Europese Raad 29-30 juni 2023

Bron: The Council of the European Union

Op 29 en 30 juni 2023 kwamen de 27 regeringsleiders en staatshoofden van de lidstaten bijeen in Brussel voor een bijeenkomst van de Europese Raad. De voorzitter van de Europese Commissie¹ en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid² waren ook aanwezig. Premier Mark Rutte³ vertegenwoordigde Nederland.

Deze Europese Raad stond in het teken van een aantal prangende dossiers, waaronder de situatie in Oekraïne, het recent gesloten akkoord tussen de ministers op het gebied van migratie en de nieuwe strategie voor economische zekerheid.

Oekraïne

Tijdens de Raad herhaalden de regeringsleiders dat zij Oekraïne financieel, economisch, militair, humanitair en diplomatiek zullen blijven steunen. Hierbij horen ook toekomstige toezeggingen aan Oekraïne op het gebied van veiligheid, waarbij de veiligheids- en defensiebelangen van alle lidstaten in acht zullen worden genomen. De Raad heeft ter ondersteuning van Oekraïne ook de Europese Investeringsbank opgeroepen om samen met de Commissie haar steun voor de infrastructuur van Oekraïne op te voeren.

Wat betreft de aanpak van Rusland heeft de Raad de Commissie en de hoge vertegenwoordiger verzocht om werkzaamheden rond de bevroren Russische tegoeden voort te zetten. Daarnaast stelde de Raad tevreden te zijn over het aanvangen van de werkzaamheden van het International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression (IPCA). De regeringsleiders verzochten de Raad van Ministers en het Europees Parlement tot slot om snel tot richtlijnen te komen over EU-brede strafbare feiten en straffen voor het schenden en omzeilen van EU-sancties.

Economie

Op economisch gebied zei de Raad het belangrijk te vinden een balans te bereiken in het verdedigen van de belangen van de EU en het tegelijkertijd behouden van een open economie.

Verder heeft de Raad de twee wetgevers verzocht vaart te maken met de voorstellen voor een verordening voor een nettonulindustrie en een verordening kritieke grondstoffen. Daarnaast stelde de Raad dat de EU een toplocatie moet worden voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Veiligheid en defensie

Op het gebied van veiligheid en defensie benadrukte de Raad, in het kader van de huidige geopolitieke situatie, dat de technologische en industriële basis van de defensiesector van de EU concurrerender, innovatiever en veerkrachtiger moet worden. De EU zal in de toekomst meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor haar eigen defensie. In dit kader verzocht de Raad de Commissie daarnaast een voorstel in te dienen voor een Europees defensie-investeringsprogramma (EDIP) om de Europese technologische en industriële defensiebasis te versterken.

China

De Raad heeft benadrukt dat de EU kritieke afhankelijkheden en kwetsbaarheden zal blijven afbouwen. Tegelijkertijd stelde de Raad niet van plan te zijn zich compleet te ontkoppelen: China en de EU zullen belangrijke handels- en economische partners blijven.

Wat betreft de relatie met China, zal de EU het land proberen aan te moedigen om meer actie te ondernemen op het gebied van de aanpak van de klimaatverandering, de paraatheid bij pandemieën, voedselzekerheid en humanitaire hulp. Daarnaast verzocht de Raad China bij Rusland te blijven aandringen de troepen terug te trekken uit Oekraïne. Ook stelde de Raad dat de EU zich zal blijven inzetten voor mensenrechten in haar relatie met China.

Externe betrekkingen

Wat betreft de externe betrekkingen van de EU hebben de regeringsleiders gesproken over de recente afspraken die met Tunesië gemaakt zijn op onder andere het gebied van migratie. De Raad heeft het belang van dergelijke strategische partnerschappen tussen de EU en andere zuidelijke buurlanden onderstreept.

Daarnaast heeft de Raad de voorbereidingen voor de top met de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten (CELAC) besproken. De Raad wenst samenwerking op het gebied van de aanpak van de mondiale klimaat- en milieucrises, ongelijkheid en bedreigingen voor de mondiale veiligheid en de op regels gebaseerde orde. Daarnaast willen de regeringsleiders meer samenwerking bij het diversifiëren van toeleveringsketens.

Tot slot heeft de Raad in het kader van de recente verkiezingen in Turkije de Commissie en de hoge vertegenwoordiger verzocht om een verslag over de stand van zaken wat betreft de betrekkingen met Turkije.

Naast premier Rutte:

(momenteel vacant)

• 1. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 2. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 3. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 4. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 5. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.