Kabinet-Schoof (2024-heden) - Hoofdinhoud

© RVD/Valerie Kuypers

voorste rij v.l.n.r.: Keijzer, Hermans, Schoof, koning Willem-Alexander, Agema en Van Hijum. Middelste rij v.l.n.r.: Bruins, Van Weel, Veldkamp, Uitermark, en Heinen. Achterste rij v.l.n.r.: Klever, Wiersma, Madlener, Brekelmans, Beljaarts en Faber.

Dit kabinet van PVV i, VVD i, NSC i en BBB i trad op 2 juli 2024 aan. Het kwam zeven maanden na de verkiezingen van 22 november 2023 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte IV i tot stand. Formateur was staatsraad Richard van Zwol i (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof i.

Beleidsvoornemens zijn onder meer een streng asielbeleid, meer woningbouw, versterking van bestuur (Constitutineel Hof en kiesrechthervorming) en aanpak van het stikstofprobleem.

Formatie

De formatie van het kabinet-Schoof van PVV, VVD, NSC en BBB duurde 223 dagen. Na de formatie van 2021-2022 de langste formatie. Opvallend was dat noch de verkenner, noch de informateurs, noch de formateur uit één van de vier beoogde coalitiepartijen kwam en dat voor het eerst sinds 1973 de formateur geen minister-president werd. De formatie vond in grote beslotenheid plaats.

Hoofdlijnenakkoord, regeringsverklaring en regeerakkord

Op 16 mei 2024 werd het hoofdlijnenkkoord 'Hoop, Lef en Trots' (pdf) gepresenteerd. Op 3 juli 2024 legde premier Schoof de regeringsverklaring af.

Op 13 september 2024 presenteerde het kabinet zijn regeerprogramma, de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord.

• - 

  Wisseling staatssecretaris van Financiën

  Op 1 november 2024 trad staatssecretaris Folkert Idsinga i (NSC) van Financiën af, vanwege ophef over openbaarmaking van zijn financiële belangen. Daarbij speelde de houding van de PVV een belangrijke rol. Hij werd op 15 november opgevolgd door Tweede Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen i.

• - 

  Aftreden staatssecretaris Achahbar

  Op vrijdagochtend 15 november 2024 kondigde staatssecretaris Nora Achahbar i (NSC) van Financiën aan haar ontslag te zullen indienen. Hierdoor ontstond in de ministerraad onmiddellijk een crisissfeer, want reden zou zijn uitlatingen van collega's in het migratiedebat. Het gerucht ging dat het (ook) om racistische uitlatingen ging.

  Achtergrond was de discussie in politiek en samenleving over jongeren met een migratie-achtergrond die onvoldoende geïntegreerd en antisemitisch zouden zijn. Aanleiding voor dat debat was tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv gericht geweld, rond een wedstrijd in Amsterdam tegen Ajax.

  Op 15 november lag de vraag voor of andere NSC-bewindslieden de stap van Achahbar zouden volgen. Daarvoor voerden het kabinet en de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen overleg op het Catshuis. Uitkomst in de late avond was dat NSC in het kabinet bleef. Premier Schoof ontkende stellig dat er racistische uitlatingen waren gedaan. Achabar noemde in haar ontslagbrief de 'polariserende omgangsvormen' als reden voor haar vertrek.

  Op 12 december 2024 werd NSC-Tweede Kamerlid Sandra Palmen i beëdigd als opvolger van Achahbar.

De vier regeringspartijen kunnen rekenen op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer, maar hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer

Tabel 1: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode vanaf 6 december 2023

Oekraïne

De coalitie was verdeeld over de te nemen maatregelen omtrent de oorlog in Oekraïne en de versterking van de Europese defensie na het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump. Op basis van het regeerprogramma waarin staat dat de steun "onverminderd" voortgezet wordt, zegde Schoof begin 2025 voor het volgende jaar 3,5 miljard euro toe, tot onvrede van PVV en BBB.

Coalitiepartijen NSC, PVV en BBB keerden zich in een motie ook tegen het voornemen van de Europese Commissie om als Europa gezamenlijk te lenen i voor investeringen in de Europese defensieindustrie, waarmee het kabinet al akkoord was gegaan. Een korte crisis volgde, die werd opgelost met een compromis waardoor Schoof iets meer ruimte kreeg in Europa.

Asiel en migratie

In oktober 2024 bereikte de vier regeringspartijen en het kabinet overeenstemming over indiening van een asielnoodmaatregelenwet. Tot die maatregelen behoren onder meer: het veilig verklaren van delen van Syrië (en gedwongen terugkeer daarnaar), het versoberen van de opvang, het afschaffing van de asielvergunning voor onbepaalde tijd en het schrappen van de mogelijkheid van nareis van meerderjarige kinderen en van de verplichting van gemeenten om statushouders te huisvesten. Verder zal de Spreidingswet worden ingetrokken.

In maart 2025 diende minister Faber twee wetsvoorstellen in: de Asielnoodmaatregelenwet en een wet over herinvoering van het tweestatusstelsel.

Eenheid van kabinetsbeleid

Eind maart 2025 kwam minister Faber in opspraak nadat zij weigerden de voordrachten te ondertekenen voor lintjes van vijf vrijwilligers in de asielketen, omdat dit tegen haar beleid zou zijn. De minister-president en de minister van BZK tekenden na uitlekken alsnog de voordrachten. Hoewel zij tijdens het Vragenuur i benadrukte dat er eenheid van kabinetsbeleid was, kwam ze niet terug op haar besluit. Staatssecretaris Coenradie reageerde op vragen van de pers dat ze geen eenheid van kabinetsbeleid zag op dit punt. In het vervolgdebat moest ook de minister-president verschijnen vanwege zijn verantwoordelijkheid voor eenheid van kabinetsbeleid. Een motie van wantrouwen tegen Faber werd gesteund door vrijwel de gehele oppositie, maar verworpen dankzij de coalitie. Moties van wantrouwen tegen de minister-president en het kabinet als geheel werden met grote meerderheid verworpen.

Voorjaarsnota 2025

Veel financiële beslissingen van het regeerakkoord werden uitgesteld tot de voorjaarsnota van 2025. Media speculeerden al maanden over een kabinetsval. De zelfbepaalde deadline van vrijdag 11 april werd niet gehaald, waarna de spanning opliep. BBB, NSC en PVV wilden de staasschuld laten oplopen. De VVD, die ook de minister van Financiën leverde, wilde hier niet aan. De week erna moest er een akkoord worden gepresenteerd. Uiteindelijk werd er na een 25-uur durend 'marathonoverleg' door de fracties (met beperkte tot geen inspraak van kabinetsleden) overeenstemming bereikt.

Onder verantwoordelijkheid van het kabinet-Schoof werd één troonrede uitgesproken.

Meer over