisselen, de instelling van vertrek de zorgkosten verrekent met een andere instelling. Dit versterkt de positie van de zorgvrager. Met name in de verstandelijk gehandicaptensector worden mede naar aanleiding van de evaluatie van het persoonsgebonden budget de mogelijkheden van het persoonsvolgend budget – onder de conditie van budgettaire neutraliteit – overwogen.

De zorgvernieuwing krijgt ook gestalte via een onafhankelijke, objectieve en – fasegewijs – integrale indicatiestelling voor de aanspraak op zorg in de care-sector. Deze moet leiden tot een zo goed mogelijke aansluiting tussen de – individuele – zorgbehoefte van de zorgvrager en het zorgaanbod.

De zorgvernieuwing staat niet los van financiële verantwoordelijkheden. Het gaat niet alleen om het uitbreiden van het aantal verschillende vormen van zorg. Het is evenzeer nodig dat de instellingen en andere betrokkenen kritisch kijken naar de doelmatigheid en de effectiviteit van de hulpverlening.

In opdracht van VWS zijn daar afgelopen jaren verschillende studies naar uitgevoerd. Die rapporten wijzen op vele mogelijkheden tot verbetering. De komende jaren willen wij meer aandacht besteden aan de vraag hoe die voorstellen ook in de praktijk tot werkelijke verbeteringen leiden in de organisatie van het zorgproces. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt in eerste instantie bij de hulpverlenende instellingen zelf. Het gaat daarbij zowel om een doelmatiger hulpverlening als om een doelmatiger organisatie van de zorg.

Het verbeteren van de organisatie leidt ook tot andere verhoudingen tussen de instellingen en de verschillende beroepsbeoefenaren en beroepsgroepen. De zorg is teamwerk geworden; het beeld van de dokter als zelfstandig werkende medicus is vervangen door een beeld van samenwerking tussen verschillende disciplines en samenwerking met het management van de instelling. Anno 1996 zien we dat in nagenoeg alle ziekenhuizen in Nederland de medisch specialisten en het ziekenhuisbestuur op weg zijn naar één geïntegreerde organisatie. Het proces beperkt zich echter niet tot de muren van het ziekenhuis. De CommissieBiesheuvel wees er in 1994 op dat betere samenwerking nodig is tussen de verschillende soorten instellingen en de thuiszorg. Deze commissie sprak van een «zorgcontinuüm».

Ook de Commissie-Welschen legde in haar rapport uit 1994 de nadruk op de noodzaak tot samenwerking tussen de verschillende voorzieningen voor de ouderenzorg. Uiteindelijk hebben de aanbevelingen van deze commissie geleid tot het voorstel de financiering van de verzorgingshuizen onder de AWBZ te brengen. In juni 1996 heeft de Tweede Kamer unaniem ingestemd met de Overgangswet verzorgingshuizen naar de AWBZ. Het voorstel ligt nu in de Eerste Kamer. Als deze overheveling wordt gerealiseerd vallen de belangrijkste vormen van dienstverlening voor ouderen (de verpleeghuizen, de verzorgingshuizen en de thuiszorg) onder een en hetzelfde financieringsregime. Daarnaast is aan de Tweede Kamer toegezegd dat vóór het eind van het jaar een stappenplan zal worden ingediend dat aangeeft hoe de mogelijkheden van het doorvoeren van het scheiden van wonen en zorg worden verkend. Dit moet leiden tot het uitbrengen van een verslag vó ór 1 januari 1999. Op basis daarvan zal dan een discussie over de invoering van de scheiding kunnen plaatsvinden. Een en ander maakt een betere samenwerking mogelijk, en dat vergemakkelijkt de substitutie van de ene zorgvorm voor de andere. Ook in de geestelijke gezondheidszorg is sprake van zorgvernieuwing in de vorm van een steeds betere samenwerking tussen de verschillende aanbieders. De betrokken patië nten ervaren dit als een duidelijke kwaliteitsverbetering. De komende jaren zullen wij vanuit het ministerie van VWS steun verlenen aan de nieuwe vormen van samenwerking en waar mogelijk stimuleren, maar alweer: de verantwoordelijkheid ligt primair bij de hulpverleners zelf. Uiteindelijk is dat in ons aller belang.

Werkgelegenheid

Al eerder is in deze inleiding gewezen op het belang van de werkgelegenheid in de zorg- en welzijnsberoepen. Volgens de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek werken hier ongeveer 750 000 mensen. Dat komt overeen met zo’n 12,5 procent van de totale werkgelegenheid. De afgelopen jaren hebben de instellingen actief meegedaan met de inspanningen om werk te bieden aan mensen met een lager opleidingsniveau die al langer werkloos zijn. In 1995 en in 1996 gaat het om ongeveer 12 000 nieuwe banen. Hiermee wordt permanente werkgelegenheid gecreëerd voor mensen die op andere manieren geen werk konden vinden. Ook zal in 1997 verder invulling worden gegeven aan het creëren van zogenoemde Melkert-banen in de zorgsector.

• b. 

  Financiële prioriteitenstelling

De begroting van mijn departement kent twee verschillende budgettaire kaders: het Budgettair Kader Zorg (BKZ) en het kader voor de Rijksbegroting-in-enge-zin. In het Jaaroverzicht Zorg (JOZ) 1997 gaan de staatssecretaris en ik uitvoerig in op de financiële prioriteitenstelling binnen het totale BKZ. Voor het begrotingsgefinancierde deel van het BKZ komt hieronder de financiële prioriteitenstelling aan de orde. Daarnaast behandelen we de prioriteitenstelling binnen het deel dat valt onder de Rijksbegroting-in-enge-zin.

Prioriteiten

Het kabinet heeft in de afwegingen rond de opstelling van de begroting 1997 prioriteit gegeven aan het cluster criminaliteitsbestrijding in de meest brede zin van het woord. Binnen dat kader is ook extra geld uitgetrokken voor preventieve maatregelen, waaronder nadere uitwerking van de voornemens uit de Drugnota. In dat kader heeft het kabinet f 18 miljoen structureel aan de begroting van VWS toegevoegd.

Tevens heeft het kabinet conform de voornemens uit de nota «De andere kant van Nederland, Preventie en Bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 515, nrs. 1 en 2) f 15 miljoen extra uitgetrokken ten behoeve van de opvang van dak- en thuislozen.

Posterioriteiten

De beraadslagingen in het kabinet hebben eveneens geleid tot ombuigingstaakstellingen. Enerzijds was dat nodig voor het oplossen van oude tekorten op de rijksbegroting, anderzijds om de extra uitgaven te dekken die voor de prioriteiten zijn uitgetrokken. Deze ombuigingen betreffen het kader van de rijksbegroting-in-enge-zin.

Voor ons betreft het de volgende ombuigingstaakstelling (uitgedrukt in miljoenen guldens):

1997             1998             1999             2000

8,9              16,9              21,9              21,9

Wij hebben de invulling van deze taakstelling gevonden op diverse onderdelen van de begroting.

Allereerst zal het materiële budget van het departement met structureel f 1,8 miljoen worden gekort.

Ook het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) heeft een taakstelling opgelegd gekregen. Het betreft f 0,1 miljoen op de materiële uitgaven.

Tevens zal door een pro-actieve opstelling inzake de Pensioen- en Uitkeringsraad in overleg een meerjarenperspectief worden uitgewerkt voor de toekomst van de uitvoering van de wetten voor oorlogsgetroffenen. Door demografische ontwikkelingen en door stroomlijning van de uitvoering zullen op termijn besparingen op de uitvoeringskosten realiseerbaar zijn (f 2,5 miljoen in 1997 oplopend tot f 10 miljoen in 2000).

Na een aantal jaren van facilitering van emancipatieprojecten op de beleidsterreinen van VWS hebben de beleidsdirecties de emancipatoire aspecten geïncorporeerd in de beleidsontwikkeling. De faciliteringsbij-drage van f 0,8 miljoen kan hierdoor komen te vervallen.

De taakstelling die uit een vorige ombuigingsronde op het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) rust, is met ingang van 1998 met f 1 miljoen structureel verhoogd. Daarnaast is aan het Verwey-Jonker Instituut vanaf 1999 een taakstelling van f 0,5 miljoen opgelegd in het licht van afspraken over een meer marktgerichte oriëntatie van dat instituut.

Bij de vorming van de Stichting Forum (clustering minderheden organisaties) is in eerste instantie een reserve aangehouden voor de financiering van onvoorziene ontwikkelingen rond de clustering. Deze reserve kan nu vervallen.

Tenslotte is een resterend deel van de taakstelling voor VWS voorlopig geparkeerd. In de loop van 1997 zal meer duidelijkheid ontstaan over de concrete maatregelen die voor dit restant kunnen worden getroffen. Bij suppletoire wet en in de ontwerp-begroting voor 1998 zullen deze maatregelen worden voorgesteld.

Voor een preciezer uitwerking van de bovenstaande voorstellen verwijzen wij naar de artikelsgewijze toelichting.

Werkgelegenheidsgelden

Ook in de begroting 1997 is ten laste van de daartoe uitgetrokken gelden in het Regeerakkoord (Cluster I) weer een tranche van circa f 100 miljoen toegevoegd. Het meerjarig beeld ziet er als volgt uit:

Werkgelegenheidsgelden (exclusief indexering ontwikkeling Wet minimumloon)

1996             1997             1998             1999             2000

Totaal                                                              280               451               624               709               719

• * 

  inclusief afdrachtskortingen

De effecten van afdrachtskortingen, op grond van de Wet vermindering afdracht loonbelasting (WVA) hangen samen met lastenverlichting die bij werkgevers optreden. Dit impliceert dat deze correctie geen effect heeft op het aantal Melkert-banen dat kan worden gerealiseerd.

• 2. 

  HOOFDPUNTEN VAN BELEID

• a. 

  Gezondheidsbeleid

Tot het terrein van het Gezondheidsbeleid behoren alle onderwerpen die kunnen worden gerekend tot het terrein van de openbare gezondheid (Public Health). Het gaat derhalve om de preventie van alle denkbare gezondheidsrisico’s, om de bescherming van de gezondheid, om het patiënten- en chronisch ziekenbeleid, en om de consumentenbescherming in de meest brede zin.

Gezondheidsbevordering en preventie

De Ziekenfondsraad heeft aanbevolen de algemene aspecten van aan individuen toe te rekenen programmatische preventie te financieren uit het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten (AFBZ). Najaar 1996 zal ik een standpunt hierover innemen.

Sinds medio 1996 beschermt de Wet op het bevolkingsonderzoek de bevolking tegen risico’s van bevolkingsonderzoek. Over vijf jaar zal een evaluatie naar de effecten van deze wet worden uitgevoerd. Inmiddels is vanuit de Europese Unie (EU) belangstelling getoond voor de ervaringen die wij opdoen met het in goede banen leiden van deze categorie medisch onderzoek.

Uit een inspectie-onderzoek naar de betrokkenheid van gemeentebesturen bij de Wet collectieve preventie volksgezondheid (Wcpv) blijkt een grote diversiteit in de mate van lokaal-bestuurlijke betrokkenheid. Ik heb een commissie ingesteld die een visie ontwikkelt op de manier waarop de aandacht voor collectieve preventie op lokaal niveau kan worden versterkt. In 1997 wordt bekeken op welke wijze de aanbevelingen van het rapport, dat eind 1996 verschijnt, gestalte kunnen krijgen.

Steeds meer micro-organismen ontwikkelen resistentie tegen antibiotica. In 1996 is de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) opgericht. Deze stichting beoogt het bevorderen van de kwaliteit van antibiotica prescriptie met het doel om de antimicrobiële resistentie-problematiek te beheersen. Hiervoor zal in 1997 subsidie beschikbaar komen. Verder zal in 1997 een evaluatie plaatsvinden van het functioneren van de Landelijke Coö rdinatiestructuur voor de Infectieziektenbestrijding. Op basis hiervan zal de verdere positionering van deze coö rdinatie-structuur worden bezien.

In navolging van het eindadvies van de Nationale Commissie AidsBe-strijding (NCAB) ga ik door met het huidige Aidsbeleid mede gericht op publieke bewustwording van de noodzaak van veilige sex en met gerichte aandacht voor verdere implementatie en samenwerking. Dit betekent voortzetten van het verstrekken van basissubsidies aan enkele organisaties die betrokken zijn bij de uitvoering van de bestrijding van HIV/AIDS maar ook van andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Voorts beheert en besteedt de Stichting AIDS Fonds het ontwikkelings- en onderzoeksbudget op basis van een convenant tussen VWS en de stichting. Eind 1997 is een evaluatie van het convenant gepland.

In het kader van de verdere ontwikkeling van het alcoholmatigings-beleid zal naar verwachting in 1997 een voorstel tot wijziging van de Drank- en horecawet aan de Tweede Kamer aangeboden worden. Verder zal begin 1997 een regeringsstandpunt over de werking van de Code voor alcoholhoudende dranken (zelfregulering van de alcoholbranche) bepaald worden.

De kabinetsnota Tabaksontmoedigingsbeleid (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 743 nr.1) bevat voornemens inzake reclamebeperking, preventie, rookverboden, leeftijdsgrenzen en accijns. De nota is mede gebaseerd op overleg met de tabaksbranche.

Bij de implementatie van de kabinetsnota over de herijking van het kansspelbeleid zal ook mijn bijdrage aan de preventie van gokverslaving betrokken worden. In 1997 worden de eerste experimenten met de Gezondheidseffectrapportage voorzien.

Consumentenveiligheid

Gezien de ontwikkelingen op het terrein van de preventie van ongevallen in de privé sfeer en tijdens sport en recreatie, wordt een beleidsnota voorbereid. De staatssecretaris verwacht deze nota in 1997 aan de Tweede Kamer te kunnen aanbieden.

Het Warenwetbesluit brandveiligheid nachtkleding heeft de Staatssecretaris in 1996 ingetrokken. De verwachting is dat hierover in 1997 met het bedrijfsleven een convenant vastgesteld zal worden. Nog dit jaar wordt de publicatie van een wettelijke regeling met betrekking tot de veiligheid van attractie- en speeltoestellen verwacht, die in 1997 in werking treedt. Naar verwachting kan in 1997 een wettelijke maatregel om nikkelallergie te voorkomen, van kracht worden. Een maatregel die de verhandeling van onder andere kleding die bepaalde AZO-kleurstoffen bevat verbiedt, wordt nog dit jaar van kracht. De staatssecretaris is voornemens om met ingang van 1997 een wettelijke regeling in te voeren, die het bedrijfsleven verplicht informatie over bepaalde gevaarlijke preparaten beschikbaar te stellen aan het Nationaal Vergiftigingen Informatiecentrum. Nog voor de jaarwisseling 1996/1997 zal de Staatssecretaris een onderzoek laten uitvoeren met betrekking tot de verhandeling en het gebruik van illegaal vuurwerk.

Met ingang van 1997 zal een nieuwe letselregistratie van start gaan. De gegevens uit deze registratie zullen ondersteuning bieden bij het beleid aangaande letselpreventie. Binnenkort zal de eerste fase in de ontwikkeling van een model ter berekening van de kosten van ongevalsletsels zijn afgerond. In 1997 wordt de verdere invulling van het model ter hand genomen.

Voeding en veterinair beleid

Voor het voedingsbeleid is betrouwbare informatie over het gebruik van voeding in Nederland van essentieel belang. In overleg met de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij zal de staatssecretaris daarom in 1997 een derde Voedselconsumptiepeiling starten. De voedingsvoorlichtingsorganisaties die gevestigd zijn in het voedingscentrum onderzoeken met de financiële steun van de overheid de mogelijkheden voor een nauwere samenwerking. In 1997 zal moeten blijken of de hiertoe opgerichte Stichting Voedingscentrum alle bestaande taken op dit terrein kan overnemen.

Nieuwe voedingsmiddelen en nieuwe ingrediënten die verkregen zijn met behulp van genetisch gemodificeerde organismen, of die nieuwe micro-organismen bevatten, moeten op veiligheid worden getoetst voordat zij op de markt gebracht worden. Tevens moet in deze gevallen zorgvuldig, conform de Warenwetregeling, naar de maatschappelijke aspecten (consumentenvoorlichting) worden gekeken. De Europese verordening op het terrein van de «novel foods» (nieuwe voedingsmiddelen) wordt zeker dit begrotingsjaar verwacht. De Nederlandse Warenwetregeling zal dan worden ingetrokken.

Ook het komende begrotingsjaar zullen de BSE-affaire en het beleid ter zake nog volop aandacht krijgen. Een nieuwe vleeskeuringswet bevindt zich nog in de voorbereiding. Het komende jaar zal veel energie gestoken moeten worden in de implementatie van het MDW-rapport over de levensmiddelenwetgeving.

Patië nten-/consumentenbeleid en chronische ziekten

Een belangrijk onderdeel van het patië nten-/consumentenbeleid vormt de financiële ondersteuning van patiënten-/consumentenorganisaties. Zij spelen een belangrijke rol bij de bevordering van een goede afstemming van het aanbod op de zorgvraag. Deze organisaties dragen daarmee bij aan een doelmatig functioneren van het zorg- en verzekeringsstelsel. In lijn met de behandeling van de nota Patiënten/consumentenbeleid in de zorgsector (kamerstukken II, 1991/1992, 22 702, nrs. 1–2) en de met algemene stemmen aangenomen motie (kamerstukken II, 1991/1992, 22 702, nr. 8), waarin de regering wordt verzocht met voorstellen te komen voor een structurele basisfinanciering van patiënten/consumentenorganisaties vanuit de premiegelden, zijn voorbereidingen getroffen om ten behoeve van het beoogde fonds een Zelfstandig Bestuurs Orgaan op te richten op basis van een aparte wettelijke regeling. Gaandeweg is hierbij duidelijk geworden dat het fonds niet voldeed aan de inmiddels aangescherpte aanwijzingen voor ZBO’s, waardoor het niet mogelijk was het fonds op basis van de beoogde wet vorm te geven. Voor het veld is dat aanleiding geweest om medio dit jaar de Stichting Patiëntenfonds in het leven te roepen. Tegen deze achtergrond zullen bedoelde organisaties worden bekostigd door het onlangs opgerichte patiëntenfonds. Hiervoor is in 1997 een bedrag van f 12 miljoen beschikbaar.

De ontwikkeling van beleid voor mensen die langdurig op zorg zijn aangewezen, zal ook dit jaar krachtig ter hand worden genomen. Het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) heeft in het project Focal Point Preventie Chronische Ziekten een ziekte-overstijgend beeld gegeven van de mogelijkheden tot secundaire en tertiaire preventie van chronische ziekten, via veranderingen in leefstijl van individuen. Daarnaast blijft de maatschappelijke positie van chronisch zieken een punt van aandacht. Daarbij kan worden gedacht aan de ontwikkeling van flankerend beleid op het terrein van onder andere de arbeidsparticipatie van mensen die langdurig van zorg afhankelijk zijn. Naast de realisering van het patiëntenfonds blijft een krachtiger positie van de patiënt in de driehoek veld/verzekeraars/patië nt-consument om inzet vragen. In verband daarmee laat ik een vooronderzoek doen naar het inhoudelijk en financieel draagvlak om samen met (die) partijen een scenariostudie te doen naar de toekomstige positie van de patiënt-consument.

Beleid inzake de aansturing van projecten, experimenten en onderzoek

Vooruitlopend op het voorstel van de Wet op de organisatie ZorgOnder-zoek Nederland, is de organisatie ZorgOnderzoek Nederland (ZON) van start gegaan. ZON zal zich als intermediaire organisatie bezighouden met de aansturing en financiering van projecten, experimenten en onderzoek op het terrein van volksgezondheid en zorg en heeft tot doel de doelmatigheid van de beleidsuitvoering op dit gebied te vergroten.

In mei 1996 heeft de Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) advies uitgebracht betreffende prioriteiten voor preventieonderzoek. Najaar 1996 zal ik hierover een standpunt innemen.

• b. 

  Sociaal Beleid

Bij de installatie op 6 juni 1996 van de Voorlopige raad voor maatschappelijke ontwikkeling (RMO) heeft de staatssecretaris in haar inleiding de raad als motto meegegeven: «Schakelen tussen problemen en potenties». Dit motto geldt bij uitstek voor het sociaal-cultureel beleid dat wij wensen te voeren. Samenwerking zal daarin centraal staan. Samenwerking tussen departementen, tussen sectoren, tussen instellingen en organisaties. Dat alles vanuit de gedachte dat het onmogelijk is het complexe probleem van sociale uitsluiting vanuit één sector of invalshoek aan te pakken.

Gezinsbeleid

Rondom het tijdstip van indiening van de onderhavige begroting zal het kabinet een beleidsbrief over het gezinsbeleid naar de Tweede Kamer sturen, waarin het zijn visie geeft op de maatschappelijke positie en functie van het gezin. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zal naar verwachting februari 1997 een verkennend onderzoek op dit terrein afronden (zie bijlage 13).

Emancipatiebeleid

Het bevorderen van de zelfstandigheid en maatschappelijke participatie van burgers draagt bij aan de kwaliteit en de stabiliteit van de samenleving. Vanuit die doelstelling wordt ook aan het emancipatiebeleid van VWS als geïntegreerd onderdeel van het beleid op deelterreinen inhoud gegeven. Emancipatiebeleid houdt met name rekening met de specifieke positie van vrouwen in de groepen waarop het beleid van VWS zich richt. Vanuit dezelfde uitgangspunten wordt aan het homo-emancipatiebeleid gestalte gegeven. Eind van dit jaar wordt onder meer een onderzoek afgerond naar de positie van oudere homoseksuele mannen en lesbische vrouwen.

In september 1995 heeft de vierde wereldvrouwenconferentie in Beijing plaatsgevonden. Het slotdocument van Beijing wordt gebruikt als referentiekader voor het Nederlandse emancipatiebeleid. In de beleidsbrief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) «Emancipatiebeleid 1997–2000», die bij de begroting van het ministerie van SoZaWe naar de Kamer gaat, wordt de Kamer geïnformeerd over de uitwerking van het toekomstig emancipatiebeleid van het kabinet.

Armoedebestrijding

Om een goed beeld te krijgen van het armoedevraagstuk laat de minister van SoZaWe een monitoring-systeem ontwikkelen. Samen met de minister van SoZaWe wordt tot het jaar 2000 jaarlijks een «sociale conferentie» georganiseerd als forum voor publieke gedachtenwisselin-gen over nieuwe vormen van armoedebestrijding.

Maatschappelijk ondernemerschap

Maatschappelijk ondernemerschap is het samenbrengen van «ondernemersbelangen», het vervullen van allerhande behoeften aan maatschappelijke diensten. Die behoeften kunnen liggen in de sfeer van het wijk- en buurtbeheer (onder andere de fietsenstalling), buitenschoolse activiteiten, persoonlijke dienstverlening (onder andere boodschappen-dienst en schoonmaakwerk) etcetera.

Door publiek-private samenwerking te stimuleren worden banen gecreëerd voor langdurig werklozen. Waar mogelijk worden dit uiteindelijk reguliere banen.

De staatssecretaris wil bevorderen dat nieuwe experimenten van start zullen gaan.

In die experimenten worden de mogelijkheden om met behoud van uitkering te werken benut (nieuwe Algemene Bijstandswet). Tevens worden met die experimenten andere kansrijke werkterreinen verkend.

Welzijnsregeling inburgering nieuwkomers

Afspraken tussen kabinet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben geleid tot wijziging van het bekostigingsbesluit welzijnsbeleid en de totstandkoming van de Welzijnsregeling Inburgering Nieuwkomers (WIN, Staatscourant 246, DVMA/M-954306, 19 december 1995). In 1997 zal frequent een Nieuwsbrief integratie nieuwkomers verschijnen. De cursussen deskundigheidsbevordering voor projectleiders en trajectbegeleiders vanuit de Hogeschool Rotterdam worden voortgezet en geactualiseerd. Voor gemeenten en arbeidsbureaus zal een handboek verschijnen met daarin opgenomen een handleiding voor doorstroming van nieuwkomers naar de arbeidsmarkt. Deze handleiding zal gebaseerd zijn op methodieken die zich in de praktijk hebben bewezen. In drie gemeenten worden tenslotte experimenten uitgevoerd om te bezien op welke wijze vrijwilligerswerk een bijdrage kan leveren aan een versnelde inburgering van nieuwkomers. De resultaten zullen in 1997 na evaluatie landelijk overdraagbaar worden gemaakt.

Onderwijsachterstanden

Er is thans een redelijk aanbod van programma’s om jonge – vaak allochtone – kinderen voor te bereiden op succesvolle deelname aan het onderwijs. Programma’s die door ouders thuis uitgevoerd kunnen worden. Praktijkervaring leert evenwel dat er een flinke groep kinderen is die niet met een dergelijk gezinsprogramma kan worden bereikt. Voor deze kinderen wordt stimulering buitenshuis met name in peuterspeelzalen en de eerste fase van het basisonderwijs nagestreefd.

De staatssecretaris en haar collega van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC&W) willen de aansluiting van voorschoolse activiteiten op de start in de basisschool verbeteren.

Met het oog hierop wordt gewerkt aan een tweetal nieuwe voorschoolse programma’s – Caleidoscoop en Piramide – die beginnen in de peuterspeelzaal en doorlopen tot groep 1 en 2 van de basisschool. Deze programma’s zullen in twaalf experimentele lokaties worden uitgevoerd met een looptijd tot 1999.

Het eerste experiment met de verlengde schooldag op de basisschool is onlangs afgerond. In 1997 zal in het voortgezet onderwijs een soortgelijke aanpak uitgeprobeerd worden.

Racismebestrijding

Evenals het afgelopen jaar zullen samen met het ministerie van OC&W in het kader van het programma multi-culturele samenleving tal van activiteiten worden ondersteund die met name gericht zijn op de jeugd, zoals «Pop Against Racism» en «School zonder Racisme». Tevens wordt in afstemming met andere ministeries uitvoering gegeven aan het Europees jaar tegen racisme (1997).

E én-loket

Het programma «Overheidsloket 2000» van het ministerie van Binnenlandse Zaken richt zich op integrale dienstverlening en informatieverstrekking aan burgers en dan met name op ouderen, gehandicapten en chronisch zieken. Wij sluiten bij dit programma aan op een project elektronische publieksinformatie over maatschappelijke aangelegenheden.

Leefbaarheid

De sociale dimensie van de leefomgeving krijgt in 1997 aandacht. Via diverse regionale projecten wordt getracht burgers nog meer dan thans het geval is te betrekken bij de sociale infrastructuur in hun wijk of buurt.

Vier grote steden

Met de vier grote steden zijn in 1994 convenanten afgesloten die specifiek ingaan op thema’s die deel uitmaken van de grote-stadspro-blematiek. Het convenant met de gemeente Den Haag, «Maatschappelijk herstel», is gericht op het terugdringen van maatschappelijk isolement. Met de gemeente Rotterdam is het convenant «Voorschoolse achterstands-bestrijding nul- tot zesjarigen» afgesloten. Het convenant met de gemeente Utrecht, «Wijkjongerenperspectieven», is erop gericht zoveel mogelijk (allochtone) jongeren «op het goede pad» te houden. Het convenant met de gemeente Amsterdam, «Bij de les blijven», richt zich op het tegengaan van schooluitval.

De vier steden zullen in 1997 de resultaten bekendmaken door middel van werkbezoeken en conferenties. Tevens zal gestreefd worden naar verspreiding van die resultaten.

Internationaal

In het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie zal voorjaar 1997 een conferentie over het thema «sociale integratie» worden gehouden. Ook zal een bijdrage worden geleverd aan de (internationale) implementatie van het Verenigde Naties-actieprogramma van de Sociale Top, waartoe aan de Verenigde Naties-Commissie voor Sociale Ontwikkeling een coö rdinerende rol is toebedacht. Problemen van achterstand en uitsluiting komen ook in 1997 aan de orde in bilaterale uitwisselingsprojecten en contacten, met name in die met enkele Midden-Europese landen.

• c. 

  Verzekeringen en Prijsvorming Zorgsector

In het voorlaatste jaar van deze kabinetsperiode staan, met uitzondering van de herstructurering van de ziekenfondsverzekering geen grote ingrepen in het verzekeringsstelsel op stapel. Sleutelbegrippen voor het komende jaar zijn: vernieuwing; doelmatigheid; bevorderen van eigen verantwoordelijkheid van verzekeraars, aanbieders van zorg en verzekerden; deregulering. Voor een uitgebreide beschrijving van mijn beleid in deze verwijs ik u tevens naar het Jaaroverzicht zorg 1997.

Vernieuwing

De doelstelling van de zorgvernieuwing en van de flexibilisering van de AWBZ is het leveren van «zorg op maat». De overleggen met de Vaste Commissie van VWS en de koepels van de verschillende zorgaanbieders hebben ertoe geleid dat het Besluit zorgaanspraken bijzondere ziektekostenverzekering zodanig wordt aangepast dat in de aanspraken een flexibel aanbod van zorg mogelijk wordt gemaakt. De randvoorwaarden van het Regeerakkoord, een stringente aanbodbeheersing via de Wet ziekenhuisvoorzieningen (WZV), kostenbeheersing via de Wet tarieven gezondheidszorg (WTG) en het leveren van zorg vanuit de ingevolge de AWBZ toegelaten instellingen, zijn daarbij essentieel.

Naast een flexibilisering van de aanspraken blijven de «zorg op maat»-regelingen voortbestaan als ontwikkelingsbudget. Zij dienen als vliegwiel om extra prikkels voor zorgvernieuwing te behouden.

Doelmatigheid

Ter bevordering van de doelmatigheid in de zorg heb ik de voorzitter van de Ziekenfondsraad in mijn brief van 10 juni 1996 aangegeven dat ik het een goede ontwikkeling zou vinden indien de Commissie Ontwikkelingsgeneeskunde van de Raad in samenwerking met de gezondheidsraad op korte termijn prioriteit geeft aan de toetsing op doelmatigheid van een lijst van 126 verstrekkingen. Op langere termijn zou de aandacht van de Commissie hoofdzakelijk gericht moeten zijn op het bestrijden van ondoelmatigheid in de sociale ziektekostenverzekeringen.

Eigen verantwoordelijkheid verzekeraars

De invoering per 1 januari 1996 van het zogenaamde splitsingsmodel in de budgettering van de ziekenfondsen heeft geleid tot een beduidende verbetering in de werking van het budgetteringssysteem. Verdere uitwerking van dit systeem zal het naar verwachting mogelijk maken in 1997 en 1998 het financiële risico dat de ziekenfondsen in het kader van de budgettering lopen, verder te vergroten. De verantwoordelijkheid van de ziekenfondsen voor doelmatige zorgcontracten met aanbieders van zorg zal hierdoor toenemen. Om de ziekenfondsen hiervoor ook meer mogelijkheden te bieden, zullen de zorgaanspraken binnen de Ziekenfondswet (ZFW) – nog in 1996 – worden geflexibiliseerd. Hiermee kunnen de ziekenfondsen een flexibeler invulling van de verstrekkingen, zoals vastgelegd in de Zfw, vergoeden. De verstrekkingen blijven materieel ongewijzigd. Bij de toepassing van deze regeling door ziekenfondsen geldt als conditie dat de uitgaven voor vervangende hulp een aantoonbare besparing opleveren in vergelijking met de kosten van de wettelijke als verstrekking geregelde hulp die zij vervangt. De toetsing daarop vindt vooraf plaats. In 1997 zal daarnaast verder worden gewerkt aan de vormgeving van de met de ziekenfondsbudgettering samenhangende wijzigingen in het stelsel van prijsvorming, zoals uiteengezet in de nota «De prijs die zorg verdient» van 1995 (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 478, nr. 1, 2).

Eigen verantwoordelijkheid verzekerden

De bevordering van de verantwoordelijkheid van verzekerden krijgt onder andere gestalte in de invoering van een eigen-bijdragensysteem in de ziekenfondsverzekering. Per 1 januari 1997 zal een systeem van eigen bijdragen worden ingevoerd overeenkomstig de brief aan de Tweede Kamer d.d. 4 april 1996 (Kamerstukken II 1995/1996, 24 678, nr. 1). Het eigen-bijdragensysteem komt in de plaats van het in het regeerakkoord aangekondigde eigen risico aan de voet. Met de particuliere ziektekostenverzekeraars is in het kader van het streven naar convergentie overeengekomen dat tevens per 1 januari 1997 zal worden ingezet op invoering van een eigen risico aan de voet van tenminste f 200 voor alle particulier verzekerden die dat thans nog niet hebben. Gelijktijdig zal het reeds bestaande eigen risico voor specialistische hulp in de standaard(pakket)-polissen op grond van de Wet op de toegang tot ziektekostenverzekeringen (WTZ) worden omgezet in een algemeen eigen risico aan de voet van f 200 (f 100 voor alleenstaanden).

Herstructurering ziekenfondsverzekering

Overeenkomstig de uitkomsten van het wetgevingsoverleg op 27 november 1995 over de reparatie van de Wet Van Otterloo richt het kabinet zich erop nog in deze kabinetsperiode knelpunten in het bestaande verzekeringsstelsel weg te nemen. Daartoe zal een wetsvoor- stel worden voorbereid betreffende de herstructurering van de ziekenfondsverzekering, waarin onder meer de reparatie van de Wet Van Otterloo wordt voorzien.

Een eventuele meer ingrijpende wijziging van het stelsel van ziektekostenverzekering in de richting van een verzekering, gebaseerd op inkomen, waardoor ook voor onder meer kleine zelfstandigen toegang tot de ziekenfondsverzekering ontstaat, acht het kabinet niet mogelijk binnen deze kabinetsperiode. Wel is het kabinet bereid het voor de voorbereiding van een dergelijke wijziging noodzakelijke onderzoek te doen uitvoeren. Bij de formatie van het volgende kabinet kunnen dan nadere besluiten worden genomen.

• d. 

  Genees- en hulpmiddelenvoorziening

Kostenbeheersing loopt als een rode draad door het geneesmiddelen-beleid van de laatste jaren. Invoering van de Wet geneesmiddelenprijzen, meer marktwerking en het bevorderen van rationeel en optimaal geneesmiddelengebruik en substitutiebeleid zijn daarbij sleutelbegrippen. Voor een uitgebreide beschrijving van de ingezette maatregelen ter realisering van een adequaat kostenbeheersingsbeleid verwijs ik naar hoofdstuk 14 van het Jaaroverzicht zorg 1997.

Wet geneesmiddelenprijzen

Met het in werking treden op 9 februari 1996 van de Wet geneesmiddelenprijzen (WPG) heb ik de bevoegdheid gekregen maximumprijzen vast te stellen voor geneesmiddelen.

Pogingen om zonder gebruik te maken van het wettelijk instrument tot prijsverlagingen te komen, hebben niet tot het gewenste resultaat geleid. Om die reden heb ik mij genoodzaakt gezien gebruik te maken van het instrument van de wettelijke prijsbeheersing.

Op 28 juni 1996 is een ontwerp-wijziging van de Regeling Maximumprijzen Geneesmiddelen gepubliceerd (Staatscourant van 28 juni 1996 nr. 122), waarmee de maximumprijzen van de tweede tranche – zetpillen en insulines – zijn bekendgemaakt. De eerste tranche werd 26 maart 1996 bekendgemaakt. In 1997 zullen de effecten van de wet nauwlettend gevolgd worden.

Interdepartementale Werkgroep Geneesmiddelendistributie

Een aantal van de door de Interdepartementale Werkgroep Geneesmiddelendistributie (IWG) gedane aanbevelingen ter verbetering van marktwerking in de geneesmiddelensector zijn inmiddels gerealiseerd. Ik noem ondermeer:

– generiek verbod op individuele prijsbinding;

– wegnemen van de de facto verplichting tot magistrale bereiding in iedere apotheek en de voorschriften inzake de openingstijden;

– aanpassen van de wettelijke eisen aan de inventaris en de inrichting van de apotheek;

– wegnemen van het verbod op prijsaanduiding voor geneesmiddelen door drogisten;

– mededingingsonderzoeken naar gedragingen van de koepels en de totstandkoming casu quo inhoud van overeenkomsten.

Op termijn zal moeten blijken of het in gang gezette proces, dat inmiddels kan rekenen op een breed draagvlak binnen en buiten de farmaceutische sector, daadwerkelijk leidt tot prijsconcurrentie in de geneesmiddelensector.

Dit proces en de uitkomsten daarvan zullen nauwlettend worden gevolgd. Niet alleen zullen namelijk de kwaliteit en kostenbeheersing van de farmaceutische hulp moeten worden gewaarborgd. Het mag ook niet zo zijn dat marktpartijen, via afspraken en mededingingsbeperkende gedragingen, de door de overheid geschapen ruimte voor meer marktwerking inperken.

Doelmatigheid en kwaliteit in de geneesmiddelenvoorziening

Op het terrein van de geneesmiddelenvoorziening stimuleert de overheid de kwaliteit en doelmatigheid via het bevorderen van rationeel en optimaal geneesmiddelgebruik en substitutiebeleid. Daartoe is een aantal maatregelen getroffen.

Er is f 3,52 miljoen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het drie-jarenplan om huisartsen ertoe te bewegen geneesmiddelen voortaan op stofnaam te laten voorschrijven. Het gaat hierbij om de uitvoering van afspraken die met de huisartsen zijn gemaakt, in het verlengde van de paritaire werkgroep huisartsen.

De verenigingen van medische specialisten zijn uitgenodigd om mee te denken over mogelijkheden om het op stofnaam voorschrijven – en meer in het algemeen het doelmatig voorschrijven – onder deze beroepsgroep te stimuleren. Voor de meerjarige stimulering hiervan zijn reeds vanaf 1996 middelen gereserveerd.

Via het farmacotherapie-overleg tussen huisartsen en apothekers op lokaal niveau worden afspraken gemaakt om te komen tot een rationeel voorschrijfbeleid. Op deze wijze wordt meegewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van de doelmatigheid van de geneesmiddelenvoorziening. Voor het lokale farmacotherapie-overleg bestaat een landelijke en regionale ondersteuningsstructuur, die mede met overheidsfinanciering in stand wordt gehouden.

Goede, deskundige en objectieve geneesmiddeleninformatie is een essentieel middel om een verantwoord geneesmiddelgebruik – en daarmee de kwaliteit en de kostenbeheersbaarheid van de geneesmiddelenvoorziening – te bevorderen. Daartoe ondersteunt de overheid de stichting Geneesmiddelenbulletin die zorg draagt voor onafhankelijke, snelle en actuele informatie over geneesmiddelen voor artsen en apothekers. Dit bulletin is een waardevolle informatiebron gebleken voor het farmacotherapie-overleg.

Reclame voor geneesmiddelen

Binnenkort zal aan de Tweede Kamer een nota van wijziging worden toegezonden inzake het aanhangige voorstel tot wijziging van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening op het punt van het toezicht op de reclame voor geneesmiddelen. Hierin wordt uiteengezet dat op reclame voor geneesmiddelen rechtstreeks overheidstoezicht noodzakelijk is.

Deze aanpak sluit medewerking van partijen in het veld – beroepsgroepen, industrie, reclamewereld – overigens niet uit, maar het uiteindelijk toezicht dient in elk geval bij de overheid te blijven.

Kostenbeheersingsbeleid medische hulpmiddelen

Om de aan verzekeraars opgelegde budgetkorting medische hulpmiddelen te faciliteren en om de kostenontwikkeling van de medische hulpmiddelen in te dammen, zal in 1996 een projectgroep kostenbeheersing medische hulpmiddelen worden ingesteld. Deze zal na een gedegen marktverkenning adviseren over een pakket te nemen maatregelen. Na politieke besluitvorming kan medio 1997 een aanvang worden gemaakt met de daadwerkelijke invoering.

Reorganisatie bloedvoorziening

In 1996 zal een aanvang worden gemaakt met de herstructurering van de bloedvoorziening in Nederland. Het is de bedoeling dat er één landelijke organisatie zal komen, waarin de bloedbanken en het Centraal Laboratorium voor de Bloedtransfusiedienst (CLB) zullen worden ondergebracht. Hierbij zal tevens worden geë xpliciteerd wat de ministe-riële verantwoordelijkheid terzake inhoudt. Daarmee kan de komende jaren de kwaliteit van de voorziening worden gehandhaafd en de doelmatigheid worden vergroot.

• e. 

  Geestelijke Gezondheidszorg, Verslavingszorg en Maatschappelijke Opvang

GeestelijkeGezondheidszorg

Het veld van de geestelijke gezondheidszorg blijft sterk in ontwikkeling; een ontwikkeling die zich richt op verdere vermaatschappelijking en vernieuwing van de zorg. Het doel van deze ontwikkeling is de zorgverlening beter te laten aansluiten op de behoeften van de zorgvragers. Ook is het nodig de voor de geestelijke gezondheidszorg beschikbare middelen op de meest doelmatige wijze in te zetten. Dit laatste wordt van steeds groter belang, omdat naar verwachting de vraag naar geestelijke gezondheidszorg de komende jaren belangrijk zal toenemen. (de nota «Onder Anderen» (Kamerstukken II, 1993/1994, 23 067, nr. 1).

De vermaatschappelijking en vernieuwing van de zorg komt op velerlei wijze tot uitdrukking. Belangrijke elementen in dit verband zijn de deconcentratie van psychiatrische ziekenhuizen, de ontwikkeling van nieuwe woonvormen buiten de muren van het ziekenhuis en de extramu-ralisering van de zorg. Verder valt de toenemende samenwerking tussen de verschillende geestelijke gezondheidszorginstellingen te constateren. Hierbij worden gemeenschappelijke programma’s ontwikkeld en aangeboden en een werkelijk zorgcontinuüm gecreëerd. Daarnaast speelt de ontwikkeling van nieuwe behandelmethodieken en zorgconcepten, zoals psychiatrische thuiszorg, begeleid zelfstandig wonen en dag-structurering.

Belangrijke beleidsonderwerpen die samenhangen met de zorgvernieuwing in de geestelijke gezondheidszorg zijn de vormgeving van de poortwachtersfunctie, de organisatie van een onafhankelijke indicatiestelling en het persoonsgebonden budget.

Op dit moment wordt in alle care-sectoren gewerkt aan een onafhankelijke, objectieve en geïntegreerde indicatiestelling. Specifiek voor die indicatiestelling in de geestelijke gezondheidszorg is de verwevenheid van care- en cure-elementen. Het Indicatie Overleg GGZ (IOG), waarin vertegenwoordigers vanuit het veld zitting hebben, is gevraagd nadere voorstellen voor de vormgeving (protocollering) van indicatiestelling binnen de wettelijke verankerde randvoorwaarden te doen. De Kamer zal over de voortgang rond de indicatiestelling worden geïnformeerd.

Over het persoonsgebonden budget in de geestelijke gezondheidszorg heeft de Nationale Commissie Chronisch Zieken in mei 1996 een advies uitgebracht. Mede op grond van dit advies is besloten de Ziekenfondsraad te vragen nadere voorwaarden op te stellen voor een beperkt aantal experimenten met persoonsgebonden budget in de geestelijke gezondheidszorg.

Na afloop van de experimenteerfase zal bezien worden of en voor wie persoonsgebonden budget in de geestelijke gezondheidszorg ingevoerd zal worden.

Bijzondere aandacht vereist in de komende periode ook de verdere ontwikkeling van een samenhangend zorgcircuit op de terreinen van de ouderenpsychiatrie en de forensische psychiatrie.

Begin 1997 zal de Tweede Kamer de eerste evaluatie van de Wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) worden aangeboden, vergezeld van beleidsvoornemens waartoe deze evaluatie eventueel aanleiding zal geven. Aandacht zal daarbij worden gegeven aan de rechtspositie van de patië nt, de relatie met de openbare geestelijke gezondheidszorg, de werklast voor Justitie en de rechterlijke macht alsmede de uitvoeringslast van de BOPZ voor betrokken zorginstellingen.

Verslavingsbeleid

De Tweede Kamer heeft in maart 1996 de nota «Het Nederlandse drugbeleid-continuïteit en verandering» (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 077, nr. 3) behandeld. In dit debat is het algemene beleid voor de komende jaren vastgelegd.

Een voortgangsrapportage over het door de regering te voeren drugbeleid is inmiddels aan de Kamer aangeboden.

Dit najaar zal een kabinetsstandpunt worden ingenomen over de toekomst van de financiering van de regionale ambulante verslavingszorg na afloop van de Tijdelijke Wet Stimulering Sociale Vernieuwing (TWSSV) per 1-1-1998.

De veranderingen in de verslavingsproblematiek van gebruikers en de steeds groter wordende variëteit van doelgroepen nopen tot verbetering van de effectiviteit, de kwaliteit en de organisatie van de verslavingszorg. Een onderzoeksprogramma naar de effectiviteit van de verslavingszorg, waaronder de methadonverstrekking, zal dit najaar van start gaan. Door de NEVIV worden in samenwerking met de Jellinekkliniek voorbeeldprojecten ter verbetering van de kwaliteit ontwikkeld. De NEVIV heeft inmiddels opdracht gekregen om in overleg met een breed samengestelde werkgroep voorstellen te ontwikkelen voor verdere vernieuwing van de verslavingszorg.

Ter verbetering van de kwaliteit van de drugpreventie zal dit najaar een steunpunt opgericht worden. De 06-informatielijn van het NIAD die dit voorjaar van start is gegaan, is succesvol gebleken en zal worden versterkt en verbeterd.

Dit najaar zal een publiciteitscampagne van start gaan die het gebruik van cannabis zal moeten terugdringen. Het voornemen bestaat in het volgende jaar een campagne tegen het XTC-gebruik te voeren.

Het gebruik van XTC en aanverwante drugs vereist vooral een actief beleid terzake van monitoring en preventie. Ten behoeve hiervan is thans een onderzoeksprogramma in uitvoering. Over een aantal onderdelen daarvan zal dit najaar gerapporteerd worden. Een evaluatie van de notitie «Stadhuis en House» is op 12 juli jl. aan de Kamer aangeboden.

Voor de verdere intensivering van de monitoring van het druggebruik en de kwaliteitsverbetering van zorg en preventie is voor 1997 een extra structureel bedrag van f 5 miljoen beschikbaar gesteld. De positie van minderheden zal daarbij bijzondere aandacht krijgen.

Het overlastbeleid zal worden geïntensiveerd. Met ingang van 1997 komt hiervoor f 10,5 miljoen extra structureel beschikbaar; in totaal zal dan f 60 miljoen voor het overlastbeleid zijn bestemd (f 45,3 miljoen VWS en f 14,7 miljoen Justitie). Het merendeel van dit bedrag wordt door VWS besteed aan klinische voorzieningen en ambulante (gemeentelijke) projecten. In het overlastbeleid gaat het om een keten van zorgvoorzieningen die meer toegesneden zijn op problematische verslaafden. Voor deze categorie is het huidige aanbod veelal niet toereikend. Ook wordt aandacht besteed aan een betere aansluiting tussen justitiële voorzieningen en zorgvoorzieningen.

De voorbereiding van het wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van het op medische indicatie verstrekken van heroïne is in volle gang. De Kamer is bij schrijven van 21 juni jl. over de stand van zaken geïnfor-meerd.

De Centrale Commissie Behandeling Heroïneverslaafden draagt zorg voor de opzet en de landelijk gecoö rdineerde uitvoering van de studie. Aan de hand van het onderzoeksprotocol zal de Commissie haar bevindingen dit najaar rapporteren. Daarna kan worden bepaald op welke plaatsen het onderzoek zal plaatsvinden en hoe groot het aantal deelnemers zal moeten zijn.

Voor 1997 en verdere jaren wordt een intensivering van het heroïne-experiment voorzien, conform het gestelde in de voornoemde nota. Hiervoor wordt op jaarbasis een extra bedrag van f 2,5 miljoen gulden gereserveerd zodat jaarlijks in totaal f 4 miljoen ter beschikking staat.

Maatschappelijke opvang

In 1996 is het beleid om te komen tot een betere afstemming tussen de maatschappelijke opvang en de geestelijke gezondheidszorg gecontinueerd. De Regeling subsidiëring zorg op maat geestelijke gezondheidszorg wordt in 1997 voortgezet. Voor sociaal-psychiatrische begeleiding in voorzieningen van maatschappelijke opvang, waaronder sociale pensions, is in 1997 binnen het zorgvernieuwingsfonds voor zorg op maat in de geestelijke gezondheidszorg f 10 miljoen beschikbaar.

De capaciteit in de maatschappelijke opvang is echter tot op heden ontoereikend, met name in de «witte-vlekken»-gebieden (gebieden waar geen sociale pensions aanwezig zijn) wordt dit als een probleem gezien. De minister van Sociale Zaken heeft in zijn nota «De Andere kant van Nederland» (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 515, nr. 2) opgenomen dat het kabinet extra middelen ter beschikking stelt voor de maatschappelijke opvang ter hoogte van f 15 miljoen. Bij de verdeling van deze middelen zal prioriteit worden gegeven aan de «witte-vlekken»-problematiek.

De afgelopen tijd is er veel aandacht geweest voor de toekomstige financiering van de maatschappelijke opvang na beëindiging van de Tijdelijke Wet Stimulering Sociale Vernieuwing (TWSSV). Hierover is verschillende malen gecorrespondeerd met de Tweede Kamer. Vanwege de ongewenste herverdeeleffecten wordt afgezien van overdracht van deze middelen naar het Gemeentefonds. Dit betekent dat de financiering van de maatschappelijke opvang na de beëindiging van de TWSSV wordt vormgegeven via een gerichte toedeling van rijksmiddelen naar gemeenten waar deze voorzieningen geconcentreerd zijn, waarbij tevens voldoende beleidsvrijheid voor de gemeenten wordt nagestreefd. Omdat het kabinet heeft besloten de TWSSV met een jaar te verlengen, zal deze wijze van toedeling daarom pas op 1 januari 1998 van kracht zijn.

• f. 

  Gehandicaptenbeleid

Zorgvernieuwing en kwaliteitsverbetering staan centraal in het gehandicaptenbeleid. Een betere onderlinge samenhang tussen voorzieningen en het bevorderen van doelmatigheid en efficiency zijn daarbij belangrijke instrumenten. Daarnaast is er aandacht voor programma’s die gericht zijn op vernieuwing in de zorg voor mensen met een handicap.

Zorgvoorzieningen

In de afgelopen periode is gebleken dat gerichte maatregelen nodig zijn om te komen tot verbetering en innovatie van het zorgsysteem. Hiervoor zijn in het Meerjarenprogramma intersectoraal gehandicaptenbeleid 1995–1998 «De perken te buiten» van 23 mei 1995 (Kamerstukken II, 1994/1995, 24 170, nrs. 1 en 2) aanzetten gegeven.

Inmiddels is een aantal maatregelen getroffen om tot zorgvernieuwing en kwaliteitsverbetering te komen. Genoemd kunnen worden: de introductie van het persoonsgebonden budget en de aanpak om te komen tot een geïntegreerde onafhankelijke en objectieve indicatiestelling.

De Tweede Kamer ontving op 28 maart 1996 een beleidstoetsingskader gehandicaptenzorg (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 170, nr. 15), waarin de bevordering van kleinschaligheid in de intramurale zorg en transmuralise-ring van het zorgaanbod wordt behandeld. Dit kader vormt het uitgangspunt voor planning- en bouwbeslissingen in 1996 en volgende jaren.

Een zorgelijke ontwikkeling is het (weer) stijgen van de wachtlijsten voor de verschillende voorzieningen, zoals inrichtingen en gezinsvervangende tehuizen. Medio 1996 is via een eerste rapportage van het zogenaamde ZorgRegistratie Systeem (ZRS) het zicht op deze wachtlijsten verhelderd.

In de eerste actualisatie van «De perken te buiten», die na het zomerreces van 1996 zal verschijnen, zullen ten aanzien van AWBZ-bekostigde zorgvoorzieningen de contouren worden geschetst van een samenhangende innovatieve zorgvisie. Hierin kan met name de flexibilisering van de AWBZ-verstrekkingen (ontschotting, zorgcontinuüm) aan de orde komen. Deze zorgvisie zal bovendien moeten leiden tot doelmatigheid en efficiency, opdat met het bestaande budget – inclusief het jaarlijks acceptabel geachte accres – een passend zorgaanbod kan worden geleverd, ook voor degenen die nu op de wachtlijsten staan.

De Kamer kan in 1996 voorts het regeringsstandpunt over de plaatsings-problematiek van gedragsproblematische, licht verstandelijke jeugdigen tegemoet zien. Hierin worden verbindingen gelegd naar jeugdhulpverlening, jeugdbescherming, jeugdpsychiatrie en justitie. Aanleiding hiervoor is de nota «Vorm en kleur» van de Nederlandse Vereniging voor Gehandicaptenzorg.

Interdepartementale Stuurgroep Gehandicaptenbeleid

Bij VWS is het secretariaat van de Interdepartementale Stuurgroep Gehandicaptenbeleid (ISG) ondergebracht. De ISG heeft haar werkzaamheden over de periode 1 juli 1991–1 juli 1995 geëvalueerd. Mede op grond van deze evaluatie is in de nieuwe instellingsbeschikking opgenomen dat zowel de coördinatie van het beleid ten aanzien van mensen met een handicap als de coördinatie van het beleid voor mensen met een chronische ziekte onder auspiciën van de ISG blijven plaatsvinden.

Vernieuwingsprogramma’s Welzijnsnota

In het kader van de Welzijnsnota «Naar eigen vermogen» (Kamerstukken II, 1994/1995, 23 900 XVI, nr. 22) wordt wat betreft vernieuwingsprogramma’s op het terrein van het gehandicaptenbeleid in de komende periode met name aandacht besteed aan de onderwerpen vroeghulp, tijdelijke opvang, alsmede allochtonen met een handicap.

De projecten «vroeghulp kinderen met motorische stoornissen en hun ouders» en «tijdelijke opvang lichamelijk gehandicapten» zullen in het najaar 1997 worden afgerond.

Deze projecten moeten resultaten leveren die bijdragen aan de ontwikkeling van een samenhangende aanpak op het gebied van regelgeving, diagnostiek, begeleiding en informatie.

Wat betreft het project «tijdelijke opvang», zal in het najaar van 1996 een tussenbalans worden opgemaakt. Deze tussenbalans zal inzicht moeten verschaffen in de (potentiële) behoefte aan tijdelijke opvang, in de ervaringen met logeerfaciliteiten bij bestaande voorzieningen en in de functionele eisen die aan de tijdelijke opvang moeten worden gesteld.

In het kader van de uitvoering van de nota «Naar eigen vermogen» zal extra aandacht worden gegeven aan de verbetering van de aansluiting van de reguliere dienstverlening op de behoeften van allochtone mensen met een handicap. Basis hiervoor vormt een rapport van het Verwey-Jonker Instituut van november 1995 over de situatie van allochtonen met een handicap en de beleidsaanbevelingen van het Gestructureerd overleg gehandicaptenbeleid-VWS. Hierover is op 16 april 1996 een tussenbericht gezonden aan de Tweede Kamer. In dit kader zijn onder andere projecten van start gegaan die tot doel hebben de ouderparticipatie van allochtone ouders op scholen van speciaal onderwijs te bevorderen. Ook het bevorderen van de sociale en economische participatie van allochtonen met een handicap en het stimuleren van het gebruik van algemene voorzieningen door deze categorie zijn onderwerpen die geschikt zijn voor een projectbenadering.

Internationale betrekkingen gehandicaptenbeleid

Het communautaire actieprogramma Helios II ter bevordering van gelijke kansen en de integratie van gehandicapten eindigt op 31 december 1996.

De communautaire en de nationale evaluatie van het programma vinden in de eerste helft van 1997 plaats. Tot die tijd zal geen besluitvorming plaatsvinden over een mogelijk vervolg.

De Europese Commissie zal voorlopig geen nieuw programma presenteren.

Overigens zijn onderdelen van het Helios II programma opgenomen in het bredere Sociale Actieprogramma 1995–1998 van de Europese Commissie.

• g. 

  Ouderenbeleid

Meedoen, meedenken en meebeslissen van ouderen, met andere woorden integratie en participatie, blijft het centrale uitgangspunt van het ouderenbeleid van het kabinet. Het overgrote deel van de ouderen is volop maatschappelijk actief. Accenten zullen dan ook gelegd worden op beleid voor die groepen ouderen die dat extra nodig hebben, bijvoorbeeld allochtone ouderen en oudere vrouwen.

Voor ouderen die dat nodig hebben, dient een adequate zorg gegarandeerd te zijn, die kwalitatief goed en voor ieder financieel bereikbaar is. Ook hier hebben kwetsbare groepen ouderen meer aandacht van de overheid nodig dan andere.

Speerpunt in het voorzieningenbeleid is de komende jaren de modernisering van de ouderenzorg, waarbij voor de gehele intramurale ouderenzorg één systeem van planning en financiering zal ontstaan en waar uitgaande van de menselijke waardigheid in iedere levensfase ook extra aandacht zou moeten worden geschonken aan de privacy en het leefklimaat in verpleeghuizen.

Modernisering ouderenzorg

De Tweede Kamer heeft op 25 juni 1996, in het kader van de modernisering van de ouderenzorg, het wetsvoorstel Overgangswet verzorgingshuizen met algemene stemmen aanvaard. Naar verwachting zal de Eerste Kamer het voorstel in september van dit jaar behandelen. Er wordt naar gestreefd het wetsvoorstel met ingang van 1 januari 1997 in werking te laten treden.

Het voorstel beoogt:

– intrekking van de Wet op de bejaardenoorden (WBO);

– subsidiëring van de verzorgingshuizen door de Ziekenfondsraad, op basis van een subsidieregeling, vanuit het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten gedurende de periode 1997–2000;

provincies en grote steden dienen nog op basis van de WBO plannen op te stellen voor de periode 1997–2000. Deze plannen zijn voor de Ziekenfondsraad de leidraad voor de subsidiëring;

ook de activiteiten op het terrein van het flankerende ouderenbeleid en vormen van dienstverlening die thans op grond van de artikelen 2b en 2c van de WBO worden gefinancierd, vallen onder genoemde subsidieregeling van de Ziekenfondsraad;

– provincies en grote steden stellen periodiek een regiovisie vast in overleg met gemeenten, gebruikers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Op grond van deze regiovisie kunnen provincies en grote steden in bepaalde gevallen aan de Minister van VWS verzoeken de Ziekenfondsraad een aanwijzing te geven om, binnen het beschikbare macro-kader, in afwijking van de plannen subsidies te verlenen;

– instelling van onafhankelijke indicatieorganen, voor (onder andere) de sector verpleging en verzorging. De gemeentebesturen wordt opgedragen erin te voorzien dat er ten behoeve van de inwoners van hun gemeente een onafhankelijk indicatieorgaan werkzaam is;

– harmonisatie van de eigen bijdragen in verzorgingshuizen. Dat houdt in dat bij de verzorgingshuizen de zogenoemde vermogenstoets vervalt. Voor de bewoners van verzorgingshuizen en verpleeghuizen gaat een inkomensafhankelijke eigen bijdrage gelden analoog aan de huidige eigen bijdrage regeling voor de AWBZ. De maximale eigen bijdrage is in beginsel f 3 150 per maand. Voor de bewoners van verzorgingshuizen wordt dit maximum op grond van een grotere privacy verhoogd met f 300 zodat bewoners van verzorgingshuizen maximaal f 3 450 per maand aan eigen bijdrage verschuldigd zijn. Voor patiënten in de AWBZ-instellingen die voor 1 januari 1997 zijn opgenomen geldt een overgangsregeling, die in het JOZ nader is uitgewerkt.

Tevens bevat het wetsvoorstel bepalingen over het onderbrengen van duurzaam verblijf en verzorging in een verzorgingshuis als aanspraak op grond van de AWBZ, vanaf 1 januari 2001. Voor het eind van 1996 zal een stappenplan aan het parlement worden aangeboden voor een onderzoek naar de mogelijkheid van het scheiden van wonen en zorg. Dit zal ertoe leiden dat, conform het bepaalde in de Overgangswet Verzorgingshuizen, vó ór 1 januari 1999 aan beide kamers der Staten-Generaal verslag zal worden uitgebracht over de wijze waarop deze zorg als aanspraak in de AWBZ kan worden opgenomen. Op basis van het verslag zal dan een discussie kunnen plaatsvinden. In dit licht bezien kan de huidige bepaling, dat duurzaam verblijf en verzorging in een verzorgingshuis – dus incluis de wooncomponent – uiterlijk per 1 januari 2001, als onderdeel zal worden opgenomen in de AWBZ, als voorlopig worden gekenschetst.

In verband hiermee komt de rijksbijdrage voor de WBO vanaf 1 januari 1997 te vervallen. In artikel 24.02 Ouderenbeleid is een p.m. bedrag opgenomen voor de afwikkeling van de jaren vóór 1997 en voor mogelijke kosten voor bejaardenoorden met een bijzondere functie voor beroepszaken en reserveringen. Voor de uitvoering van de Overgangswet verzorgingshuizen is sprake van premieheffing in de AWBZ waarmee, naast de eigen bijdrage, het benodigde bedrag beschikbaar komt.

Vó ór eind 1996 zal het landelijk plan Bejaardenoorden met een Bijzondere Functie 1997–2000 (VBF) worden vastgesteld. Hierin worden de voornemens met betrekking tot deze groep verzorgingshuizen vastgelegd. De uitvoering hiervan is eveneens in handen van de Ziekenfondsraad.

Integraal actieprogramma

Met de bewaking van de uitvoering van het Integraal Actieprogramma Ouderenbeleid 1995–1998 is de Interdepartementale Stuurgroep Ouderenbeleid belast. Driemaal per jaar rapporteert de Stuurgroep over de uitvoering van het actieprogramma in een voortgangsbulletin, dat aan de meest betrokken partijen toegezonden wordt.

Begin 1997 zal de Voortgangsrapportage Ouderenbeleid verschijnen, waarin tevens zal worden gereageerd op de in december 1996 uit te brengen rapportage Ouderen van het Sociaal en Cultureel Planbureau. In deze rapportage zal aandacht worden besteed aan de cumulatie van eigen bijdragen voor ouderen, conform de wens van de Tweede Kamer bij de behandeling van het Integraal Actieprogramma.

Op basis van een advies van een voorbereidingscommissie onder auspiciën van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zal bezien worden op welke wijze invulling gegeven kan worden aan een langlopend onderzoeksprogramma «Verouderings-onderzoek», als opvolger van het NESTOR-programma.

In 1997 zal gewerkt worden aan het stroomlijnen van subsidieaanvragen voor projecten en onderzoeken, de afstemming met ZorgOnderzoek Nederland (ZON) en clustering van projecten en onderzoeken tot programma’s. Daarnaast zal er voortgezette aandacht zijn voor inhoudelijke thema’s, zoals de positie van allochtone ouderen. Hiermee wordt voortgebouwd op de in 1996, op initiatief van de minister van Binnenlandse Zaken, gehouden workshops en ronde-tafelconferenties. Andere onderwerpen die aan de orde zullen komen, zijn kwaliteitsverbetering van de zorg (onder andere facilitering «Modernisering ouderenzorg»), ouderen en technologie en de positie van oudere vrouwen.

Het komende jaar zal de uitvoering van de beleidsbrief Geriatrie (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 319, nr.1) centraal staan. De wijze waarop de geriatrische afdeling in ziekenhuizen in de toekomst als bijzondere functie gestimuleerd zal worden, zal zijn beslag krijgen in de Wet op de bijzondere medische verrichtingen.

Het stimuleringsbeleid inzake geriatrische netwerken is in uitvoering. Er zijn per 1 juni 1996 vier proefprojecten van start gegaan, die tot 1 juni 1999 zullen duren. Ter voorbereiding van de implementatie zal de komende jaren een landelijke klankbordgroep functioneren, waarin alle betrokken koepelorganisaties deelnemen.

Verder wordt het komende jaar een extra instroom van geriaters beoogd.

Leeftijdsdiscriminatie

Uiterlijk 1 oktober 1996 dienen maatschappelijke organisaties te reageren op het kabinetsrapport Leeftijdsgrenzen in wet- en regelgeving. Het kabinet zal aan de hand van deze reacties nagaan welke conclusies hieraan kunnen worden verbonden en zal de Tweede Kamer hiervan op de hoogte stellen. Bij deze overweging betrekt het kabinet tevens de uitkomsten van de Landelijke melddag leeftijdsdiscriminatie van 29 februari 1996.

Najaar 1996 wordt tevens het onderzoek afgerond naar de juridische mogelijkheden tot subsidievermindering of -intrekking indien door VWS gesubsidieerde organisaties volharden in het hanteren van leeftijdsgrenzen in statuten en reglementen.

Internationale samenwerking

Gebruikmakend van het Nederlands Platform Ouderen en Europa als intermediaire organisatie zal in 1997 de Europese uitwisseling en samenwerking op een breed terrein worden ondersteund en gestimuleerd.

Aan het Nederlands Instituut voor Gerontologie is opdracht gegeven een overzicht te maken van de inhoud en omvang van internationale samenwerking op het terrein van ouderenonderzoek. Het Nationaal Comité Dag van de Ouderen heeft de voorbereiding van de organisatie van het Internationaal Jaar van de Ouderen (Verenigde Naties; 1999) ter hand genomen.

• h. 

  Curatieve Somatische Zorg

Voor het beleid op het terrein van de curatieve somatische zorg wordt verwezen naar hoofdstuk 3 van het JOZ 1997. In dit verband wordt kort ingegaan op: geneeskundige hulpverlening bij rampen, implementatie van de Wet op de orgaandonatie, Nederlands Kanker Instituut, medisch-ethische vraagstukken en beroepen en opleidingen.

Geneeskundige hulpverlening bij rampen

De minister van Binnenlandse Zaken en ik hebben het initiatief genomen voor het project versterking geneeskundige hulpverlening bij rampen (GHR). De aanleiding van dit project is een kritische rapportage van de Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding en de Inspectie voor de Gezondheidszorg over de organisatie en kwaliteit van de GHR. In nauw overleg met het veld is intussen een gemeenschappelijke visie op de gewenste organisatie en kwaliteit van de GHR geformuleerd. Hierover hebben wij u per brief van 12 juli 1996 geïnformeerd (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 400 XVI, nr. 95).

Eind 1996 zal – opnieuw in nauw overleg met het veld – een actieprogramma worden opgesteld dat tot verbetering van de GHR moet leiden. De uitvoering van dit programma zal in 1997 starten.

Van belang hierbij is dat met de betrokkenen overeenstemming bestaat over het uitgangspunt dat de geneeskundige hulpverlening in rampsituaties haar basis moet vinden in de reguliere spoedeisende medische hulpverlening. Verder achten wij het van belang dat de lokale overheid betrokken is bij de organisatie van de spoedeisende medische hulpverlening. Deze betrokkenheid vloeit mede voort uit de verantwoordelijkheid van de lokale overheid voor de rampenbestrijding in het algemeen.

Besluitvorming over de decentralisatie van de ambulancehulpverlening zal in verband worden gebracht met de verbetering van de spoedeisende medische hulpverlening.

Implementatie Wet op de orgaandonatie

Met de unanieme aanvaarding door de Eerste Kamer van het wetsvoorstel Wet op de orgaandonatie (Kamerstukken I, 1995/1996, 22 358) is een langdurige periode van denken en debatteren over een maatschappelijk breed gedragen wettelijke regeling voor het afstaan van organen ten behoeve van transplantatiedoeleinden afgesloten. Nu is het de tijd van het «doen». In 1997 treden reeds delen van de wet in werking: de regelingen aangaande de hersendood en het hersendoodprotocol, alsmede de verplichting tot het opstellen van een ziekenhuisprotocol. De eerder door de betrokken (belangen)organisaties uitgesproken bereidheid om aan de invoering van de Wet op de orgaandonatie mee te werken, heeft vorm gekregen door de deelname van deze organisaties aan de door mij ingestelde Stuurgroep Uitvoering Wet op de orgaandonatie. Het vertalen van de door de Stuurgroep vastgestelde plannen voor de drie onderscheiden deelprojecten «ziekenhuizen en beroepsgroepen», «voorlichting» en «register» in concrete activiteiten en gewenste resultaten, zal in 1997 worden voortgezet dan wel gestart. De uiteindelijke resultaten zullen er toe leiden dat in de loop van 1998 de Wet op de orgaandonatie in zijn geheel, dus met inbegrip van de bepalingen die betrekking hebben op de centrale registratie van wilsbeschikkingen, in werking zal treden.

Nederlands Kanker Instituut

Belangrijke voorwaarden voor het Nederlands Kanker Instituut (NKI) om op topniveau te kunnen blijven functioneren zijn de zelfstandigheid van het instituut en de verwevenheid van het preklinisch onderzoek met het klinisch onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Zoals aangegeven in het standpunt op de Brede Analyse Gezondheidsonderzoek van 11 december 1995 (Kamerstukken II, 1995/1996, 20 423, nr. 18), blijft het NKI onder de financiële verantwoordelijkheid van VWS ondanks het fundamentele karakter van het onderzoek.

Medisch-ethische vraagstukken

De evaluatie van de meldingsprocedure ethiek zal in de loop van het najaar worden afgerond. Het rapport over het evaluatie-onderzoek wordt eind 1996 verwacht. Een nadere uitwerking van de onderzoeksresultaten zal in de loop van 1997 plaatsvinden.

Het is van belang dat over de uitkomsten van het evaluatie-onderzoek nationaal en internationaal goede voorlichting wordt gegeven.

De juridische benadering die de meldingsprocedure impliceert, is niet altijd toegesneden op specifieke aandachtsvelden als beslissingen inzake het behandelen van ernstig zieke of zwaar gehandicapte pasgeborenen. Daarom is een overleggroep op het terrein van de neontologie ingesteld, die tot taak heeft, op grond van zorgvuldigheidseisen voor medisch handelen ten aanzien van ernstig aangedane pasgeborenen, voorstellen te doen voor een procedure van melding en toetsing van gevallen waarin dat handelen leidt tot opzettelijke levensbeëindiging. Deze overleggroep zal begin 1997 haar conclusies publiceren.

Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg

Eind 1997 zal de implementatie van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG) volgens plan zijn voltooid. De Wet BIG komt daarmee in volle omvang in de plaats van de bestaande wetgeving op het terrein van de beroepsuitoefening. Herregistratie, regeling van specialismen, uitbreiding van het Tuchtrecht tot alle onder artikel 3 vallende beroepen, toelatingsbeleid van buitenlandse diplomahouders en regeling van nieuwe beroepen, vragen nog de nodige aandacht.

Nieuw opleidingsstelsel verpleging en verzorging

De ondertekening van een convenant op 26 juni 1996 door de minister van OC&W, de Nederlandse Zorgfederatie en mij vormde de definitieve beslissing tot de invoering op 1 augustus 1997 van het nieuwe opleidingsstelsel verpleging en verzorging. De theoriecomponent van het onderwijs zal vanaf die datum worden gefinancierd door de minister van OC&W. Het hiervoor bedoelde budget, zoals vastgesteld in eerder genoemd convenant, zal naar het ministerie van OC&W worden overgeheveld.

Overdracht opleidingen

De VWS-opleidingen mondhygiëne, oefentherapie-Cesar, oefentherapie-Mensendieck, orthopedie en podotherapie zijn op 1 september 1996 onder het regime van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek gebracht. De overdracht van de begrotingsgelden aan het ministerie van OC&W geschiedt op 1 januari 1997. De bemoeienis van het ministerie van VWS met initiële opleidingen blijft beperkt tot het krachtens de Wet BIG regelen van de deskundigheid en de opleidingseisen waaraan een beginnende beroepsbeoefenaar moet voldoen. Alleen de dagopleiding tot verloskundige berust dan nog onder het beheer van het ministerie van VWS.

• i. 

  Jeugdbeleid

Jeugdbeleid heeft als doel de maatschappelijke positie van jeugdigen te versterken door ze meer kansen te bieden en uitval uit gezin, school en werk tegen te gaan. Dat kan door een samenhangend beleid dat de sociale binding versterkt en participatie en integratie van jeugdigen bevordert.

Jeugd betrekken bij beleid

Jeugdigen worden ook in 1997 meer betrokken bij het beleid. Participatie van jeugdigen in het lokale en in het landelijke beleid zal worden gestimuleerd langs verschillende lijnen:

– participatie bij de ontwikkeling van op jeugdigen gericht beleid door gebruik te maken van jeugdpanels;

– participatie in de evaluatie van de cumulatieve effecten van jeugdbeleid door jeugdpanels te betrekken bij beleidseffect-analyses;

– participatie in de vorm van een nationaal jeugddebat.

Bij de (landelijke) jeugdpanels zullen de ervaringen van een aantal gemeenten en provincies hiermee worden gebruikt. Door de jongerenorganisatie Codename Future wordt een referendum onder honderdduizend jongeren gehouden. De uitkomsten worden ook voor een meer permanente vorm van een nationaal jeugddebat gebruikt.

Jeugdorganisaties

Eén van de instrumenten ter bevordering van de maatschappelijke participatie van jeugdigen is de subsidiëring (instellings- en projectsubsidie) van jeugdorganisaties, zoals Scouting, Plattelandsjongeren, identiteitsgebonden jeugdorganisaties, jongerenafdelingen van vakbonden en georganiseerd speeltuinwerk.

Jeugdmonitor

Om ontwikkelingen te kunnen signaleren en analyseren en om de effecten van jeugdbeleid in brede zin op de maatschappij te kunnen volgen, komt er een monitor. De interdepartementale Commissie Jeugdonderzoek en de Stichting Jeugdinformatie Nederland waartoe het Programmering-College onderzoek jeugd behoort, zal de monitorfunctie vorm geven.

Jeugd en audiovisuele media

Jeugdigen moeten kunnen worden beschermd tegen onverhoedse confrontatie met voor hen ongeschikte audiovisuele producten. Dat dient preventief te gebeuren, maar bovenal consistenter en effectiever dan nu het geval is. Gestreefd wordt naar een bredere aanpak, die in gelijke mate betrekking heeft op alle media. Dit doel kan het best worden bereikt door te bevorderen dat binnen de bedrijfstak concrete afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld leeftijdsclassificatie. De aanbieders van deze producten dragen immers de verantwoordelijkheid voor de door hen te leveren productinformatie.

Het vernieuwde convenant met de videobranche van 6 mei 1996 past in deze aanpak. In dit systeem van zelfregulering passen ook sancties voor bedrijven die zich niet aan de afspraken houden. Artikel 240a van het Wetboek van Strafrecht is het juridisch sluitstuk van dit systeem.

Bezien wordt of een vergelijkbaar convenant kan worden afgesloten met de filmbranche. Er is dan geen behoefte meer aan een overheidsorgaan dat zelf films classificeert.

Voor de omroepen geldt binnen de kaders van de Mediawet in principe hetzelfde.

Over deze onderwerpen zal de Kamer zo spoedig mogelijk worden geïnformeerd.

Kinderopvang

Het waarborgfonds voor de kinderopvang voor investeringsgaranties is vanaf september 1996 operationeel. De trajecten voor het informatiesysteem, de kwaliteit van de kinderopvang en de verbetering van de bedrijfsvoering worden in 1997 voortgezet. Door deze decentralisatie-begeleidende maatregelen kan de sector verder groeien en verbeterd worden.

Bevorderen lokaalpreventief jeugdbeleid

Gemeenten ontwikkelen preventief jeugdbeleid, de rijksoverheid is verantwoordelijk voor het tot stand komen van een richtinggevend kader en voor het faciliteren van nieuwe ontwikkelingen. Al in oktober 1995 is de projectgroep Ontwikkeling lokaal preventief jeugdbeleid geïnstalleerd om dit beleid te stimuleren en te faciliteren. In 1997 gaat de projectgroep verder met de uitvoering van haar Plan van aanpak, dat eerder mei 1996 is goedgekeurd. Daartoe dient zij eind 1996 een activiteitenplan 1997 in. Voor 1997 (en voor 1998) is in principe een bedrag van f 4 miljoen gereserveerd.

De projectgroep heeft zichzelf drie prioriteiten gesteld. In de eerste plaats het creëren van draagvlak voor preventief jeugdbeleid en een positieve visie op de jeugd. Daarnaast is er het ondersteunen van gemeenten bij het ontwerpen van een vraaggericht aanbod. Tenslotte gaat het de projectgroep om het structureel betrekken van jeugd bij beleid en bij datgene wat zich in de leefomgeving afspeelt.

De experimenten van het Programma Opvoedingsondersteuning lopen tot eind 1996 door. Op grond van het evaluatieonderzoek zal implementatie plaatsvinden. De experimentfase van de Home Start-projecten in Limburg is met succes afgesloten. Op een aantal plaatsen worden nieuwe projecten opgezet.

Jeugdhulpverlening

Vanaf 1996 zijn extra middelen voor jeugdzorg beschikbaar: oplopend van f 50,1 miljoen in 1996 naar f 75 miljoen in 1999 en daarna. Tachtig procent wordt ingezet voor capaciteitsuitbreiding met 1500 tot 2000 plaatsen. De overige twintig procent wordt in de periode 1996–1999 aangewend voor verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid, daarna voor capaciteitsuitbreiding.

Een deel van de landelijke residentiële voorzieningen wordt gedecentraliseerd en ingezet als regionale capaciteit, een deel blijft landelijk. Het budget voor te decentraliseren voorzieningen wordt per 1 januari 1997 overgedragen aan provincies met een tekort aan hulpaanbod. Landelijk resteert een capaciteit van 450 plaatsen, bedoeld als landelijke achter-vangcapaciteit. Landelijk blijven ook de identiteitsgebonden voorzieningen, waarbij een beperkte capaciteit wordt opgetrokken naar het intensieve niveau. Een specialistische voorziening voor autisten wordt ingepast in de AWBZ-systematiek.

In het kader van de uitvoering van het regeringsstandpunt Regie in de Jeugdzorg (Kamerstukken II, 1994/1995, 23 400 XVI, nr. 100) loopt in de periode 1996–1999 een aantal projecten ter verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid:

– Kwaliteitszorg. In 1997 zullen er basiskwaliteitscriteria voor de hulpvarianten in de jeugdzorg zijn en zal een managementinformatiesysteem voor de voorzieningen in de jeugdzorg worden ontwikkeld.

– Beleidsinformatie. In 1997 wordt begonnen met de invoering van systemen voor Planning en Control en voor Bron- en Beleidsinformatie.

– Toegang. Aan de hand van eind 1996 vast te stellen centrale systeemeisen zal er in 1997 per provincie/regio één toegang tot de geïndiceerde jeugdzorg komen.

– Zorgprogrammering. Op basis van een regeringsstandpunt (september 1996) op het RVZ-advies «programmatische jeugdzorg» zal in 1997 worden begonnen met de systematische en planmatige ontwikkeling van vraaggerichte zorgprogramma’s.

De ervaringen tijdens het eerste jaar met de wettelijke regeling ouderbijdragen zijn onderzocht. In overleg met betrokken ministeries wordt gezocht naar een oplossing van geconstateerde knelpunten

Internationaal jeugdbeleid

Voortgaande internationalisering leidt tot intensivering van het internationale jeugdbeleid. De stichting NIZW/Exis zal voor een aantal landen het gevoerde jeugdbeleid in kaart brengen.

• j. 

  Sport

De sport heeft in het te voeren rijksbeleid erkenning en vertaling gekregen van de grote maatschappelijke betekenis die zij vervult. De sport blijft bijdragen aan het vergroten van de onderlinge solidariteit, de sociale cohesie en de stabiliteit. Tevens heeft de sport betekenis voor belangrijke individuele waarden als zelfstandigheid, zelfredzaamheid, ontplooiing en sociale participatie. De sport is daarnaast ook in sterk toenemende mate van economische betekenis.

Dit kabinet heeft de bestuurlijke en politieke aandacht voor sport expliciet gemaakt met het besluit tot het uitbrengen van een integrale sportnota. De staatssecretaris zal deze nota op korte termijn aan de Tweede Kamer aanbieden. De nota geeft een overzicht van de stappen die gezet zullen worden om de relaties tussen het sportbeleid van dit ministerie en het beleid van andere ministeries te versterken.

De beleidsvoornemens zijn gebaseerd op een intensievere samenwerking met andere ministeries. Deze worden dan ook uitgenodigd de nodige inspanningen te verrichten teneinde het beleid mede vorm te geven.

Sport, Tolerantie en Fair Play

In april 1996 heeft in Amsterdam een ronde-tafelconferentie plaatsgevonden over «Sport, Tolerantie en Fair Play». Vele bij de Raad van Europa aangesloten landen en diverse internationale organisaties hebben deze conferentie bijgewoond. Ze vormde het begin van een internationale beweging om tolerantie en fair play in de sport te bevorderen en om negatieve ontwikkelingen als racisme en discriminatie tegen te gaan. In vervolg op de conferentie zal een impuls worden gegeven aan bestaande en nieuwe initiatieven. Daarbij zullen topsporters, sportbestuurders, ouders van jonge sporters, bedrijven en media worden ingeschakeld. Aanbevelingen hiervoor zijn tijdens de conferentie aanvaard. In ons land zal in samenwerking met de ingestelde stuurgroep en in overleg met betrokken organisaties een actieprogramma worden opgesteld en uitgevoerd voor de periode 1996–2000.

Jeugd in Beweging

Nadat in december 1995 de Tweede Kamer is geïnformeerd over de beleidsvoorstellen met betrekking tot de bestrijding en de preventie van bewegingsarmoede onder jongeren, is in 1996 de projectgroep Jeugd in Beweging geformeerd. Een actieplan is in voorbereiding. Veel gemeenten en organisaties hebben projectvoorstellen ingediend. Deze voorstellen worden betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van het actieplan.

Participatie en integratie

In het sportstimuleringsbeleid wordt voor maatschappelijke doelstellingen een steeds grotere plaats ingeruimd.

Het beleid zal gericht zijn op bevolkingsgroepen waarvan bekend is dat de deelneming aan sport achterblijft bij de deelneming van de bevolking als geheel. Tot die groepen behoren gehandicapten, allochtonen, ouderen (55+), vrouwen, achterstandsgroepen in grote steden, asielzoekers, homoseksuelen en chronisch zieken. Al naar gelang de omstandigheden en wensen van de specifieke groep wordt het beleid aangepast aan de doelgroep en op gedifferentieerde wijze ten uitvoering gebracht. Dit betekent dat er bijvoorbeeld in het ene geval extra aandacht kan zijn voor een gelijkwaardige behandeling, terwijl voor een tweede groep een zwaar accent ligt op integratie in het bestaande sportaanbod en het tegengaan van discriminatie en bij een derde de participatie in kaderfuncties in het vrijwilligerswerk wordt nagestreefd.

Sport en gezondheid

Omdat de gunstige effecten van sport en bewegen op de gezondheid en het welbevinden groot zijn, zal in de actie «Nederland in Beweging» en «Jeugd in Beweging» de nadruk liggen op het bevorderen van verantwoord sportief bewegen. Blijvende aandacht is nodig voor de preventie en efficiënte behandeling van sportblessures; dit ook gezien de maatschappelijke kosten die ermee gemoeid zijn. De sportbonden zullen nadrukkelijk worden gewezen op hun verantwoordelijkheid voor een zo gezond en veilig mogelijke sportbeoefening. Ten aanzien van het tegengaan van het gebruik van doping zal worden onderzocht in hoeverre het huidige beleid voldoet. Voorts zal in samenwerking met het Nederlands Olympisch Comité * Nederlandse Sport Federatie (NOC*NSF) de behoefte aan sportmedische zorg worden onderzocht; dit om betrokken instanties in staat te stellen daarop in te spelen en voor een adequate planning van activiteiten zorg te dragen.

Topsport

Het topsportbeleid staat in het teken van de evaluatie van de afgelopen Olympische en Paralympische periode en de voorbereiding op de nieuwe cyclus, op weg naar de jaren 1998 en 2000. Zowel de uitkomsten van de ronde-tafelbijeenkomsten van 1995, als de ervaringen opgedaan met deelname aan de Olympische Spelen en het organiseren van enkele topsportevenementen in ons land in 1996, bleken daarbij van grote waarde. Dat geldt ook voor de deelname van gehandicapte sporters aan de Paralympics. De betrokken organisaties en NOC*NSF zullen verdergaande afspraken maken over de opname van gehandicapte sporters in het Fonds voor de Topsporter.

De sportwereld komt in 1998 voor twee grote uitdagingen te staan. Op de eerste plaats de Olympische Winterspelen in Nagano en de eindronde van het Wereldkampioenschap voetbal in Frankrijk. In de tweede plaats is er de organisatie van een groot aantal topevenementen in eigen land. De voorbereidingen hierop komen in het begrotingsjaar over een breed gebied in volle gang. Waar nodig (en mogelijk) verleen ik daaraan mijn bijdrage.

Inmiddels wordt ervaring opgedaan met de subsidiëring van meerjaren-topsportbeleidsplannen van de landelijke organisaties. Het ligt in het voornemen dit jaar, samen met NOC*NSF, aan de hand van evaluatie te komen tot een zo overzichtelijk en doelgericht mogelijke subsidieverlening op het gebied van de topsport, hetgeen mede nieuwe impulsen moet geven voor de breedtesport.

Internationaal

Het beleid met betrekking tot het versterken van de Nederlandse inbreng in internationale sportorganisaties wordt voortgezet. Dit mede met het oog op het naar Nederland halen van (grootschalige) internationale evenementen.

Op bilateraal gebied zijn de contacten met Zuid-Afrika, China, Indonesië en Slowakije geïntensiveerd, hetgeen zal leiden tot uitwisseling van kennis en inzichten op diverse terreinen van de sport. Hierbij is sprake van een relatie die tot wederzijds voordeel op sportgebied kan strekken.

In het kader van een raamprogramma Welzijn en Cultuur – opgesteld ten behoeve van Suriname en gefinancierd door de minister voor Ontwikkelingssamenwerking – zal ook een aantal sportprojecten tot uitvoering komen. Hierbij zal Nederlandse expertise worden ingezet.

In het kader van de EU is de discussie van belang over het opnemen van een artikel voor sport in het te wijzigen Verdrag van Maastricht. De Europese sportorganisaties pleiten hier al enige tijd voor en willen dit aspect tot onderwerp maken van de Intergouvernementele Conferentie (IGC).

In het kader van de Raad van Europa zal een accent worden gelegd op de uitvoering van de resolutie, die tijdens de grote manifestatie in Amsterdam op 11 april 1996 is aangenomen op het terrein van Sport, Tolerantie en Fair Play.

Sport in Koninkrijksverband

In 1995 werden voor het eerst sinds 1983 weer de Koninkrijksspelen voor de jeugd opnieuw georganiseerd. Met deze spelen wordt met name beoogd de Koninkrijksgedachte tussen Aruba, de Nederlandse Antillen en Nederland uit te dragen. Zij beogen een stimulans te vormen voor jongeren die in de drie rijksdelen om aan sportaktiviteiten deel te nemen en kunnen bovendien het wederzijds begrip tussen deze jongeren bevorderen. Aangezien de Koninrijksspelen 1995 een succes genoemd kunnen worden, is besloten tot voortzetting eens in de twee jaar. In 1997 zullen de Koninkrijksspelen op Curaçao plaatsvinden.

• k. 

  Verzetsdeelnemers, Vervolgden en Burger-oorlogsgetroffenen

In de komende jaren zal de vraag beantwoord moeten worden, hoe de kwaliteit en continuïteit van de materiële en immateriële dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen gewaarborgd kan worden.

Hoe de voorlichting over de Tweede Wereldoorlog tegen de achtergrond van herdenken op 4 mei en vieren op 5 mei de komende jaren gestalte moet krijgen, is eveneens een belangrijk aandachtspunt.

Pensioen- en Uitkeringsraad

In april 1996 heeft de Tweede Kamer de evaluatie van de Wet regeling behandeltermijnen ontvangen (Kamerstukken II, 1995/96, 20 454, nr. 34). Hieruit blijkt dat de wet een gunstige uitwerking heeft gehad op de behandelduur van de aanvragen en bezwaarschriften. De Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) verwacht in de komende periode een verdere verbetering in de behandelduur te bereiken.

Mede in relatie tot de privatisering van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) is tussen de PUR en het ABP overeengekomen het servicecontract betreffende de uitvoering van de Wet uitkeringen burger-oorlogsslachtoffers 1940–1945 (Wubo) en de Wetten buitengewoon pensioen (Wbp) door het ABP te beëindigen. De uitvoering van deze wetten in Heerlen zal gefaseerd worden overgeheveld naar de PUR te Leiden. Mijn inzet is om organisatorische maatregelen voor te bereiden om bij een afnemende werklast toch continuïteit, kwaliteit en doelmatigheid te waarborgen bij de uitvoering van de wetten voor oorlogsgetroffenen. Daartoe heb ik een aantal initiatieven ontplooid die zicht moeten geven op aard en omvang van deze problematiek. Het gaat hierbij onder meer om een actualisering door het Instituut voor Onderzoek van Overheidsuitgaven van de ramingen voor de toekomstige aanvraag-ontwikkeling.

Jeugdvoorlichting en Tweede Wereldoorlog

Het kabinet heeft in november 1995 (Kamerstukken II, 1995/96, 24 400 III, nr. 10) een standpunt ingenomen over het advies van het Nationaal Comité 4 en 5 mei over de wijze waarop na 1995 de herdenking en viering vorm zullen krijgen.

Kern van dat standpunt was het belang van de voortzetting van het jeugdvoorlichtingsbeleid WO II–heden. Voorlichting over de achtergronden van de Tweede Wereldoorlog is nodig om de betekenis van de 4 mei-herdenking en de 5 mei-viering te kunnen blijven begrijpen. Na overleg met de betrokken instellingen en musea heb ik in juni 1996 de Tweede Kamer een brief over de toekomst van het jeugdvoorlichtings-beleid WO II–heden toegestuurd (Kamerstukken II, 1995/96, 19 958, nr. 11). Een aantal herinneringscentra zal blijvend door mij worden ondersteund. De oorlogs- en verzetsmusea zullen op basis van hun educatieve functie een beroep kunnen doen op projectsubsidies.

Immateriële hulpverlening

Door demografische ontwikkelingen zal de hulpvraag van oorlogsgetroffenen de komende jaren afnemen. In 1995 heeft een vooronderzoek plaatsgevonden naar mogelijkheden voor samenwerking tussen de zogenoemde begeleidende instellingen (Stichting 1940–1945, Stichting Joods Maatschappelijk Werk, Stichting Burger-Oorlogsgetroffenen en Stichting Pelita) om na te gaan of op deze wijze continuïteit en kwaliteit van de hulpverlening gewaarborgd kan worden. Uit de resultaten van het onderzoek (Kamerstukken II, 1995/96, 23 057, nr. 15) blijkt dat voor samenwerking tussen de instellingen onvoldoende draagvlak bestaat. Per instelling zal in de komende tijd een toekomstscenario worden uitgewerkt, waarbij nadrukkelijk aandacht zal worden besteed aan samenwerking op korte of langere termijn met de algemene hulpverlening. Het onderzoek naar actuele en toekomstige benutting van opgebouwde expertise in de ondersteuningsstructuur voor oorlogsgetroffenen (Stichting Informatie- en Coö rdinatie-orgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen (ICODO)) ten behoeve van algemene hulpverlening aan geweldsgetroffenen (Stichting Pharos) is in juni 1996 afgerond. Rondom de jaarwisseling zal ik de Tweede Kamer informeren over de toekomst van de immateriële hulpverlening aan oorlogsgetroffenen.

• l. 

  Informatiebeleid

Informatiebeleid en informatietechnologie

Op dit moment is uitwerking van de brief van oktober 1995 aan de Tweede Kamer over het informatiebeleid (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 126, nr. 6) en de notitie over informatietechnologie van februari 1996, (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 029, nr. 1) gaande.

In 1996 verschijnt een Jaarlijks Overzicht Zorg 1997 en in 1997 een tweede editie van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning, evenals een Staat van de gezondheidszorg en een Staat van de gezondheidsbescherming. Deze laatste twee producten beschouw ik als een eerste proeve op dit terrein.

In Europees verband zal in 1997 een communautair actieprogramma voor gezondheidsmonitoring binnen het actiekader op het gebied van de volksgezondheid van start gaan.

Op basis van een ontwerp-programmering door ZorgOnderzoek Nederland zal ik een programma «Informatietechnologie in de zorg», gericht op de ontwikkeling en toepassing van gemeenschappelijk te gebruiken elektronische patiëntendossiers, vaststellen. Met de uitvoering hiervan kan dan worden begonnen. Ik zal twee projecten voordragen voor financiering door het Nationaal Actieplan Elektronische Snelweg in 1997. Het project met zorginformatie (project Delft) past in bovengenoemd programma. Het andere project over sociale informatie dient aan te sluiten bij het «Overheidsloket 2000» van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Op basis van een eind 1996 te verwachten advies van de Voorlopige raad voor de volksgezondheid en zorggerelateerde dienstverlening zal het ingezette beleid zonodig worden verfijnd.

• m. 

  Onderzoeksbeleid

Op het gebied van gezondheidszorgonderzoek zijn in 1996 belangrijke stappen gezet op weg naar een nieuwe structuur. Verder wordt in onderstaande paragraaf onder andere kort ingegaan op het Projecten Experimenten Onderzoek-programma 1997, de inrichting van de onderzoeksinfrastructuur, de Raad voor Gezondheidsonderzoek en het wetenschapsbeleid.

Projecten Experimenten Onderzoek-programma 1997

Het programma Projecten Experimenten Onderzoek (PEO) 1997 zullen wij eind oktober 1996 aan de Eerste en Tweede Kamer aanbieden.

Er wordt geleidelijk toegewerkt naar een geïntegreerde presentatie van de onderzoeksplannen op de beleidsterreinen waar de staatssecretaris en ik voor verantwoordelijk zijn. Het zojuist genoemde PEO-programma 1997 heeft betrekking op de sector volksgezondheid en op het zorggerelateerde deel van het welzijnsonderzoek.

Niet in het PEO-programma opgenomen, maar wel zeer substantieel, is het hoofdzakelijk met premiegelden gefinancierde programma Ontwikkelingsgeneeskunde, waaraan elders aandacht wordt besteed.

ZON en NWO

De Vaste Commissies voor VWS en OC&W hebben zich op 24 februari 1996 gebogen over het gehele dossier aangaande de Brede Analyse van het Gezondheidsonderzoek (BAGO). Na rijp beraad is gekozen voor een structuur van twee nauw met elkaar samenwerkende intermediaire organisaties.

Vooruitlopend op het voorstel van de Wet op de organisatie ZorgOnder-zoek Nederland, is voorlopig de organisatie ZorgOnderzoek Nederland (ZON) van start gegaan.

De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is de andere (reeds bestaande) intermediaire organisatie die zich meer richt op strategisch en fundamenteel onderzoek.

Het gaat voor mijn beleid binnen NWO vooral – maar niet uitsluitend – om het Gebiedsbestuur Medische Wetenschappen. Zoals tijdens het eerder genoemde Algemene Overleg is aangekondigd, lag het in de bedoeling om ook een convenant met NWO af te sluiten. Hieraan is inmiddels uitvoering gegeven en dit convenant werd op 13 mei 1996 van kracht.

Inrichting onderzoeksinfrastructuur

In lijn met de (in belangrijke mate door de regering overgenomen) aanbevelingen van de stuurgroep BAGO vinden nog steeds herschikkingen in met name het buiten-universitaire veld plaats. Het tempo wordt in belangrijke mate bepaald door het veld zelf dat hierin een eigen verantwoordelijkheid heeft.

Het Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden (NIA) te Amsterdam en de onderzoekseenheid voor arbeid en gezondheid van TNO-Leiden zullen nog in 1996 gefuseerd worden en zullen ook fysiek samengaan: eerst in Amsterdam en daarna in Hoofddorp.

In de sector van het welzijnsonderzoek is de infrastructuur goed uitgekristalliseerd.

Er zijn meerjarenafspraken gemaakt met de Onderzoekschool Arbeid, Welzijn en Sociaal-economisch Bestuur om studies te verrichten naar de werking van en veranderingen in de verzorgingsstaat. Primair gaat het om interdisciplinair onderzoek dat de grensvlakken van zorg en welzijn verkent.

Het Verwey-Jonker Instituut verricht binnen de infrastructuur vooral het beleidsgerichte sociaal-wetenschappelijke onderzoek. Het onderzoek is geprogrammeerd op basis van drie – ook meerjarige – thema’s. Die behelzen vraagstukken van maatschappelijke participatie, ontwikkelingen in het lokaal welzijnsbeleid en informele zorg en zorgvernieuwing.

Raad voor Gezondheidsonderzoek

De Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) zal binnenkort definitief worden ingesteld (voor een periode van zes jaar). De Raad wordt mede ingesteld door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, formeel betrokken bij alle «sectorraden», maar ook door de minister van Economische Zaken, in verband met een te versterken relatie met het technologiebeleid.

Het (voortschrijdende) RGO-werkprogramma voor de periode 1997 en verdere jaren is (thans voor het eerst) als bijlage 15 toegevoegd

Wetenschapsbeleid

De Overlegcommissie Verkenningen (OCV) bood op 23 mei 1996 haar eindrapport «Een vitaal kennissysteem» aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen aan.

Het bevat ook een substantieel hoofdstuk over de sector gezondheidsonderzoek. Het, samen met de RGO voorbereide en separaat te publiceren, basisdocument bevat nog veel meer informatie.

In «Wetenschapsbudget 1997» zal de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen de marsroute met betrekking tot de follow-up uit de doeken doen.

Ook de RGO zal een rol spelen bij het nader uitwerken van een aantal opties.

Onderzoek in EU-context

Het thans in voorbereiding zijnde vijfde Kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling van de Europese Unie zal in de loop van 1998 van start gaan; het is thans in voorbereiding.

Onze inbreng is erop gericht te trachten een onderzoeksprogramma tot stand te brengen dat meer gericht is op «problem solving» (met aansprekende doelstellingen) dan op «technology push».

Tijdens de periode van het voorzitterschap van de Europese Unie zal een conferentie plaats vinden over het thema «Innovative research and appropriate health care for the citizens of Europe». Hiervoor wordt verwezen naar paragraaf 2n. over internationaal beleid.

• n. 

  Internationaal Beleid

De beleidsterreinen volksgezondheid, welzijn en sport spelen in international verband geleidelijk aan een steeds belangrijker rol. Binnen de Europese Unie is dit mede het gevolg van de totstandkoming van de interne markt in Europa.

Waar mogelijk zullen wij de internationale samenwerking bevorderen, zowel in multilateraal als in bilateraal verband. Over de internationale samenwerking in het kader van het welzijnsbeleid is reeds eerder aan de Kamer gerapporteerd in de Welzijnsnota 1995–1998 (Kamerstukken II, 1994/1995, 23 900, XVI, nr. 22). Een notitie over het internationaal volksgezondheidsbeleid is medio 1996 naar de Kamer verzonden (Kamerstukken II, 1995/1996, 24 126, nr. 13).

Multilaterale samenwerkingbinnen Europa

In het kader van de Europese Unie zal de internationale samenwerking op de terreinen van volksgezondheid, welzijn en sport worden voortgezet. De Europese Commissie heeft ingevolge artikel 129 een aantal actieprogramma’s ontwikkeld en deels ook al in uitvoering genomen. Het betreft programma’s op het gebied van: AIDS en andere infectieziekten; kankerbestrijding; gezondheidsbevordering, -voorlichting, -opvoeding en -opleiding; gezondheidsmonitoring; ongevallen; zeldzame ziekten; aan vervuiling gerelateerde ziekten. De samenwerking op het gebied van drugs vindt plaats op basis van het Globaal Actieplan Drugsbestrijding, waarvan het actieprogramma preventie van drugsverslaving een onderdeel vormt. Aan deze programma’s zullen wij deelnemen; nieuwe programma’s zullen wij mede voorbereiden.

Op het gebied van welzijn zal de samenwerking in het kader van het Jeugd voor Europa-programma III (artikel 126) in 1997 worden voortgezet. Samenwerking in het kader van andere actieprogramma’s in EU-verband is afhankelijk van communautaire besluitvorming over lopende of voorgestelde actieprogramma’s (onder andere gehandicapten, ouderen, sociale uitsluiting) De Europese Commissie zal binnenkort het Sociaal Actieprogramma 1995–1997, waarin het Europese sociaal beleid nadere invulling krijgt, herzien.

Bijzonder groot belang wordt gehecht aan het Europees Jaar tegen Racisme en Xenofobie (1997); mede in het kader van het Nederlandse voorzitterschap zal VWS hieraan een actieve bijdrage leveren.

In de periode januari-juli 1997 zal Nederland het Voorzitterschap van de Europese Unie vervullen. De staatssecretaris en ik zullen naast de Gezondheidsraad intensief betrokken zijn bij de Sociale Raad (bijvoorbeeld ouderen en gehandicapten), de Interne Markt Raad (onder andere richtlijnen met betrekking tot geneesmiddelen) en de Landbouwraad (bijvoorbeeld richtlijnen op het gebied van levensmiddelen). In het kader van het Voorzitterschap bereiden de staatssecretaris en ik, deels in samenwerking met de Europese Commissie, een aantal internationale symposia en conferenties voor op het gebied van gezondheids- en sociaal beleid.

In samenwerking met de Europese Commissie en NWO zal een conferentie over de prioriteiten in het Europese gezondheidsonderzoek worden belegd. Wij zullen de Kamer tijdig informeren over deze, en andere door Nederland te nemen initiatieven in het kader van de voorzitterschapsnota van het kabinet.

De Raad van Europa richt zich in de kern op individuele en sociale rechten; veel activiteiten hebben raakvlakken met onderwerpen in mijn portefeuille. Wij zullen actieve deelname aan de discussie over de reorganisatie van de structuur en werkwijze van de Raad voortzetten. In verband hiermee is de Raad voornemens de verschillende activiteiten op het gebied van volksgezondheid, naast de activiteiten op het terrein van bloed en organen/weefsels, te integreren in het werkprogramma voor de middellange termijn. Al deze activiteiten zullen worden gevat onder het hoofdthema «Prioriteitenstelling en gezondheidszorg».

Samenwerking zal ook worden voortgezet in de Comités voor volksgezondheid, migratie en integratievraagstukken, sociaal beleid, bio-ethiek, jeugdzaken, revalidatie en integratie van mensen met een handicap en sportzaken. Daarnaast zal er ook sprake zijn van samenwerking op de terreinen van kwaliteitsgarantie van geneesmiddelen (Europese Pharmacopoeia), drugs (Pompidou Group), veiligheid en gezondheid op het werk en gezondheidsbescherming.

Verenigde Naties

In het kader van de samenwerking binnen de Verenigde Naties (VN) willen wij een bijdrage leveren aan de totstandkoming van hervormingen van VN-organisaties gericht op een grotere doelmatigheid. De inhoudelijke samenwerking zal, zoals ook de afgelopen jaren, in het bijzonder plaats vinden met enkele gespecialiseerde organisaties zoals de United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daarnaast maken ook enkele specifieke Fondsen en Programma’s deel uit van deze samenwerking: het United Nations Development Programme (UNDP), het United Nations Drug Control Programme (UNDCP), het Kinderfonds van de VN (UNICEF) en het United Nations AIDS Programme (UNAIDS). Samenwerking strekt zich tenslotte ook uit tot enkele commissies zoals de Commission for Social Development en de Commission on Narcotic Drugs.

Waar mogelijk zullen wij de afstemming en samenwerking op specifieke terreinen binnen het VN-systeem bevorderen. Het recent opgerichte UNAIDS-programma, waarin zes VN-instellingen (UNDP, UNICEF, UNFPA

(UN Population Fund), UNESCO, en Wereldbank) participeren, geldt als een goed voorbeeld van deze samenwerking.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijft voor ons, zowel mondiaal als regionaal van groot belang aangezien het de enige intergouvernementele organisatie is die primair op de volksgezondheid is gericht.

Een belangrijk element van het hervormingsproces vormt de herziening van de «Health for All by the year 2000»-Strategie van de WHO. Deze herziening zal in consultatie met de lidstaten plaatsvinden en zal in mei 1998 gepresenteerd worden tijdens het vijftigjarig bestaan van de WHO.

De rol van het International Agency for Research on Cancer (IARC), waaraan VWS een financiële en inhoudelijke bijdrage levert, lijkt onder de in 1994 nieuw aangetreden directeur van toenemend belang. Medio 1996 zal het WHO Kankerprogramma uit Genève overgaan naar Lyon, zodat onderzoek en beleid optimaal van elkaar kunnen profiteren.

De samenwerking met de Wereldbank zal, gezien de groeiende aandacht voor hervormingen in de gezondheidszorg van deze organisatie, worden geïntensiveerd.

Het mondiale karakter van de sport draagt op velerlei manieren bij aan het versterken van de internationale contacten. Naast het sportieve belang heeft een succesvolle presentatie op het sterk in de belangstelling staande internationale sportpodium een belangrijke positieve uitstraling voor geheel Nederland. Meer dan in het verleden zou hiervan op doelgerichte wijze gebruik kunnen worden gemaakt. Wij streven naar versterking van de samenwerking tussen beleidspartners op dit gebied.

Bilaterale samenwerking

Diverse beleidsterreinen van dit ministerie lenen zich bij uitstek voor concrete acties en samenwerkingsprojecten. Zij trekken blijkens ervaringen in de afgelopen jaren de aandacht van onze bilaterale partners. Voorbeelden hiervan zijn de terreinen jeugd, ouderen, sociaal beleid, sport, en hervormingen in de gezondheidszorg.

Bilaterale partners voor VWS zijn in beginsel beperkt tot een aantal prioritaire landen, te weten: lidstaten van de Europese Unie, landen in Midden- en Oost-Europa, de Verenigde Staten en Canada, en landen waarmee Nederland bijzondere historische dan wel actueel strategische handelsbetrekkingen onderhoudt. Tot de eerstgenoemde categorie rekenen wij Indonesie¨, Suriname, Zuid-Afrika en Israël. De tweede categorie omvat onder andere China en Japan. In het kader van het Europese beleid inzake het Middellandse Zee-gebied, zullen de bilaterale contacten worden versterkt met landen vanwaar migranten afkomstig zijn (zoals Marokko, Turkije en Tunesie¨). De mogelijkheid voor contacten met de andere Maghreb-landen zullen worden verkend.

Wij zullen waar mogelijk de samenwerking met de minister voor Ontwikkelingssamenwerking intensiveren in door het Directoraat-Generaal voor Internationale Samenwerking (DGIS) mede te financieren projecten in Suriname, Zuid-Afrika en China. Uitbreiding van deze samenwerking tot een cluster van nader aan te geven zogenaamde DAC-landen (landen vallend onder het Development Assistance Committee van de OESO) kan wellicht aan de orde zijn.

Voorzover mogelijk, mede afhankelijk van de wensen van een bilaterale partner, zullen wij ook in het komende jaar gezamenlijk met de minister van Buitenlandse Zaken, instemmen met periodiek overleg in het kader van Culturele Akkoorden. Het doet ons genoegen dat het begrip cultuur in vele landen ook beleidsterreinen van welzijn, sport en, zij het nog in mindere mate, volksgezondheid omvat. Daar waar samenwerking niet via een Cultureel Akkoord kan worden gestimuleerd, kan een ander samenwerkingsprotocol meestal dienstig zijn voor hetzelfde doel.

• o. 

  Arbeidskosten/arbeidsmarkt

In de zorg- en welzijnssector werken volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zo’n 750 000 mensen. Dat komt overeen met 12,5 procent van de werkgelegenheid in Nederland. De nieuwe vormgeving van het arbeidsvoorwaardenbeleid, de ontwikkeling van arbeidsmarkt en werkgelegenheid en de stand van zaken rond arbeidsmarktonderzoek en informatievoorziening komen in deze paragraaf in kort bestek aan de orde.

Arbeidskosten

Op het terrein van het arbeidsvoorwaardenbeleid was 1996 het eerste jaar waarin de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling (ova) geheel volgens het nieuwe overlegmodel, het zogenaamde post-WAGGS-model, tot stand is gekomen. Alle stadia van het model zijn daarbij doorlopen, ook het stadium van het inschakelen van de in het post-WAGGS-model genoemde adviescommissie, de commissie-Van Voorden.

Uiteindelijk is het tot een aanbod van VWS gekomen waarmee de betrokken werkgeversvertegenwoordigers konden instemmen. Bij dat aanbod is, zoals in de Memorie van Toelichting bij de begroting 1996 is aangekondigd, ook rekening gehouden met een bijdrage uit de instellingsbudgetten uit hoofde van productiviteitsontwikkelingen.

In de cao’s op diverse VWS-beleidsterreinen zijn – net als in diverse marktsectoren en bij diverse overheidssectoren – afspraken vastgelegd over een verdergaande arbeidsduurverkorting. Deze arbeidsvoorwaarden-afspraak heeft duidelijk ook arbeidsmarktgevolgen. Uiteraard zal deze nieuwe arbeidsmarktontwikkeling in het komende jaar aandacht vergen.

Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

Over het algemeen gesproken bestaan op dit moment in het VWS-veld geen fricties tussen vraag en aanbod van arbeidskrachten. De verwachtingen voor de nabije toekomst zijn echter onzeker. Een ontwikkeling die de komende tijd de nodige aandacht vergt, is het teruglopen van de aantallen leerlingen in het inservice-onderwijs voor verplegenden en verzorgenden. Er is nu duidelijkheid over het nieuwe opleidingsstelsel voor verpleegkundigen en verzorgenden. Dit stelsel zal per 1 augustus 1997 in werking treden.

Meer en meer wordt het arbeidsmarktbeleid op regionaal niveau vorm gegeven. In de intramurale sector en in de sector verzorgingshuizen werkt men al jaren met een regionale structuur. Enkele belangrijke nieuwe initiatieven zijn de toekenning door het sectorfonds in de intramurale sector van regionaal beleidgeld voor het voeren van een op de regio toegespitst arbeidsmarktbeleid en de ontwikkeling van een model om op regionaal niveau de personeelsbehoefte op korte en middellange termijn in de zorgsector te bepalen. Dit model vervult een rol in het regionaal overleg tussen zorginstellingen, onderwijsinstellingen en arbeidsvoorziening.

De sectorfondsen in het VWS-veld zijn nu ongeveer vijf jaren actief. Daarom heeft het ministerie van VWS een breed opgezet evaluatieonderzoek naar de sectorfondsen in gang gezet. In dat onderzoek wordt met name naar de efficiency en de effectiviteit van de fondsen gekeken. VWS zal daarnaast ook de huidige bestuurlijke verhoudingen met de fondsen onder de loep nemen. De eerste helft van 1997 zullen de uitkomsten van het onderzoek beschikbaar zijn.

Voorjaar 1996 is een tussentijds evaluatieonderzoek afgerond inzake de uitvoering in de zorgsector van de Wet bevordering evenredige arbeidsdeelname allochtonen. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat in 1995 de helft van de zorginstellingen het personeel naar etnische afkomst registreert. Daarnaast is twintig procent van de instellingen bezig met het ontwikkelen van een registratiesysteem. De afspraak in het akkoord met de Stichting van de Arbeid om in vier jaar tijd 3800 allochtonen toe te voegen aan het personeelsbestand in de zorgsector is halverwege de rit al voor 3000 plaatsen gerealiseerd. Daardoor komt het aandeel allochtonen in de groep werkende personen met een zorgberoep op 7% uit. Eind van dit jaar zal een specifiek onderzoeksrapport worden gepubliceerd over de implementatie van de WBEAA in de zorgsector.

Extra zorgbanen (Melkert-banen)

In 1995 zijn in de zorgsector zevenduizend structurele extra zorgbanen van omgerekend 32 uur per week gecreëerd, waarvan naar schatting 1900 in de vier grote steden. Inmiddels zijn ongeveer 6000 van deze banen feitelijk ingevuld. De in 1995 beschikbare f 100 miljoen is uitgezet bij de intramurale gezondheidszorg, bejaardenoorden, dagverblijven en gezinsvervangende tehuizen en thuiszorg.

De in 1995 gecreëerde banen leggen een aanzienlijk beslag op de middelen voor 1996 en verder. In de meerjarenraming is in totaal een oploop naar f 800 miljoen in 1999 voorzien, exclusief correctie wegens afdrachtskorting en loonbijstelling. Daarmee kunnen in de zorgsector uiteindelijk twintigduizend reguliere banen van gemiddeld 32 uur gecreëerd worden.

In 1996 is een aantal nieuwe sectoren aan het banenplan toegevoegd: maatschappelijke opvang, jeugdhulpverlening en medische kinderdagverblijven. In 1996 zijn de instellingen in de vier grote steden en randgemeenten in de gelegenheid gesteld om als eerste voor toewijzing van extra zorgbanen in aanmerking te komen. Ten behoeve van de coö rdinatie van de aanvragen en de bezetting van deze banen zijn vier regiepunten opgericht. VWS verleent voor een deel van de exploitatie een incidentele financiële bijdrage aan deze regiepunten.

Bovenop de banen voor 1995 zijn er in 1996 bijna 6000 toegekend. Hiermee is vooruitgelopen op de tranche 1997. De banen zullen in de loop van 1996 en deels in 1997 worden bezet.

Voor de inzet van de nog vrij besteedbare middelen in 1997 en volgende jaren zal een stimulerend beleid worden gevoerd om de arbeidsplaatsen vooral te scheppen in grote steden. Er zal nog worden bezien of in 1997 ook andere zorgsectoren in aanmerking kunnen komen. In overleg met de werkgevers zal tot een nadere invulling worden gekomen.

In de sector kinderopvang zijn in 1995 via de gemeentelijke route ongeveer 600 aanvullende banen in de functie groepshulp gerealiseerd.

Onderzoek/informatievoorziening

Samen met de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Binnenlandse Zaken, Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en Economische Zaken heb ik tot nu toe een subsidie verstrekt aan de Stichting Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek (OSA). Onlangs heb ik aan de OSA het voornemen kenbaar gemaakt de structurele subsidie per 1 januari 1997 te beëindigen. Voor het algemene programma is een andere constellatie gekozen, waaraan VWS op projectbasis deelneemt indien het gaat om specifieke projecten die van belang zijn voor VWS.

Voor het Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorgsector, dat tot en met 1997 loopt, blijft de uitvoering en afronding bij de OSA.

Voor de verbetering van de informatievoorziening is het afgelopen jaar een aantal stappen gezet. Zo zal in het najaar van elk jaar de Rapportage Arbeidsmarkt Zorgsector (RAZ) verschijnen, waarin het meest recente cijfermateriaal over de arbeidsmarkt is opgenomen. Met de sectorfondsen in de zorgsector wordt gewerkt aan een meer planmatige opzet van de informatievoorziening. Aan de informatie over personeelsstromen op de arbeidsmarkt wordt gewerkt via het opzetten van een stroommodel door het Instituut voor sociaal en wetenschappelijk beleidsonderzoek en advies/Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt. Deze beschrijving van de arbeidsmarkt zal aan het eind van dit jaar gevuld worden met cijfers van de Bedrijfsvereniging Voor de Gezondheid, Geestelijke en Maatschappelijke Belangen. Nauwe afstemming van dit door de OSA gecoördineerde project vindt plaats met het speciaal voor de regio’s ontwikkelde Regiomarge-model.

Ten aanzien van arbeidsmarktonderzoek worden in oktober 1996 de resultaten van onderzoek van diverse partijen in de zorgsector gepresenteerd. Het Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorgsector en arbeidsmarktonderzoeken van sectorfondsen maken deel uit van die presentatie.

Eerder is toegezegd dat de Tweede Kamer via een jaarlijkse beleidsbrief in het najaar zal worden geïnformeerd over het arbeidsmarktbeleid met betrekking tot de VWS-sectoren. Tevens is toegezegd dat de Tweede Kamer zal worden gerapporteerd over de arbeidsmarkteffecten 1995.

Er is op dit moment voor VWS geen materiaal beschikbaar dat aanleiding geeft tot het opstellen van een beleidsbrief in aanvulling op de passages over dit onderwerp in deze Memorie van Toelichting en het JOZ.

Tezijnertijd zal de Tweede Kamer in ieder geval aanvullend geïnformeerd worden over het jaarlijkse integrerend rapport van de OSA, over de Rapportage Arbeidsmarkt Zorgsector 1996 (RAZ) en over de arbeidsmarkteffecten 1995.

• 3. 

  RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE

Algemeen

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM), als kenniscentrum voor de rijksoverheid op het gebied van volksgezondheid, milieu en (in de toekomst) natuur), verricht de volgende werkzaamheden:

• a. 

  onderzoek dat gericht is op ondersteuning van de beleidsontwikkeling en op de uitoefening van toezicht op de terreinen van volksgezondheid, milieu en natuur;

• b. 

  periodieke rapportage over de toestand en de toekomstige ontwikkelingen van de volksgezondheid, milieu en natuur;

• c. 

  andere door de ministers op te dragen werkzaamheden.

De primaire opdrachtgevers voor het RIVM zijn de ministers van VWS, Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV).

Naast de genoemde taken kan het RIVM uit een oogpunt van algemeen belang andere werkzaamheden verrichten. Deze werkzaamheden moeten wel zijn opgenomen in een meerjaren activiteiten programma (MAP).

Door de uitvoering van het MAP-Directieonderzoek geeft het instituut invulling aan zijn strategische taakontwikkeling op de langere termijn. Dit onderzoek is gericht op toekomstige onderzoekbehoeften van de opdrachtgevende departementen.

Positionering

Het RIVM ressorteert wat betreft de beheersmatige aspecten (organisatorisch, personeel en budgettair) onder de minister van VWS. Binnen mijn verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid ben ik politiek verantwoordelijk voor het RIVM. Een en ander is opgenomen in de ontwerp-RIVM-wet. Hierin zijn tevens de professionele autonomie en een actualisering van de taakomschrijving van het RIVM vastgelegd. De naam van het instituut zal worden gewijzigd in Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ook bevat het wetsontwerp de instelling van een commissie van toezicht, die het wetenschappelijke niveau van het instituut moet waarborgen.

Het voornemen bestaat de vaccinproductietaak van het RIVM te concentreren bij de aan het RIVM gelieerde Rijksstichting SVM, onder handhaving van de vrijgifte-verantwoordelijkheid van het RIVM. In de Wet Milieubeheer is de planbureaufunctie van het RIVM voor het milieu vastgelegd. In het verlengde van de milieu-planbureaufunctie zal het RIVM ten behoeve van LNV (in de toekomst) de natuur-planbureaufunctie vervullen. Een en ander zal in opdracht van de minister van LNV en in samenwerking met de betreffende LNV-instituten plaatsvinden.

Volksgezondheidsonderzoek

De inhoudelijke invulling van het volksgezondheidsonderzoek zal voor 1997 min of meer op dezelfde leest geschoeid zijn als 1996. Uiteraard zullen er wel enkele (kleine) accentverschuivingen optreden. De prioritaire aandachtsgebieden op het gebied van de volksgezondheid kunnen als volgt samengevat worden.

– Volksgezondheidstoekomstverkenningen (VTV). Het RIVM heeft de opdracht gekregen zorg te dragen voor de opstelling en publicatie van een VTV in 1997. Het eerste VTV-document is in 1993 verschenen. Naast een actualisering van VTV’93, zal in VTV’97 tevens aandacht geschonken worden aan de zorgbehoefte en het zorggebruik per ziektecategorie. Veel innen het RIVM uit te voeren (epidemiologisch) onderzoek dient een bijdrage te leveren aan VTV’97 of de daaropvolgende VTV’s).

– Infectieziektenonderzoek. De kwalitatieve versterking van de infectieziektenexpertise zal zich onder meer uiten in een versterkte aandacht voor de epidemiologie van luchtweginfecties en «(re)emerging infections». Voorts zal in het kader van de surveillance van infectieziekten, in overleg met het veld, een verdere implementatie plaatsvinden van een elektronisch landelijk netwerk waarin gegevens inzake infectieziekten systematisch verzameld, geanalyseerd, geïnterpreteerd en teruggekoppeld zullen worden.

– Risico-evaluatie. De normstelling, toelating en risico-management ten aanzien van de toelating van stoffen en de beoordeling van (dier)-geneesmiddelen blijft een peiler van het onderzoeksprogramma.

– Relatie tussen milieu en volksgezondheid. Aan een verdere versterking van de monitoring-activiteiten en van de attenderings- en interface-taken zal nadere aandacht besteed worden. Hierbij zal het vrijwilligersonderzoek een steeds belangrijkere rol spelen.

– Vaccinontwikkeling. Prioriteiten liggen bij de toegepaste vaccinontwikkelingen die op middellange termijn tot aanpassing van het Rijksvaccinatieprogramma kunnen leiden (onder andere meningitis-vaccins).

Milieu-onderzoek

Ten behoeve van het milieuonderzoek gaat het RIVM voor 1997 uit van de volgende basisstructuur:

• a. 

  Beschrijving van de causaliteitsketen van economisch handelen tot resulterende kwaliteit van milieu, natuur, ruimte en gezondheid. Een keten van onderling geharmoniseerde simulatiemodellen operationaliseert dit.

• b. 

  Beschrijving van de relaties met economische en sociale determinanten door ontwikkeling van volwaardige interfaces op deze terreinen middels samenwerkingsverbanden met onderzoeksinstellingen en planbureaus.

• c. 

  Continuering van «monitoring» als legitimatie voor modelmatige uitspraken (generalisatie).

«Verkenningsgeoriënteerde» uitspraken zouden gebaseerd moeten blijven op zelf verkregen «state of the environment»-informatie. Meer specifiek streeft het RIVM de volgende ontwikkelingen na:

• 1. 

  Het realiseren van een geharmoniseerd instrumentarium waarmee de causaliteitsketen kan worden beschreven.

• 2. 

  Het operationeel maken van afwegingskaders met betrekking tot economie en «ecologie», onder andere ten aanzien van (veranderingen aan) infrastructurele werken.

• 3. 

  Ondersteuning van de uitvoering van het milieubeleid door: – onder nog nader vast te stellen financiële voorwaarden het beschikbaar stellen van RIVM-instrumentarium aan provincies;

– onderzoek naar de vereenvoudiging van de milieuregelgeving door methodische verkenning van emissiebeleid versus effect/depositiebeleid, zodat het beleid kan nagaan in hoeverre kan worden volstaan met emissieplafonds die zijn afgeleid uit grenswaarden voor de milieukwaliteit;

– het in het algemeen nastreven van meer ondersteuning voor grote beleidsvraagstukken.

Directieonderzoek

De in gang ingezette versterking van innoverend en anticiperend onderzoek op een aantal speerpunten zal verder worden uitgebouwd. Speerpunten ten aanzien van toekomstverkenningen zijn met name integratie van informatie en modellering van toekomstverkenningen alsmede onderzoek naar betere indicatoren en naar de determinanten van chronische ziekten en milieukwaliteit. Met betrekking tot risicoschatting en normstelling zijn met name de kwantitatieve risicoschatting en expositieevaluatie en modellering speerpunten. Ontwikkelingsonderzoek ter ondersteuning van beleid en staatstoezicht bij volksgezondheids- en/of milieuvraagstukken zal met name gericht zijn op twee onderwerpen: de rol die endogene factoren spelen in de gezondheidsstatus van de mens en onderzoek naar de relatie milieu en volksgezondheid.

• 4. 

  STAATSTOEZICHT OP DE VOLKSGEZONDHEID

• a. 

  Inspectie voor de Gezondheidszorg

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft krachtens de Gezondheidswet zowel een wetshandhavende als een adviserende taak. Op basis van haar taakuitvoering in 1996, en op basis van signalen die de Inspectie uit het veld ontving, is de Inspectie voornemens in haar werkplan voor 1997 een aantal omvangrijke thematische onderzoeken te gaan aanvatten. In deze paragraaf wordt een overzicht van deze thema’s gegeven.

Gezondheidszorg in penitentiaire inrichtingen

De Tweede Kamer zal in het najaar 1996 een brief ontvangen van de minister van Justitie over de voornemens ten aanzien van de gezondheidszorg in penitentiaire inrichtingen. Voor wat betreft de organisatie zullen veranderingen worden doorgevoerd om de kans op herhaling van calamiteiten te verminderen.

De Inspectie zal de veranderingen op de voet volgen door middel van een onderzoek bij alle inrichtingen en het aanscherpen van de meldingsprocedures. Dit krijgt vorm in een thematisch project, dat in 1997 wordt afgerond. De Inspectie zal het onderzoek in samenwerking met het RIVM verrichten.

Vrijheidsbeperkende maatregelen inniet-BOPZ aangemerkte instellingen of -settings

De Inspectie ontvangt de laatste tijd signalen dat steeds vaker in noodsituaties vormen van vrijheidsbeperking worden toegepast in instellingen en situaties die niet onder de werking van de Wet bijzondere opname psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) vallen. Het gaat dan bijvoorbeeld om reguliere en psychiatrische thuiszorgsituaties, verzorgingshuizen en gezinsvervangende tehuizen. De Inspectie is voornemens om in 1997 onderzoek te doen naar aard en omvang hiervan.

Zorg voor asielzoekers

De organisatie van de zorg aan asielzoekers is in beweging. In 1996 hebben de besprekingen tussen de COA (Centrale Opvang Asielzoekers) en de LVGGD (Landelijke Vereniging van Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheidsdiensten) geleid tot nieuwe afspraken. De Inspectie zal in 1997 een onderzoek instellen naar de geleverde zorg in asielzoekerscentra. Daarbij zal het gaan om de curatieve zorg, maar ook om preventie, jeugdzorg en vaccinatiebeleid. Zij zal extra aandacht schenken aan de eventuele schadelijke effecten van het langdurig verblijf in de centrale opvang op de geestelijke gezondheid van asielzoekers. De Inspectie zal haar bevindingen in een openbaar rapport vastleggen.

Informatie uit de klachtencommissies

De Inspectie zal in 1997 verder gaan met het structuren en automatiseren van de informatie afkomstig van de klachtencommissies in de sector van de gezondheidszorg. Dit gebeurt naar aanleiding van de rapportage van het Nederlands Instituut voor Eerstelijnsgezondheidszorg (NIVEL).

In 1997 zal de Inspectie voor de Gezondheidszorg voor de eerste keer een Staat van de Gezondheidszorg (SGZ) publiceren. Hierin zal zij aandacht schenken aan de ontwikkeling van het kwaliteitsbeleid en aan de toegankelijkheid van de zorg in de verschillende zorgsectoren. Bij deze eerste uitgave gaat het om een verkenning van de stand van zaken. Op

basis van de ervaringen die hiermee worden opgedaan, zal de Inspectie ook besluiten over de wijze waarop zij deze ontwikkelingen voortaan in kaart zal brengen.

• b. 

  Inspectie Gezondheidsbescherming en Veterinaire Inspectie

De twee belangrijkste taken van het Staatstoezicht – handhaving enerzijds, signalering en advisering anderzijds – liggen in elkaars verlengde.

Onder handhaving wordt verstaan het nagaan of een individueel bedrijf zich aan de wet houdt en het eventueel maatregelen nemen om dit te bevorderen of af te dwingen.

Signalering en advisering omvat het stellen van diagnoses (op grond van handhaving, surveillance en monitoring) en het aangeven van therapieën.

Een belangrijk deel van de aan deze taken gerelateerde activiteiten van de Inspectie Gezondheidsbescherming (IGB) betreft het verrichten van inspecties bij bedrijven en het verrichten van chemisch en microbiologisch onderzoek. De aantallen door de IGB uit te voeren inspecties en monsteronderzoeken in 1997 geven derhalve een indicatie van de door de IGB te leveren prestaties. Hierbij zullen in 1997, mede op basis van marktonderzoek, de volgende accenten worden gelegd.

Handhaving

Het aantal bedrijven groeit. Daardoor stijgt ook het aantal te handhaven objecten. Tegelijkertijd is er sprake van een accentverschuiving: de sectoren horeca en detailhandel groeien sterk, terwijl de ambachtelijke sector krimpt. Binnen de handhaving zal de aandacht ook gericht zijn op een stijging van nieuwe verkoopvormen, zoals bijvoorbeeld partyverkoop.

Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat niet langer sprake kan zijn van een uniforme werkwijze in de handhaving. De Inspectie ontwikkelt handha-vingsmethodieken die zijn toegesneden op de specifieke situatie. Hierbij zal ook aandacht bestaan voor het snel en effectief afhandelen van maatregelen overeenkomstig het systeem van bestuurlijke boetes.

De Inspectie zal binnen de handhaving meer oog hebben voor productveiligheid. Het zogenaamde non-food-onderdeel krijgt meer aandacht, zowel bij de inspectie- als bij de laboratoriumactiviteiten.

Signalering en advisering

De Inspectie zal deze taak in 1997 verder invulling geven. Mede door het lopende reorganisatieproces zal op termijn capaciteit kunnen worden vrijgemaakt voor monitoring, surveillance en retrospectief onderzoek. Al in 1997 zal meer expertise worden ingezet voor risico-inschatting. Het belang van het microbiologisch onderzoek ten opzichte van het chemisch onderzoek, zal binnen de signalering toenemen.

De signalering zal zich ook vooral richten op de import en de productieketen. Kennis over productiemethoden zal worden uitgebreid.

De Inspectie zal in 1997 keuzen maken en prioriteiten stellen op basis van kennis van en ervaring met het totale pakket aan activiteiten. Signalering en advisering enerzijds en handhaving anderzijds zijn hierbij niet los van elkaar te zien; beide ondersteunen elkaar.

Zoals eerder gezegd zal in 1997 de IGB in samenwerking met de Veterinaire Inspectie (VI) voor het eerst een Staat van de Gezondheidsbescherming (SGB) publiceren. Hierbij zal vooral aandacht geschonken worden aan consumentenproducten en de invloed van de omgang met dieren op de gezondheid van de mens. De eerste rapportage zal het karakter van een inventarisatie van de stand van zaken hebben.

De definitieve inhoud van de SGB zal worden vastgesteld op grond van de opgedane ervaringen.

Reorganisatie

In 1996 is de eerste aanzet gegeven voor een ingrijpend reorganisatieproces bij de IGB en de VI. Het aantal vestigingen loopt als gevolg daarvan terug van de huidige achttien tot een aantal dat zich tussen drie en negen zal bevinden.

Doelstelling van het reorganisatieproces is te komen tot een organisatie die:

– optimaal invulling kan geven aan haar missie. Deze missie luidt: «De nieuwe gezondheidsbeschermingsinspectie geeft onafhankelijk invulling aan de gezondheids- en consumentenbescherming in de gehele productieketen van levensmiddelen en non-foods, door het uitvoeren, toetsen en initiëren van beleid en het signaleren van bedreigingen»;

– kan inspelen op de veranderende omgeving, de markt;

– de resultaten van de uitgevoerde taken beter kan uitdragen;

– beter antwoord kan geven op vragen over de staat van de volksgezondheid.

– sterk en flexibel is, waarbij alle taken zijn geïntegreerd.

Begin 1996 is de visie van de organisatie bekend gemaakt. Aan het einde van dit jaar volgt het organisatierapport, begin 1997 is het formatierapport te verwachten.

• 5. 

  INSPECTIE JEUGDHULPVERLENING EN JEUGDBESCHERMING

De Inspectie Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming oefent in 1997 toezicht uit op de kwaliteit van de jeugdhulpverlening en jeugdbescherming. Dat gebeurt op basis van de Wet op de Jeugdhulpverlening en de daaruit voortvloeiende regelgeving. Zij rapporteert en adviseert aan de ministers van VWS en Justitie en aan de bestuurders van de provincies en grootstedelijke regio’s.

De activiteiten voor 1997 worden mede naar aanleiding van de wensen van de rijksoverheid en de provincies vastgesteld. Thema’s worden zowel op landelijk als op regionaal niveau ingevuld.

Voor de interne organisatie heeft de Inspectie reeds in 1996 een start gemaakt met het opzetten van een kwaliteitszorgsysteem. Dit traject zal doorlopen in 1997.

De Inspectie zal in 1997 haar jaarcyclus meer expliciet vormgeven naar meerjarenperspectief, jaarwerkplan, uitvoering van toezichtsactiviteiten, jaarwerkplan en jaarverslag meer. Inspectiemethodieken en instrumenten gekoppeld aan de aandachtsgebieden van de inspectie worden verder ontwikkeld. De Inspectie zal haar relatie met de provinciale en grootstedelijke overheden verder uitbouwen.

• 6. 

  FINANCIEEL BELEID EN BEHEER

• a. 

  Beleidsmatige mutaties ten opzichte van de Begrotingswet 1996

Een overzicht van de belangrijkste beleidsmatige mutaties (inclusief ombuigingen) is opgenomen bij de artikelsgewijze toelichting. De cijfers staan in paragraaf 1.2 «Aansluiting met de begroting 1996» van de artikelsgewijze toelichting. In die paragraaf is een aansluitingstabel tussen de Begrotingswet 1996 en de ontwerpbegroting 1997 opgenomen. Voor een inhoudelijke toelichting op de ontwikkeling van de meerjarencijfers verwijs ik naar paragraaf 1.b «Financiële prioriteitenstelling» van deze inleiding.

• b. 

  Beleidsevaluatie

Beleidsevaluatie vindt plaats langs verschillende, elkaar aanvullende wegen. Het proces van beleidsevaluatie is niet los te zien van de beleidsontwikkeling en -uitvoering. De jaarlijkse budgetcyclus vormt dan ook het belangrijkste spoor waarlangs beleidsevaluatie wordt geïnitieerd en uitgevoerd. Het betreft daarbij onder meer heroverwegingsonderzoeken, monitorfuncties, uitvoeringsonderzoeken en de periodieke evaluaties in het kader van de opstelling van het JOZ. Bij deze activiteiten zijn beleidsevaluatie en beleidsontwikkeling zeer nauw met elkaar verweven. Tevens vinden extern wetenschappelijke onderzoeken plaats die van betekenis zijn voor (her)formulering van beleidsdoelen. Dat kan gebeuren door het Sociaal Cultureel Planbureau, maar ook door commissies die werkzaam zijn op het terrein van VWS. Tenslotte rekenen wij ook eenmalige of periodiek uitgevoerde evaluaties van specifieke subsidiemaatregelen of beleidsmaatregelen tot de beleidsevaluatie.

De resultaten van de beleidsevaluatie kunnen aanleiding vormen het getoetste beleid, de regeling dan wel de grondslagen te herzien of te heroverwegen.

Informatie over de door VWS uitgevoerde beleidsevaluaties is opgenomen in bijlage 6 b. In deze ontwerpbegroting vormt de (subsidie)regeling – zoals opgenomen in bijlage 6 a. – één van de criteria voor de aansluiting met de beleidsevaluaties. Door middel van een verwijzing in bijlage 6 b. wordt de relatie gelegd tussen de evaluatie en de subsidie. De beleidsevaluatie op het terrein van VWS kent echter een bredere reikwijdte dan de subsidieregeling. De relatie tussen de beleidsevaluatie en de desbetreffende activiteit wordt in deze gevallen gelegd door een verwijzing naar het relevante hoofdstuk in het JOZ of naar de desbetreffende wet of regeling.

De uitvoering van het proces en de presentatie van de beleidsevaluaties in de ontwerpbegroting zal in fasen worden verbeterd. In deze begroting is een eerste stap gemaakt door een relatie te leggen tussen de evaluatie en de subsidie, het beleidskader of de desbetreffende regeling. Verder zijn de subsidie-uitgaven in de artikelsgewijze toelichting, daar waar dit mogelijk en zinvol bleek, zoveel mogelijk toegelicht met kengetallen. Voor de komende begroting streef ik naar een opzet van de presentatie van de beleidsevaluatie, waarbij het inzicht in de resultaten, alsmede van de conclusies en de eventueel te nemen vervolgacties naar aanleiding daarvan kan worden verhoogd.

Voorts ben ik voornemens om, uitgaande van de bestaande budgetcycli en processen, te onderzoeken langs welke weg een meer gerichte sturing in het beleidsevaluatieonderzoek kan worden gerealiseerd.

• c. 

  Financieel beheer

Administratieve organisatie

Uit het departementale accountantsrapport bij de rekening over 1995 kan de conclusie worden getrokken dat de administratieve organisatie naar behoren functioneert. Het ministerie heeft in 1996 een omvangrijke reorganisatie uitgevoerd, die onder meer heeft geleid tot een gewijzigde opzet van het financieel beheer. De uitvoering van het voorheen bij de beleidsdirecties gedecentraliseerde financieel begrotingsbeheer is nu geconcentreerd bij een centrale bekostigingseenheid. De hiermee gepaard gaande wijziging van de verantwoordelijkheidsstructuur noopt tot een herbezinning op de administratieve processen en aanpassing van de administratieve organisatie.

Financiële informatiesystemen

De belangrijkste financiële beheers-, uitvoerings- en verantwoordingsprocessen worden ondersteund door het geautomatiseerde financiële administratiesysteem IFIS. Het departementale accountantsrapport bij de rekening over 1995 concludeert dat de in 1995 in productie genomen controleprogrammatuur heeft geleid tot een verhoging van de betrouwbare en continue werking van het systeem. Begin 1996 zijn de actuele IFIS-gegevens overgezet naar de nieuwe organisatiestructuur van het ministerie. Hiermee sluit de administratie aan op de nieuwe organisatie.

Accountantscontrole

De departementale accountantsdienst voert een volkomen controle uit, die uitmondt in een verklaring bij de financiële verantwoording van het ministerie. Het departementale controleberaad (Audit Committee) bewaakt de voortgang van de genomen maatregelen die de door de Accountantsdienst geconstateerde tekortkomingen moeten opheffen.

Geïntegreerd subsidiebeleid

Aan het geïntegreerd subsidiebeleid wordt permanent aandacht besteed vanuit verschillende invalshoeken. Het beleid, gericht op het voorkomen en bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O), is geïntegreerd in het gevoerde subsidiebeleid en -beheer.

Het beleid voor het subsidiebeheer is op hoofdlijnen geformuleerd en vastgelegd in de Handreiking subsidiebeheer. In het verlengde daarvan zijn de departementale algemene subsidievoorwaarden (Algemene Subsidiebepalingen bepaalde Gesubsidieerde Instellingen (ASGI) en de Algemene Subsidiebepalingen voor Projecten (ASP)) van toepassing op subsidies die worden verstrekt op basis van de Begrotingswet. Deze algemene subsidievoorwaarden – en overigens alle subsidieregelingen – zullen worden getoetst en aangepast aan de desbetreffende regelgeving van de Algemene Wet Bestuursrecht.

In de sanctierichtlijn is opgenomen wanneer het ministerie moet rappelleren dan wel welke sanctie het ministerie kan opleggen als de (subsidie-)relatie nalatig blijft. Een daartoe ingestelde werkgroep heeft deze richtlijn grondig onderzocht op de handelwijze die aanleiding geeft tot het instellen van een sanctie en op de uitvoerbaarheid van de gestelde termijnen en opgelegde sancties. Ik zal naar aanleiding van dit onderzoek bezien in hoeverre de Handreiking subsidiebeheer en de sanctierichtlijn aanpassing behoeven.

• 7. 

  BESTUURLIJKE ORGANISATIE

• a. 

  Algemeen

Kenmerkend voor de beleidsterreinen van VWS is dat beleidsvorming en -uitvoering in hoge mate afhankelijk zijn van andere overheden (provincies en gemeenten) en van het veld (individuen, instellingen en organisaties). Deze Memorie van Toelichting getuigt daar op vele plaatsen van. Goed bestuurlijk overleg met die overheden en de organisaties is daarom voor mijn ministerie van groot belang en de Staatssecretaris en ik investeren daar ook in. Dat is onontbeerlijk voor een goede afweging van de verschillende beleidsopties en voor het verkrijgen van een zo groot mogelijke overeenstemming over de te kiezen richting.

Daarbij moet overigens wel helder blijven dat op hoofdlijnen het maken van keuzes uit de verschillende opties uiteindelijk een verantwoordelijkheid is van regering en parlement. Dit primaat van de politiek ligt ook ten grondslag aan de Raad op maat-operatie en de doorlichting van de zelfstandige bestuursorganen, waarover hieronder meer.

De ontwikkelingen op het gebied van de organisatie van het binnenlands bestuur, een primaire taak van de bewindslieden van Binnenlandse Zaken, zijn dus voor VWS van groot belang. Van even groot belang is een goede organisatie van de verschillende veldpartijen. Dit is primair een zaak van betrokkenen zelf, maar waar dat mogelijk is bevorderen wij bundeling van belangen en tegengaan versnippering, al was het maar om inefficiënte besteding van subsidiemiddelen te voorkomen.

• b. 

  Centralisatie/decentralisatie

De Tweede Kamer heeft de minister van Binnenlandse Zaken op 24 juni 1996 gevraagd een overzicht te geven van alle beleidsterreinen waarbij sprake is van decentralisatie of recentralisatie. De minister van Binnenlandse Zaken heeft de afzonderlijke ministeries daarop verzocht in het algemeen deel van de Memorie van Toelichting een overzicht te geven van taken waarbij decentralisatie of recentralisatie aan de orde is. Tevens zou daarbij moeten worden aangegeven welke decentralisatie-trajecten zijn afgerond in deze kabinetsperiode. Met onderstaand overzicht wordt aan dit verzoek tegemoet gekomen.

Een van de decentralisatie-trajecten die is afgerond, maar weliswaar nog steeds zeer actueel is, is de collectieve preventie. Doel van de Wet Collectieve Preventie is dat gemeenten de verantwoordelijkheid voor de collectieve preventie op zich nemen. Gemeenten dienen gemeentelijke gezondheidsdiensten in te stellen en in stand te houden. Eind vorig jaar stelde de IGZ vast dat de bestuurlijke betrokkenheid van gemeentebestuurders bij de collectieve preventie te gering is. In vervolg hierop heb ik de Commissie Versterking Collectieve Preventie (de commissie Lemstra) ingesteld die tot taak heeft voorstellen te ontwikkelen om de bestuurlijke betrokkenheid te vergroten.

Taken waarbij recentralisatie gedeeltelijk aan de orde is, is de maatschappelijke opvang en ambulante verslavingszorg. Over beide beleidsterreinen heeft de Staatssecretaris op 21 juni 1996 een brief naar de Tweede Kamer gezonden. In deze brief werd geconstateerd dat het kabinet erkent dat er zich grote verdeelproblemen zouden voordoen, indien de middelen voor de maatschappelijke opvang en ambulante verslavingszorg zouden worden overgeheveld naar het gemeentefonds. Daarom zal bij de uitwerking van de financiering van beide beleidsterreinen worden gezorgd voor een gerichte toedeling van rijksmiddelen aan gemeenten waar deze voorzieningen geconcentreerd zijn.

Een andere taak waarbij recentralisatie – zij het slechts gedeeltelijk – aan de orde is, is de Wet Ziekenhuisvoorzieningen. In de nota «Zorg in de Regeerakkoord (Kamerstukken II, 1994–1995, 24 124, nrs. 1–2) heeft het kabinet aangekondigd de Wet ziekenhuisvoorzieningen te zullen wijzigen. Een voorstel van wet tot vervanging van de Wet ziekenhuisvoorzieningen door de Wet bouwbeheersing zorgvoorzieningen is onlangs aan de Raad van State voorgelegd. Het huidige stelsel is gebaseerd op provinciale planning. Conform de uitgangspunten van het regeerakkoord, waarin de WZV wordt gehandhaafd als aanbodregulerend instrument vanuit de verantwoordelijkheid van het rijk voor de infrastructuur voor de zorgsector, zal in het herziene systeem het rijk de primaire verantwoordelijkheid dragen om de bouwprogramma’s voor de intramurale zorg vast te stellen. De provincie wordt in de gelegenheid gesteld te adviseren over de concept-programma’s en krijgt een belangrijke rol in de coö rdinatie van de totstandkoming van regiovisies.

Tot slot taken waarbij decentralisatie aan de orde is, is het ambulancevervoer. Op grond van het de Wet Ambulancevervoer wijzen de provincies gebieden aan waarvoor een centrale post ambulancevervoer (CPA) moet worden ingesteld. De planning en het beleid inzake ambulancevervoer is een provinciale aangelegenheid, de financiering daarentegen een taak van verzekeraars. De taakverdeling ten aanzien van de CPA’s is ten dele volgend op de taakverdeling ten aanzien van de politie en brandweer. Zodra over de politie en brandweer meer duidelijkheid ontstaat, kan over de nadere toedeling van taken voor CPA’s besloten worden. Overigens zal het zittend ziekenvervoer per 1-1-1998 naar de gemeenten worden gedecentraliseerd.

• c. 

  Zelfstandige bestuursorganen

De doorlichting van de zelfstandige bestuursorganen is in volle gang. In de rapportage die de minister van Binnenlandse Zaken dit najaar naar de Tweede Kamer zal sturen, zal hij aangeven dat voor de bestaande zelfstandige bestuursorganen nadere afwegingen worden gemaakt over vormgeving en structuur. Dat zal gebeuren aan de hand van de Aanwijzingen voor zelfstandige bestuursorganen.

VWS zal een toezichtsfilosofie ontwikkelen, met name in relatie tot de op afstand geplaatste uitvoering van taken. Ik verwijs ook naar hetgeen in onderstaande paragraaf over de uitvoeringsorganen volksgezondheid en zorggerelateerde dienstverlening is vermeld.

• d. 

  Raad op maat

In het nieuwe adviesstelsel voor de rijksoverheid dat op 1 januari 1997 in werking zal treden hebben de Voorlopige raad voor de volksgezondheid en de zorggerelateerde dienstverlening (RVZ) en de Voorlopige Raad voor maatschappelijke ontwikkeling (RMO) hun plaats gekregen. Het parlementaire besluitvormingsproces van de desbetreffende instellingswetten vordert gestaag. Hetzelfde geldt voor het wetsvoorstel dat ten doel heeft de Gezondheidsraad opnieuw als wetenschappelijk adviesorgaan in te stellen.

In het verlengde van de stroomlijning van de adviesstructuur is, met inachtneming van dezelfde uitgangspunten, ook de uitvoeringsstructuur van de volksgezondheid en de zorggerelateerde dienstverlening onder de loep genomen. De resultaten daarvan zijn neergeslagen in de notitie «Uitvoeringsorganen van de volksgezondheid en zorggerelateerde dienstverlening», die ik onlangs aan de Staten-Generaal heb toegestuurd (Kamerstukken II, (1995–1996), 21 427, nr. 155). Mede in relatie tot de doorlichting van de zelfstandige bestuursorganen zullen in vervolg op deze notitie conclusies worden getrokken over positionering en vormgeving van deze uitvoeringsorganen.

Per 1 januari 1997 zal de definitieve adviesstructuur in werking treden. De RVZ zal rondom prinsjesdag het eerste werkprogramma gereed hebben. Het werkprogramma zal zo spoedig mogelijk naar de Tweede Kamer worden gezonden. De RMO heeft na de installatie op 6 juni jongstleden de opstelling van haar werkprogramma 1996/1997 ter hand genomen. De RMO streeft er naar om vóór de behandeling van de begroting het eerste werkprogramma gereed te hebben. Zodra dit het geval is zullen wij het werkprogramma beschikbaar stellen.

• e. 

  Publieke Dienstverlening

De onderwerpen die in het beleid van VWS aan de orde komen hebben veelal directe invloed op het leven van burgers. De aard van de beleidsterreinen volksgezondheid, welzijn en sport brengt dat met zich mee.

Toch heeft het departement slechts in zeer beperkte mate direct contact met burgers. De individuele burger is direct in beeld bij de Pensioen- en Uitkeringsraad en bij de inning van ouderbijdragen voor vrijwillige plaatsing in gastgezinnen in het kader van de jeugdhulpverlening. Deze laatste taak wordt uitgevoerd door het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO), waarvoor de primaire verantwoordelijkheid bij de minister van Justitie is gelegd.

Wat betreft de PUR geldt dat behandeltermijnen wettelijk geregeld zijn. De PUR stelt voortgangsrapportages op over het klantenbestand. Hierin zijn ontwikkelingen in onder andere het aantal klanten, gemiddelde doorlooptijden en aantallen afgedane aanvragen opgenomen.

Voorts hebben de Inspecties voor Gezondheidszorg, de Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming en de Gezondheidsbescherming contacten met burgers. Dat kan gebeuren omdat burgers klachten hebben over het functioneren van instellingen en organisaties of omdat zij zich ongerust maken over gebeurtenissen die gevolgen hebben voor de volksgezondheid.

De Inspecties gebruiken deze klantcontacten als signalering voor mogelijk disfunctioneren van organisaties of instellingen, waaruit voor de volksgezondheid bedreigende situaties zouden kunnen ontstaan.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft een nieuwe leidraad ontwikkeld, zodat in de richting van het publiek duidelijkheid kan worden verschaft over de aard van de klachtbehandeling door de Inspectie. Immers, op grond van de klachtwet volksgezondheid is de klachtbehandeling aan lokale klachtcommissies toebedeeld. De Inspectie fungeert echter niet als beroepsinstantie in deze klachtbehandeling.

Op centraal niveau krijgt het ministerie ook te maken met publieks-contacten, bijvoorbeeld in het geval van burgerbrieven, verzoeken om inlichtingen en andere aspecten van voorlichting en communicatie. Gedragslijn is hierbij dat dergelijke contacten, door middel van een heldere organisatie en goede bewaking, zorgvuldig worden afgehandeld.

• 8. 

  DEPARTEMENTALE ORGANISATIE

• a. 

  Reorganisatie

Departementale organisatie

Begin dit jaar is de verandering in de organisatiestructuur van de bestuurskern van het departement geëffectueerd.

Een grootscheepse reorganisatie, die in hoge mate zijn oorsprong vindt in de bij de kabinetsformatie overeengekomen overheveling van Culturele Zaken naar het ministerie van OC&W en de onderbrenging van de opvang Asielzoekers bij het ministerie van Justitie.

De omvorming van een ministerie, waarin de onderscheiden beleids-kolommen domineerden tot een ministerie waarvan de onderlinge samenhang uitgangspunt is voor de organisatie, beperkt zich niet tot de structuur. In de nieuw gevormde structuur zal ook de planning, de procesgang van de beleidsontwikkeling en de bedrijfscultuur op de nieuwe situatie moeten worden geënt. Gekozen is voor een aanpak waarin de vormgeving van de werkprocessen nauw wordt gerelateerd aan de beleidsproducten, zodat de inhoud en de praktijk van alledag leidend zijn. In die aanpak kunnen ook de ervaringen die vanaf 1 maart 1996 met de nieuwe organisatie zijn opgedaan, worden meegenomen.

Na de kabinetsformatie is met grote voortvarendheid gewerkt aan het ten uitvoer brengen van de organisatorische gevolgen. Binnen vijf maanden is de overheveling van onderdelen van het ministerie naar andere ministeries uitgevoerd, terwijl binnen anderhalf jaar de reorganisatie van de bestuurskern is geë ffectueerd.

• b. 

  Personeelsbeleid

Op concernniveau stelt de bestuursraad inhoudelijke en budgettaire kaders vast. Directeuren (hoofdinspecteurs) kunnen hierbinnen het personeelsbeleid voeren met betrekking tot aangelegenheden als afslankingstaakstellingen, sociaal beleidskader, raamregeling kinderopvang, ziekteverzuimbeleid, doelgroepenbeleid en emancipatiebeleid. Managementrapportages en beleidsevaluaties informeren de bestuursraad voor sturing op hoofdlijnen. Overigens vloeit een groot deel van de beleidskaders voort uit kabinetsbesluiten of uit afspraken in het georganiseerd overleg tussen de minister van Binnenlandse Zaken en de vakcentrales (sectoroverleg rijk).

De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het personeelsbeleid en de beslissingsbevoegdheid over personele aangelegenheden ligt bij het lijnmanagement. Kernthema’s in het personeelsbeleid zijn vooral mobiliteit en professionele ontwikkeling.

De interne mobiliteit behoeft gestructureerde aandacht opdat een optimale «matching» kan plaatsvinden tussen de organisatie en de kwaliteiten van de medewerkers.

Met ingang van 1 januari 1997 wordt de (gemiddeld) 36-urige werkweek ingevoerd. Ultimo juni 1996 werden in overleg met de Bijzondere Commissie de voor VWS geldende randvoorwaarden vastgesteld. Inmiddels is gestart met de decentrale uitvoering. Aan de hand van deze implementatie zal de werkelijke praktijk pas duidelijk worden. Gelet op de beperkte financiële middelen dient de arbeidstijdverkorting grotendeels te worden opgevangen door efficiencywinst.

Het ziekteverzuimpercentage van VWS-totaal bedraagt in het jaar 1995 5,6%. VWS kan hiermee een vergelijking met het percentage ziektever- zuim binnen de sector rijk en met het bedrijfsleven goed doorstaan. Wel is er in vergelijking met het jaar 1994 (4,9%) is er bij het ministerie sprake van een stijging van 0,7%. Voor 1997 dient het ziekteverzuim op zijn minst niet verder te stijgen.

• c. 

  Voorlichting

De activiteiten van het departement op het gebied van voorlichting en communicatie vallen onder te brengen in drie taakgebieden: de ondersteuning van beleid door de inzet van communicatie als beleidsinstrument, de presentatie van beleid en de interne communicatie.

Een interdepartementale werkgroep onder de vlag van de Voorlichtingsraad zal in het komende jaar een bijdrage leveren aan de theorievorming van overheidscommunicatie. Dat zal gebeuren in de vorm van een notitie, die als basis kan dienen voor een toekomstblik in het vakgebied. Maatschappelijke ontwikkelingen, voortschrijdend inzicht in de ethiek van het vak, maar ook de veranderde taakopvatting van de rijksoverheid nopen tot deze herbezinning.

Voorlichting als beleidsinstrument

Bij de inzet van voorlichting als instrument van beleid geldt terughoudendheid. Deze terughoudendheid houdt verband met de reserves die, ook in communicatiewetenschappelijke kringen, bestaan ten aanzien van de effectiviteit van brede massamediale campagnes die gedragsverandering ten doel hebben. Voorzover massamediale campagnes worden gevoerd, hebben die overwegend het karakter van serviceverlening en informatieverstrekking.

Bovendien blijkt communicatie effectiever naarmate de zender directer de ontvanger kan bereiken. Daarom beoordeelt de directie Voorlichting en Communicatie bij iedere voorgenomen campagne steeds expliciet de vraag of niet andere organisaties, op afstand, de verantwoordelijkheid voor een campagne dienen te dragen. In de praktijk leidt dat vaak tot de overdracht van uitvoerende voorlichtingstaken aan derden: maatschappelijke organisaties, koepels en andere overheden en overheidsinstanties.

Dergelijke overdracht van taken past ook binnen het streven van de rijksoverheid om zich tot de kerntaken, en dan met name beleidsvorming, te beperken. Wel kan in een beginfase van een dergelijke campagne er een taak voor de rijksoverheid blijven op het gebied van de planvorming en het voeren van overleg met derden die een campagne uiteindelijk zullen dragen.

De voornemens op het gebied van voorlichting als instrument van beleid dienen steeds toetsbaar te zijn. Daartoe dienen alle beleidsnota’s van het departement een communicatieparagraaf te bevatten waarin de voorgenomen voorlichtingsactiviteiten worden vermeld en toegelicht. Steeds vaker gaat het daarbij om specifieke voorlichting voor welomschreven en gericht te benaderen doelgroepen.

Presentatie van beleid

Het juridisch kader voor voorlichtingstaken ten behoeve van de presentatie van beleid, binnen de organisatie veelal het werk van de persvoorlichters, is de Wet openbaarheid van bestuur.

Ook het taakgebied van de presentatie is in beweging als gevolg van verschillende maatschappelijke ontwikkelingen. Een van die ontwikkelingen is de voortschrijdende versnippering van de media. Het aantal nieuwsmedia stijgt nog altijd. Steeds meer – vooral lokale – radio- en televisiestations, een toenemend aantal commerciële radio- en televisiestations en meer special-interest-media betreden het speelveld. Het gevecht om de aandacht van het publiek wordt daardoor sterker, zodat incidenten onevenredig worden uitvergroot. Op het terrein van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijkt dat bijvoorbeeld nadrukkelijk uit de toegenomen aandacht van de media voor met name het werkterrein van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid.

Een van de taken van het kerndepartement is het stimuleren van het maatschappelijk debat over gezondheid en welzijn. Het maatschappelijk debat is een continu proces van meningsvorming in de maatschappij. Doel van het debat is de Nederlandse burger meer inzicht te geven in de ontwikkelingen, zodat deze mondiger keuzen kan maken voor zinniger en zuiniger zorg. De taak van voorlichting hierbij is tweeledig. Voorlichting draagt bij aan de monitorfunctie ten behoeve van het debat. Bovendien kan voorlichting de specifieke communicatiedeskundigheid inzetten bij een effectieve vormgeving van het debat.

Interne voorlichting

Het derde taakgebied waaraan de directie Voorlichting en Communicatie in het komende jaar prioriteit wil geven, is de interne communicatie. De ingrijpende reorganisatie die het departement heeft ondergaan, maakt dit taakgebied des te actueler. Niet alleen is de klassieke interne communicatie in de vorm van het personeelsblad Diagonaal een belangrijk instrument. Ook de informatievoorziening in een departement dat verkokering tussen de oude kolommen wil doorbreken en nieuwe vormen van verkokering wil voorkomen, vergt veel aandacht en de inzet van nieuwe onconventionele communicatie-instrumenten. Met behulp van alerte interne communicatiekanalen kan ook de signaleringsfunctie een nieuwe impuls krijgen. Het doorgeven van signalen – van buiten naar binnen, van de ene directie naar de andere, tussen beleid en inspectie van de beleidsambtenaren naar de ambtelijke en politieke leiding – kan bijdragen aan een wezenlijke kwaliteitsverbetering van de beleidsvorming op het departement.

Nieuwe media

Als nieuwe vorm van informatie-overdracht aan het algemeen publiek gaat Internet een steeds volwassener positie innemen.

Bij VWS heeft de directie Voorlichting en Communicatie, evenals bij andere ministeries, een coö rdinerende taak bij de uitvoering van het VWS-loket op Internet. In interdepartementaal verband wordt op dit moment een zoeksysteem ten behoeve van de informatie van de rijksoverheid ontwikkeld. De rijksoverheid zal dit systeem op Internet aan informatiezoekenden aanbieden.

• d. 

  Nieuwbouw

De bouw van een nieuw groot rijkskantoorgebouw in «De Resident», een nieuw in ontwikkeling gebracht centrumgebied in Den Haag tussen Centraal Station en Binnenhof, is eind 1995 daadwerkelijk van start gegaan. Het geheel te renoveren Transitorium vormt ongeveer de helft van dit complex.

Ontwikkelaar MAB draagt, in een publiek-private-samenwerkings-constructie, zorg voor de ontwikkeling van het project, dat door twee architecten is ontworpen. Het kantoorgebouw zal, tegen markt-voorwaarden, worden verhuurd aan de Rijksgebouwendienst. Deze dienst zorgt voor extra investeringen die nodig zijn om het complex geschikt te maken als ministerie. De gebruikers dienen zelf, volgens de Regeling taakverdeling Rijkshuisvesting 1991, te zorgen voor financiering van inrichting, meubilair en datanetwerk.

Het nieuwe complex Castalia/Helicon biedt plaats aan circa tweeduizend mensen. Op het VWS-kernministerie zullen ongeveer 1300 ambtenaren werkzaam zijn. Ook overige onderdelen van VWS die niet tot het kernministerie behoren, zullen hier worden gehuisvest. De verhuizing van Rijswijk naar het centrum van Den Haag staat gepland voor zomer 1998.

• 9. 

  MARKTWERKING, DEREGULERING EN WETGEVINGSKWALITEIT

• a. 

  MDW Fase II

Het ministerie werkt volop mee aan de operatie Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit (MDW). Inmiddels is een project afgerond dat zich richt op ziekenhuizen. In de rapportage is geconcludeerd dat marktwerking in de ziekenhuissector kan leiden tot doelmatiger gebruik van schaarse middelen. De werkgroep doet verschillende aanbevelingen. Deze liggen voor een groot deel in de lijn van het al in gang gezette beleid. Dit geldt ook voor twee belangrijke voorwaarden die de werkgroep noemt: meer risicodragende verzekeraars en de beschikbaarheid van adequate instrumenten om mededinging te kunnen handhaven. In de ziekenhuiszorg zal overigens nooit volledige marktwerking kunnen ontstaan. Een zekere mate van sturing door de overheid blijft nodig, evenals een zekere mate van samenwerking tussen zorgaanbieders. Er zal een projectgroep worden ingesteld die zich zal buigen over de uitwerking van de aanbevelingen.

In 1997 zal in belangrijke mate uitwerking worden gegeven aan de aanbevelingen gedaan in het MDW-rapport «Levensmiddelenwetgeving», dat medio 1996 aan de Tweede Kamer is aangeboden. De wetgeving op het terrein van voeding en levensmiddelen is naar aard en origine complex. In het implementatieplan, zoals dat najaar 1996 door het Kabinet aangeboden wordt aan de Tweede Kamer, is aangegeven dat er naar wordt gestreefd om de nationale regelgeving op 1 januari 1998 aan de MDW-criteria te hebben aangepast. Het gaat hier om een majeure dereguleringsoperatie, die in 1997 grote inzet zal vragen van VWS. Dit geldt ook voor de te nemen maatregelen op het vlak van normalisatie en certificatie op het terrein van het levensmiddelenbeleid.

• b. 

  MDW Fase III

Nieuwe projecten om de marktwerking te onderzoeken, staan op stapel. Gekozen is voor een project «Concurrentie en prijsvorming in de gezondheidszorg». Daarbij komt het hele instrumentarium met betrekking tot de prijsvorming in de zorg aan bod. Een praktische afbakening van het brede onderwerp is gevonden in de beperking tot tandartsen en fysiotherapeuten. Gekeken zal worden naar de mogelijkheden de prijzen op meer marktconforme manieren tot stand te laten komen. Tevens zal worden bezien of algemene scenario’s kunnen worden ontwikkeld die aangeven onder welke condities een overgang plaats zal kunnen vinden van een min of meer gereguleerde prijsvorming naar een vrijere prijsvorming.

Eveneens komt de kinderopvang als studie-object aan de orde in deze fase. Onderzocht wordt welke factoren de vraag bepalen en op welke wijze het aanbod daarop kan aansluiten.

• c. 

  Administratieve lastenverlichting sociale ziektekostenverzekering

Overeenkomstenstelsel Ziekenfondswet/AWBZ

Aan het sedert 1992 bestaande overeenkomstenstelsel in de Ziekenfondswet en AWBZ zal onderhoud worden gepleegd. Door het plegen van onderhoud op punten waar de werking onvoldoende is of te veel franje bevat kan een stapsgewijze aanpassing leiden tot vermindering van administratieve lasten en een beter inzicht in mededingingsmogelijk-heden.

Sofinummer Ziekenfondswet

Met ingang van 1 april 1996 gebruiken ziekenfondsen verplicht het sociaal-fiscaal nummer van de verzekerde bij het uitwisselen van gegevens over een verzekerde met andere instanties die ook mogen beschikken over het sofinummer. Dat zijn onder andere de werkgevers, de Sociale verzekeringsbank, de bedrijfsverenigingen, de gemeentelijke sociale diensten en de pensioen- en uitkeringsinstanties waarmee de ziekenfondsen frequent gegevens uitwisselen. Het gebruik van het nummer vereenvoudigt de identificatie en vergroot de doelgerichtheid van de informatie-uitwisseling.

Aan- en afmelding werknemers

Bij het begin en einde van een dienstverband is de werkgever verplicht hiervan melding te doen aan een ziekenfonds (voorzover een werknemer verplicht verzekerd is) en aan de bedrijfsvereniging. Beide meldingen bevatten vergelijkbare gegevens en vinden bijna gelijktijdig plaats.

Het Gemeenschappelijk Administratie Kantoor (GAK) en ziekenfonds OLM Het Groene Land, hebben een praktijk-onderzoek verricht naar de integratie van aan- en afmeldingen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat bij integratie de verscheidenheid aan vormen waarin de lastenverlichting bij werkgevers tot uiting komt, niet erg groot is. Het merendeel van de werkgevers die lastenverlichting verwachten, denken dat het voordeel voor de eigen organisatie slechts gering zal zijn.

Vrijwel alle ziekenfondsen hebben hun werkgebied uitgebreid tot heel Nederland.

Dat houdt in dat werkgevers geconfronteerd (kunnen) worden met verschillende ziekenfondsen, waar ze in het verleden meestal met één of enkele, lokale, ziekenfondsen zaken deden. Naar aanleiding van klachten van werkgevers over toegenomen administratieve lastendruk, heeft de Ziekenfondsraad onderzoek gedaan naar het functioneren van het aan- en afmeldsysteem van de Ziekenfondswet. Dat onderzoek heeft uitgewezen dat zich geen echte knelpunten voordoen. Wel zal de Ziekenfondsraad de ontwikkelingen op het gebied van gegevensverstrekking nauwgezet volgen; waar nodig zal het systeem worden aangepast. Vermindering van de administratieve belasting voor werkgevers is daarbij leidraad.

VoornemensVWS

Het gebruik van het sociaal-fiscaal nummer in het berichtenverkeer ten behoeve van de uitvoering van de sociale ziektekostenverzekering zal worden vergroot. Zorgverzekeraars zullen bij wet worden verplicht het sofinummer op te nemen in de verzekerdenadministratie van de AWBZ en te gebruiken bij uitwisseling van gegevens met andere instanties die het nummer mogen gebruiken. Daarnaast zal wettelijke verankering volgen van het gebruik van het nummer bij de uitvoering van eigen-bijdrageregelingen.

De wenselijkheid van het creëren van een centrale verwijsindex van zorgverzekerden zal worden onderzocht. Doel is met name om zo dubbele inschrijvingen en samenloop van verzekeringen te voorkomen. Een centrale verwijsindex kan bovendien een rol spelen bij de fraudebestrijding in de overige sociale zekerheidswetten. In het onderzoek komt ook de mogelijkheid van een centraal aan- en afmeldpunt aan de orde.

Daarnaast zal worden bezien op welke wijze het gebruik van «smartcards» bij kan dragen tot een doelmatiger zorgproces en een doelmatiger uitvoering van de sociale ziektekostenverzekering.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING 1. Inleiding

1.1 Leeswijzer bij de Artikelsgewijze Toelichting (AGT) 1997

Qua presentatie verschilt de ontwerp-begroting 1997 niet van de ontwerp-begroting 1996.

Bij de toelichting per artikel is aan het begin een tabel opgenomen met daarin opgenomen de meerjarencijfers per onderdeel. Daaronder treft u vervolgens de toelichting bij die onderdelen aan. Als gevolg van deze tabel wordt de tabel «De onderverdeling naar artikelonderdelen en de economische en functionele codering» niet meer opgenomen. De economische en functionele coderingen zijn echter per onderdeel terug te vinden in de bijlagen 10 en 11.

In de toelichting per artikel en/of artikelonderdeel wordt consequent onderscheid gemaakt tussen a)-, b)- en c)-teksten. Onderstaand wordt kort aangegeven welke inhoud of strekking de desbetreffende teksten hebben:

a)-tekst: In deze tekst wordt aangegeven welk beleid er wordt gevoerd respectievelijk gaat worden met de beschikbare middelen (beleidsuitgaven).

b)-tekst: In deze tekst wordt aangegeven welke (juridische) basis ten grondslag ligt aan de uitgaven en de ontvangsten (bijvoorbeeld de Welzijnswet 1994 of de Begrotingswet). Als dat niet de Begrotingswet is, wordt daarnaast, indien relevant, aangegeven dat de hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)-tekst: In deze tekst worden de begrotingsmutaties, ten opzichte van de Begrotingswet 1996 inclusief 1e Suppletore wet 1996, nader toegelicht. Het betreft een toelichting op de mutaties die onder de noemer «Nieuwe wijzigingen» in de tabellen «Opbouw vanaf de vorige begroting» zijn vermeld. De in deze tabellen genoemde «Nieuwe nominale wijzigingen» worden niet toegelicht. Deze mutaties hebben betrekking op de toedeling van de loon- en/of prijsbijstelling.

Aan het begin van de c)-teksten is, als er mutaties zijn, een tabel opgenomen met daarin aangegeven welke kasmutaties dienen te worden toegelicht. De som van de subtotalen per artikelonderdeel vormen samen de regel «Nieuwe wijzigingen» in het model «Opbouw uitgaven (of ontvangsten) vanaf de vorige ontwerp-begroting».

1.2 De geïntegreerde verplichtingen-kas-administratie

Voor alle uitgavenartikelen zijn zowel verplichtingenramingen – opgebouwd vanuit het juridische verplichtingenbegrip – als kasramingen opgenomen.

Voor subsidies of bijdragen die in principe van jaar op jaar (structureel) worden toegekend zal, mede gelet op uitspraken van de rechter, reeds in het jaar voorafgaande aan het subsidiejaar een juridisch onontkoombare verplichting ontstaan. Daarbij speelt geen rol of het ministerie een beschikking heeft afgegeven. In de ontwerp-begroting en de begrotingsadministratie wordt met dit gegeven rekening gehouden. Administratief-technisch houdt dit in dat bij structurele subsidies op een vaste datum (15 september) een verplichting voor het volgende jaar wordt vastgelegd.

Dit kan er toe leiden dat ten behoeve van mutaties in structurele subsidies de verplichtingenraming moet worden verhoogd zonder dat dit effect hoeft te hebben op het totaal van de kasuitgaven. In dergelijke gevallen staat het deel van de verplichtingen dat waarschijnlijk niet tot betaling komt, in de begrotingsmodellen opgenomen onder de regel WNTB (waarvan niet tot betaling komt).

In onderstaande Tabel 1.1 is een overzicht opgenomen van die artikelen waarbij de verplichtingenraming in beginsel gelijk is aan de kasraming. Dit laat onverlet dat ten tijde van het opstellen van de Slotwet/Rekening kan blijken dat op onderdelen, met name bij materiële uitgaven, de normale verplichtingen-kasbenadering had moeten gelden. Hiervoor wordt alsdan gecorrigeerd.

In onderstaande tabel wordt onderscheid gemaakt naar een tweetal categorieën. Per categorie wordt aangegeven wat voor soort artikelen het betreft en op welke regel of regeling het betrekking heeft.

Categorie 1: Artikelen met personeelsgebonden uitgaven en materiële uitgaven. Hiervoor geldt de uitzonderingsbepaling in artikel 4, lid 6, onder a van de Comptabiliteitswet en de «Aanwijzingsregeling verplichtingen = kas 1991» (zie Categorie 5 van deze regeling).

Categorie 2: Speciale artikelen zoals «Loonbijstelling», «Prijsbijstelling» en «Onvoorzien». Hiervoor geldt de «Aanwijzingsregeling verplichtingen = kas 1991» (zie Artikel 1, Categorie 2a. en 2c. van deze regeling).

Tabel 1.1 Artikelen waarbij Verplichtingenraming = Kasraming

Categorie1:                                        Categorie 2:

U22.01                                                 U22.03

U22.07                                                 U22.04

U23.01                                                 U22.05

U26.01 U27.01

In de ontwerp-begroting zijn realisatiecijfers 1995 opgenomen, zoals ook gepresenteerd in de Rekening 1995. Deze realisatiecijfers zijn zowel op artikelonderdeelniveau als op artikelniveau apart naar boven afgerond voor de uitgaven en normaal afgerond voor de ontvangsten. Hierdoor sluit de som van de componenten niet in alle gevallen aan op de totalen van de realisatie 1995. Het betreft hier dus slechts afrondingsverschillen.

1.3 Toelichting kengetallen

In de begroting van VWS worden de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten verantwoord en toegelicht, voorzover deze voortvloeien uit de Begrotingswet.

Het merendeel van de uitgaven waar het ministerie betrokken is bij de beleidsbepaling betreft echter de zorgsector, waarvan de voorwaarden en de financiering worden geregeld via het verzekeringsstelsel op basis van de desbetreffende wetgeving.

De uitkomsten van de financiële prioriteitsstelling in de zorgsector worden dan ook niet in de begroting maar in het Jaar Overzicht Zorg (JOZ) uiteengezet.

Hierin zijn kengetallen opgenomen met betrekking tot de zorgsector.

Voor een nader inzicht in deze gegevens wordt verwezen naar dit document.

Ter voorbereiding van de ontwerp-begroting 1997 zijn de mogelijkheden onderzocht de uitgaven en ontvangsten op een zinvolle wijze toe te lichten met kengetallen. In overleg met het Ministerie van Financiën is met name aandacht geschonken aan een verbetering van het inzicht in de ramingen door middel van kengetallen. Het gaat hierbij zowel om kengetallen welke de onderbouwing voor de raming vormen als om gegevens die bijdragen aan vergroting van het inzicht in de ramingen.

Bij de verkenning van de vraag welke uitgaven zinvol kunnen worden toegelicht met ramingskengetallen is naar voren gekomen dat slechts een deel van de uitgaven zich leent voor een toelichting met kengetallen. In veel gevallen zijn de ramingen niet gebaseerd op volume-gegevens of is er slechts een indirecte relatie met volume-gegevens. Een en ander geldt met name ten aanzien van de uitgaven voor projecten en experimenten. De omvang van het subsidie per project kan sterk uiteenlopen en het aantal projecten kan evenmin grondslag vormen voor de raming. Inhoud en aard van de projecten lopen dermate uiteen dat het presenteren van het aantal gesubsidieerde projecten alsmede een gemiddelde van de uitgaven per project geen toegevoegde (sturings)informatiewaarde biedt.

Een meer kwalitatief inzicht in de samenhang tussen de verschillende projecten en de daaraan ten grondslag liggende beleidsprioriteiten wordt geboden in PEO-programma’s. Op het terrein van de Volksgezondheid wordt dit inzicht geboden in het «PEO-programma volksgezondheid en zorg 1996» (Tweede Kamer, vergaderjaar 1995–1996, 24 400 XVI, nr. 16). In het najaar van 1996 zal het «PEO-programma volksgezondheid en zorg 1997» aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

In de Welzijnsnota «Naar eigen vermogen» wordt voor wat betreft het welzijnsbeleid een overzicht gegeven van de programma’s. De Kamer wordt middels voortgangsnota’s inzicht geboden in de stand van zaken bij de uitvoering.

Een belangrijk deel van de uitgaven heeft betrekking op de subsidieverlening aan organisaties en instellingen wier activiteiten van belang zijn voor de versterking of het behoud van de (kennis)infrastructuur in de betreffende sector. De basis voor subsidiëring vormen de activiteiten van deze organisaties.

In het kader van het beleidsmodel welzijn worden een vijftal activiteiten onderscheiden (onderzoek, informatievoorziening, werkontwikkeling, opleiding en beroepskwalificaties en de platformfunctie). Op het volksgezondheidsterrein worden organisaties gesubsidieerd met een vergelijkbare functie voor het beleidsterrein Volksgezondheid.

Ten aanzien van de subsidies ten behoeve van de landelijke infrastructuur geldt dat de gesubsidieerde activiteiten en de daaraan verbonden kosten niet of nauwelijks zijn uit te drukken in homogene en vergelijkbare grootheden. De inhoud en de aard van de activiteiten en de daarvoor verleende subsidies zijn dermate divers en lenen zich derhalve niet voor een zinvolle toelichting met kengetallen.

Over het algemeen zijn de uitgaven gemoeid met de subsidiëring vanuit de rijksoverheid van het uitvoerend werk zinvol toe te lichten met kengetallen, mits ten aanzien van deze activiteiten kwalitatief toereikende kengetallen kunnen worden ontwikkeld.

Ook de overdrachtsuitgaven waarmee uitvoerend werk wordt gefinancierd, zoals de overdrachten aan provincies en grootstedelijke regio’s in het kader van de Wet jeugdhulpverlening, en overdrachten waarmee

inkomensoverdrachten aan gezinnen worden gefinancierd, zoals de pensioenen en uitkeringen in het kader van de wetten en regelingen voor oorlogsgetroffenen, vormen zinvol met kengetallen toe te lichten bedragen.

Tenslotte bestaan er toepassingsmogelijkheden bij de raming van de apparaatsuitgaven van het kerndepartement en die van de aan het departement verbonden diensten.

Onderstaande tabel geeft voor de relevante artikelen een overzicht van de niet zinvol toe te lichten bedragen per artikel omdat de desbetreffende bedragen betrekking hebben op uitgaven voor infrastructuur en projecten, experimenten en onderzoek.

Tabel 1.2 Overzicht budgetten PEO/Infrastructuur (bedragen x f 1000)

Uitgavenartikel                                                    Zinvol                 Niet zinvol                          Totaal

24.02                                                                        9840                         26554                         36394

24.03

24.04

24.05

24.07

24.09

25.01

25.02

Naast uitgaven voor PEO en infrastructuur zijn ook andere uitgaven-categorieën waar de ramingen niet zijn gebaseerd op volumegegevens en derhalve niet zinvol kunnen worden toegelicht met kengetallen. Voorbeelden hiervan zijn de Rijksbijdragen Volksgezondheid en bepaalde specifieke artikelen, zoals Loonbijstelling, Prijsbijstelling en Onvoorzien.

In de ontwerp-begroting 1997 zijn kengetallen opgenomen bij de uitgavenartikelen 22.01, 22.06, 22.07, 23.01. 24.02, 24.04, 24,05, 24.07, 24.08, 24.09, 25.01, 25.03, 26.01, 27.01 en bij de uitgaven van het agentschap CBG.

Van de als «zinvol toe te lichten» aangemerkte uitgaven is thans circa 80 % toegelicht met ramingskengetallen.

Met betrekking tot de doelmatigheidskengetallen is een pilot-project in voorbereiding ten aanzien van de uitgaven voor het Jeugdbeleid. Onderzocht wordt de mogelijkheid deze uitgaven toe te lichten met doelmatigheidskengetallen. Het streven is erop gericht de eerste resultaten hiervan zichtbaar te maken in de begroting 1998. In deze begroting worden reeds enige doelmatigheidskengetallen gepresenteerd. Het gaat daarbij om een (deel van) de uitgavenartikelen 23.01 (onderdeel 6), 24.05 (onderdeel 2), 24.07 (onderdeel 2), 24.09 (onderdelen 1 en 2), 25.01 (onderdeel 1), 25.02 (onderdeel 7), 25.03 (onderdeel 3), en artikel 26 (onderdeel 5). Verdere toepassingsmogelijkheden worden onderzocht bij de Inspectie Gezondheidszorg, de Inspectie Jeugdhulpverlening en jeugdbescherming en het RIVM. Thans is circa 27 % van de zinvol met doelmatigheidskengetallen toe te lichten bedragen toegelicht.

1.4 Aansluiting met de Begrotingswet 1996

Evenals vorig jaar wordt met de presentatie per artikel een beeld geschetst van verleden, heden en toekomst. Significante wijzigingen in beleid respectievelijk in de cijfers ten opzichte van vorig jaar worden bij de c)-tekst van de toelichting op de artikelen of artikelonderdelen vermeld.

Voor de ontwerp-begroting als geheel ziet de aansluiting tussen de Begrotingswet 1996 en de daarbij behorende meerjarencijfers en de ontwerp-begroting 1997 er als volgt uit.

Tabel 1.3 Aansluitingstabel Begrotingswet 1996 en Ontwerp-begroting 1997 (bedragen x f 1 miljoen)

UITGAVEN

Artikel

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Begrotingswet 1996

Eindejaarsmarge 1995

Van Financiën: Loonbijstelling 1996

Van Financiën: Prijsbijstelling 1996

Kasschuif JHV

Uitkeringen oorlogsslachtoffers

Naijleffect stimuleringsuitk. BIV

BSE-maatregelen

Van GF: Orgaandonatie

Afroming Melkert–banen

Privatisering gem. ziekenhuizen

Diverse mutaties < f 5 miljoen

Stand Voorjaarsnota 1996

Taakstelling Kaderbrief 1997 Extrapolatie wachtgelden Extrapolatie loonbijstelling Naar OCW: Inservice-opleidingen Van Financiën: aanv. OVA-bijstelling Verl. desalderingsmiddelen Jeugdbeleid Bijdrage Justitie aan tolkendiensten Opvang dak- en thuislozen Naar Justitie: tolkendiensten Naar OCW: Inservice-opleidingen Naar OCW: Paramedische opleidingen Maatregelen drugsnota Van SZW: Illegalenfonds Van Justitie: TBS-klinieken Melkertbanen (tranche 1997) Indexering Melkert-banen Naar OCW: Inservice-opleidingen Van GF: Inning eigen bijdragen Lastenverlichting (dekkingsplan) Diverse desalderingen RIVM Diverse mutaties < f 5 miljoen

Stand ontwerp-begroting 1997

ONTVANGSTEN

Begrotingswet 1996

Eindejaarsmarge 1995 Diverse mutaties < f 5 miljoen

Stand Voorjaarsnota 1996

Verl. desalderingsmiddelen Jeugdbeleid Diverse desalderingen RIVM Bijdrage Justitie aan tolkendiensten Diverse mutaties < f 5 miljoen

12 630,9 9 898,3 9 895,5 9 843,0 9 820,3 9 820,3

Stand ontwerp-begroting 1997

230,6

231,8

232,9

219,0

218,5

218,5

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen) HOOFDBELEIDSTERREIN 22 ALGEMEEN

Algemeen

Op dit hoofdbeleidsterrein treft men de personele en materiële uitgaven van het ministerie aan. Het betreft in hoofdzaak uitgaven ten behoeve van het kernministerie te Rijswijk.

Artikel 22.01 Personeel en materieel algemeen

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

22.01 Onderdeel 01 Actief regulier personeel

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven hebben betrekking op betalingen van salarissen (inclusief sociale lasten) van ambtenaren werkzaam bij het kerndepartement zoals vermeld in Bijlage 1A van deze begroting.

• b) 

  De Ambtenarenwet, de Begrotingswet, alsmede de werknemersverzekeringen (ZW, ZFW, WAO en WW) en de Wet op de loon- en inkomstenbelasting voor de overhevelingstoeslag (AAW, AOW, AWBZ en WW) dienen als basis voor de uitgaven. De ABP-wet dient als basis voor de uitgaven met betrekking tot het werkgeversaandeel in de ABP-premie. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

In verband met de doorwerking van de departementale reorganisatie wordt dit onderdeel ten laste van uitgavenartikel 22.03 verhoogd met f 3 miljoen in 1997 en f 4,5 miljoen structureel vanaf 1998. Vooruitlopend op de komende integratie van de Veterinaire Inspectie (VI) met de Inspectie Gezondheidsbescherming (IGB) is besloten de budgetten van de VI onder te brengen bij de IGB. Hiertoe wordt dit onderdeel verlaagd met f 0,688 miljoen in 1997, oplopend tot f 0,754 miljoen in 2000, ten gunste van uitgavenartikel 26.01, onderdeel 01.

Dit onderdeel wordt in 1999 met f 0,564 miljoen verlaagd ten gunste van onderdeel 05 van dit uitgavenartikel in verband met de bijdrage van het voormalig Directoraat-Generaal Welzijn in de verhuiskosten van VWS.

22.01 Onderdeel 02 Overige personele uitgaven

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn bestemd voor de kosten van langdurig zieken en voor afdrachten aan de belastingdienst en het Algemeen burgerlijk pensioenfonds (ABP), alsmede de kosten voor de bedrijfsgezondheidszorg.

Daarnaast worden op dit onderdeel de uitgaven geraamd bestemd voor vergoedingen aan personeel van de kosten woon-werkverkeer, pensionkosten, functieverplaatsingskosten en verhuis- en inrichtingskosten. Ook de uitgaven bestemd voor het geven van cursussen en opleidingen ten behoeve van het personeel worden op dit onderdeel geraamd. Tegenover de uitgaven staan ontvangsten op ontvangstenartikel 22.01, onderdeel 04.

• b) 

  De Ambtenarenwet dient als juridische basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Dit onderdeel wordt verlaagd met f 0,203 miljoen in 1997, aflopend tot f 0,194 miljoen in 2000, als gevolg van het desalderen van uitgaven en ontvangsten ten behoeve van langdurig zieken (AAW-uitkeringen). Ontvangstenartikel 22.01, de onderdelen 03 (nieuwe gevallen) en 04 (oude gevallen), wordt eveneens verlaagd. Daarnaast wordt dit onderdeel vanaf 1997 ten laste van onderdeel 05 van dit uitgavenartikel structureel verhoogd met f 0,137 miljoen als gevolg van een correctieboeking.

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft aangegeven tot structurele overheveling van het RBB-budget voor VWS te willen overgaan, indien een meerjarige overeenkomst met de RBB wordt aangegaan. Inmiddels is op 1 juli jl. een meerjarige overeenkomst (tot 1 juli 1999) met de RBB ondertekend, zodat f 0,825 structureel wordt overgeboekt van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

22.01 Onderdeel 03 Post-actieven

• a) 

  Op dit onderdeel worden de uitgaven geraamd bestemd voor de betaling van wachtgeld aan post-actieven (bijvoorbeeld Rijkswacht-geldregeling, korte en lange uitkering 1966).

• b) 

  De ABP-wet dient als basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

In verband met de doorwerking van de departementale reorganisatie wordt dit onderdeel ten laste van uitgavenartikel 22.03 structureel verhoogd met f 3 miljoen.

Daarnaast wordt dit onderdeel ten laste van uitgavenartikel 22.03 verhoogd met f 1,588 miljoen in 1997, aflopend tot f 1,087 miljoen in 2000, ten behoeve van de door de Uitvoeringsinstelling Sociale Zekerheid voor Overheid- en onderwijs (USZO) te maken kosten. Deze kosten zijn een uitvloeisel van de uitvoering van de sociale zekerheid bij de overheid, waarbij de uitvoeringsorganisaties zijn samengevoegd en geprivatiseerd.

Deze kosten werden voorheen gedekt door de beherende departementen, maar na de totstandkoming van de USZO omgeslagen over alle deelnemende departementen.

22.01 Onderdeel 04 Personeel ten laste van derden

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen betalingen van salarissen (inclusief sociale lasten) van ambtenaren die werkzaamheden verrichten voor derden uit de collectieve en niet-collectieve sector. Tegenover deze uitgaven staan ontvangsten die verantwoord worden op ontvangstenartikel 22.01, onderdeel 05.

• b) 

  De Ambtenarenwet dient als juridische basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Dit onderdeel wordt met f 0,316 miljoen verlaagd in verband met een correctie op het bij de verlening van de status van agentschap aan de DCBG overgedragen budget. Het ontvangstenartikel 25.06 wordt met dezelfde bedragen verlaagd.

22.01 Onderdeel 05 Materieel

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen voor een deel de materiële uitgaven ten behoeve van het kernministerie in Rijswijk. Binnen de materiële uitgaven valt een onderscheid te maken tussen personeelsgebonden uitgaven, zoals bijvoorbeeld reis- en verblijfkosten en overige materiële uitgaven. De overige materiële uitgaven hebben hoofdzakelijk betrekking op de bedrijfsvoering van het ministerie, daarnaast vallen er bijvoorbeeld ook uitgaven voor automatiseringssystemen en voorlichting onder.

Vervolgens worden op dit onderdeel uitgaven geraamd welke bestemd zijn voor de volgende onafhankelijke advies- en onderzoeksorganen: Raad voor het jeugdbeleid, de Nederlandse filmkeuring en de Gezondheidsraad.

Tot slot zijn de op dit onderdeel geraamde uitgaven bestemd voor het afrekenen van subsidievoorschotten welke in voorgaande jaren zijn verstrekt. Het betreft het afrekenen van subsidies uit «voorgaande jaren», die thans beleidsmatig niet meer in de ontwerpbegroting voorkomen.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven. De Gezondheidsraad heeft een specifieke wettelijke basis: Gezondheidswet (artikel 22).

De uitgaven ten behoeve van de bedrijfshulpverlening (facilitaire uitgaven) zijn gebaseerd op het Besluit bedrijfshulpverlening Arbeidsomstandighedenwet (Stb. 783, 1993). De hoogte van deze uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Een deel van de in de Kaderbrief 1997 opgenomen taakstelling wordt op dit onderdeel ingevuld door middel van een korting op de materiële uitgaven.

Daarnaast wordt dit onderdeel ten laste van de Rijksbijdrage Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten (uitgavenartikel 25.03, onderdeel 01) vanaf 1997 structureel verhoogd met f 0,9 miljoen ten behoeve van de Task Force Informatie Voorziening (TIFOZ). Dit project is door VWS opgezet met als streven de informatie ten behoeve van het FOZ te verbeteren.

In verband met de herstructurering van de adviesraden in het kader van Raad op Maat wordt dit onderdeel vanaf 1998 ten laste van uitgavenartikel 25.01, onderdeel 01, structureel verhoogd met f 1,343 miljoen ten behoeve van de nieuwe raad voor de Volksgezondheid. Vooruitlopend op de komende integratie van de Veterinaire Inspectie (VI) met de Inspectie Gezondheidsbescherming (IGB) is besloten de budgetten van de VI onder te brengen bij de IGB. Hiertoe wordt dit onderdeel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 0,913 miljoen, ten gunste van uitgavenartikel 26.01, onderdeel 04. Eveneens wordt dit onderdeel, ten gunste van uitgavenartikel 26.01, onderdeel 04, structureel verlaagd met respectievelijk f 0,005 miljoen in verband met de uitgaven voor de adviescommissie voor dierproeven en f 0,015 miljoen in verband met kantoorautomatisering. In verband met de feitelijke onderbrenging van het Rijksinstituut voor Geneesmiddelenonderzoek (RIGO) te Leiden in de beheersstructuur van het RIVM wordt dit onderdeel vanaf 1997 ten gunste van uitgavenartikel 27.01, onderdeel 05, structureel verlaagd met f 0,130 miljoen. Hiervan is f 0,085 ten behoeve van de Farmacopee commissie en f 0,045 miljoen ten behoeve van informatie-voorzieningsbeleid.

Voorts wordt dit onderdeel ten laste van onderdeel 01 van dit uitgavenartikel in 1999 incidenteel verhoogd met f 0,564 miljoen als gevolg van de bijdrage van het voormalig Directoraat-Generaal Welzijn in de verhuiskosten van VWS.

Dit onderdeel wordt vanaf 1997 ten gunste van onderdeel 02 van dit uitgavenartikel structureel verlaagd met f 0,137 miljoen als gevolg van een correctieboeking.

Tenslotte wordt dit onderdeel, ten gunste van uitgavenartikel 22.06, structureel verlaagd met f 0,015 miljoen ten behoeve van door het SCP te maken vervoerskosten.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Kengetallen

Onderstaande cijfers hebben betrekking op het kerndepartement, exclusief 21,6 fte projectenpool.

(Normbedragen per fte in guldens, overige bedragen x f 1 000)

De hier opgenomen kengetallen dienen ter onderbouwing van de raming, alsmede ter illustratie van de gemiddelde kosten per fte. Het betreft de personele en materiële uitgaven ten behoeve van het kerndepartement. De totale begrotingssterkte is gebaseerd op de bezetting van het kerndepartement exclusief tijdelijke, c.q. projectplaatsen. De buitendiensten zijn eveneens niet in dit overzicht opgenomen. Voor de overige personeelskosten en de personeelsgebonden materiële kosten zijn normbedragen vastgesteld. De norm ten behoeve van de overige personeelskosten bedraagt f 3250,–. Voor de personeelsgebonden materiële kosten wordt voor de beleidsdirecties een norm van f 7500,– per fte gehanteerd. Voor de stafdirecties en de facilitaire diensten wordt uitgegaan van een normbedrag van f 5000,– per fte. In verband met de nieuwe organisatorische inrichting van het Ministerie met ingang van 1 maart 1996 zijn gegevens over de voorgaande jaren per directie niet beschikbaar.

Artikel 22.02 VUT-uitkeringen en suppletie wachtgelden trendvolgers

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn bestemd voor VUT-uitkeringen en wachtgeldsuppletievergoedingen aan werknemers in de gesubsidieerde sector.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitkeringen is in de diverse CAO’s vastgelegd.

c)

Mutaties op dit uitgavenartikel (bedragen x f 1000)

Een deel van de in de Kaderbrief 1997 opgenomen taakstelling is nog niet met concrete maatregelen belegd. In de loop van 1997 zal daar meer duidelijkheid over ontstaan, zodat respectievelijk bij Najaarsnota 1997 en ontwerp-begroting 1998 concrete invulling zal plaatsvinden.

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Relatie verplichtingen en uitgaven (bedragen x f 1000)

U2202

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Uitgaven stand ontwerp-begroting

1997

na 2001

460

14 800

37 741

32 703

27 671

22 871

17 653

Artikel 22.03 Loonbijstelling Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

• a) 

  Op dit artikel wordt de loonbijstelling ondergebracht. Vervolgens vindt tijdens de uitvoering van de begroting bij Suppletore wet de toedeling plaats naar de daarvoor bestemde artikelen.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven.

c)

Mutaties op dit uitgavenartikel (bedragen x f 1000)

1997

1998

1999

2000

Van Financiën: aanv. OVA-bijstelling Parkeren taakst. Kaderbrief 1995 Departementale reorganisatie Uitvoeringskosten DUO/USZO Invoering 36-urige werkweek RIVM Meerkosten inservice-opleidingen

13 295

• - 

  2 100

• - 

  6 000

• - 

  1 588 - 200

-4 200

13 360 - 2 100 -7 500 -1112 -200

13 308

• - 

  2 100

• - 

  7 500

• - 

  1 087 - 200

13 268

• - 

  2 100 -7 500

• - 

  1 087 - 200

Totaal artikel

793

2 448

2 421

2 381

Dit artikel wordt vanuit de Aanvullende post in de Miljoenennota structureel verhoogd met ca. f 13,3 miljoen als gevolg van een aanvulling op de reeds bij Voorjaarsnota 1996 ontvangen OVA-bijstelling.

Voorts wordt dit artikel ten gunste van uitgavenartikel 25.02, onderdeel 04, structureel verlaagd met f 2,1 miljoen. Het betreft te vinden dekking voor een besparingsverlies, vanwege het vooralsnog niet realiseren van een ombuiging uit de begrotingsvoorbereiding 1995. In de loop van 1997 zal daar meer duidelijkheid over ontstaan, zodat respectievelijk bij Najaarsnota 1997 en ontwerp-begroting 1998 concrete invulling zal plaatsvinden.

In verband met de doorwerking van de departementale reorganisatie wordt dit artikel ten gunste van uitgavenartikel 22.01, de onderdelen 01 en 03, verlaagd met f 6,0 miljoen in 1997 en met f 7,5 miljoen in de jaren vanaf 1998.

Dit artikel wordt ten laste van uitgavenartikel 22.01, onderdeel 03, verlaagd met f 1,588 miljoen in 1997, aflopend tot f 1,087 miljoen in 2000, ten behoeve van de door de Uitvoeringsinstelling Sociale Zekerheid voor Overheid- en onderwijs (USZO) te maken kosten. Deze kosten zijn een uitvloeisel van de uitvoering van de sociale zekerheid bij de overheid, waarbij de uitvoeringsorganisaties zijn samengevoegd en geprivatiseerd.

In verband met de invoering van de 36-urige werkweek in 1997 is het ter handhaving van de 24-uurs bereikbaarheid van het RIVM noodzakelijk om extra middelen aan de begroting van het RIVM toe te voegen. In verband daarmee wordt dit uitgavenartikel structureel verlaagd met f 0,2 miljoen ten gunste van uitgavenartikel 27.01, onderdeel 01. De dekking wordt gevonden in de op dit uitgavenartikel voorkomende TOD-gelden (Toeslag Onregelmatige Dienst), die in het kader van de uitdeling van de loonbijstelling aan de VWS-begroting zijn toegekend.

De additionele kosten van de overheveling van de inservice-opleidingen voor verpleging en verzorging naar de begroting van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen per 1 augustus 1997 bedragen in 1997 f 4,2 miljoen. Deze kosten worden voorlopig ten laste gebracht van dit uitgavenartikel. De definitieve dekking wordt bezien tijdens de uitvoering in 1997.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Artikel 22.04 Prijsbijstelling Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

• a) 

  Op dit artikel wordt de prijsbijstelling ondergebracht. Vervolgens vindt tijdens de uitvoering van de begroting bij Suppletore wet de toedeling plaats naar de daarvoor bestemde artikelen.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Artikel 22.05 Onvoorzien Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn naar hun aard vooraf niet expliciet aanwijsbaar. Vervolgens vindt tijdens de uitvoering van de begroting bij Suppletore wet de toedeling plaats naar de daarvoor bestemde artikelen.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven. Dit artikel vindt zijn grondslag in artikel 5, lid 6 van de Comptabiliteitswet.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp–begroting (bedragen x f 1000)

Artikel 22.06 Sociaal en cultureel planbureau Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

• a) 

  De op dit artikel geraamde uitgaven hebben betrekking op de materiële uitgaven van het Sociaal en cultureel planbureau (SCP) zoals bijvoorbeeld reis- en verblijfkosten en de onderzoeksactiviteiten van het SCP.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven. c)

Mutaties op dit uitgavenartikel (bedragen x f 1000)

Een deel van de in de Kaderbrief 1997 opgenomen taakstelling wordt op dit uitgavenartikel ingevuld door middel van een korting op de materiële uitgaven (aanschaf databestanden en uitbesteding onderzoek aan derden).

Voorts wordt dit artikel ten laste van uitgavenartikel 22.01, onderdeel 05, structureel verhoogd met f 0,015 miljoen ten behoeve van door het SCP te maken vervoerskosten.

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Relatie verplichtingen en uitgaven (bedragen x f 1000)

U2206

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Verplichtingenstand ontwerp-begroting

1997

794

4 155

3 889

3 939

3 995

4 056

4 056

4 056

Uitgaven stand ontwerpbegroting 1997

na 2001

300

4 281

4 132

4 064

3 995

4 056

4 056

4 056

Kengetallen

Het geraamde bedrag aan materiële uitgaven heeft betrekking op de volgende kostensoorten:

A.  Onderzoekskosten: – aanschaf data (bestanden, tabellen, uitbesteding dataverzameling)

– productiekosten (cahiers, studies e.d.)

– opdrachten aan derden (uitbesteding van deelonderzoeken)

B.  Materiële kosten – personeelskosten (niet zijnde salariskosten) – bureaukosten – automatiseringskosten – reiskosten binnen- en buitenland

• - 

  huisvestingskosten

Tabel I: Toelichting materiële uitgaven SCP

Realisatie 1995 Raming 1996

1997

Aantal fte Gemiddeld per fte

49 87 361

47 87 915

47 86 468

Ten behoeve van inzicht in de raming is vermeld het aantal wetenschappelijk onderzoekers en de gemiddelde uitgaven per onderzoeker.

Voor de raming van de materiële uitgaven van het Sociaal Cultureel Planbureau is uitgegaan van een gemiddeld aantal wetenschappelijk onderzoekers van 47 fte per jaar. Dit kengetal is samengesteld uit 2 componenten, namelijk 40 fte vaste onderzoekers en 7 fte tijdelijke onderzoekers. Deze tijdelijke onderzoekers worden gefinancierd uit aan derden in rekening gebrachte kosten. De ontvangsten hiervoor worden verantwoord op het ontvangstenartikel 22.01, onderdelen 04 en 05. De gemiddelde materiële uitgaven per fte zijn voor 1996 f 87 915,- per jaar. In dit bedrag zijn ook de materiële kosten voor directie, automatiserings- en ondersteunend personeel begrepen. De totale materiële kosten zijn in 1995 hoger dan in 1996 en 1997 als gevolg van de uitvoering van meer ad hoc opdrachten ten behoeve van derden.

Artikel 22.07 Inspectie jeugdhulpverlening en jeugdbescherming

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Algemeen

De Inspectie Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming (IJHV/JB) is van start gegaan op 1 april 1994 en valt organisatorisch direct onder de Secretaris-Generaal van VWS.

De opdracht van de inspectie luidt als volgt: «het uitoefenen van toezicht op de kwaliteit van de Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming op grond van de Wet op de jeugdhulpverlening en de daaruit voortvloeiende regelgeving en gericht op de toetsing van kwaliteitsbeleid en de werking van kwaliteitssystemen». a) De op dit artikel geraamde uitgaven hebben betrekking op de personele en materiële uitgaven van de Inspectie Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming. Het artikel is opgebouwd uit de volgende vier uitgavencategorieën: Uitgaven actief regulier personeel

De volgende personeelskosten worden ten laste van dit uitgavenbudget geraamd: salarissen, differentiatie in beloning, verhuis- en verplaatsingskosten, inhuur externen, hulpkrachten via servicebureaus en wachtgelden.

Overige uitgavenpersoneel

De kosten voor vorming en opleiding van de medewerkers van de inspectie worden ten laste van dit uitgavenbudget geraamd. Tevens zijn de meerkosten voor het organisatie- en ontwikkelingstraject hierin opgenomen. Algemene uitgaven

Ten laste van dit uitgavenbudget worden de reiskosten binnenland/ buitenland en de reis-/verblijfkosten voor plenaire inspectiebijeenkomsten, w.o. themadagen en trainingen geraamd. Automatiserings-, beheers- en administratieve kosten De volgende kosten worden op dit uitgavenbudget geraamd: druk- en bindwerk van rapporten die voor het verrichten van de wettelijke taken van de inspectie opgesteld moeten worden zoals jaarwerkplan, jaarverslag en themarapporten, contributies en lidmaatschappen, representatiekosten, bureaukosten en projecten & activiteiten informatisering/automatisering.

• b) 

  De Wet op de Jeugdhulpverlening, de Begrotingswet en de Ambtenarenwet dienen als basis voor de uitgaven.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Kengetallen

Het aantal instellingen waarop de IJHV/JB toezicht uitoefent bedraagt 373: – 223 uitvoerders, rijksinrichtingen, gezinsvoogdij-instellingen en regionale voorzieningen van landelijk georganiseerde uitvoerders – 127 plaatsende instanties, niet tevens uitvoerder – 23 regionale samenwerkingsverbanden jeugdhulpverlening

In bovenstaande tabel zijn ter illustratie van de raming kengetallen over de gemiddelde prijs en de gemiddelde bezetting opgenomen. De kengetallen hebben betrekking op de personele component. Voor 1995 zijn de werkelijke bezetting en de gerealiseerde gemiddelde prijs per fte weergegeven. Voor de jaren vanaf 1996 is op basis van het beschikbare budget (exclusief wachtgelden) en de geraamde begrotingssterkte de gemiddelde prijs per fte vermeld.

HOOFDBELEIDSTERREIN 23 STAATSTOEZICHT OP DE VOLKSGEZONDHEID

Algemeen

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), gevormd door de integratie van de Geneeskundige Inspectie van de Volksgezondheid, de Geneeskundige Inspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid en de Inspectie van de Volksgezondheid voor de Geneesmiddelen, is in formele zin per 1 januari 1995 van start gegaan. De personele en materiële uitgaven van de Inspectie voor de Gezondheidszorg worden op dit hoofdbeleidsterrein geraamd.

De IGZ is belast met de volgende kerntaken:

• a. 

  De handhaving van de wettelijke voorschriften op het gebied van de volksgezondheid;

• b. 

  Het uitbrengen van adviezen en het verstrekken van inlichtingen aan onze minister, op verzoek of uit eigen beweging met betrekking tot vraagstukken op het gebied van de volksgezondheid;

• c. 

  Het behandelen/onderzoeken van meldingen.

Naar aanleiding van recent ingevoerde, dan wel binnenkort van kracht wordende wetgeving: de wet BIG, de wet BOPZ, nieuwe uitvoeringsbepalingen op grond van de Wet medische hulpmiddelen, en de in 1995 door het parlement aangenomen wet Klachtrecht cliënten zorgsector is besloten tot een gefaseerde personeelsuitbreiding van 49 plaatsen, te realiseren in het jaar 2000. Deze wetten vragen van de IGZ nieuwe werkwijzen en methodieken; deze zijn volop in ontwikkeling.

Artikel 23.01 Personeel en materieel Inspectie gezondheidszorg

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

23.01 Onderdeel 01 Actief regulier personeel

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen betalingen van salarissen (inclusief sociale lasten) van ambtenaren zoals vermeld in Bijlage 1A van deze begroting. Daarnaast betreft het uitgaven ten behoeve van uitzendkrachten, inhuur externen en andere personele uitgaven (beloningsdifferentiatie, kinderopvang, consignatie en dergelijke).

• b) 

  De Ambtenarenwet dient als juridische basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

Kengetallen

In bovenstaande tabel zijn ter illustratie van de raming kengetallen over de gemiddelde bezetting en de gemiddelde prijs per fte opgenomen. Voor 1995 zijn de werkelijke bezetting en de gerealiseerde gemiddelde prijs per fte weergegeven. Voor de jaren vanaf 1996 is op basis van het beschikbare budget en de geraamde begrotingssterkte de gemiddelde prijs per fte vermeld.

23.01 Onderdeel 02 Overige personele uitgaven

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn bestemd voor vergoedingen aan personeel van de verplaatsingskosten, differentiatie in beloning, vorming en opleiding, werving en selectie en ouderschapsverlof.

• b) 

  De Ambtenarenwet dient als juridische basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

23.01 Onderdeel 03 Post-actieven

• a) 

  Op dit onderdeel worden de uitgaven geraamd bestemd voor de betaling aan post-actieven (bijvoorbeeld Rijkswachtgeldregeling, korte en lange uitkering 1966).

• b) 

  De ABP-wet dient als basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

23.01 Onderdeel 04 Personeel ten laste van derden

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen betalingen van salarissen (inclusief sociale lasten) van ambtenaren die werkzaamheden verrichten voor derden uit de collectieve en niet-collectieve sector.

• b) 

  De Ambtenarenwet dient als juridische basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Dit onderdeel wordt structureel verhoogd met f 0,5 miljoen als gevolg van de meerontvangsten op het terrein van exportverklaringen, bloed, sera en vaccins (deelopbrengst RIVM) en de vergoedingen opiumverloven. De verschuldigde vergoeding voor een verlof binnen of buiten het grondgebied van Nederland brengen van middelen bedraagt f 70,–.

De verwachting is dat er ca. 2000 verloven per jaar worden afgegeven.

Het corresponderende ontvangstenartikel 23.01, onderdeel 03, wordt met hetzelfde bedrag verhoogd.

Kengetallen

Tabel I: Onderbouwing personeel ten laste van derden

Realisatie 1995 Raming 1996             1997

Gemiddelde (verwachte) bezetting in fte’s

Begrotingssterkte

Gemiddelde prijs per fte

Ter illustratie en ter onderbouwing van de raming zijn vermeld de gemiddelde (verwachte) bezetting, de toegekende begrotingssterkte en de gemiddelde prijs per fte. Bij derden is de inzet van de begrotingsplaatsen gerelateerd aan de inkomsten. Aan de IGZ zijn 58 begrotingsplaatsen toegekend naar de mate er financiering voor komt. Voor 1996 is er financiering voor ca. 10 fte’s en voor de jaren 1997 en volgende is er dekking voor ca. 15 fte. De geraamde middelsom is gebaseerd op de gegevens over 1995 en 1996.

23.01 Onderdeel 05 Materieel

• a) 

  Op dit onderdeel zijn de materiële uitgaven geraamd ten behoeve van de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ). Deze uitgaven zijn zowel ten behoeve van het centrale deel van de IGZ als voor de (7) regionale dienstonderdelen. Andersoortige uitgaven ten laste van dit onderdeel betreffen uitgaven ten behoeve van onderzoeken te verrichten door de IGZ en uitgaven ten behoeve van uit te geven bulletins en jaarrapportages. Tenslotte worden ten laste van dit onderdeel de registratie van psychotherapeuten en de kosten van juridische bijstand gefinancierd.

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven. c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Dit onderdeel wordt structureel verhoogd met f 0,15 miljoen als gevolg van een groter aantal registraties van psychotherapeuten. De restitutie van f 350,= vindt plaats ten laste van dit uitgavenartikel. Het corresponderende ontvangstenartikel 23.01, onderdeel 04, wordt eveneens verhoogd.

Kengetallen

Ter illustratie en ter onderbouwing van de raming wordt in de hierna volgende tabel nader inzicht gebonden in de opbouw van de materiële uitgaven. De materiële uitgaven worden gedaan zowel ten behoeve van het centrale deel van de IGZ als voor de (zeven) regionale dienst- onderdelen. Voor de variabele kosten is een normbedrag per fte vastgesteld. Andersoortige uitgaven ten laste van dit onderdeel betreffen uitgaven ten behoeve van onderzoeken, te verrichten door de IGZ en uitgaven ten behoeve van uit te geven bulletins en jaarrapportages. Tenslotte worden ten laste van dit onderdeel de registratie psychotherapeuten en de kosten van juridische bijstand gefinancierd.

Tabel I: Onderbouwing materiële component

De norm voor de variabele kosten per fte bedraagt f 8600,– voor 1995 en f 8800,– voor de jaren daarna.

In 1995 zijn op dit onderdeel de incidentele herinrichtingskosten verantwoord.

Voor het centrale gedeelte (120 fte’s) komen aanschaffingen, huisvesting, representatie en werkplekinrichting ten laste van het budget materieel van het kerndepartement.

23.01 Onderdeel 06 Registratie Wet BIG

• a) 

  Op dit onderdeel zijn de personele en materiële uitgaven geraamd ten behoeve van de werkzaamheden voortvloeiend uit de wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (wet BIG). In het kader van de wet BIG wordt aan de Minister van VWS de taak opgelegd om voor de beroepsbeoefenaren een register in te stellen. Het gaat daarbij om de beroepen die in artikel 3 van de wet worden genoemd: arts, tandarts, apotheker, klinisch psycholoog, psychotherapeut, verloskundige en verpleegkundige. De uitgaven voor de BIG-registraties zijn een kostendekkende activiteit (zie het ontvangstenartikel 23.01, onderdeel 05).

• b) 

  De Begrotingswet dient als basis voor de uitgaven.

Kengetallen

Voor kengetallen met betrekking tot het aantal registraties wordt verwezen naar de toelichting bij het ontvangstenartikel 23.01, onderdeel 05. Zoals hiervoor reeds aangegeven, wordt een kostendekkend tarief gehanteerd. Dit tarief bedraagt thans f 130,– per registratie. Gezien de spreiding van het aantal registraties gedurende de eerste periode van tien jaar, lopen de uitgaven en ontvangsten niet parallel. Over de gehele periode heen zijn de ontvangsten en uitgaven gelijk.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp–begroting (bedragen x f 1000)

HOOFDBELEIDSTERREIN 24 WELZIJN

Algemeen

Het welzijnsbeleid heeft als doel het op individueel niveau bevorderen van zelfstandigheid, onafhankelijkheid en sociale participatie en het op het niveau van de samenleving bevorderen van een evenwichtige ontwikkeling, sociale cohesie en solidariteit, oftewel het voorkomen en oplossen van maatschappelijke problemen.

Artikel 24.02 Ouderenbeleid

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Art. ond Omschrijving

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

01

Doeluitkering Wet op de bejaardenoorden

3 096 551 3 150 057

Totaal artikel

3 265 471 3 332 163

36 394

35 806

36 638

36 638

36 638

Algemeen

Het ouderenbeleid heeft betrekking op voorzieningen en activiteiten ten behoeve van ouderen. Doelstelling van beleid is de integratie en participatie van ouderen in de samenleving. Een voorstel van wet Overgangswet verzorgingshuizen is 25 juni 1996 aanvaard door de Tweede Kamer. Naar verwachting zal de Eerste Kamer het voorstel in september behandelen. Er wordt in dit voorstel van de Begrotingswet van uitgegaan dat per 1 januari 1997 het wetsvoorstel Overgangswet verzorgingshuizen in werking treedt. De intrekking van de Wet op de bejaardenoorden in samenhang met de in werking treding van de Overgangswet verzorgingshuizen houdt in dat de financiering van de intramurale zorg niet langer plaatsvindt via dit uitgavenartikel. Verder betreft het hier ondersteunende activiteiten op het terrein van het ouderenbeleid via diverse projecten en onderzoeken.

24.02 Onderdeel 01 Doeluitkering Wet op de bejaardenoorden

• a) 

  Er zal sprake zijn van de afhandeling van declaraties van de specifieke uitkering aan de provincies en de vier grote steden van de jaren vó ó r 1997.

• b) 

  De Overgangswet verzorgingshuizen dient als basis voor de afhandeling. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

In verband met de overgang van de specifieke uitkering aan de provincies en de vier grote steden op basis van de doeluitkering Wet op de Bejaardenoorden (WBO) naar de AWBZ-financiering per 1 januari 1997, wordt dit onderdeel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 3 096,058 miljoen ten gunste van uitgavenartikel 25.03, onderdeel 01. Dit bedrag is inclusief de kosten ten behoeve van flankerend beleid en reikwijdteverbreding, maar exclusief de loon-en prijsbijstelling 1996 (zie ook uitgavenartikel 25.03, onderdeel 01).

24.02 Onderdeel 02 Bejaardenoorden met een bijzondere functie

• a) 

  Op dit onderdeel wordt een p.m. bedrag geraamd. Er zal sprake zijn van de afhandeling van nabetalingen en afrekeningen betreffende de subsidië ring van de bejaardenoorden met een bijzondere functie (de zogenaamde landelijke bejaardenoorden) als bijdrage in de kosten van de jaren vóór 1997. Daarnaast een p.m. bedrag voor beroepszaken en reserveringen.

• b) 

  De op de Overgangswet verzorgingshuizen gebaseerde Subsidieregeling ZFR dient als basis voor de afhandeling. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

In verband met de overgang van het BBF-gedeelte van de doeluitkering WBO naar de AWBZ-financiering per 1 januari 1997, wordt dit onderdeel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 141,365 miljoen ten gunste van uitgavenartikel 25.03, onderdeel 01. Dit bedrag is inclusief flankerend beleid en reikwijdteverbreding, maar exclusief de loon- en prijsbijstelling 1996 (zie ook uitgavenartikel 25.03, onderdeel 01).

24.02 Onderdeel 03 Overige uitgaven bejaardenoorden

• a) 

  Op dit onderdeel zal sprake zijn van de afhandeling van afrekeningen betreffende de toedeling van compensatiemiddelen aan de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg, ten behoeve van respectievelijk de projecten ADL-huis Goes, 1-oktober bedden en PNL (Perspectievennota Limburg).

• b) 

  De Overgangswet verzorgingshuizen dient als basis van de afhandeling.

De hoogte van de overige uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

24.02 Onderdeel 04Algemeenouderenbeleid

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen subsidies op basis van genormeerde bedragen ten behoeve van de verzorging van in bejaardenpensions woonachtige ouderen, innovatief ouderenbeleid door middel van projecten en onderzoek, subsidies ten behoeve van deskundigheidsbevordering, landelijke organisaties van en voor ouderen, voorlichtingsprojecten, landelijk flankerend beleid en internationaal beleid.

• b) 

  De op de Welzijnswet 1994 gebaseerde Subsidieregeling welzijnsbeleid dient als basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

Kengetallen

Onderdeel 04 van dit uitgavenartikel heeft betrekking op een drietal uitgavencategorieën, waarvan het leeuwendeel betrekking heeft op infrastructurele subsidies en subsidies ten behoeve van projecten en onderzoek. Daarnaast heeft een deel van de uitgaven betrekking op uitvoerend werk. Het gaat om subsidies bestemd voor tien bejaardenpensions. Vanaf 1988 wordt deze subsidieregeling afgebouwd.

De subsidiëring vindt plaats op basis van een normbedrag per verzorgde. Het normbedrag voor een volledig verzorgingsjaar bedraagt f 29 709,-. Voorts wordt ten behoeve van de raming rekening gehouden met een eigen bijdrage van f 11 800,–. Thans verblijven er nog 28 personen in de hier bedoelde bejaardenpensions.

• * 

  Normbedrag, exclusief geraamde eigen bijdrage

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Relatie verplichtingen en uitgaven (bedragen x f 1000)

U2402

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Verplichtingenstand ontwerp-begroting

1997

3 186 253 3 310 518 124 834         31113          32 860          35 745          36 085

36 638

Uitgaven stand ontwerpbegroting 1997

na 2001

14 298

Artikel 24.03 Gehandicaptenbeleid Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

3 265 471

3 332 163

36 394

35 806

36 638

36 638

36 638

Algemeen

Het gehandicaptenbeleid heeft als algemene doelstelling te bevorderen dat gehandicapte personen zoveel mogelijk in alle levensverbanden en op alle levensterreinen overeenkomstig hun levensfase in relatie tot hun sociaal-culturele context kunnen functioneren en zich binnen hun mogelijkheden ten volle kunnen ontplooien. Met het oog op realisatie van deze doelstelling kunnen activiteiten van particulier initiatief worden ondersteund, die direct of indirect zijn gericht op de bevordering van het maatschappelijk functioneren, de begeleiding, de verzorging en de behartiging van de belangen van gehandicapten.

• a) 

  De op dit artikel geraamde uitgaven zijn bestemd voor subsidies aan diverse instellingen op het terrein van verstandelijk, lichamelijk en/of zintuiglijk gehandicapten.

De uitgaven op grond van de Welzijnswet zullen worden gedaan ten behoeve van:

– subsidies aan verenigingen van ouders van gehandicapten dan wel van gehandicapte kinderen. – subsidies aan overige organisaties voor gehandicaptenwerk. – subsidies ten behoeve van het Consulentschap Gespecialiseerd

Jeugd- en Volwassenenwerk. – subsidies ten behoeve van de arbeidsintegratie van verstandelijk gehandicapten. – subsidie ten behoeve van het nieuwe zorgregistratiesysteem voor verstandelijk gehandicapten. – subsidies voor diverse projecten, zoals er zijn:

• a) 

  project niet aangeboren hersenletsel;

• b) 

  project beroepsopleidingen gehandicapten;

• c) 

  project kleinschaligheid;

• d) 

  projecten met betrekking tot de emancipatie van gehandicapten;

• e) 

  projecten met betrekking tot de beeldvorming van gehandicapten;

• f) 

  projecten met betrekking tot allochtonen en gehandicaptenzorg;

• g) 

  projecten met betrekking tot internationale activiteiten; h) projecten in het kader van de tijdelijke opvang lichamelijk gehandicapten en de vroeghulp aan 0–4 jarigen met motorische stoornissen en hun ouders; – subsidies voor diverse kleinere projecten, wachtgeldverplichtingen en nabetalingen oude jaren.

• b) 

  De op de Welzijnswet 1994 gebaseerde Subsidieregeling welzijnsbeleid dient als basis voor de uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

Relatie verplichtingen en uitgaven (bedragen x f 1000)

U2403

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Verplichtingenstand ontwerp-begroting

1997

24 534          32 537

26 480          26 266          27 672          28 282

28 373

28 373

Uitgaven stand ontwerpbegroting 1997

na 2001

23 343

Kengetallen

29 121

28 933

27 885

28 116

28 373

28 373

28 373

Voor kengetallen wordt verwezen naar hoofdstuk 6, met bijbehorende bijlage B 6, van het JOZ 1997, waarin gedetailleerd wordt ingegaan op gebruik en capaciteit op dit beleidsterrein.

Artikel 24.04 Jeugdbeleid Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Algemeen

Het jeugdbeleid heeft als algemene doelstelling de kansen van jeugdigen te bevorderen en uitval tegen te gaan. Het versterken van de maatschappelijke positie van jeugdigen en het bevorderen van participatie in de samenleving zijn belangrijke elementen in dit beleidsperspectief. De kerntaken van het jeugdbeleid zijn:

– Het signaleren, analyseren en politiek bespreekbaar maken van ontwikkelingen in de maatschappij in hun effecten voor het jeugdbeleid en van de effecten van het jeugdbeleid op ontwikkelingen in de maatschappij; – Zorg dragen voor de instandhouding en innovatie van het jeugd-stelsel en de bijbehorende structuren, instanties en functies; – Afstemming van het jeugdbeleid door het creëren en in stand houden van netwerken met andere overheden, maatschappelijke organisaties en internationale circuits.

Deze kerntaken zijn gericht op:

– Versterking van de maatschappelijke positie en participatie van jeugdigen;

– Verbetering van de structuur en de kwaliteit van het jeugdstelsel in het bijzonder kinderopvang en de preventieve en curatieve jeugdzorg;

– Versterking van de positie van gebruikers van het jeugdstelsel;

– Versteviging van de bestuurlijke samenhang in het jeugdstelsel.

24.04 Onderdeel 01 Doeluitkering Wet op de jeugdhulpverlening

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen de aan de provincies en de als provincie aangemerkte grootstedelijke regio’s verstrekte doeluitkeringen ter bestrijding van de kosten van de regionale jeugdhulpverleningsvoorzieningen en samenwerkingsverbanden.

Tegenover de uitgaven in het kader van de doeluitkering staan ontvangsten inzake ouderbijdragen die zijn gebaseerd op de Wet op de jeugdhulpverlening en desinvesteringen (ontvangstenartikel 24.03) en bijdragen van het Ministerie van Justitie aan de samenwerkingsverbanden jeugdhulpverlening (ontvangstenartikel 24.02). Tegenover de uitgaven staan tevens ontvangsten voortvloeiend uit het afrekenen van in voorgaande jaren verstrekte subsidievoorschotten (ontvangstenartikel 24.01).

• b) 

  De basis voor de doeluitkering wordt gevormd door de Wet op de jeugdhulpverlening. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

De capaciteitsuitbreiding heeft betrekking op de intensivering 1996 en latere jaren. Daarnaast wordt een aantal landelijk werkende residentië le voorzieningen jeugdhulpverlening gedecentraliseerd vanaf 1997. Beide mutaties betreffen een overboeking van onderdeel 02 van dit uitgavenartikel. In het beleidskader preventieve en curatieve jeugdzorg 1997–2000 zijn de ramingen van de onderscheiden doeluitkeringen en landelijk werkende residentiële voorzieningen opgenomen.

In verband met een verwachte afname van nabetalingen en ontvangsten op af te rekenen subsidievoorschotten wordt dit onderdeel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 0,5 miljoen. Het corresponderende ontvangstenartikel 24.01, onderdeel 01, wordt eveneens verlaagd.

Kengetallen

In de gepresenteerde tabel worden de volume en financiële ontwikkelingen bij de verstrekte doeluitkeringen aan de provincies en de als provincie aangemerkte grootstedelijke regio’s weergegeven.

De capaciteit heeft betrekking op het aantal plaatsen of bedden. Gelet op de aangeboden voorzieningen is dit bij ambulant niet van toepassing. De gegevens zijn ontleend aan informatie van de Stichting Registratie Jeugdhulpverlening (SRJV) en het Interprovinciaal Overleg (IPO). Deze capaciteitsgegevens zijn indicatief omdat nog geen eenduidige definitie is gehanteerd alsook de volledigheid van registratie nog niet is gerealiseerd. Eveneens maakt een aantal provincies geen onderscheid tussen Justitie en Jeugdhulpverleningsplaatsen.

In het beleidskader preventieve en curatieve jeugdzorg 1997–2000 zijn de ramingen van de onderscheiden doeluitkeringen opgenomen. In het najaar 1996 worden de provinciale plannen 1997 bekend waarbij inzicht wordt gegeven over de verdeling tussen residentieel, pleegzorg, dagbehandeling en ambulant.

Tabel I: Capaciteiten residentieel, pleegzorg en dagbehandeling, alsmede bedragen inclusief ambulant en exclusief intensiveringsmiddelen 1996 voor de jaren 1995 en 1996 (stand ontwerp-begroting, bedragen x f miljoen)

Provincies/regio                        Residentieel Capaciteit Pleegzorg Capaciteit

1995             1996             1995             1996             1995

Dagbehandeling Capaciteit 1996             1995             1996

Bedrag

Totaal raming

7 109

6 741

8 003

7 847

4 708

4 805

830,1

852,6

Met de toegekende intensiveringsmiddelen van totaal f 40 miljoen wordt extra aanbod gecreëerd. In het hierna gepresenteerde overzicht wordt hierin nader inzicht geboden. Het betreft een samenvattend overzicht van het totaal van de provinciale intensiveringsplannen.

Tabel II: Inzet van intensiveringsmiddelen 1996 voor de diverse hulpvarianten

Provincies/regio

Intensief Dagbehande-ambulant                      ling

Pleegzorg Residentieel

Overig

Totaal jeugdigen/

plaatsen

Drenthe

Overijssel

Gelderland

Flevoland

Zuid-Holland

Haaglanden

Zeeland

Noord-Brabant

Totaal/aantal Totaal/bedrag (f mln)

1 910 14

167 6

307 5

373

10

279 5

2 189/847 40

Toelichting:

– De cijfers voor intensief ambulant en overig geven aantallen jeugdigen weer. De overige cijfers plaatsen. – Weergegeven zijn de provinciale uitbreidingsplannen 1996. – De oploop in middelen vanaf 1997 is nog niet in deze plannen verdisconteerd. – Het extra aanbod intensieve ambulante hulp moet er toe leiden dat meer jeugdigen worden geholpen die anders residentieel moeten worden opgevangen.

24.04 Onderdeel 02 Overige uitgaven jeugdhulpverlening

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven betreffen de subsidies voor de landelijke voorzieningen van jeugdhulpverlening, alsmede subsidies en overige uitgaven ten behoeve van kwaliteitsverbetering en vernieuwing van de jeugdhulpverlening. Hieronder worden begrepen:

– Landelijke preventieve jeugdhulpverleningsvoorzieningen;

– Landelijke ambulante jeugdhulpverleningsvoorzieningen;

– Landelijke residentiële jeugdhulpverleningsvoorzieningen;

– Landelijke pleegzorg voorzieningen;

– Innovatiebeleid onder meer op het terrein van de bestrijding kindermishandeling, de thuisloze jongeren, de aansluiting tussen vraag en aanbod en de toegankelijkheid van het stelsel van jeugdzorg, de ontwikkeling zorgprogramma’s en de structurering van de informatievoorziening op dit beleidsterrein.

Tegenover de uitgaven op dit onderdeel staan ontvangsten inzake ouderbijdragen die zijn gebaseerd op de wet (ontvangstenartikel 24.03)

en bijdragen van het Ministerie van Justitie (ontvangstenartikel 24.02).

Tegenover de uitgaven staan tevens ontvangsten voortvloeiend uit het afrekenen van subsidievoorschotten (ontvangstenartikel 24.01).

• b) 

  De Wet op de jeugdhulpverlening en de Welzijnswet 1994 dienen als juridische basis voor de subsidie-uitgaven. De wijze van bekostiging vindt plaats op grond van het Besluit tijdelijke regeling bekostiging jeugdhulpverlening en het Bekostigingsbesluit welzijnsbeleid. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

De herschikkingen met betrekking tot de capaciteitsuitbreiding en de decentralisatie van landelijk werkende residentiële voorzieningen hebben betrekking op overboekingen naar onderdeel 01 van dit uitgavenartikel. In het beleidskader preventieve en curatieve jeugdzorg 1997–2000 zijn de ramingen van de onderscheiden doeluitkeringen en landelijke voorzieningen opgenomen. Door middel van een herschikking tussen onderdeel 02 en onderdeel 03 vindt een herverdeling van de in het Regeerakkoord aangekondigde subsidietaakstelling plaats zoals deze in de begroting 1996 is verwerkt.

In verband met een verwachte afname van nabetalingen en ontvangsten op af te rekenen subsidievoorschotten wordt dit onderdeel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 1,0 miljoen. Het corresponderende ontvangstenartikel 24.01, onderdeel 01, wordt eveneens verlaagd.

Dit onderdeel wordt ten laste van uitgavenartikel 25.02, onderdeel 04, structureel verhoogd met f 0,727 miljoen in verband met de subsidiëring van de Vereniging tegen Kindermishandeling (VKM).

Kengetallen

In de gepresenteerde tabel worden de volume en financiële ontwikkelingen bij de landelijke voorzieningen weergegeven. De capaciteit heeft betrekking op het aantal plaatsen of bedden. Gelet op de aangeboden voorzieningen is dit bij ambulant niet van toepassing.

Tabel I: Capaciteit en bedrag landelijke voorzieningen voor de jaren 1995, 1996 en 1997 (bedragen x f 1 miljoen)

De capaciteit en het bedrag ten aanzien van residentiële voorzieningen in 1997 nemen ten opzichte van 1996 af omdat een zestal landelijke instellingen worden gedecentraliseerd en deel gaan uitmaken van de doeluitkering aan de provincies.

24.04 Onderdeel 03 Overige uitgaven jeugdbeleid

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn onder andere bestemd voor:

– Ontwikkeling lokaal preventief jeugdbeleid en de stimulering van opvoedingsondersteuning; – Versterking van de maatschappelijke positie en de participatie van jeugdigen, onder meer door het ondersteunen van landelijke jeugdorganisaties en het organiseren van jeugddebatten; – Internationaal jeugdbeleid; – Jeugdonderzoek;

– Specifieke en gemengde internaten voor kinderen van binnenschippers en kermisexploitanten; – Projecten en experimenten voor de kinderopvang voor onder meer kwaliteitszorg en beleidsinformatie. Voorts zijn op dit onderdeel uitgaven geraamd ten behoeve van wachtgeld-aanspraken met betrekking tot het onderhavige beleidsterrein.

Tegenover bovenstaande uitgaven staan ontvangsten via bijdragen van andere ministeries (ontvangstenartikel 24.02). Tegenover de uitgaven voor de internaten voor kinderen voor binnenschippers en kermisexploitanten staan ontvangsten van ouderbijdragen (ontvangstenartikel 24.03).

Tegenover de uitgaven staan tevens ontvangsten voortvloeiend uit het afrekenen van subsidievoorschotten (ontvangstenartikel 24.01).

• b) 

  Het op de Welzijnswet 1994 gebaseerde bekostigingsbesluit welzijnsbeleid dient als basis voor de subsidie-uitgaven. De hoogte van de uitgaven is gebaseerd op de Begrotingswet.

c)

Mutaties op dit artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Door middel van een herschikking tussen onderdeel 02 en onderdeel 03 vindt een herverdeling plaats van de in het Regeerakkoord aangekondigde subsidietaakstelling, zoals deze in de begroting 1996 is verwerkt.

In verband met een verwachte afname van nabetalingen en ontvangsten op af te rekenen subsidievoorschotten wordt dit uitgavenartikel vanaf 1997 structureel verlaagd met f 3,5 miljoen. Het corresponderende ontvangstenartikel 24.01, onderdeel 01, wordt eveneens verlaagd.

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (bedragen x f 1000)

U2404

t/m 1994             1995             1996             1997             1998             1999             2000             2001

Stand ontwerpbegroting 1996

1 105 255 1 050 857 1114 999 1112 428 1112 428

1e Suppletore wet

16 007            2 905            3 745            4 679            2 279

Nieuwe wijzigingen

3 786          -5 006          -4 374          -6 673          -4 273

Nieuwe nominale wijzigingen

18 207          18 206          18 227          18 267          18 267

Stand ontwerpbegroting 1997

1400 578 1021905 1143 255 1066 962 1132 597 1128 701 1128 701 1128 701

Relatie verplichtingen en uitgaven (bedragen x f 1000)

U2404

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Verplichtingen stand ontwerp–begroting

1997

1 400 578 1 021 905 1 143 255 1 066 962 1 132 597 1 128 701 1 128 701 1 128 701

Uitgaven stand ontwerpbegroting 1997

1 296 978

1 138 930

1117 485

1118 747

na 2001

1 060 757

1 121 101

1118 701

1118 701

Artikel 24.05 Verzetsdeelnemers, vervolgden en burgeroorlogsgetroffenen

Overzicht uitgavenrealisaties en -ramingen op artikelonderdeel (bedragen x f 1000)

Art. ond. Omschrijving

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

01             Wetten en regelingen oorlogsgetroffenen

02             Vergoeding van apparaatskosten

03             Overige uitgaven

712 846 689 542 666 342 73 076          69 048          69 048

22 512          22 512          22 512

Totaal artikel

887 746 883 092 857 330 832 406 808 434 781 102 757 902

Algemeen

Het beleid richt zich op de materiële en immateriële dienstverlening aan verzetsdeelnemers, vervolgden, burgeroorlogsgetroffenen en hun nabestaanden alsmede het bevorderen van een sociaal-educatief kader.

24.05 Onderdeel 01 Wetten en regelingen oorlogsgetroffenen

• a) 

  De op dit onderdeel geraamde uitgaven zijn bestemd voor: – Pensioenen aan verzetsdeelnemers en hun nabestaanden; – Pensioenen voor door de oorlog getroffen vaarplichtige zeelieden en hun nabestaanden;

– Uitkeringen aan vervolgingsslachtoffers en hun nabestaanden;

– Uitkeringen aan burger-oorlogsslachtoffers en hun nabestaanden;

– Pensioenen aan verzetsdeelnemers in het voormalig Nederlands-Indië en hun nabestaanden;

– Uitkeringen aan oorlogsslachtoffers in het voormalig Nederlands-Indië ;

– Een tegemoetkoming in kosten motorrijtuigenbelasting voor oorlogsgetroffenen;

• b) 

  Als basis voor de toekenning van pensioenen, uitkeringen en tegemoetkomingen dienen: – De Wet buitengewoon pensioen 1940–1945; – De Wet buitengewoon pensioen zeelieden-oorlogsslachtoffers; – De Wet uitkeringen vervolgingsslachtoffers 1940–1945; – De Wet uitkeringen burger-oorlogsslachtoffers 1940–1945; – De Wet buitengewoon pensioen Indisch verzet; – De Algemene oorlogsongevallenregeling Indonesie¨; – De Begrotingswet en het besluit Vergoeding motorrijtuigenbelasting.

Kengetallen

In de gepresenteerde tabellen worden de volume en financiële ontwikkelingen bij de uitkerings- en pensioenregelingen voor oorlogsgetroffenen over de jaren 1995 (realisatie) en 1996 en 1997 (raming) weergegeven.

De aantallen betreffen het jaargemiddelde van het aantal door de PUR beheerde pensioenen en uitkeringen. De bedragen betreffen jaartotalen in miljoenen guldens.

De posten «Overige betalingen» betreffen voornamelijk nabetalingen bij nieuwe toekenningen en bij definitieve vaststellingen, bijzondere voorzieningen en overhevelingstoeslag.

Tabel I: Wet buitengewoon pensioen 1940–1945 (bedragen x f 1 miljoen)

Realisatie 1995 totaal bedrag Raming 1996 totaal bedrag 1997 gemidd. totaal bedrag gemidd. aantal                                  gemidd. aantal                                                  aantal

Totaal

263

251

241

Tabel II: Wet buitengewoon pensioen zeelieden-oorlogsslachtoffers (bedragen x f 1 miljoen)

Realisatie 1995 totaal bedrag Raming 1996 totaal bedrag gemidd. aantal                                  gemidd. aantal

1997 gemidd. totaal bedrag aantal

Pensioenen

Zeelieden-oorlogsslachtoffer Nabestaanden Totaal pensioenen Overige betalingen

Totaal