Achtergrond: toespraak buitenlands staatshoofd in Tweede Kamer

Dagblad Trouw meldde dat de Surinaamse president Chandrikapersad Santokhi tijdens zijn bezoek aan Nederland een toespraak zou houden in de Tweede Kamer. Dit bericht leek bij nader inzien niet volledig juist te zijn, aangezien het niet om een toespraak zou gaan maar een gesprek met leden van de Eerste en Tweede Kamer.

Toch is het interessant om dit eerste scenario in iets meer detail na te lopen, want hoe zit het eigenlijk met de mogelijkheid voor buitenlandse leiders om het Nederlandse parlement toe te spreken?

Verenigde vergadering

In zeer uitzonderlijke gevallen nodigen de beide Kamers van de Staten-Generaal¹ een buitenlands staatshoofd of regeringsleider uit om een toespraak te houden tijdens een Verenigde Vergadering².

Deze eer is in het verleden verleend aan een zeer select gezelschap wereldleiders. Zo sprak Winston Churchill op 8 mei 1946 de Eerste en Tweede Kamer toe vanuit de Ridderzaal en mochten koning Hoessein van Jordanië (1997) en de Israëlische president Shimon Peres (2013) de leden van beide Kamers toe spreken in de vergaderzaal van de Eerste Kamer.

Verder kreeg de Franse president François Mitterrand in 1984 het woord tijdens een bijeenkomst - geen formele vergadering - van de vaste commissies van Buitenlandse Zaken uit beide Kamers in de plenaire vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Herziening Reglement van Orde 2021

Sinds 1 april 2021 is het ook mogelijk voor buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders om op uitnodiging van de Tweede Kamervoorzitter te spreken in de plenaire vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Deze mogelijkheid is gecreëerd door de recente herziening van het Reglement van Orde³ van de Tweede Kamer. Specifiek gaat het hier om artikel 13.4

• 1. 

  Onder de Staten-Generaal verstaan we de Tweede en Eerste Kamer gezamenlijk. Formeel is er dan ook sprake van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Beide Kamers kunnen tevens in Verenigde Vergadering bijeenkomen.
   
• 2. 

  Behalve vergaderingen op Prinsjesdag en (tot 1983) ter opening of sluiting van de zitting van het parlement, worden ook over andere onderwerpen Verenigde Vergaderingen gehouden. Dit gaat bijvoorbeeld over Grondwettelijke regelingen, herdenkingen, of ontvangsten van buitenlandse delegaties.
   
• 3. 

  Op 26 februari 2021 heeft de Tweede Kamer ingestemd met een reeks aan wijzigingen van het Reglement van Orde. Sinds de algehele herziening in 1994 hadden diverse wijzigingen tot een minder leesbaar Reglement geleid. Daarnaast waren aanpassingen wenselijk. In principe vindt er voortaan maar eens per week een regeling van werkzaamheden plaats en is geen ondersteuning meer vereist voor indiening van moties. Verder dient de Kamer voortaan binnen negen maanden een besluit te nemen over een burgerinitiatief en is er een termijn gesteld aan afhandeling van grondwetsherzieningen in tweede lezing.