Dit is niet het moment om Gasterra op te heffen - Hoofdinhoud

Gasprijzen die door het dak gaan. Europese landen die indirect de oorlogsmachine van Poetin financieren. De gasvoorraden die er niet bleken te zijn, doordat Gazprom zelf mocht beslissen hoeveel gas ze in Nederland opslaan, zoals bij de opslag in Bergermeer gebeurd is.

Op een heel pijnlijke manier is de afgelopen tijd duidelijk geworden hoe strategisch belangrijk onze energievoorziening is voor onze economie en ons welzijn. Dit is het moment voor strategische keuzes. Die mogen we niet aan de markt overlaten.

Daarom moet de Nederlandse staat afzien van het opheffen van staatsgasbedrijf Gasterra. Het is juist zaak om een doorstart te maken. Laat het als Hydroterra een centrale rol spelen in onze omslag naar groene waterstof.

Nederland moet stoppen met het importeren van gas uit Rusland.

We willen dat Nederland stopt met het importeren van gas uit Rusland. Het nog langer financieren van deze wrede agressieoorlog is niet langer moreel verantwoord. Daarnaast moeten we om onze CO2-uitstoot te beperken en de planeet voor volgende generaties leefbaar te houden inzetten op duurzame alternatieven. In de toekomst zal onze energie daarom grotendeels bestaan uit groene stroom en groene waterstof.

Nederland kent een grote industriesector, die ook veel energie verbruikt en waar elektrificatie vaak slechts deels een oplossing voor is. We kunnen dus nu al uittekenen dat er veel groene waterstof nodig is. En dat betekent dat we de komende decennia afhankelijk zijn van de import van die waterstof.

Andere landen participeren hier al op. Duitsland, Frankrijk en Spanje zijn druk bezig zijn met het sluiten van bilaterale verdragen met toekomstige producenten. Maar in Nederland blijft het vooralsnog erg stil. Sterker nog: GasTerra - de groothandelaar in aardgas die mede eigendom is van de staat - wordt over twee jaar opgeheven.

Nu de gaswinning in Groningen stopt komt hun belangrijkste activiteit te vervallen. Dat is logisch. Maar tegelijkertijd is het ontzettend kortzichtig dat er niet is nagedacht over een mogelijke andere rol. En dat terwijl we juist grote behoefte hebben aan een handelsonderneming die actief participeert in de internationale waterstofmarkt, bilaterale verdragen sluit en optreedt als dé entiteit die namens Nederland internationaal handelt bij de in- en verkoop van waterstof.

Een doorstart van Gasterra als Hydroterra zou vele voordelen bieden.

Een doorstart van Gasterra als Hydroterra zou vele voordelen bieden. Ten eerste kunnen we door strategisch te sturen afhankelijkheid van één land voorkomen, zoals Marokko of Saudi-Arabië. Ten tweede kunnen we met een eigen staatsbedrijf dat zich toelegt op de waterstofhandel voorwaarden stellen aan de producerende landen, zodat corrupte elites niet in de kaart worden gespeeld maar productie juist leidt tot goede arbeidsvoorwaarden. Ten derde kunnen we zorgen dat de baten van de miljarden die het kabinet gaat investeren in groene waterstof niet alleen ten goede komen aan de bedrijven. Door zelf mee te doen als Nederlandse overheid, kunnen we garanderen dat deze miljarden doelmatig worden geïnvesteerd.

Daarnaast bleek uit een studie van TNO uit 2021 dat de komende decennia het aanbod van groene waterstof waarschijnlijk achter zal blijven bij de vraag. Daarom is het van belang om ook binnen Nederland te kunnen sturen wie er toegang krijgt tot groene waterstof. Ook dat kan via Hydroterra door te bepalen aan welke partijen zij met voorrang moeten verkopen.

De chemiesector, de scheep- en luchtvaart en industriële bedrijven als Tata Steel kunnen niet verduurzamen zonder groene waterstof. Om deze sectoren te kunnen behouden voor Nederland is het dus noodzakelijk dat deze sectoren voorrang krijgen op sectoren met toepassingen waar ook andere duurzame alternatieven voor handen zijn, zoals personenauto’s en de verwarming van woningen door middel van elektrificatie, groengas, en grond- en omgevingswarmte.

Een doorstart van GasTerra als HydroTerra zou wel flinke veranderingen met zich meebrengen. Ten eerste is een belangrijke voorwaarde dat Shell en Exxon - die nu nog allebei 25% van de aandelen van Gasterra bezitten - geen rol meer hebben. En waar de kern van GasTerra nu nog bestaat uit het verkopen van Gronings gas, zou dat moeten verschuiven naar het inkopen en verdelen van groene waterstof. De kennis die nu al beschikbaar is binnen het bedrijf zou daar goed van pas komen. Alle reden dus voor een doorstart.

Onze oproep aan minister Rob Jetten: spring op de waterstoftrein.

De komende jaren worden cruciaal. Herhalen we de fouten uit het verleden, door kinderlijk naïef te vertrouwen op de markt en op aan buitenlandse overheden gelieerde staatsbedrijven? Of behandelen we onze energievoorziening als een strategisch vraagstuk, waar de overheid een centrale rol in kan en moet spelen? Ook na de omslag naar groene energie is dit cruciaal. Daarom doen wij aan oproep aan minister Rob Jetten: gooi het kind niet met het badwater weg, maar spring op de waterstoftrein en maak van Gasterra een publieke waterstofhandelsonderneming.

Mohammed Chahim is Europarlementariër, Joris Thijssen is Tweede Kamerlid en Ferd Crone is Eerste Kamerlid van de PvdA.