Column veganisme deel 1 - Hoofdinhoud

16-11-2020 geschreven door Frank Derks

Beleefd een stukje gebak afwijzen op een verjaardag, de uitdagingen wanneer je uit eten gaat, plotse gedachten waardoor je nog even checkt of dat ene drankje écht zonder dierlijke producten bereid is. Veganisme: Een symptoom van een identiteitloze millenial die naar houvast snakt? Een hype die draait om moreel superieur te zijn bij anderen? De perfectie validatie op social media?

‘Wat is veganisme? Veganisme is een levensstijl waarbij - voor zover praktisch haalbaar - wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere doeleinden’.

Zo wordt veganisme omschreven op de website van ‘Vegan Challenge’. Veganisme beslaat dus niet alleen voedsel, maar ook producten met dierlijke bestanddelen, of waar dierproeven aan te pas komen zoals cosmetica, (be)kleding en artikelen zoals snoep (bijenwax, varkensgelatine). Ook fenomenen zoals dierentuinen en circussen (waar dieren nog gebruikt worden) gaan tegen de beschreven principes in. Veganistisch leven hoeft niet duur te zijn. Al kunnen plantaardige varianten van dierlijke producten kunnen het kostenplaatje flink doen stijgen, peulvruchten zoals bonen en linzen zijn dan weer spotgoedkoop en zeer voedzaam. Menig recept transformeer je vrij makkelijk naar een veganistische variant. Zo maak je van vermeend probleem (door limitaties) juist een interessante uitdaging. Veganisme is niet aan leeftijd, herkomst, gender of nationaliteit gebonden. Het is een morele keuze. Het maakt je echter geen moreel persoon. Het is geen vrijstelling om jezelf een goed persoon te noemen of jezelf boven anderen te plaatsen.

Principes en opvattingen: het merendeel van de wereldbevolking is lactose intolerant. Ondertussen is de ‘schijf van vijf’ dan ook terecht aangepast. Calcium is nodig. Melk niet: Wat ooit de witte motor was is nu de drijfkracht achter een van de meest milieuvervuilende sectoren. Dat is een hele schok, vooral na het decennialang vol zaaien van de publieke ruimte met implicerende reclames en bijbehorende commercials. Jarenlang wordt melk door onder andere onze eigen maatschappij gezien als de onmisbare schakel in ons dieet. Waar halen de groeperingen die lactose intolerant zijn hun essentiële voedingsstoffen vandaan? Zo zijn in Azie zijn meeste mensen namelijk lactose intolerant.

Over Azië gesproken: In China worden elk jaar talloze honden geslacht. Bij rapportages van het Yulin feest kookt het bloed van de gemiddelde westerling. We zijn bekend met het ongenoegen van de medemens voor deze traditie. Vaak uiten we dit tijdens het avondeten, onder het genot van een stukje vlees. Meestal is dat een stukje varken, een dier wat alleen al qua intelligentie niet onder doet voor honden.

Intelligentie doet er kennelijk niet eens toe om te bepalen of een wezen ‘waardig’ genoeg is om een plek op deze wereld te hebben zonder het dier te ‘benutten’, zonder dat er aan verdient wordt, dat het leven overgeleverd is aan de genade van een begroting. Dit is de huidige consensus: De mensheid is het slimste dier ooit, wij domineren de planeet en daarom kunnen we doen wat we willen. Als we zo’n machtig en slim wezen zijn, waarom gebruiken we onze macht dan niet om de huidige praktijken te ontstijgen? Waarom stoppen wie niet met de systematische uitbuiting van dieren?

Dat dieren rechten hebben, of rechten krijgen, wil niet zeggen dat dit directe impact heeft op onze levens of maatschappij. Deze redenatie - het selectief buitenspel zetten van dierenrechten maar ook van bewegingen tegen seksisme en racisme, aangezien deze vormen van onderdrukking identiek zijn - komt voort uit een vooroordeel.

Slacht wat wij als gezelschapsdier, zoals traditie in China, en je bent een moordenaar. Het slachten van een koe is normaal. Als je ze beiden leed wil besparen ben je een extremist. Het kunstmatig in stand houden van de rechtvaardiging voor het consumeren van dierlijke producten is grotendeels te danken aan de goocheltruc die plaats vindt bij het verwerken van dierlijke producten. In de eerste instantie heb je een levend wezen - en plots is er kaas, een kledingstuk, of kipfilet: Het product. De kunsten van Hans Klok en Victor Mids zijn er niets bij. Het ontbreken van het tussenproces haalt elke vorm van realiteit en verantwoordelijkheid weg. Door het verhullen van de tussenstappen is de, naast de voor de hand liggende verafschuwing, de kans dat de connectie gemaakt wordt aanzienlijk kleiner.

De fronsende criticus heeft er baat bij om eens goed op intuïtie te letten, indien dit niet te zweverig is voor de exacte computaties waar de levenskeuzes van onze geliefde criticus op gebaseerd zijn. Tenzij het morele kompas stuk is hebben de meeste mensen die interactie hebben met dieren verdomd goed het besef dat wat ze in de ogen kijken meer is dan alleen een toekomstig product.

Alleen onze perceptie en interpretatie van de dingen veranderen. De dingen zelf niet. Daarom kunnen we invloed uitoefenen op wat er komen gaat. Ook het verloop van tijd veranderd niet: De frustrerende limitatie die tegelijkertijd ook rust geeft; langzaam maar zeker komt er verandering.