Column veganisme deel 2

Met dank overgenomen van PINK! i, gepubliceerd op donderdag 26 november 2020.

26-11-2020 geschreven door Frank Derks

Nu in Nederland hittegolven steeds gebruikelijker zijn wordt daar volop van geprofiteerd in de vorm van barbecueën. Het vlees wordt bereid met allerlei soorten kruiden zodat het tenminste lekker smaakt. De smaak van planten en textuur van vlees bepalen samen de ervaring. Voor de hand liggend zijn er verschillende initiatieven die daarom met plantaardige alternatieven op de markt komen. Het onlangs dreigende verbod op de ‘vleesachtige’ benaming van vega producten - en dus alternatieven voor de dierlijke variant - gaat niet door. Annie Schreijer-Pierik (CDA Europarlementariër) spreekt zich uit: “Dit is een nederlaag voor consumenten en eerlijke voedselinformatie. Vlees is vlees en zuivel is zuivel. ”

Volkomen terecht, deze uitspraak van haar. Al vrees ik nu voor de benaming van ‘pindakaas’.

Eerlijke voedselinformatie? Prima! Het is dan schijnbaar ook niet voor niets dat er miljoenen aan subsidies worden uitgetrokken voor praktijken zoals de promotie van varkensvlees in Zuid-Europa en het promoten van zuivel in onze schoolkantines. Laten we dan ook voet bij stuk houden en het volledige proces inclusief het daadwerkelijke kostenplaatje tonen wat achter dierlijke producten verscholen zit. Van conceptie tot ons bord, kledingstuk, parfum: Een organisme met de wil om te leven gefokt om puur als subject en product te dienen. Een traject van lijden wat eindigt in een tragische dood voor het gemak van een consument. De hele lijdensweg voor slechts een moment van plezier.

In de voorgaande column noemde ik het onderscheid dat cultureel bepaald is tussen onze trouwe viervoeter en een varken. Een extra sterretje van het ‘Beter Leven’ keurmerk breidt het resort van bijvoorbeeld een vleesvarken uit van 0,8 vierkante meter naar één(!) vierkante meter. Ademruimte die te danken is aan het grote offer ten koste van de winstmaximalisatie. Petje af en een schouderklopje. Zo wordt er gesuggereerd dat exploitatie samen kan gaan met compassie. Daar geloof ik niet in. Je kunt niet een beetje pijn doen zodat je zonder al te veel schuldgevoel van het vlees kunt genieten. Binnen deze context is er geen ‘ellende-light’.

Door de tijd heen verschijnen er steeds meer publicaties die inzicht geven over de complexiteit en belevingswereld van het dier. Het bewijs stapelt zich op. Het karakter van dieren wordt steeds beter in beeld gebracht. Hun gedragingen krijgen meer betekenis. We bevinden ons op een unieke plaats en tijd in de geschiedenis waar de meeste mensen de luxe hebben om een vrije, goed geïnformeerde, keuze te maken over wat we consumeren.

De agrarische sector van Nederland behoort tot de top van de wereld. Qua stikstof uitstoot, het jaarlijkse aantal geslachte dieren en hoeveelheid astmapatiënten behoren we trouwens ook tot de top. Sinds het begin van de 21ste eeuw zijn zowel de vogelgriep en Q-koorts in Nederland uitgebroken. Deze worden sindsdien gebagatelliseerd - net zoals het feit dat de nertsenfarms een bedreiging zijn in de ontwikkelingen rondom corona. Nog een reden waarom een geïnformeerd mens juist moet twijfelen aan onze omgang met dieren.

In 2019 zijn er in Nederland 2.123.300 runderen, 1.648.100 kalveren, 16.583.800 varkens, 566.500 schapen (inclusief lammeren), 173.500 geiten, 1.900 eenhoevingen, 604.568.300 vleeskuikens en 18.056.100 kippen geslacht. Voor vissen en zeevruchten wordt de hoeveelheid enkel in gewicht (ton) uitgedrukt…

Een transitie gaat geleidelijk. Daarbij is de kans klein dat daadwerkelijk iedereen veganist wordt. Met dat gezegd hebbende gebeurt er niets wanneer we ervan uit gaan dat de ander het op lost.

Kienen

Wanneer inhoudelijk gezien de aannemelijke vraagstukken gespendeerd zijn worden de hypothetische scenario’s ingezet. Plots wordt er verwacht dat een veganist expertise heeft op diverse gebieden. Lukraak afgevuurde vragen eisen dat je onder andere een cardioloog, antropoloog, bioloog en parttime geoloog bent.

Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer je als veganist op een onbewoond eiland belandt met alleen maar dieren? Hoe ga je dan overleven? Bingo! Heel wat veganisten hebben een spreekwoordelijke bingokaart bij zich. Geloof ze maar wanneer ze duidelijk maken dat een tegenargument vaker voorbijkomt. Misschien zegt dat ook iets over het argument, redenatie en motivatie achter de typische kritiek op veganisme. Het ongemak waardoor veel apologeten zich laten kennen.​De hunkering naar goedkeuring en tegelijkertijd het stellig ontkennen van conflicterende gedachtes. Afhankelijk van de sociale kringen waarin iemand zich bevindt is het toegeven van gebreken - simpelweg een aspect van het mens zijn - vaak not-done. Het voelt als (in)direct gevaar voor de band die we met ander hebben.

Sommige mensen ondergaan een lang traject van geleidelijke blootstelling aan het fenomeen van veganisme waaronder sociale interactie en de stellingen die in het geheugen blijven hangen. Ook hier spelen verschillende soorten media (en prominente vertegenwoordigers van het veganisme) een grote rol. Ondanks de ontkenning (wat zich vaak uit in tegenspraak en verontwaardiging) worden de opvattingen niet zomaar vergeten, vooral niet wanneer ze een emotionele lading hebben. Zo ontstaat er veel ophef bij vergelijkingen tussen verschillende soort leed.

Anderen zijn dan weer sneller geraakt van schokkende voorvallen zoals een ‘Cube of Truth’ die ze op straat treffen of films zoals Earthlings en Dominion. Ja, het betreft hier wel buitenlandse filmopnames. Dat zegt niets over de hoge standaarden die Nederland hanteert bij onder andere de slacht. “Het is hier goed geregeld” - Zo klinkt de mantra. Oftewel: Als wij, niet genadevol deze bak ellende voortzetten gebeurt het elders wel. Laten we vooral niet onszelf op de kaart zetten door middel van andere, innovatieve, sectoren. Laten we doorgaan met de huidige destructieve praktijken. In andere media is ‘Zondag met Lubach’ te danken voor de inmiddels meerdere items die gemaakt zijn over de bio-industrie, waardoor deze landelijk in opspraak raakt.

Tja, het is toch echt een kwestie van #samen. Samenwerking is de oplossing, een breder draagvlak creëren voor maatschappelijke bewegingen. Alleen door constante inspanning over een langdurige periode kan er voortgang geboekt worden. Voor een ongedurig persoon (zoals ik) klinkt dit misschien niet bepaald aanlokkelijk. Het is, denk ik, belangrijk om fouten te accepteren zodat we elkaar de hand kunnen reiken zonder naïef te zijn door een teveel aan optimisme en een obsessie met blijdschap.