Kabinet-Schoof (2024-heden) - Hoofdinhoud

© RVD/Valerie Kuypers

voorste rij v.l.n.r.: Keijzer, Hermans, Schoof, koning Willem-Alexander, Agema en Van Hijum. Middelste rij v.l.n.r.: Bruins, Van Weel, Veldkamp, Uitermark, en Heinen. Achterste rij v.l.n.r.: Klever, Wiersma, Madlener, Brekelmans, Beljaarts en Faber.

Dit kabinet van PVV i, VVD i, NSC i en BBB i trad op 2 juli 2024 aan. Formateur was staatsraad Richard van Zwol i (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof i.

Eén van de belangrijkste beleidsvoornemens was een streng asielbeleid. Onder minister Marjolein Faber i (PVV) kwam dit maar moeizaam op gang. In mei 2025 wilde PVV-leider Geert Wilders i daarom aanvullende maatregelen in het akkoord. De andere coalitiepartijen wilden hiervoor niet het akkoord openbreken, maar gaven aan dat de minister er wel mee aan de slag kon. De PVV stapte daarop op 3 juni 2025 uit de coalitie.

Formatie

De formatie van het kabinet-Schoof van PVV, VVD, NSC en BBB duurde 223 dagen. Na de formatie van 2021-2022 de langste formatie. Opvallend was dat noch de verkenner, noch de informateurs, noch de formateur uit één van de vier beoogde coalitiepartijen kwam en dat voor het eerst sinds 1973 de formateur geen minister-president werd. De formatie vond in grote beslotenheid plaats.

Hoofdlijnenakkoord, regeringsverklaring en regeerakkord

Op 16 mei 2024 werd het hoofdlijnenakkoord 'Hoop, Lef en Trots' gepresenteerd. Op 3 juli 2024 legde premier Schoof de regeringsverklaring af.

Op 13 september 2024 presenteerde het kabinet zijn regeerprogramma, de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord.

Wisseling staatssecretaris van Financiën

Op 1 november 2024 trad staatssecretaris Folkert Idsinga i (NSC) van Financiën af, vanwege ophef over openbaarmaking van zijn financiële belangen. Daarbij speelde de houding van de PVV een belangrijke rol. Hij werd op 15 november opgevolgd door Tweede Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen i.

Aftreden staatssecretaris Achahbar

Tijdens de ministerraaad op 15 november 2024 kondigde staatssecretaris Nora Achahbar i (NSC) van Financiën aan haar ontslag te zullen indienen. Hierdoor ontstond in de onmiddellijk een crisissfeer, want reden zou zijn uitlatingen van collega's in het migratiedebat. Het gerucht ging dat het (ook) om racistische uitlatingen ging.

Achtergrond was de discussie in politiek en samenleving over jongeren met een migratie-achtergrond die onvoldoende geïntegreerd en antisemitisch zouden zijn. Aanleiding voor dat debat was tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv gericht geweld, rond een wedstrijd in Amsterdam tegen Ajax.

Op 15 november lag de vraag voor of andere NSC-bewindslieden de stap van Achahbar zouden volgen. Daarvoor voerden het kabinet en de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen overleg op het Catshuis. Uitkomst in de late avond was dat NSC in het kabinet bleef. Premier Schoof ontkende stellig dat er racistische uitlatingen waren gedaan. Achabar noemde in haar ontslagbrief de 'polariserende omgangsvormen' als reden voor haar vertrek.

Op 12 december 2024 werd NSC-Tweede Kamerlid Sandra Palmen i beëdigd als opvolger van Achahbar.

Opstappen PVV-bewindslieden

Nadat de PVV uit de coalitie was gestapt, verlieten alle PVV-bewindslieden op aanwijzen van partijleiders Wilders per direct het kabinet. Drie ministers en drie staatssecretarissen worden vervangen. Opvallend is dat het takenpakket van Asiel en Migratie verdeeld wordt over drie zittende ministers (J&V, VRO en SZW), omdat er een patstelling ontstond waarbij alle drie de partijen die kabinetspost wilden.

Ook het takenpakket van de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp werd opgesplitst; Buitenlandse Handel kreeg een aparte staatssecretaris vanwege de handelsoorlogen en Ontwikkelingshulp werd overgenomen door de minister van Buitenlandse Zaken.

De vier regeringspartijen kunnen rekenen op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer, maar hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer

Tabel 1: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode van 6 december 2023 tot 3 juni 2025

Tabel 2: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode vanaf 3 juni 2025

• * 

  door twee afsplitsingen in 2025

Oekraïne

De coalitie was verdeeld over de te nemen maatregelen omtrent de oorlog in Oekraïne en de versterking van de Europese defensie na het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump. Op basis van het regeerprogramma waarin staat dat de steun "onverminderd" voortgezet wordt, zegde Schoof begin 2025 voor het volgende jaar 3,5 miljard euro toe, tot onvrede van PVV en BBB.

Coalitiepartijen NSC, PVV en BBB keerden zich in een motie ook tegen het voornemen van de Europese Commissie om als Europa gezamenlijk te lenen i voor investeringen in de Europese defensieindustrie, waarmee het kabinet al akkoord was gegaan. Een korte crisis volgde, die werd opgelost met een compromis waardoor Schoof iets meer ruimte kreeg in Europa.

Asiel en migratie

In het hoofdlijnenakkoord werd afgesproken mogelijk gebruik te maken van asielnoodrecht, maar daar werd na bezwaren van afgezien. In oktober 2024 bereikte de vier regeringspartijen en het kabinet overeenstemming over indiening van een asielnoodmaatregelenwet. Tot die maatregelen behoren onder meer: het veilig verklaren van delen van Syrië (en gedwongen terugkeer daarnaar), het versoberen van de opvang, het afschaffing van de asielvergunning voor onbepaalde tijd en het schrappen van de mogelijkheid van nareis van meerderjarige kinderen en van de verplichting van gemeenten om statushouders te huisvesten.

In maart 2025 diende minister Faber twee wetsvoorstellen in: de Asielnoodmaatregelenwet en een wet over herinvoering van het tweestatusstelsel.

In mei 2025 kwam PVV-leider Geert Wilders met een reeks aanvullende eisen. De andere coalitiepartijen wilden daarvoor niet het hoofdlijnenakkoord openbreken, maar gaven aan dat minister Faber met de maatregelen aan de slag kon. Toen zij echter geen handtekening onder de punten wilden zetten, stapte de PVV op 3 juni 2025 uit de coalitie en viel het kabinet.

Eenheid van kabinetsbeleid

Eind maart 2025 kwam minister Faber in opspraak, nadat zij weigerden de voordrachten te ondertekenen voor lintjes van vijf vrijwilligers in de asielketen, omdat dit tegen haar beleid zou zijn. De minister-president en de minister van BZK tekenden na uitlekken alsnog de voordrachten. Hoewel zij tijdens het Vragenuur i benadrukte dat er eenheid van kabinetsbeleid was, kwam zij niet terug op haar besluit.

Voorjaarsnota 2025

Veel financiële beslissingen van het regeerakkoord werden uitgesteld tot de voorjaarsnota van 2025. Media speculeerden al maanden over een kabinetsval. De zelfbepaalde deadline van vrijdag 11 april werd niet gehaald, waarna de spanning opliep. BBB, NSC en PVV wilden de staasschuld laten oplopen. De VVD, die ook de minister van Financiën leverde, wilde hier niet aan. De week erna moest er een akkoord worden gepresenteerd. Uiteindelijk werd er na een 25-uur durend 'marathonoverleg' door de fracties (met beperkte tot geen inspraak van kabinetsleden) overeenstemming bereikt.

Stikstofaanpak

Om het stikstofprobleem aan te pakken komt er een alle sectoren (landbouw, industrie, vervoer) omvattend startpakket. Het betreft onder meer invoering van een rekenkundige ondergrens, regionale aanpak in kwetsbare gebieden, een nieuw vergunningenstelsel en vrijwillige beëindiging.

Defensie-inspanningen

Het kabinet maakte in 2025 het voornemen bekend om 3,5% van het bruto binnenlands product (bbp) per jaar uit te gaan geven aan defensie en 1,5% van het bbp per jaar aan bredere investeringen voor maatschappelijke weerbaarheid en infrastructuur.

Onder verantwoordelijkheid van het kabinet-Schoof werd één troonrede uitgesproken.

Meer over