Stil - Hoofdinhoud
Het is ongewoon stil. Als ik de Hoge Berg opwandel, hoor ik alleen de zee, de wind, en mijn eigen gedachten. Terwijl het eiland baadt in de lentezon, is er niemand om die zonnestralen op te vangen. Een wandeling door de duinen en langs het strand is ongewone ervaring; de wandelaar als eenzame gast van de uitgestrekte natuur.
Al 75 jaar zijn we gewend aan, en verwend met, de vrijheid om vakantie te vieren, familie te bezoeken, een biertje te drinken op het terras. En voor het eerst in 75 jaar ervaren we hoe het is deze vrijheid te moeten missen. Voor het eerst in mijn leven blijkt die vrijheid niet vanzelfsprekend. Maar hoe deze crisis ons ook pijn doet en hoe het mensen, gezinnen en bedrijven raakt, we hebben nog steeds onze andere vrijheden. En ook die zijn niet vanzelfsprekend. Daarom herdenken we.
Voor het eerst in mijn leven blijkt die vrijheid niet vanzelfsprekend.
75 jaar geleden, was het niet stil op Texel. De oorlog was niet afgelopen. Hoewel de vrede al was getekend, werden de wapenen op Texel niet neergelegd. Een maand eerder had het 822e Georgische bataljon, gevormd door krijgsgevangenen uit de Sovjet-Unie, de moed gevat om in opstand te komen tegen de bezetter. Ze slaagden er helaas niet in om het eiland te bevrijden, en de Duitsers stuurden 800 extra soldaten om de opstand neer te slaan. De opstand kostte het leven aan 120 Texelaars, 565 Georgiërs, en 812 Duitsers. Pas op 20 mei arriveerden de Canadezen om ‘Europa’s laatste slagveld’ te bevrijden. Nog ieder jaar brengt een aantal Georgiërs een bezoek aan de Sovjetbegraafplaats Loladze op de Hoge Berg. Wat de oorlogsgeschiedenis van Texel laat zien zijn de onmogelijke keuzes waarvoor mensen in oorlogsomstandigheden worden geplaatst. En hoe de wil om te overleven anderen het leven kan kosten.
Wie ouder is dan 75 jaar, zal zich herinneren dat ook andere vrijheden niet vanzelfsprekend zijn. Gelukkig, ben je nu vrij om verliefd te worden op jongens én op meisjes. Om de Bijbel, de Koran, en de Thora te lezen. In maart volgend jaar mag je kiezen uit meer dan twintig onafhankelijke politieke partijen. Journalisten leveren dagelijks stevige kritiek op regering en oppositie. Kunstenaars volgen hun hart, in plaats van bevelen.
Wie ouder is dan 75 jaar, zal zich herinneren dat ook andere vrijheden niet vanzelfsprekend zijn.
We moeten elke dag opnieuw vechten voor deze vrijheden. Met overtuigingskracht en verbeelding, in plaats van wapens. Antisemitisme neemt toe. Complotdenkers misbruiken de Corona-crisis voor hun antisemitische agenda, en geven Joden de schuld van de uitbraak. Overal ter wereld grijpen nationalistische leiders het virus aan om minderheden te onderdrukken. Dichterbij huis wordt de rechtsstaat langzaam ontmanteld.
De premier van Hongarije regeert per decreet. In Polen kunnen rechters worden bestraft, als hun uitspraken het gezag zouden schaden. In Nederland is het geloof in Europese samenwerking aan erosie onderhevig, terwijl het al 75 jaar vrijheid en vrede oplevert.
We leven in een vrij, welvarend en democratisch land. Maar we moeten waakzaam blijven om dit zo te houden. Zeker nu haat en uitsluiting de kop opsteken in de wereld. Ik vind dat we ook nu niet mogen wegkijken. En vrijheid heeft zekerheid nodig. De zekerheid van een kind dat nu thuis les moet volgen van een laptop die werkt en de zekerheid dat je morgen je rekeningen kunt betalen. Ik zie een grote samenhorigheid om daar juist nu voor te zorgen.
Vrijheid heeft zekerheid nodig.
Ik denk dat het geen grootse daden hoeven te zijn. Ik geloof wel dat we samen in ons land de moed hebben voor kleine daden. Door om te zien naar elkaar. Door onze nieuwe buurtgenoten welkom te heten. Door op te komen voor elkaars vrijheden. Om ons te verweren tegen uitsluiting.
Ik merk zelf dat juist in deze crisis de verleiding groot is om ons op onszelf te richten en onze eigen zorgen. Ja, het is stil om ons heen. We houden 1,5 meter afstand van elkaar. We zitten thuis. Bedrijven op het eiland dragen de zwaarste crisis die we ons kunnen voorstellen. Juist nu moeten we dat samen dragen. Want ik geloof dat fysieke afstand niet betekent dat we niet verbonden zijn. Ook dit jaar herdenken we samen op 4 mei hoe bijzonder het is dat we stil kunnen en mogen zijn. En hoe stil het ook is. We houden elkaar in gedachten vast en laten elkaar niet vallen.
Want ik geloof dat fysieke afstand niet betekent dat we niet verbonden zijn.
Het is ongewoon stil. Als ik de Hoge Berg weer afloop op weg naar Den Burg zie ik een eiland dat ondanks de stilte, ondanks de fysieke afstand, meer dan ooit verbonden is met haar geschiedenis en meer dan ooit verbonden is met elkaar.