Bouwen aan een Europese gezondheidsunie: betere crisisparaatheid en -respons voor Europa

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op woensdag 11 november 2020.

Vandaag zet de Europese Commissie de eerste stappen om een Europese gezondheidsunie op te bouwen, zoals voorzitter Von der Leyen i in haar toespraak over de staat van de Unie aankondigde. De Commissie komt met een reeks voorstellen om het EU-kader voor de bescherming van de gezondheid te verstevigen en de rol van de belangrijkste EU-agentschappen op het gebied van crisisparaatheid en -respons te versterken. Om het gevecht tegen de COVID-19-pandemie en toekomstige noodsituaties op gezondheidsgebied beter aan te kunnen, is meer coördinatie op EU-niveau nodig. Op basis van de lessen die uit de huidige crisis worden getrokken, zullen de voorstellen van vandaag een grotere paraatheid en betere respons tijdens de huidige en toekomstige gezondheidscrises waarborgen.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen i: “Ons doel is de gezondheid van alle Europese burgers te beschermen. De coronaviruspandemie heeft duidelijk gemaakt dat er in de EU meer coördinatie nodig is, dat onze gezondheidszorgstelsels veerkrachtiger moeten worden en dat we ons beter op toekomstige crises moeten voorbereiden. De manier waarop we grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen aanpakken, is aan het veranderen. We beginnen nu te bouwen aan een Europese gezondheidsunie om in tijden van crisis burgers met hoogwaardige zorg te beschermen en de Unie en haar lidstaten in staat te stellen noodsituaties op gezondheidsgebied die voor heel Europa gevolgen hebben, te voorkomen en te beheersen.”

Margaritis Schinas i, vicevoorzitter voor de bevordering van onze Europese levenswijze: “Vandaag zetten we een zeer belangrijke stap naar een echte EU-gezondheidsunie. We versterken onze gemeenschappelijke crisisbeheersing om ons voor te bereiden op ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid en daarop te reageren. Onze EU-agentschappen moeten een steviger mandaat krijgen om de EU-burgers beter te beschermen. In het gevecht tegen de COVID-19-pandemie en toekomstige noodsituaties op gezondheidsgebied komen we alleen vooruit door meer coördinatie met doeltreffender hulpmiddelen op EU-niveau.”

Stella Kyriakides i, commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid: “Gezondheid is belangrijker dan ooit voor onze burgers. In tijden van crisis verwachten burgers terecht dat de EU een actievere rol speelt. Wij versterken vandaag de basis voor een EU die op het gebied van gezondheid veiliger, beter voorbereid en veerkrachtiger is . Dit is een belangrijke verandering voor ons vermogen om collectief te reageren. Bij de Europese gezondheidsunie gaat het er om dat we ons gezamenlijk op gemeenschappelijke bedreigingen van de gezondheid voorbereiden en deze gezamenlijk, als Unie, het hoofd bieden. We moeten dit doen om aan de verwachtingen van onze burgers te voldoen.”

De voorstellen van vandaag zijn gericht op het verbeteren van het bestaande rechtskader voor ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid, en op het versterken van de rol van de belangrijkste EU-agentschappen op het gebied van crisisparaatheid en ‑respons, namelijk het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) en het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA).

Een sterker EU-kader ter bescherming van de gezondheid

Om een robuuster mandaat te creëren voor coördinatie door de Commissie en de EU-agentschappen, stelt de Commissie vandaag een nieuwe verordening betreffende ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid voor. Dit nieuwe kader moet het volgende bieden:

  • versterkte paraatheid: met het oog op de vaststelling van plannen op nationaal niveau zal er op EU-niveau een gezondheidscrisis- en pandemieparaatheidsplan worden ontwikkeld en zullen in deze context aanbevelingen worden gedaan, in combinatie met uitgebreide, transparante kaders voor verslaglegging en controle. De opstelling van nationale plannen wordt ondersteund door het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en andere EU-agentschappen. De plannen worden gecontroleerd en gestresstest door de Commissie en de EU-agentschappen;
  • versterkt toezicht: op EU-niveau zal een versterkt, geïntegreerd bewakingssysteem worden opgezet, waarbij kunstmatige intelligentie en andere geavanceerde technologische middelen worden ingezet;
  • verbeterde gegevensrapportering: van de lidstaten wordt verlangd dat zij hun rapportage van indicatoren voor gezondheidszorgstelsels intensiveren (bv. beschikbaarheid van ziekenhuisbedden, capaciteit voor gespecialiseerde behandeling en intensieve zorg, aantal medisch opgeleide personeelsleden enz.);
  • de afkondiging van een noodsituatie in de EU leidt tot meer coördinatie en maakt de ontwikkeling, opslag en aanbesteding van crisisrelevante producten mogelijk.

Sterkere en beter functionerende EU-agentschappen

Sinds de uitbraak van de pandemie hebben het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en het Europees Geneesmiddelenbureau bij de werkzaamheden van de EU om COVID-19 aan te pakken in de voorste gelederen gestaan. Hieruit is echter gebleken dat beide agentschappen moeten worden versterkt en een steviger mandaat moeten krijgen om EU-burgers beter te beschermen en grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen beter aan te pakken.

Het mandaat van het ECDC zal worden versterkt zodat het de Commissie en de lidstaten op de volgende gebieden kan ondersteunen:

  • epidemiologische surveillance via geïntegreerde systemen die realtime surveillance mogelijk maken;
  • paraatheids- en responsplanning, verslaglegging en controle;
  • het geven van niet-bindende aanbevelingen en opties voor risicobeheer;
  • capaciteit om de EU-taskforce voor gezondheid te mobiliseren en in te zetten om de lokale respons in de lidstaten te ondersteunen;
  • opbouw van een netwerk van referentielaboratoria van de EU en een netwerk voor stoffen van menselijke oorsprong.

Het mandaat van het Europees Geneesmiddelenbureau zal worden versterkt, zodat het een op EU-niveau gecoördineerde respons op gezondheidscrises kan vergemakkelijken door:

  • het risico op tekorten aan kritieke geneesmiddelen en medische hulpmiddelen te monitoren en te beperken;
  • wetenschappelijk advies te geven over geneesmiddelen die mogelijk de ziekten die deze crises veroorzaken, kunnen behandelen, voorkomen of helpen diagnosticeren;
  • studies te coördineren om de doeltreffendheid en veiligheid van vaccins te controleren;
  • klinische proeven te coördineren.

De Commissie presenteert vandaag ook de belangrijkste elementen van de toekomstige autoriteit voor de respons op noodsituaties op volksgezondheidsgebied (HERA — Health Emergency Response Authority), die eind 2021 zal worden voorgesteld. Een dergelijke structuur zou een belangrijk nieuw element zijn om bij grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid een betere respons op EU-niveau te ondersteunen.

Nadere informatie

Website van de Europese gezondheidsunie

Vragen en antwoorden

Factsheet - Een Europese gezondheidsunie — samen gezondheidscrises aanpakken

Factsheet - Een Europese gezondheidsunie — de rol van agentschappen

Mededeling: Bouwen aan een Europese gezondheidsunie: paraatheid en veerkracht

Voorstel voor een verordening betreffende ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid

Voorstel tot uitbreiding van het mandaat van het Europees Geneesmiddelenbureau

Voorstel tot uitbreiding van het mandaat van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

EU-respons op het coronavirus

Overzicht van de respons van de Commissie

Toespraak over de staat van de Unie