Nu ook te lezen: Jesse en Sinan Çankaya in gesprek in de podcast Jesse&

Met dank overgenomen van GroenLinks (GL) i, gepubliceerd op donderdag 24 september 2020.

Hoe kun je je eigen identiteit bepalen als iedereen om je heen je constant etiketten opplakt? En hoe strijden we samen voor rechtvaardigheid? Jesse Klaver (fractievoorzitter GroenLinks) en Sinan Çankaya (Antropoloog en schrijver van het boek “Mijn ontelbare identiteiten”) gaan erover in gesprek. Hij is de vierde gast in Jesse&, de tweewekelijkse podcast waarin Jesse Klaver spreekt met gasten die hem fascineren. Over vaderschap, kapitalisme of de beste nachtclub van Roosendaal.

👉Luister de aflevering Jesse& Sahil Sinan Çankaya op Spotify

👉Luister de aflevering Jesse& Sahil Sinan Çankaya op Apple Podcasts

“Bedankt voor je boek, wat mooi, maar wil je mij nooit meer zo in verwarring brengen?” Begint Jesse lachend. “’Ik zie je in de regenton.’ Ik heb het gelijk doorgestuurd naar de beveiliging. Die man wil mij verzuipen! Wat bedoelde je daarmee?”

“ Die man wil mij verzuipen! ”

“Sinan antwoordt met een historische anekdote: “Diogenes was een Griekse filosoof. Hij wordt op een gegeven moment verbannen en verlaat zijn geboortestad. Hij gaat dan in een regenton wonen op een marktplein. Hij bevindt zich dus eigenlijk op een drempel. Niet binnen, maar ook niet buiten. Net buiten groepen, maar tegelijkertijd ook in de groep. Mij gaat het om het idee van leven op het randje”, vertelt Sinan. “Ik trek dat door naar migranten, Nederlanders met een migratie-achtergrond, zij bewandelen ook zo’n positie. Tegelijkertijd erbij en er niet bij.”

Jesse en Sinan beginnen het gesprek over Sinan’s nieuwe boek: ‘Mijn Ontelbare Identiteiten’.

“Mijn boek begint met een uitnodiging: ik word gevraagd om te komen spreken voor het veertigjarige jubileum van mijn oude middelbare school”, begint Sinan. “Ik twijfel of ik die uitnodiging moet accepteren. Eén reden is dat mijn oude geschiedenisleraar Nico Kost ook aanwezig zou zijn. Kost was de tweede man van de extreemrechtse centrumpartij. Toen ik daar nog op school zat vertelde hij mij dat er nooit, nooit, nooit iets van mij zou gaan worden. Hij zei ook dingen over mijn Turkse achtergrond. Wil ik die lezing wel geven? Ga ik dan ook vertellen over toen? Het verhaal staat niet op zichzelf. Er hebben ook andere incidenten plaatsgevonden.”

“ Hij vertelde mij dat er nooit, nooit, nooit iets van mij zou gaan worden. ”

Sinan vertelt hoe er voortdurend etiketten worden opgeplakt. Als hij schreef over de Turkse couppoging dan was hij een landverrader en een nep-Turk, en als hij kritisch was over Nederland een ‘Turk’. Niet eens nep-Nederlander, gewoon Turk.

Jesse: “Het klinkt grappig - als je praat hoor ik het Nijmeegse terug in hoe je het zegt. Maar het is heel ernstig. Als ik je boek lees, dan heb ik het gevoel dat het bijna onmogelijk wordt gemaakt in Nederland om meerdere identiteiten te hebben.”

Sinan bevestigt dit: “Als het aankomt op etniciteit, dan zou mijn antwoord zijn, ja, ja dat klopt.”

Het gesprek ontwikkelt zich naar de verantwoordelijkheid van politici. Sinan begint over het publieke debat en de rol van politici als politieke entrepreneurs.

“Politieke entrepreneurs?” vraagt Jesse.

“Politieke entrepreneurs in de zin dat politici grote definitiemacht hebben en op die manier ook etiketten opplakken, gesprekken bepalen en definiëren in het land”, legt Sinan uit. “Mensen bij de koffieautomaat op het werk hebben het over wat politici hebben gezegd. In die zin zijn de etiketten van politici belangrijker dan die van de slager om de hoek.”

Jesse: “Woorden doen ertoe. We maken nu van racisme en uitsluiting vaak een individueel probleem. Dat is ook mijn probleem met Rutte als hij zegt “je moet nooit opgeven”. Daar ben ik het mee eens, maar het is geen politieke strategie. Je legt hiermee de verantwoordelijkheid bij het individu. Ik wil het hebben over de verantwoordelijk van de politiek.”

En dan, serieuzer: “De politiek heeft de taak om een systeem dat mensen tegenhoudt te veranderen. Dat is waarom ik in de politiek zit.”

Rechts heeft vaak de neiging om groepen te definiëren. Wij tegen zij. Links heeft daar het idee van het individu tegenover gezet. “Niet heel sterk” vindt Jesse. Volgens Sinan maakt GroenLinks dezelfde fouten.

Sinan: “Ook GroenLinks heeft zich onvoldoende uitgesproken over die ontwikkelingen, en onvoldoende een krachtig verhaal weten neer te zetten waarin het idee van het collectief werd opgerekt. Een soort inclusief, progressief nationalisme. Waarin die dubbele loyaliteit gewoon probleemloos met elkaar kan samengaan. Maar nog breder gaat het ook om een heel duidelijke visie, perspectief. Een heel expliciete anti-racistische politiek."

“ Een heel expliciete anti-racistische politiek. ”

“Ik heb daar eerder een opiniestuk over geschreven”, zegt Sinan. “De opkomst van DENK. Het is niet mijn partij, maar als je een sobere analyse maakt dan heeft DENK gewoon een functie. Zij vertolken een sentiment en geluid dat in Nederland leeft onder mensen met een migratie-achtergrond.”

Jesse: “Ik vind het heel goed wat je zegt. Ik geloof in politiek waar je altijd kritisch kijkt naar wat er in de wereld gebeurt. Als je dat wilt doen moet je ook altijd kritisch naar jezelf kijken en openstaan voor alle anderen.” En dit geldt ook voor GroenLinks, voegt Jesse toe. “Het is niet dat we ons nooit hebben uitgesproken tegen haat, maar dat is niet genoeg. Er moet ook een alternatief zijn. Die inclusieve samenleving waar het daadwerkelijk gaat om wie je bent. Volgens mij is dat de kern. Hoe kun je dat bij elkaar brengen? Hoe zorg je ervoor dat we een groep zijn zonder dat we allemaal op elkaar hoeven te lijken?”

“Ik heb daar eerder een opiniestuk over geschreven”, zegt Sinan. “De opkomst van DENK. Het is niet mijn partij, maar als je een sobere analyse maakt dan heeft DENK gewoon een functie. Zij vertolken een sentiment en geluid dat in Nederland leeft onder mensen met een migratie-achtergrond.”

Jesse: “Ik vind het heel goed wat je zegt. Ik geloof in politiek waar je altijd kritisch kijkt naar wat er in de wereld gebeurt. Als je dat wilt doen moet je ook altijd kritisch naar jezelf kijken en openstaan voor alle anderen.” En dit geldt ook voor GroenLinks, voegt Jesse toe. “Het is niet dat we ons nooit hebben uitgesproken tegen haat, maar dat is niet genoeg. Er moet ook een alternatief zijn. Die inclusieve samenleving waar het daadwerkelijk gaat om wie je bent. Volgens mij is dat de kern. Hoe kun je dat bij elkaar brengen? Hoe zorg je ervoor dat we een groep zijn zonder dat we allemaal op elkaar hoeven te lijken?”

“ Hoe zorg je ervoor dat we een groep zijn zonder op elkaar te hoeven lijken? ”

Voor Jesse is de samenleving net een familie. Met neven waar je mee kunt zuipen, je oma en ouders. En vooral: de mensen in je familie kun je niet kiezen, net als de mensen in de samenleving.

Jesse: “En dan heb je een oom met heel rare denkbeelden, zwaar nationalistisch, god, komt hij weer met zijn gelul. Maar hij hoort er toch bij. En dat gevoel van ‘iedereen mag er zijn’. De verschillen moet je overbruggen. Daar zijn we nog niet in geslaagd. Dat zie ik als mijn opdracht. Maar als je heel streng zegt: ‘dat is nog niet gelukt’, word ik daar niet pessimistisch van.

Sinan vraagt aan Jesse of hij ooit heeft meegemaakt dat mensen hem niet als hellemaal Nederlands zagen. Ja, dat heeft Jesse meegemaakt, maar in zijn situatie was het makkelijk om het te negeren. Hij begrijpt dat dat niet voor iedereen even makkelijk is.

Sinan: “In mijn boek geef ik allemaal voorbeelden van verschillende situaties waarin een omgeving je een etiket opplakt. Tegelijkertijd werk ik toe naar een positie waarin ik zeg: maar wacht even, je kunt ook terugduwen. Je hebt ook manoeuvreerruimte. Ondanks die etikettering van je omgeving kun je weigeren om je te laten vermurwen tot die ene enkelvoudige identiteit. En blijf je ontelbare identiteiten omarmen. Dat formuleer ik dan als een verzetsdaad.”

“ Dat formuleer ik dan als een verzetsdaad. ”

Jesse vertelt over hoe mensen zijn Marokkaanse achtergrond gebruiken als reden om niet naar inhoud te luisteren. Hij nam deze mensen nooit zo serieus. Hij wist wie hij was. Maar dan wordt hij serieuzer.

“Pas toen ik mijn Marokkaanse familie leerde kennen, dacht ik: holy fuck. Dit gaat niet over mij. Dit gaat over hele volksstammen in Nederland die op deze manier worden benaderd. Groepen waarin iedere keer bij alles wat je doet je identiteit in twijfel wordt getrokken. Voor mij doet identiteit er misschien niet toe. Maar voor de rest van de wereld wel.

“Dit gaat over hele volksstammen in Nederland die op deze manier worden benaderd.”

Jesse neemt een afslag naar gastarbeiders. Volgens hem vindt rechts gastarbeiders hellemaal niet zo’n slecht idee, omdat ze gebruikt worden om de loonkosten te drukken.

Jesse: “Waar ik het mis vindt gaan: ik denk dat dit door links te lang ontkend is. Het heeft wel degelijk een effect op de arbeidsmarkt. Maar boos worden op gastarbeiders is geen oplossing. We moeten niet tegen de Polen en Bulgaren strijden. Maar samen met Polen en Bulgaren strijden voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden. Voor iedereen. Hoe verbind je die verschillende strijden met elkaar? Dat is iedere keer van belang.”

Jesse vertelt over een vrachtwagenchauffeur die altijd de schuld afschoof op de buitenlanders, maar toen een paar Bulgaren in de problemen kwamen wél de persoon was die ze hielp met eten en een slaapplek.

Jesse: “Hij nam het voor ze op. Voor mij is dat solidariteit. Mensen met elkaar verbinden in de strijd. Dat is waarom ik GroenLinkser ben. Dat is de kern van onze beweging. We proberen al die verschillende strijden met elkaar te verbinden. En niet mensen tegen elkaar op te zetten. Dat is de strategie van rechts en die moet je voortdurend doorbreken. En er niet intrappen.”

Jesse en Sinan hebben het over het laatste stuk in het boek. Sinan had net zijn speech gegeven op zijn oude school waarin hij terugblikte op zijn ervaringen met een racistische docent op de school. Drie dagen later kreeg hij een mail van een andere docent van de school.

Geachte heer Çankaya.

Afgelopen donderdag was ik aanwezig bij uw stuitende optreden op de viering van het veertigjarig jubileum van onze mooie school. Ik begrijp dat u in uw tijd op dit college gediscrimineerd en beledigd bent, of u gediscrimineerd en beledigd hebt gevoeld. Dat is uitermate triest.

Waar ik mij als oud docent aan dit college diep over schaam, is dat wij in die tijd niet in staat zijn geweest uw bij te brengen dat boven carrière, proefschrift, geld en macht iets anders staat, namelijk respect voor anderen, dat wil zeggen beschaving. Bovendien, als u werkelijk gediscrimineerd en beledigd bent, dan weet u als geen ander hoe erg dat is. U zou dus de eerste moeten zijn om dat zelf niet te doen.

Om een feestelijke viering te gebruiken om uw eigen frustraties tentoon te spreiden vind ik ongehoord.

Nogmaals, wij zijn wat u betreft zwaar tekortgeschoten.

Sinan: “Was getekend: Marieke Hond, meer dan dertig jaar verbonden geweest als docent.”

Jesse: “Deze mail zegt voor mij alles, dat het niet een probleem is van een rechtsextremistische docent, maar van mensen die jouw als probleem zien omdat jij het adresseert.”

“het is niet een probleem van een rechtsextremistische docent, maar van mensen die jouw als probleem zien omdat jij het adresseert.”

Jesse: “In mijn ogen is dit de mail die ze had moeten sturen: “Meneer Çankaya, ik vond het verschrikkelijk om dit te horen. In al die jaren ben ik mij hier nooit van bewust geweest. Wat erg dat we niet een veilige omgeving voor u hebben kunnen creëren waarin u heeft kunnen studeren, kunnen leren. Des te bijzonderder is het wat u nu allemaal heeft bereikt. Als u daar nog eens over wil praten ga ik graag met u in gesprek.”

Deze docent staat symbool voor een samenleving waarin we te makkelijk zeggen “Er zijn maar een aantal mensen die discrimineren’’.

“De vraag is: is de rest van onze samenleving zo ingericht dat als iemand gediscrimineerd wordt we het niet langer het probleem maken van dat individu, maar de verantwoordelijkheid naar ons toe trekken. Of je dat nou doet als politicus in de wetgeving, of als docent bij het creëren van een veilige omgeving.”

👉Luister de aflevering Jesse& Sahil Sinan Çankaya op Spotify

👉Luister de aflevering Jesse& Sahil Sinan Çankaya op Apple Podcasts

Wil je op de hoogte blijven van onze plannen? Schrijf je hier in voor mails van GroenLinks en Jesse Klaver

Gegevens

E-mailadres

Wil je weten hoe GroenLinks je persoonsgegevens verwerkt? Bekijk dan onze privacyverklaring.

Hou me op de hoogte

Deel dit op social media

Deel op social media

Deel op social media

Deel op social media

Deel op social media