Iets tussen hijgerigheid en lethargie

Met dank overgenomen van W.P.H.J. (René) Peters i, gepubliceerd op woensdag 7 april 2021.

Het is niet eens zo lang geleden dat een mens om te weten hoe hij zich tot de werkelijkheid moest verhouden, afhankelijk was van de mensen waarmee hij zich verbonden voelde. Natuurlijk lazen veel mensen de krant. Daarin schreven gezaghebbende commentatoren wat een fatsoenlijk mens moest vinden en denken. En anders luisterde je naar de pastoor, de vakbond of een andere autoriteit. Natuurlijk was een mens vrij om te denken wat hij of zij wilde. Vrij naar Schopenhauer; je kunt wel doen wat je wilt, je kunt alleen niet willen wat je wilt.

Het valt met andere woorden niet mee om buiten je kaders te denken. Maar dat een mens deel uitmaakt van een gemeenschap is geen algemeen aanvaarde zekerheid meer. Laat staan dat er überhaupt zoiets bestaat als een min of meer algemeen aanvaarde ‘waarheid’ of gedeelde opinie. Er zijn geen kaders meer. De mens moet het zelf maar uitzoeken. En dat valt niet altijd mee. Want het aantal tegenstrijdige opinies over letterlijk ieder onderwerp is vrijwel eindeloos.

Niet zo lang geleden was de wereld vrij overzichtelijk. Wie katholiek was, stemde KVP, wie socialist was PvdA enz. Later werden partijprogramma’s en verkiezingsposters belangrijker. Nog later tv debatten. Tegenwoordig zijn naast dit alles de nabeschouwingen van deze debatten door ‘onafhankelijke’ experts cruciaal om de verkiezingen te kunnen winnen. Deskundigen op het gebied van stemgebruik en lichaamshouding kunnen ‘voorbij de woorden te kijken’ en opiniepeilers duiden op basis van ingewikkelde algoritmen de algemene trend.

De hijgerigheid aan de ene kant, zorgt er ook voor dat een substantieel deel van de mensen compleet is afgehaakt en op politiek vlak verzandt in lethargie. Wat voor verkiezingen geldt, geldt zeker ook voor de Corona-crisis. Iedere dokter, viroloog, politicus, opiniepeiler of dansleraar heeft een mening. Dat doet iets met mensen. Niet voor niets staat in het ‘Coronadashboard’ van de Rijksoverheid, naast allerlei cijfers over ziekenhuisopname en reproductiegetallen, een aparte grafiek voor het draagvlak voor de coronamaatregelen. En niet voor niets zet zelfs de overheid ‘influencers’ in om dit draagvlak hoog te houden.

Eigenlijk is het best vermoeiend om je gedwongen te voelen overal een mening over te hebben. Denker des vaderlands Paul van Tongeren verwoordt het als volgt: “Iedereen is altijd maar geneigd om in de maatschappelijke discussie partij te kiezen. Ik vind het vooral belangrijk te zorgen dat mensen zich realiseren dat hun blik beperkt is, zodat ze zichzelf misschien wat minder serieus nemen.’’ Misschien heeft Van Tongeren gelijk en is het wel zo gezond om niet de hele dag Coronacijfers, opiniepeilingen of het laatste nieuws bij te houden en overal direct een uitgesproken mening over te moeten hebben. Aristoteles spreekt van het gulden midden. Iets tussen hijgerigheid en lethargie in. Ook een aanrader voor politici.