Bijdrage begroting SZW - Hoofdinhoud
Op 30 november sprak de Tweede Kamer over de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Mijn bijdrage had betrekking op schulden en armoede. En is hier 👇🏼 te lezen.
Wie in de Bossche Sint Jan loopt, en omhoog kijkt op het hoogste punt van de kathedraal, ziet daar (geschilderd weliswaar) het oog van God. Waar jij omhoog kijkt, kijkt God omlaag. In veel Katholieke gezinnen hing ‘het alziend oog’ als prent in de woonkamer. Met daaronder de wat onheilspellende tekst ‘God ziet u’. Als kind maakte me dat altijd een beetje bang. Het is niet fijn om altijd in de gaten te worden gehouden. En al helemaal niet wanneer je het gevoel hebt dat over alles een oordeel geveld gaat worden.
Toch heeft de verhouding tussen overheid en mensen die aan de verkeerde kant van het geluk geboren zijn veel overeenkomsten met het alziend oog. Ook de overheid wil alles weten. En ook de overheid heeft overal een moreel oordeel over. “In de problemen kom je door het maken van verkeerde keuzes. Hulp moet je verdienen. Had je je maar aan de regels moeten houden. Een mens moet leren van zijn fouten. Hoe leg ik dit uit aan de hardwerkende Nederlander? Je bent nog niet toe aan een woning enzovoort.”
Dat zijn allemaal morele oordelen die waar zouden kunnen zijn. Maar er in ieder geval voor zorgen dat echte hulp niet vanzelfsprekend is. Dat is voor het CDA onacceptabel. Een mens is een persoon in relatie tot de ander. Ieder mens is intrinsiek van waarde en maakt deel uit van de gemeenschap. Alleen al het woord achterstand maakt van ongelijkheid een hiërarchie. Je bent nog niet waar je komen moet om mee te kunnen doen. Dat is geen inclusiviteit. Maar inclusiviteit is geen gunst. Maar voorwaardelijk voor de gemeenschap.
Een mens heeft bestaanszekerheid nodig. Eten, drinken een een dak boven zijn hoofd. Wie dat niet krijgt gaat dood. Maar een mens heeft meer nodig dan dat. Een arm om zich heen. De wetenschap deel uit te maken van een gemeenschap. En zingeving. Het gevoel meer te zijn dan een willoze kurk op de oceaan van het leven. Deel uit te maken van een groter verhaal. Er toe te doen.
Voor het CDA is het kraakhelder. Voor een miljoen mensen is de bestaanszekerheid onvoldoende geregeld. Neen, niemand gaat dood van de honger. Maar teveel mensen weten niet of ze volgende week, maand of jaar voldoende zullen hebben om fatsoenlijk te leven. En over gemeenschapszin, laat staan zingeving, praten we in dit huis nauwelijks. En we maken er al helemaal geen beleid op. Mensen worden er ziek van en haken af. En dat is heel begrijpelijk.
Tijdens deze ‘beleidsarme’ begroting heb ik een aantal aandachtspunten die ik onder de aandacht wil brengen.
Is de minister het met het CDA eens dat een mens geen individu is, maar een persoon in relatie tot de ander. Dat een persoon intrinsiek van waarde is en dus altijd hulp verdient. Zonder mitsen en maren. Dat we door impliciete morele uitspraken van een overheid op afstand, het risico lopen de menselijke waardigheid uit het oog te verliezen. In de bijbel staat dat een mens nooit zo ver van God kan weglopen dat er geen weg terug meer mogelijk is. Is de minister het met het CDA eens dat ieder mens altijd perspectief verdient?
Hoe ziet de minister in dit licht dakloosheid? En de schandelijke praktijk van het uithuiszetten van mensen? De afgelopen jaren heb ik me hard gemaakt om daar een einde aan te maken. En er zijn stappen gezet. De meldplicht die sinds 1 januari is opgenomen in de wet gemeentelijke schuldhulpverlening is een goede stap voorwaarts. Maar hoe loopt dit in de praktijk. Graag een reactie van de minister.
Het CDA heeft meerdere moties ingediend om niet inbare verhogingen op schulden bij de overheid kwijt te schelden. De uitvoering van die moties kost geen geld in de echte wereld. Commerciële bedrijven zouden zulke vorderingen voor een fractie van de papieren waarde van de hand hebben gedaan. Hoe staat het met de uitvoering van deze moties?
Op verzoek van het CDA is een onderzoek gedaan naar de effecten van de kostendelersnorm. Het verband met dakloosheid onder jongeren is aangetoond. En nu? Graag een reactie van de minister.
1 op de 12 huishoudens heeft problematische schulden. Deze groep zit vaak onnodig lang in de problemen. De afwikkeling om te komen tot een regeling duurt gemiddeld zes maanden. In al die tijd komen mensen steeds dieper in de ellende. Maar ook de schuldeisers komen dieper in de problemen. Nu heeft de minister samen met gemeenten, kredietbanken en schuldeisers het schuldenknooppunt ontwikkeld. Dat helpt enorm. Maar veel schulden worden gemaakt bij overheidsorganisaties als de belastingdienst en het CJIB. Maar die zijn weer niet bij het knooppunt aangesloten. Klopt het dat ook zelfstandige bestuursorganen als het UWV en SVB niet zijn aangesloten? Waarom niet? En wat gaat de minister doen om dat wel te bevorderen.
Wie kans zag om op de koepel van de Bossche Sint jan te klimmen en probeerde door het alziend oog van God naar beneden te kijken, zou merken dat vanaf die afstand het perspectief vervormd. Middenpijlers lopen niet meer recht naar beneden, maar staan naar elkaar toe als vier x benen. En mensen lijken mieren. Maar waarom naar boven klimmen en naar benden kijken naar mieren die mensen zijn als je ook beneden kunt blijven om met hen te spreken? Helpen doe je in nabijheid.