Hoogvliegers, hoe belangrijk zijn ze voor de economie? - Hoofdinhoud

statement 08:00 - 21 november 2020

Op dinsdag 3 november ging de pilotenvakbond akkoord met de voorwaarden van het nieuwe steunpakket voor KLM ter waarde van 3,4 miljard euro. Deze steun bestaat voor 1 miljard uit een lening van de overheid en voor 2,4 miljard uit bankleningen. De overheid staat voor 90% van deze leningen garant.

Met deze steun krijgt KLM weer even ademruimte. KLM overeind houden is volgens minister Hoekstra (Financiën) van groot belang voor ons internationale netwerk, de economie en de werkgelegenheid. Alleen bij KLM werken al zo’n dertigduizend mensen. Naast deze belangen heeft de overheid ook een aandelenbelang in KLM, wanneer KLM failliet gaat is dit belang niets meer waard. Op basis van deze constateringen zal minister Hoekstra hebben geconstateerd dat het in de lucht houden van KLM minder kost dan het verlies bij faillissement.

De pilotenvakbond wilde aanvankelijk niet akkoord gaan met de eis van minister Hoekstra om tot het einde van de steunoperatie loon in te leveren. Dit zou komen omdat het niet duidelijk zou zijn geweest waarvoor precies getekend moest worden. Op dinsdag 3 november is tot opluchting van de werknemers en directie van KLM een akkoord getekend, de meeste van hen behouden voorlopig hun baan.

Nu de tweede golf coronabesmettingen door Nederland gaat kunnen we ons afvragen hoelang KLM nog steun nodig heeft. En daarnaast hoelang we KLM financieel kunnen en willen blijven steunen. Indien er een nieuwe steunronde nodig is zal de vraag weer opspelen of we weer zoveel geld moeten uitgeven aan KLM en of deze luchtvaartmaatschappij werkelijk zo belangrijk is voor de Nederlandse economie.

De waarde van KLM voor de economie betreft de goede bereikbaarheid van Nederland. Deze toegevoegde waarde wordt in de toekomst minder belangrijk. Door de coronacrisis hebben veel bedrijven ontdekt dat online vergaderen ook goed mogelijk is. Het zakelijk vliegverkeer zal daarom afnemen, zo verwachten grote Nederlandse bedrijven als Arcadis, Philips en PwC. Grote bedrijven zullen meer vergaderingen online houden om kosten te besparen maar ook om hun impact op het klimaat te verkleinen.

De afgelopen jaren is het aantal vluchten toegenomen, dit betreft vooral vakantieverkeer zo blijkt uit het jaarverslag van de Royal Schiphol Group. In 2010 en 2019 betrof het aandeel vakantiegangers respectievelijk 41% en 46% van het totaal aantal passagiers. In diezelfde periode betrof het aandeel zakelijke reizigers respectievelijk 33% en 32% van het totaal. Deze ontwikkeling legitimeert de oproep van omwonenden bij Schiphol om het aantal vluchten omlaag te brengen en de overlast te beperken. De overheid heeft met de omwonenden rekening gehouden bij het verstrekken van steun aan KLM. Een voorwaarde voor het verstrekken van het steunpakket is namelijk dat het aantal nachtvluchten moet worden teruggebracht.

Gezien de toegevoegde waarde voor de economie van KLM en Schiphol zou de overheid er ook aan kunnen denken om onderscheid te maken tussen zakelijke- en vakantievluchten. Bijvoorbeeld door het aantal zakelijke vluchten niet te limiteren maar het aantal vakantievluchten wel. Hier kan tegenin worden gebracht dat er geen onderscheid tussen zakelijke- en vakantievluchten gemaakt kan worden. Beide soorten passagiers vliegen immers in hetzelfde toestel naar dezelfde bestemming. Er zijn echter veel bestemmingen waar gezien het aandeel zakelijke reizigers minder op gevlogen kan worden. Denk bijvoorbeeld aan het vliegen van zeven in plaats van tien keer per dag naar Barcelona. Om het zakelijk verkeer niet te hinderen door minder capaciteit kan bijvoorbeeld dertig procent van de capaciteit in een vliegtuig gereserveerd worden voor zakelijke reizigers. Indien er twee maanden voor vertrek nog plaatsen beschikbaar zijn kunnen deze alsnog worden vrijgegeven. Hiermee wordt voorkomen dat door het terugbrengen van het aantal vluchten niet genoeg ruimte beschikbaar zou zijn voor zakelijke reizigers.

Samenvattend, door het verstrekken van financiële steun aan KLM wordt een bedrijf dat belangrijk is voor de Nederlandse economie overeind gehouden. Daarnaast wordt middels een voorwaarde in het steunpakket tegemoet gekomen aan omwonenden, het aantal nachtvluchten wordt teruggebracht. De overheid doet er goed aan om onderscheid te maken tussen zakelijke- en vakantiereizigers. Door het maken van dit onderscheid kan bij het terugbrengen van het aantal vluchten het zakelijk vliegverkeer worden ontzien. Door het toepassen van dit onderscheid krijgen KLM en Schiphol alle ruimte voor vluchten met groot belang voor de economie en wordt ook tegemoet gekomen aan de wensen van omwonenden voor het beperken van de overlast.

Dit artikel verscheen eerder bij CIP.