Bundel 09: Stratego, Risk en Scrabble

De negende bundel van het Montesquieu Instituut staat in het teken van de kabinetsformatie van 2017. Stratego, Risk en Scrabble geeft antwoord op de vraag of de kabinetsformatie zonder koninklijke bemoeienis en in radiostilte beter verliep dan voorheen. Daartoe wordt niet alleen de kabinetsformatie zelf geëvalueerd, maar blikken de auteurs ook terug op een tal van andere onderwerpen omtrent de vorming van Rutte-III.

Hoe bijzonder was de kabinetsformatie? Het was de langste uit de parlementaire geschiedenis, maar is er ook geschiedenis geschreven? Ging het Binnenhof – volgend op verkiezingen voor de Tweede Kamer die alles in 8 zich hadden om, zoals met name het buitenland vreesde, uit te lopen op een triomf voor het populisme – door waar het gebleven was? Of is er misschien onderhuids meer verschoven dan aan de buitenkant aan Rutte III valt af te lezen? Was de kabinetsformatie nieuwe wijn in oude zakken? Of werd er oude wijn geschonken? Dit zijn enkele vragen die gesteld worden in de bundel.

Zo wordt er onder andere aandacht besteed aan de rol van de media, de gebeurtenissen rondom het Binnenhof, het politieke proces van de formatie en de gang van zaken tijdens de formering. De resultaten worden zorgvuldig gewikt en gewogen en culmineren, als afsluiting, in een tiental paradoxen die deze kabinetsformatie typeerden.

Op 7 maart 2018 boden enkele auteurs van de bundel het eerste exemplaar aan aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib¹.

Achterkant van een sigarendoos

Inleiding

Aalt Willem Heringa en Jan Schinkelshoek

‘Als de meeste partijen in de oppositie willen…’

Het verloop

Lex Oomkes

Slechts de naam was al op 16 maart bekend

Het politieke proces

Joop van den Berg

Kinderziekten van het ‘nieuwe proces’

Het formatieproces

Alexander van Kessel

De macht van de spindoctors

De media

Philip van Praag

Even was Nederland voorpaginanieuws

Het buitenland

Caspar van den Berg en Daniëlle van Osch

Terwijl de samenleving verandert, opereert de staat als tig jaar geleden

Constitutioneel gewogen

Aalt Willem Heringa

Wie drukt zijn stempel op de rol van de overheid in de maatschappij?

Partijprogramma’s en regeerakkoord

Eduard Schmidt en Jeroen Romeijn

Veel wisselingen, maar het ‘profiel’ blijft ongewijzigd

De Tweede Kamer

Bert van den Braak

Riem en bretels

Slotbeschouwing

Aalt Willem Heringa & Jan Schinkelshoek

Het Montesquieu Instituut publiceert met regelmaat bundels romdom een bepaald thema. Een overzicht van alle verschenen bundels is te vinden op de pagina Montesquieu Reeks¹¹

• 1. 

  Khadija Arib (1960) was vanaf 19 mei 1998 tot 4 november 2022, met een onderbreking van 30 november 2006 tot 1 maart 2007, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Van 13 januari 2016 tot 7 april 2021 was zij voorzitter van de Tweede Kamer. Mevrouw Arib is van Marokkaanse afkomst en kwam op haar vijftiende naar Nederland. Zij was voor zij Kamerlid werd onder meer waarnemend hoofd en senior-beleidsmedewerker Maatschappelijke Opvang en Gezondheidszorg van de gemeente Amsterdam. In de Tweede Kamer hield zij zich bezig met gezondheidszorg, medisch-ethische vraagstukken, bestrijding van mensenhandel en zedenwetgeving. Zij was voorzitter van de algemene commissie voor Jeugdzorg en gedurende korte tijd van de tijdelijke commissie corona.
   
• 2. 

  Prof. Aalt Willem Heringa (1955) is voorzitter van het Montesquieu Instituut. Hij is emiritus hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht aan en daarnaast ook plaatsvervangend rechter. Prof. Heringa promoveerde op een proefschrift over sociale grondrechten en heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan over Europese, internationale en nationale constitutionele en staatsrechtelijke onderwerpen.
   
• 3. 

  Jan Schinkelshoek (1953) was van 30 november 2006 tot 17 juni 2010 Tweede Kamerlid van het CDA. Hij was eerder parlementair journalist, voorlichter van het CDA, directeur voorlichting van het ministerie van Justitie, hoofdredacteur van de 'Haagsche Courant' en directeur communicatie van de Rabobank. Sinds 2010 is hij zelfstandig communicatieadviseur. De heer Schinkelshoek was als Kamerlid onder meer woordvoerder binnenlands bestuur en initiatiefnemer voor de 'parlementaire zelfreflectie'. Tevens was hij ondervoorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie financieel stelsel.
   
• 4. 

  Vooraanstaande PvdA-ideoloog die acht jaar de Wiardi Beckman Stichting, de 'denktank' van zijn partij, leidde, en korte tijd fractievoorzitter in de Eerste Kamer was. Was aanvankelijk journalist en daarna wetenschapper in Leiden. Na zijn periode bij de WBS hoogleraar en hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Was hoogleraar in Leiden en Maastricht. Leidde diverse adviescommissies en is publicist en columnist. Auctor intellectualis van begrippen als 'de Haagse kaasstolp' en 'het prefab-Kamerlid'.
   
• 5. 

  Kenner van de parlementaire geschiedenis met grote parate feitenkennis. Als medewerker van het PDC nauw betrokken bij websites over parlement en politiek en beheerder van het omvangrijke biografisch archief, het databestand over Nederlandse politici. Promoveerde in 1998 op een lijvig proefschrift over de Eerste Kamer, schreef samen met J.Th.J. van den Berg een boek over de parlementaire geschiedenis 1946-2016 en publiceert regelmatig in tijdschriften en dagbladen. Sinds 1 december 2018 is hij bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis en parlementair stelsel in Maastricht.
   
• 6. 

  Alexander van Kessel (1968) is senior onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het terrein van de parlementaire geschiedenis. Van Kessel is gespecialiseerd in de geschiedenis van de christendemocratie en in kabinetsformaties.
   
• 7. 

  Lex Oomkes (1954) is commentator bij dagblad Trouw, de krant waar hij sinds 1985 in diverse functies werkzaam is. Hij publiceert vooral over vraagstukken betreffende het Nederlandse politieke stelsel in een wekelijkse column. Oomkes hanteert daarbij als uitgangspunt dat er geen beter stelsel dan een vertegenwoordigend stelsel is.
   
• 8. 

  Philip van Praag is politicoloog en werkte tot aan zijn pensionering bij de valgroep Politicologie van de Universiteit van Amsterdam. Hij schrijft met name over politieke partijen, verkiezingscampagnes in Nederland en de rol van de media.
   
• 9. 

  Eduard Schmidt (1989) is promovendus aan de Universiteit Leiden. Schmidt doet onderzoek naar de rol van publieke managers tijdens bezuinigingen op het overheidsapparaat, zowel in de besluitvorming over bezuinigingen als de implementatie. Naast zijn proefschrift houdt Schmidt zich als docent bezig met onderwerpen als publiek management en organisatieverandering.
   
• 10. 

  Jeroen Romeijn (1990) is promovendus aan het Instituut Bestuurskunde van de Universiteit Leiden. Romeijn doet onderzoek naar politieke partijen, en specifiek naar hoe belangengroepen en de publieke opinie de beleidskeuzes van politieke partijen beïnvloeden.
   
• 11. 

  Onder de vlag van het Montesquieu Instituut verschijnt een aantal maal per jaar een bundel rondom een bepaald thema.