Testbewijzen bieden kansen samenleving eerder en meer te openen - Hoofdinhoud
Alles wordt in het werk gesteld om de coronapandemie te bedwingen en de gevolgen voor de gezondheid, economie en welzijn zoveel mogelijk te beperken. Er moet continu en praktisch worden gekeken hoe activiteiten in de economie en samenleving verantwoord eerder open kunnen en ook sneller meer open kunnen. Testbewijzen kunnen daaraan bijdragen. En kunnen van belang zijn om de gevolgen voor iedereen, ook voor onze ondernemers, zo beperkt mogelijk te houden. De VVD vindt het belangrijk dat testbewijzen alleen worden ingezet met als doel de samenleving eerder en meer te openen met minder maatregelen. Daarnaast moet de tijdelijkheid van deze wet goed geborgd zijn. Ook wil de VVD een vaccinatie- en herstelbewijs gelijkstellen aan een testbewijs, wanneer blijkt dat de risico’s vergelijkbaar zijn. Verder vindt de VVD het van belang dat activiteiten en sectoren waarvoor testbewijzen worden ingezet breed toegankelijk blijven. Daarvoor is de hoogte van de mogelijke eigen bijdrage voor het testbewijs en de afstand tot een testlocatie van belang.
Spreektekst VVD-Tweede Kamerlid Aukje de Vries tijdens het debat over de Tijdelijke wet testbewijzen covid-19 (d.d. 6 mei 2021)
Dank u wel, voorzitter. Alles wordt in het werk gesteld om de coronapandemie te bedwingen en de gevolgen voor de gezondheid, de economie en het welzijn zo veel mogelijk te beperken. Veel activiteiten liggen stil en zijn verplicht gesloten als gevolg van de noodzakelijke maatregelen. We moeten wat ons betreft dan ook continu en praktisch blijven kijken hoe we activiteiten in onze economie en samenleving verantwoord eerder kunnen openen en sneller meer kunnen openen. Om de gevolgen voor iedereen, ook voor onze ondernemers, zo beperkt mogelijk te houden. Testbewijzen kunnen daaraan bijdragen.
De VVD is niet van de lijn dat, met het vooruitzicht dat begin juli iedereen boven de 18 gevaccineerd is, althans, de eerste prik heeft gehad, deze wet overbodig zou zijn. Ook na 1 juli 2021 kunnen er grootschalige activiteiten zijn waarbij de 1,5 meter niet of moeilijk te handhaven is en waarvoor het dan toch nodig kan zijn om te werken met testbewijzen. Maar we kunnen ze bijvoorbeeld ook nodig hebben als er in het najaar onverhoopt een verslechtering optreedt in het epidemiologische beeld. Dan kunnen testbewijzen helpen om minder of pas later ingrijpende maatregelen te hoeven nemen.
Voorzitter. Allereerst de vraag die wij heel vaak krijgen: hoe tijdelijk is deze wet nu eigenlijk? Niemand wil dat we heel veel gaan testen. Iedereen wil dat we zo snel mogelijk teruggaan naar normaal. Dat willen wij als VVD natuurlijk ook het liefst. We willen natuurlijk zo snel mogelijk af van die tijdelijke wet die hierboven hangt, maar het zou kunnen dat je sommige zaken nog achter de hand wil hebben als er toch gebieden in de wereld zijn waar nog virussen rondwaren en misschien ook mutanten ontstaan. Ik zou de minister dus willen vragen om nog eens in een brief terug te komen op wat we dan eventueel nog nodig hebben in de toekomst.
Voorzitter. De VVD vindt het belangrijk dat testbewijzen de minst ingrijpende maatregel zijn om de doelstelling te bereiken. Als het niet per se nodig is, bijvoorbeeld als goed de 1,5 meter gehandhaafd kan worden, als mensen geplaceerd kunnen worden of als het in de buitenlucht is, dan is een testbewijs in veel gevallen niet de meest logische optie. Kan de minister bevestigen dat dit ook de insteek is en blijft? En kan de minister aangeven dat het werken met testbewijzen niet bedoeld is als verzwarende maatregel, maar dat het juist bedoeld is om eerder en met minder maatregelen open te kunnen?
De wet regelt nu alleen bij welke activiteiten en in welke sectoren we zouden kunnen gaan werken met testbewijzen. De daadwerkelijke aanwijzing met daarin waar we dat ook echt gaan doen, gebeurt bij ministeriële regeling, met een nahangprocedure. Ik sprak daar net ook al over. De VVD vindt dat dat aanwijzen, zeker nu we net beginnen, een stevige beslissing is. De VVD wil tijdige betrokkenheid van de Tweede Kamer. Waarom is er nog geen conceptregeling? Er moet immers tempo gemaakt worden, wil dit nog ingezet kunnen worden voor de komende maanden. Wanneer gaat het kabinet een beslissing nemen? Is de minister bereid in dit geval de Kamer vooraf al mee te nemen? Dat hoeft wat mij betreft niet per se met een voorhangprocedure, maar bijvoorbeeld met een brief waarin uiteengezet wordt wat de inhoud van die regeling gaat worden. Het is volgens mij beter vooraf afstemming te zoeken, omdat er heel veel vragen zijn, dan achteraf, met het risico dat de regeling straks wordt teruggefloten door de Tweede Kamer.
Mogen wij ervan uitgaan dat datgene wat in de nota naar aanleiding van het verslag is aangegeven voor stap twee en drie ook zal worden opgenomen in de ministeriële regeling? Of zijn er nog wijzigingen te verwachten? Welk overleg heeft daarover met de sectoren plaatsgevonden? Betekent dit dan in stap drie dat bijvoorbeeld eethoreca, zoals een pizzeria of een bioscoop, met een testbewijs meer mensen en niet op anderhalve meter toe mag laten als de ondernemer dat zou willen? Houdt dat dus in dat in de ene gelegenheid met testbewijs geen anderhalve meter kan gelden en in de andere zonder testbewijs wel, inclusief een maximaal aantal mensen? Zo ja, krijg je dan geen onderscheid? Over de afbakening: klopt het dat niet wordt afgeweken van de omschrijving in de routekaart? Want evenementen en culturele instellingen zijn natuurlijk heel brede begrippen. Niet iedereen zal daar per se een bioscoop onder vatten, terwijl die er wel onder valt. Het is niet altijd eenduidig wat daaronder wordt verstaan. Hoe worden misverstanden daarover voorkomen? Kan in de ministeriële regeling ook nog een opsplitsing komen naar deelsectoren? Bijvoorbeeld wel de ene eethoreca, maar niet de andere. Kan de minister sowieso toezeggen dat er voor terrassen geen testbewijs nodig wordt, zoals hij volgens mij ook al in een eerder debat heeft aangegeven?
Voorzitter. Het OMT adviseert over de ministeriële regeling, maar komen daar ook nog andere adviezen aan te pas? De VVD gaat ervan uit dat in ieder geval met de betrokken sectoren nauw overleg plaatsvindt.
Het liefst wil de VVD een vaccinatie- en een herstelbewijs gelijkstellen aan een testbewijs. De risico's zullen dan wel enigszins vergelijkbaar moeten zijn. Medio mei lijkt daar pas duidelijkheid over te kunnen komen. De VVD vindt het wel teleurstellend dat dit niet tegelijkertijd beschikbaar is met de beide wetten die we afgelopen week en deze week behandelen. Het was wat de VVD betreft logischer geweest de wet daar al meer op in te richten. Ik ben daarom ook wel benieuwd naar de reactie op het amendement van D66 en PvdA. Waarom is deze wet nou specifiek gericht op testbewijzen en zit er alleen een haakje in voor de gelijkstelling? De VVD kan nog wel begrijpen dat er eerst wat meer duidelijkheid moet zijn voordat je het definitief toepast, maar de VVD wil dan ook dat uiterlijk medio mei dit advies met de Tweede Kamer wordt gedeeld, en dat de Tweede Kamer betrokken wordt bij de verdere besluitvorming. Kan de minister dat toezeggen?
Dan kom ik bij het feit dat de GGD blijkbaar niet iedereen in zicht heeft die gevaccineerd is. En dat is natuurlijk wel belangrijk als een vaccinatiebewijs als vergelijkbaar zou kunnen gelden. Wanneer is dit allemaal wel geregeld en in orde?
Dan kom ik natuurlijk ook op het priktempo. Het is wel belangrijk dat zo veel mogelijk mensen de vaccinatie gehaald kunnen hebben als je het als een gelijkstelling wilt kunnen laten gelden. Ik zou mensen in elk geval de mogelijkheid willen geven dat ze met testen die mogelijkheden krijgen. Ik vind het wel een worsteling hoe je dat op een goede manier zou kunnen doen, moet ik eerlijk zeggen.
Dan kom ik bij het vaccinatiepaspoort, want ook daar zie je dat vaccinatie straks het ticket zal zijn om te kunnen reizen. Maar we willen geen vaccinatieplicht, dus daarom zou ik het wel belangrijk vinden dat ook het testen een zelfde soort mogelijkheid biedt. Ik ben benieuwd hoe daarop gestuurd wordt door de minister, ook binnen Europa.
Voorzitter. Er wordt aangegeven dat de algemene maatregel van bestuur om de vaccinatiebewijzen gelijk te stellen pas wordt opgesteld als is vastgesteld dat het risico vergelijkbaar is. Dat vind ik een te traag tempo. Die AMvB zou er medio mei gewoon moeten liggen. Kan de minister dat toezeggen?
Voorzitter. De VVD vindt het belangrijk dat activiteiten en sectoren breed toegankelijk zijn. In een aantal gevallen kan de €7,50 daar een belemmering voor zijn. Je gaat niet voor een kop koffie of een bezoek aan de kinderboerderij een dergelijke eigen bijdrage betalen. Volgens mij had D66 het er zojuist ook al over: de prijs van die testen zou misschien wel lager kunnen. Eerst werd die geschat op €30, maar die zou veel lager kunnen worden. Misschien dat de minister daarop kan reflecteren. En wat betekent dat voor de eigen bijdrage? Gaat die dan navenant naar beneden? Stel dat het op een derde van de prijs uit zou komen dan kan dat bedrag van de eigen bijdrage ook naar beneden. Tot 1 juli 2021 zijn testbewijzen gratis omdat het kabinet verwacht dat na die tijd alleen nog maar voor grootschalige evenementen waar je slecht of geen 1,5 meter afstand kunt houden, zoals festivals, zo'n testbewijs nodig is vanwege de vaccinatiegraad in Nederland. De VVD vindt het redelijk dat in zo'n geval een eigen bijdrage wordt betaald. Maar het is wel de vraag wat je doet als alles onverhoopt tegenzit en een testbewijs voor meer activiteiten nodig blijkt. Hoe doe je het op zo'n moment dan met de eigen bijdrage? Kan de minister toezeggen dat het kabinet dit op dat moment heroverweegt?
De VVD vindt het verder belangrijk dat de testcapaciteit dichtbij wordt georganiseerd. Als we bewegingen willen beperken, kan het niet de bedoeling zijn dat mensen voor een sneltest of testbewijs grote afstanden moeten afleggen. In antwoord op vragen van de VVD-fractie is aangegeven dat opdracht is gegeven om een fijnmazig testnetwerk op te zetten, met goede geografische spreiding. Wat wordt daarmee bedoeld? Daar kun je nog alle kanten mee op. Je kunt zeggen dat er in elk dorp een moet zijn of dat het binnen twintig minuten reisafstand moet zijn, op de fiets, met de auto of lopend. Graag meer duidelijkheid daarover.
Er wordt op gehint dat als je bij de GGD getest wordt, als je klachten hebt of via bron- en contactonderzoek, er nog wel een soort testbewijs afgegeven zou kunnen worden. Dat wordt niet helemaal duidelijk. Ik vind het zelf wel ingewikkeld als je dat net gedaan hebt en dan weer een andere test moet doen. Ik begrijp het onderscheid tussen de test van de GGD en de rest maar niet dat je dan weer een aparte test zou moeten doen. Ik zie ook wel praktische problemen. Ik ben wel benieuwd naar de reactie van de minister daarop.
Dan het onderwijs. De VVD vindt het belangrijk dat studenten zonder testbewijs ook toegang hebben tot het onderwijs. Hetzelfde geldt voor studenten met een kwetsbare gezondheid. Onderwijsinstellingen hebben een wettelijke taak om voor het onderwijs te zorgen. Ze hebben dus ook een zorgplicht. Het blijft natuurlijk complex voor instellingen om fysiek onderwijs met een negatieve test en zonder maatregelen te doen, daarnaast fysiek onderwijs zonder test en met maatregelen te doen, en ook nog eens online onderwijs te regelen. Die belangenafweging moet goed worden gemaakt. Ik ben wel benieuwd wie erop gaat toezien dat dat een zorgvuldige afweging wordt indien het onderwijs aangewezen zou worden. Onderwijsinstellingen moeten ook zorgen voor een toegankelijke testvoorziening, zo staat in de wet, maar wie betaalt dat? Is dat de onderwijsinstelling of het Rijk? Ik ga ervan uit dat het Rijk dat doet via de financiering, maar ik krijg daarop graag een reactie.
Dat was het wat mij betreft.