Dyslexie en andere leermoeilijkheden - Hoofdinhoud
Maandag 23 november sprak ik in de Tweede Kamer over de jeugdzorg. Mijn bijdrage lees je hier. Ik sprak onder andere over het schandalige feit dat een groot deel van onze jeugd als functioneel analfabeet de schoolbankjes verlaat. Dat is een enorme handicap voor het leven. En bovendien is het te voorkomen. Ieder kind kan op basisniveau leren lezen en schrijven. De kennis hoe ze dat het beste leren is aanwezig, maar blijkbaar niet op elke school.
Tegelijkertijd ontploft het aantal kinderen met ‘dyslexie’. Veel van deze kinderen worden geholpen door commerciële bureaus die op zich goed werk verrichten. Ze doen wat scholen doen, of zouden moeten doen. Ze geven goede instructie en oefenen veel. Dat maakt ouders blij. De kinderen leren alsnog lezen en schrijven. En dat maakt ook scholen blij. Kinderen die niet vanzelf leren lezen krijgen hulp. En dat maakt zeker ook commerciële aanbieders van dyslexiezorg blij. Die worden lachend rijk.
Maar zo mooi is het allemaal niet. Lang niet alle kinderen met een dyslexieverklaring hebben inderdaad dyslexie. Ze hebben moeite met lezen en schrijven omdat ze dat nooit goed is aangeleerd. En als ze na de ‘behandeling’ op school niet blijven oefenen, dan leren ze het nooit. Sterker nog, dan leren ze het af. Natuurlijk, er zijn kinderen met een dermate groot leesprobleem dat we kunnen spreken van een handicap. Maar het overgrote deel is geen GGZ- maar een onderwijsprobleem.
Een dyslexie verklaring is zo verkregen. Desnoods koop je er een. Maar het heeft niet alleen maar voordelen. Een kind dat gelooft dat hij een handicap heeft gaat daar echt niet beter van lezen. Integendeel, zo’n stempel is enorm slecht voor je zelfvertrouwen en leraren stellen hun verwachtingen van je naar beneden toe bij. En als je niet uitkijkt wordt een dyslexie verklaring een excuus om niet goed te hoeven lezen en schrijven in plaats van een prikkel om extra je best te doen.
Gemeenten zijn op dit moment verantwoordelijk voor het verlenen van hulp aan kinderen met Ernstige Enkelvoudige Dyslexie. (EED). Een kind met EED heeft hele grote en hardnekkige leerachterstanden die niet verklaard kunnen worden door een andere ’handicap’. Van hardnekkige problematiek, ofwel didactische resistentie, kan worden gesproken als extra, planmatige en intensieve didactische maatregelen en remediёringsinspanningen nauwelijks leiden tot een verbetering van de lees-/spellingvaardigheid. Het probleem is dat die intensieve remedieringsinspanningen op school vaak niet bestaan. En dat gemeenten ‘dyslexie’ en EED nogal eens door elkaar halen en zo’n beetje alle ‘dyslexiezorg’ vergoeden.
Toen gemeenten verantwoordelijk werden voor de hulp aan kinderen met EED, ging men er vanuit dat het zou gaan om zo’n 6000 kinderen per jaar. Men kreeg daar volgens mij 45000000 euro voor. Wat mij betreft gaat dat geld naar het onderwijs. En worden zij verantwoordelijk voor het leren lezen en schrijven aan ieder kind. Hoe mooi zou het zijn wanneer scholen intensief werk zouden maken van goed lees en schrijf onderwijs. En dat samenwerkingsverbanden het op hun fatsoen zouden trekken om ieder kind fatsoenlijk te leren lezen en schrijven. De aanwezige kennis over wat werkt en wat niet werkt, zou tot in de haarvaten van het onderwijs aanwezig moeten zijn.
Het is ’wonderlijk’, maar op scholen waar men planmatig en structureel werk maakt van goed lees en schrijfonderwijs komt ‘dyslexie’ niet of nauwelijks voor. Dr. Kees Vernooy en Prof. Dr. Anna Bosman laten het keer op keer zien, in de basis kan ieder kind leren lezen en schrijven. Scholen waar het leesonderwijs niet op orde is kunnen expertise inhuren om het op orde te krijgen. Die expertise komt van partners die verstand hebben lees- en schrijfonderwijs en niet zozeer van vermeende GGZ problematiek. Voor de enkele leerling met echte EED is dan geld genoeg om een perfecte behandeling te betalen.
Maandag heb ik een motie ingediend. Leerproblemen horen bij het onderwijs en niet bij commerciële bureaus op kosten van de jeugdzorg. Een motie verandert de wereld niet. Maar het geeft wel een richting aan. Wat mij betreft gaat het geld dat gemeenten nu aan dyslexiezorg besteden naar het onderwijs. Maar wel met een verplichting. Het lees en schrijfonderwijs moet perfect op orde komen. Scholen zien zelf het beste welke kinderen alsnog buiten de boot vallen. Deze kinderen krijgen dan hulp van een echte specialist. Zo lossen we drie problemen op. Alle kinderen leren goed lezen en schrijven, kinderen met EED worden heel goed geholpen en aan commerciële bedrijven die schooltje spelen op kosten van de gemeente is geen behoefte meer.