Bulgaren zijn hun corruptie politieke elite zat

Met dank overgenomen van Partij van de Arbeid (PvdA) i, gepubliceerd op vrijdag 2 oktober 2020.

Al maanden gaan duizenden Bulgaren de straat op om te demonstreren tegen de Bulgaarse premier Borissov en openbaar aanklager Ivan Gechev. De reden? Het land wordt geplaagd door diepgewortelde corruptie en een hoogopgeleide bevolking die het land verlaat.

De banden tussen de georganiseerde misdaad en de politieke elite lijken wel voer voor een Netflix-serie. In juni dit jaar lekten foto’s uit van een slapende premier met op zijn nachtkastje een pistool. Ook waren er op de foto stapels van 500 eurobiljetten te zien en zelfs, jawel, goud.

Door de jaren heen zijn in Bulgarije meerdere schandalen rond Europese subsidies aan het licht gekomen.

Als de foto’s niet getrukeerd zijn, getuigen ze van de arrogantie van de huidige Bulgaarse machthebbers. Zoals ook het inzetten van het staatsapparaat in het bestrijden van de demonstranten. Nadat speelgoedketeneigenaar Marian Kole klaagde over het politieoptreden tijdens een van de demonstraties waar zijn 17-jarige zoon aanwezig was, werd zijn kantoor binnengevallen door een tiental belastingambtenaren. Het onderzoek naar zijn speelgoedketen zou al veel eerder gepland zijn - aldus de verklaring van de Bulgaarse belastingdienst.

Des te pijnlijker is het dat er veel Europese subsidie richting Bulgarije vloeit.

Door de jaren heen zijn in Bulgarije meerdere schandalen rond Europese subsidies aan het licht gekomen. New York Times schreef vorig jaar in een onderzoekartikel over de banden tussen Bulgaarse overheidsfunctionarissen en de grootste ontvangers van Europese landbouwgelden. Tel daarbij op een openbaar aanklager die wordt beschouwd als partijdig en ongeschikt en een politicus die een openbaar strand claimt als privébezit en er ontstaat een beeld van een EU-lidstaat waar een aantal basale democratische standaarden ontbreken. Des te pijnlijker is het dat er veel Europese subsidie richting Bulgarije vloeit. Geld dat, naar alle waarschijnlijkheid deels in de zakken van corrupte politici belandt, een vermoeden dat bevestigd werd toen de minister van landbouw in uitgelekte beelden boeren aanspoorde om vermeende zaken van fraude van EU-subsidie stil te houden.

De Europese reactie is tot dusver veel te mild.

De Europese reactie is tot dusver veel te mild. Het is tijd dat zowel Europese lidstaten als de Europese Commissie laat zien dat ze de kant kiezen van zij die opstaan voor democratie en rechtsstaat. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kwam deze week met een jaarlijks rechtsstaatrapport, dat alle lidstaten onder de loep neemt. Ook daarin werd gewezen op de rechtsstatelijke problemen in Bulgarije, en het is van belang dat acties volgen op de schendingen die in dit rapport naar voren komen.

Maar nog fundamenteler is de noodzaak van een rechtsstaatmechanisme, waarin de Commissie kan voorstellen te korten op Europese fondsen als er tekortkomingen in het functioneren van de rechtsstaat in een lidstaat worden vastgesteld. Het voorstel daarvoor werd in januari afgezwakt door de voorzitter van de Raad, en op 28 september kwam het Duits voorzitterschap met een nog zwakkere variant.

Te lang zijn kwesties als deze als ‘nationale aangelegenheid’ bestempeld.

Te lang zijn kwesties als deze als ‘nationale aangelegenheid’ bestempeld. Europese leiders willen elkaar, zo mogelijk, niet te veel in de weg zitten. Liever gebruiken ze hun politieke kapitaal om te onderhandelen over de hoogte van verschillende Europese fondsen. Maar het een kan niet zonder het ander. Als er niet wordt toegezien op de correcte besteding van het Europese geld, ondergraaft dat het vertrouwen van de Europese belastingbetaler, en daarmee het hele Europese project.

Zaak is nu dat het Europees Parlement voet bij stuk houdt en alleen instemt met een EU-begroting waarin de eerbiediging van de rechtsstaat stevig verankerd is.

Zaak is nu dat het Europees Parlement voet bij stuk houdt en alleen instemt met een EU-begroting waarin de eerbiediging van de rechtsstaat stevig verankerd is. Tot nu toe liepen soortgelijke initiatieven vast omdat regeringsleiders als Orban hun poot stijf hielden. Het is nu aan het Europees Parlement om niet aan dat soort chantage toe te geven. In de wetenschap dat juist dit soort leiders baat hebben bij Europees geld maar bovenal vanuit het besef dat er niet te marchanderen valt met Europese waarden.