Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35450 IX - Wijziging begroting Financiën en Nationale Schuld 2020 (Voorjaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	28-04-2020
Publicatie­datum	29-04-2020
Nummer	KST35450IX2
Kenmerk	35450 IX, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2019

2020

35 450 IX

Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

Ontvangen 29 april 2020

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2020 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. 

  de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB);

• 2. 

  de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting voorzien (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Financiën,

W.B. Hoekstra

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de begroting 2020 van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA).

Hoofdstuk 2 gaat allereerst in op de inspanningen van het ministerie van Financiën die erop gericht zijn de Belastingdienst op orde te krijgen en de budgettaire gevolgen daarvan die in de voorliggende eerste suppletoire begroting worden verwerkt. Vervolgens zijn de overzichten met de belangrijkste mutaties opgenomen in paragraaf 2.1 (voor artikel 1 t/m 10 van IXB) en in paragraaf 2.2 (voor artikel 11 en 12 van IXA). In paragraaf 2.3 zijn de COVID-19 gerelateerde uitgaven opgenomen voor artikel 1 t/m 10 van IXB en voor artikel 11 en 12 van IXA.

Hoofdstuk 3 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties 1e suppletoire begroting» gegeven. Hierbij worden per artikel de mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen in onderstaande staffel conform de Rijksbegrotingsvoorschriften toegelicht. Hierdoor kan de som van de toegelichte mutaties afwijken van de totale mutatie op het artikel.

Beleidsmatige mutaties zijn het gevolg van nieuw beleid waar een beslissing aan ten grondslag ligt. Technische mutaties zijn het gevolg van bestaand beleid (bijvoorbeeld overboekingen en ramingsbijstellingen).

De Belastingdienst is samen met andere uitvoeringsorganisaties een belangrijk gezicht van de overheid voor burgers en bedrijven. Door opgestapelde ambities, lastige uitvoerbaarheid van complexe wetgeving, verouderde en weerbarstige ICT-systemen en toenames in aantallen burgers en bedrijven staat de Belastingdienst onder druk. Hierbij is door de ontwikkelingen rond de kinderopvangtoeslag het vertrouwen in de dienst geschaad. Er is dan ook veel werk te verzetten bij de Belastingdienst, zodat de dienstverlening aan burgers en bedrijven weer op een passend niveau kan worden gebracht (zie de Kamerbrief «Aanpak problemen Belastingdienst, Douane en Toeslagen» van 27 februari¹).

Daarom heeft het kabinet besloten om de onderdelen Douane en Toeslagen te ontvlechten van de Belastingdienst en twee staatssecretarissen aan te stellen om de besturing van de Belastingdienst te versterken (zie de Kamerbrief «Versterking besturing Belastingdienst» van 11 januari²). We willen een Belastingdienst die betrouwbaar, benaderbaar en behulpzaam is. De Belastingdienst moet daarom vertrouwen herwinnen en schade herstellen, de dienstverlening naar het hogere gewenste niveau brengen, de capaciteit in lijn brengen met het gevraagde werk en de ICT-systemen vernieuwen. Hiernaast moeten nieuwe incidenten zoveel mogelijk worden voorkomen door de management- en stuurinformatie op orde te brengen. De nabije toekomst van de Belastingdienst zal derhalve in het teken staan van 'herstellen, verbeteren en borgen stabiliteit'.

Het weer op orde krijgen van de Belastingdienst, heeft budgettaire consequenties, die op te splitsen zijn in de volgende onderdelen:

• A. 

  Compensatie ouders:

Zoals aangegeven in de 'Kabinetsreactie op het eindrapport van de Advies commissie Uitvoering Toeslagen, het rapport van de ADR en het Zwartboek³' van 13 maart, worden middelen beschikbaar gesteld om de gevolgen van een onredelijk hard toeslagenstelsel zo veel mogelijk te repareren. Dit betreft cumulatief over de jaren 2020, 2021 en 2022 € 390 mln. voor compensatie aan ouders en cumulatief € 110 mln. voor de uitvoeringskosten ervan door Toeslagen.

• B. 

  Belastingdienst op orde:

Dit betreft drie actielijnen voor het herstellen, verbeteren en borgen om de Belastingdienst op orde te krijgen.

• 1. 

  Herstellen toeslagen - herstellen wat fout ging, zorgen dat dat in de toekomst niet meer kan gebeuren en alternatieven voorbereiden. Betreft een herziening van de uitvoeringsprocessen voor Toeslagen, waarbij bereikbaarheid, behulpzaamheid en betrouwbaarheid de nieuwe norm worden. Daarnaast zijn de kosten voor de ontvlechting van de Belastingdienst hierin opgenomen.

• 2. 

  Verbeteren dienstverlening - burgers en bedrijven moeten op de dienstverlening van de Belastingdienst kunnen vertrouwen. Dit betreft een impuls voor de bereikbaarheid en klantgerichtheid van de Belastingtelefoon en tijdige afhandeling van bezwaren en aangiften voor Erf- en Schenkbelasting. Daarnaast wordt gestart met een cultuurtraject binnen de Belastingdienst.

• 3. 

  Borgen stabiliteit cruciale processen - nieuwe problemen moeten worden voorkomen door de druk op cruciale onderdelen van de Belastingdienst te verlagen en de uitvoeringscapaciteit op een gelijk niveau te houden. Dit geldt met name voor de belastinginning en de ICT-dienstverlening.

De budgettaire gevolgen die samenhangen met bovengenoemde inspanningen om de Belastingdienst op orde te brengen zijn verwerkt in deze suppletoire begroting en worden nader toegelicht in de bijbehorende begrotingsartikelen in hoofdstuk 3; artikel 1, 8, 9 en 10.

2.1 Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties IXB

In onderstaande tabel worden de belangrijkste uitgavenmutaties weergegeven op de financiële instrumenten van de verschillende begrotingsartikelen.

Toelichting

• 1. 

  Inhuur externen, 2. Eigen personeel: ten behoeve van de hierboven genoemde lijnen van herstellen, verbeteren en borgen stabiliteit bij de Belastingdienst (inclusief Douane en Toeslagen) worden extra middelen gereserveerd voor eigen personeel ( + € 73,9 mln.) en voor extra inzet van externe inhuur (+ € 170,7 mln.). Het (externe) personeel wordt onder andere ingezet voor de herstelorganisatie Toeslagen en de structurele versteviging en verbetering van de uitvoering van Toeslagen (ca. € 60 mln.), voor verbetering van de bereikbaarheid en klantgerichtheid van de Belastingte-lefoon (ca. € 20 mln.), het verbeteren van de bezwaarafhandeling bij Particulieren en MKB (ca. € 20 mln.), het versterken van het beheer en onderhoud van de ICT-systemen, de vraag naar ICT-projecten die volgen uit Belastingwetgeving (bijv. op terrein vennootschapsbelasting) of Europese wetgeving zodat betrouwbare informatievoorziening van de IV-organisatie wordt geborgd (ca. € 80 mln.) en het op orde houden van de belastinginning en -invordering (ca. € 12 mln.). Voor de aanloopkosten (externe inhuur) van de implementatie van de nieuwe EU-richtlijn btw e-commerce worden extra middelen beschikbaar gesteld (€ 13 mln.). Tot slot zijn er meerjarig middelen vanuit de Aanvullende Post voor Beheerst vernieuwen overgeheveld naar de begroting van de Belastingdienst (ca. € 20 mln. voor personele uitgaven in 2020). Hier ligt een vijftal bestedingsplannen aan ten grondslag met de volgende thema's: vernieuwing (bedoeld ter vervanging van verouderde of handmatige processen ten behoeve van medewerkers, burgers en bedrijven), cultuur, versterken bedrijfsvoeringssystemen en versterken managementinformatie en risicomanagement. Bovengenoemde mutaties maken onderdeel uit van "Belastingdienst op orde". De overige mutaties die leiden tot een stijging van het budget voor personele uitgaven bevatten overboekingen en herschikkingen. Het extra bedrag aan externe inhuur in 2020 is relatief groot ten opzichte van de additionele middelen voor eigen personeel. Dit heeft te maken met het grote aandeel van externe inhuur voor ICT. Dit betreft in belangrijke mate het continueren van de reeds aanwezige externe ICT-inhuur en met het streven om op korte termijn snel substantiële capaciteitsuitbreiding te kunnen realiseren bij de betreffende voornoemde dienstonderdelen. De Belastingdienst blijft inzetten op het, waar mogelijk, reduceren van de externe inhuur en het vergroten van de (relatieve) omvang van eigen personeel. Meerjarig dalen daarom de geraamde uitgaven voor externe inhuur.

• 3. 

  ICT opdrachten: dit betreft voornamelijk een ophoging van de middelen voor de IV-organisatie (+ € 22,6 mln.). Processen worden steeds meer afhankelijk van ICT dienstverlening waardoor meer netwerk en opslagcapaciteit nodig is. Daarnaast is er sprake van prijsstijgingen bij leveranciers die sterker stijgen dan de prijsbijstelling die de Belastingdienst ontvangt. Tot slot zijn de afgelopen jaren de middelen niet toereikend geweest om tijdig de benodigde materiële investeringen te doen voor gelijkmatige vervanging. Met deze middelen wordt toegewerkt naar een betere planning van doorontwikkeling en tijdige vervanging, het zogenaamde Lifecycle management. De extra middelen voor de IV-organisatie maken onderdeel uit van "Belastingdienst op orde". Daarnaast vindt er een correctie plaats voor ICT opdrachten die abusievelijk begroot stonden als apparaat (+ € 10,0 mln.).

• 4. 

  Bijdrage Logius: de raming op de bijdrage Logius wordt neerwaarts bijgesteld (- € 22,7 mln.), omdat betaling van het eerste kwartaal aan Logius in 2019 heeft plaatsgevonden.

• 5. 

  Bijdrage SSO's: als gevolg van de stijging van bovengenoemde personele capaciteit stijgen de overheadkosten, zoals huisvesting, kantoorautomatisering en reis- opleidingskosten (+ € 30 mln.). Deze mutatie maakt onderdeel uit van "Belastingdienst op orde". Daarnaast vindt er een correctie plaats op uitgaven aan SSO's die abusievelijk als overige materiële uitgaven begroot stonden (+ € 15 mln.).

• 6. 

  Begrotingsreserve EKV: tot 2020 werden de toevoegingen aan en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve EKV gesaldeerd begroot. Vanaf de eerste suppletoire begroting 2020 en verder worden de toevoegingen aan de begrotingsreserve als uitgaven weergegeven en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve als ontvangsten. De raming van de toevoeging aan de begrotingsreserve is gelijk aan de raming van de premieontvangsten (+ € 70,2 mln.). Het toevoegen van de premieontvangsten aan de begrotingsreserve is een uitgave voor de Financiënbegroting.

7 Programma onvoorzien: hier worden middelen gereserveerd voor «Belastingdienst op orde» (zie begin van dit hoofdstuk): er worden middelen toegevoegd voor de compensatie van ouders (+ € 390 mln. waarvan + € 200 mln. in 2020) en voor de transitie en structurele versterking van de Belastingdienst, Toeslagen, Douane en Kerndepartement (+ € 10,1 mln. in 2020 en structureel + € 20 mln.). Ook worden resterende middelen op de Aanvullende Post voor Beheerst vernieuwen overgeheveld naar de Financiënbegroting en met een kasschuif in het gewenste ritme gezet (€ -15,9 mln. in 2020). Dekking van de uitvoeringskosten van fiscale maatregelen uit het Belastingplan 2019 en 2020 worden overgeheveld naar artikel 1 (- € 5,7 mln.) en een deel van de resterende reservering wordt verschoven van 2020 naar latere jaren

(- € 7 mln.). Daarnaast wordt het resterende budget voor de opstartkosten van Invest NL en Invest Internationaal overgeboekt naar artikel 3 (Financieringsactiviteiten publiek-private sector; - € 5 mln.).

• 8. 

  Loonbijstelling: de loonbijstelling tranche 2020 wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting (+ € 95,2 mln.).

In onderstaande tabel worden de belangrijkste ontvangstenmutaties weergegeven.

Toelichting

• 1. 

  Belasting - en invorderingsrente: bij de belasting- en invorderingsrente wordt een structurele ramingsbijstelling verwerkt van de BIR-ontvangsten. Dit wordt met name veroorzaakt door de stijging in de afgelopen jaren van het aantal (belastingplichtige) bedrijven en burgers. Dit heeft positieve gevolgen voor de belastingbasis en daarmee de grondslag voor de meerjarige BIR-raming. Ook is sprake van gewijzigde verdeelsleutels van de BIR, waardoor bij de renteontvangsten de verhouding tussen het belasting- en het premiedeel verschuift ten faveure van eerstgenoemde. Als gevolg hiervan wordt een structurele ramingsbijstelling op artikel 1 doorgevoerd (+ € 115,0 mln. in 2020).

• 2. 

  Dividend staatsdeelnemingen: vanwege de (voorziene) impact van de COVID-19 crisis op de staatsdeelnemingen worden de dividendra-mingen naar beneden bijgesteld (- € 230,0 mln.).

• 3. 

  Winstafdracht DNB: de hogere winstafdracht van De Nederlandsche Bank (+ € 375,0 mln.) is het gevolg van wijzigingen in het monetaire beleid. Hieronder valt onder andere het opkoopprogramma van de ECB, waarin extra staats- en bedrijfsobligaties beschikbaar zijn gekomen en de ontwikkeling in de rentecurve, waardoor DNB in 2019 een lagere voorziening voor het renterisico aan diende te houden en er in 2020 een deel van de voorziening is vrijgevallen.

• 4. 

  Begrotingsreserve EKV: zoals toegelicht onder punt 6 van de belangrijkste mutaties op de uitgaven, worden de toevoegingen aan en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve EKV niet langer gesaldeerd begroot. De geraamde onttrekking uit de begrotingsreserve is gelijk aan de geraamde uitvoeringskosten van Atradius, schades die definitief worden afgeschreven en overige kosten (+ € 20,2 mln.). Een onttrekking uit de begrotingsreserve is een ontvangst voor de Financiënbegroting.

2.2 Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties IXA

In onderstaande tabel worden de belangrijkste uitgavenmutaties weergegeven.

Toelichting

• 1. 

  Rente vaste schuld: de rentelasten vallen in 2020 naar verwachting lager uit. Bij de uitgifte van nieuwe schuld worden de rentetarieven vastgelegd tegen het dan geldende rentetarief. De rentetarieven zijn lager dan eerder geraamd. Hierdoor ontstaat een meevaller (- € 31 mln.).

• 2. 

  Aflossing vaste schuld:de aflossingen op de vaste schuld worden bepaald door de uitgifte van leningen in het verleden en zijn afhankelijk van de looptijd van de diverse leningen. Uit cashmanagement overwegingen is eind 2019 een deel van de staatsobligaties met een aflosdatum in 2020 vervroegd afgelost. Hierdoor is de totale omvang van de aflossingen van de vaste schuld in 2020 gedaald (- € 185 mln.).

In onderstaande tabel worden de belangrijkste ontvangstenmutaties weergegeven.

Toelichting

• 1. 

  Uitgifte vaste schuld: de raming voor de uitgifte van vaste schuld is bijgesteld op basis van het financieringsplan voor 2020 (- € 4.955 mln.) en als gevolg van de vervroegde aflossingen van schuld die eind 2019 zijn gedaan (- € 185 mln.).

• 2. 

  Mutatie vlottende schuld: de mutatie vlottende schuld wijzigt met name als gevolg van het verwerken van het financieringsplan voor 2020 waarin een verschuiving heeft plaatsgevonden van lange naar korte financiering.

• 3. 

  Ontvangen aflossingen: op basis van de actuele realisaties wordt verwacht dat de aflossingen op leningen, die door de Agentschappen en RWT's zijn afgesloten, lager uitkomen dan eerder geraamd (- € 35 mln).

• 4. 

  Mutaties in rekening-courant en deposito's: uit een actualisatie van de raming van uitgaven en inkomsten van sociale fondsen blijkt dat deze fondsen naar verwachting meer geld storten in de schatkist. Dit betekent dat de geraamde mutatie in het saldo op de rekening-couranten en deposito's stijgt (+ € 308 mln.).

2.3 Overzicht COVID-19 gerelateerde uitgaven- en ontvangstenmutaties IXB

In onderstaande tabel worden de COVID-19 gerelateerde uitgaven en ontvangsten weergegeven per begrotingshoofdstuk. Deze zijn toegelicht in de incidentele suppletoire begrotingen van het ministerie van Financiën. In onderstaande tabel zijn bijbehorende kamerstukken opgenomen voor verdere toelichting.

In deze eerste suppletoire begroting zijn nog geen COVID-19 maatregelen van de internationale instellingen verwerkt. Op dit moment vindt nadere (technische) uitwerking en overleg hierover plaats. Na definitieve besluitvorming op internationaal niveau, wat onder voorbehoud zal zijn van nationale parlementaire goedkeuring, zullen de budgettaire gevolgen aan uw Kamer middels een ISB ter goedkeuring worden voorgelegd.

3 Uitgebreide toelichting op mutaties met een tabel per begrotingsartikel

Dit hoofdstuk bevat de uitgebreide toelichting met een tabel «budgettaire gevolgen van beleid» per begrotingsartikel van begroting IX. Bij deze tabellen wordt een toelichting op de «mutaties 1e suppletoire begroting» gegeven. Hierbij worden tenminste de mutaties op instrumentniveau groter of gelijk aan eerder genoemde staffel toegelicht (zie Leeswijzer).

De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als technisch (bijvoorbeeld overboekingen en ramingbijstellingen) van aard zijn.

3.1 De beleidsartikelen (Ministerie van Financiën IXB)

Artikel 1 Belastingen

Budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel 1 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Ontwerp- amende-    begroting    Mutaties 1e Stand 1e

begroting menten en    2020    suppletoire suppletoire Mutatie Mutatie Mutatie Mutatie

2.944.639    - 18.000    2.926.639    316.663    3.243.302    504.680    230.265    256.995    234.720

Uitgaven (1) + (2)

Ontvangsten (3) + (4)    156.444.315    - 240.005    156.204.310    - 361.518    155.842.792    233.940    236.538    234.474    234.474

Toelichting

Verplichtingen

Verplichting (+ € 339,5 mln.)

De ophoging van de verplichtingen hangt grotendeels samen met de ophoging van de uitgaven. Voor de toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij de uitgaven.

Uitgaven (+ € 316,7 mln.)

Opdrachten (+ € 38,0 mln.)

Dit betreft met name mutaties bij ICT opdrachten (+ € 40,9 mln.). De belangrijkste daarbij zijn:

• - 

  Een ophoging van de middelen voor de IV-organisatie (€ 22,6 mln.) om het gegeven dat processen steeds meer afhankelijk worden van ICT dienstverlening waardoor meer netwerk en opslagcapaciteit nodig is.

Daarnaast is er sprake van prijsstijgingen bij leveranciers die sterker stijgen dan de prijsbijstelling die de Belastingdienst ontvangt. Tot slot zijn de afgelopen jaren de middelen niet toereikend geweest om tijdig de benodigde materiële investeringen te doen voor gelijkmatige vervanging. Met deze middelen wordt toegewerkt naar een betere planning van doorontwikkeling en tijdige vervanging, het zogenaamde Lifecycle management. De mutatie maakt onderdeel uit van "Belastingdienst op orde".

• - 

  Hogere kosten voor telefoniecontracten om de bereikbaarheid van de Belastingtelefoon te vergroten (+ € 4,0 mln.). Deze mutatie maakt onderdeel uit van "Belastingdienst op orde".

• - 

  Een correctie voor ICT opdrachten die abusievelijk begroot stonden als apparaat (+ € 10,0 mln.).

Bijdrage agentschappen (- €19,7 mln.)

De raming op de bijdrage Logius wordt neerwaarts bijgesteld, omdat betaling van het eerste kwartaal aan Logius in 2019 heeft plaatsgevonden(-€ 22,7 mln.). Daarnaast stonden de uitgaven aan het agentschap Dienst Publiek en Communicatie (DPC) abusievelijk begroot als overige opdracht. Deze uitgaven zijn overgeheveld naar het juiste financiële instrument; bijdragen aan overige agentschappen (+ € 3 mln.).

Rente (+ 15,0 mln.)

Bij de belasting- en invorderingsrente (BIR) wordt een autonome tegenvaller verwacht als gevolg van hogere belastingteruggaven waarover rente moet worden betaald en gewijzigde verdeelsleutels van de BIR, waardoor bij de rente-uitgaven de verhouding tussen het belasting- en het premiedeel verschuift ten nadele van eerstgenoemde.

Personele uitgaven (+ €245,7 mln.)

• - 

  Zoals in hoofdstuk 2 «Belastingdienst op orde» aangegeven, zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de structurele versteviging en verbetering van de uitvoering van Toeslagen, voor de herstelorganisatie Toeslagen en voor het structureel verbeteren van de dienstverlening en borgen van de stabiliteit van cruciale processen van de Belastingdienst. Hiertoe wordt budget toegevoegd aan eigen personeel (€ 73,9 mln.) en voor extra inzet van externe inhuur (€ 170,7 mln.).

• - 

  Naast Toeslagen (ca. € 60 mln.) wordt dit (extern) personeel ingezet voor verbetering van de bereikbaarheid en klantgerichtheid van de Belastingtelefoon (ca. € 20 mln.), het verbeteren van de bezwaarafhandeling bij Particulieren en MKB (ca. € 20 mln.), het versterken van het beheer en onderhoud van de ICT-systemen, de vraag naar ICT-projecten die volgen uit Belastingwetgeving (bijvoorbeeld op terrein van vennootschapsbelasting) of Europese wetgeving zodat betrouwbare informatievoorziening van de IV-organisatie wordt geborgd (ca. € 80 mln.) en het op orde houden van de belastinginning en -invordering (ca. € 12 mln.). Voor de aanloopkosten (externe inhuur) van de implementatie van de nieuwe EU-richtlijn btw e-commerce worden extra middelen beschikbaar gesteld (€ 13 mln.).

• - 

  Tot slot zijn er meerjarig middelen vanuit de Aanvullende Post voor Beheerst vernieuwen overgeheveld naar de begroting van de Belastingdienst (ca. € 20 mln. voor personele uitgaven in 2020). Hier ligt een vijftal bestedingsplannen aan ten grondslag met de volgende thema's: vernieuwing (bedoeld ter vervanging van verouderde of handmatige processen ten behoeve van medewerkers, burgers en bedrijven), cultuur, versterken bedrijfsvoeringssystemen en versterken managementinformatie en risicomanagement. Over de voortgang van Beheerst vernieuwen wordt u geïnformeerd middels de voortgangsrapportages van de Belastingdienst. Hier wordt ingegaan op de stand van zaken in de pijlers Personeel, ICT, Sturing en Cultuur.

• - 

  Bovenstaande mutaties maken deel uit van «Belastingdienst op orde». De overige mutaties die leiden tot een stijging van het budget voor personele uitgaven bevatten herschikkingen en overboekingen.

• - 

  De externe inhuur betreft voor circa een derde deel ICT en Informatievoorziening en wordt daarnaast ingezet voor bijvoorbeeld Toeslagen, teneinde sneller capaciteit op te bouwen. De Belastingdienst blijft inzetten op het waar mogelijk verlagen van de externe inhuur en het vergroten van de (relatieve) omvang van eigen personeel. Dit vertaalt zich in een daling van de meerjarig geraamde uitgaven aan externe inhuur.

• - 

  De overheadkosten die gepaard gaan met de geraamde extra personele uitgaven worden toegelicht onder "materiële uitgaven".

Materiële uitgaven (+ € 37,7 mln.)

De belangrijkste mutaties zijn:

• - 

  De overheadkosten die gepaard gaan met de bovengenoemde verhoging van de personele capaciteit, zoals kosten voor huisvesting, kantoorautomatisering en reis- en opleidingskosten (+ € 30,0 mln.). Deze mutatie maakt onderdeel uit van «Belastingdienst op orde».

• - 

  Een correctie op uitgaven aan SSO's die abusievelijk als overige materiële uitgaven begroot stonden (+ € 15,0 mln.).

• - 

  Een correctie op uitgaven aan ICT-opdrachten die abusievelijk als apparaat begroot stonden (- € 9,0 mln.).

Ontvangsten

Rente (+ €115,0 mln.)

Bij de belasting- en invorderingsrente (BIR) wordt een ramingsbijstelling met meerjarige doorwerking verwerkt als gevolg van wijzigingen in de grondslag en de verdeelsleutels. Het aantal (belastingplichtige) bedrijven en burgers dat afgelopen jaren gestegen is, heeft positieve gevolgen voor de belastingbasis en daarmee de grondslag voor de meerjarige BIR-raming. Tevens is bij de BIR-ontvangsten de verhouding tussen het belasting- en het premiedeel verschoven ten faveure van eerstgenoemde. Dit wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door wijzigingen van afgelopen jaren in het fiscale- en premiebeleid, waardoor in de Inkomensheffing het aandeel van de belastingontvangsten relatief toeneemt ten opzichte van de premieontvangsten. Dit werkt door in gewijzigde verdeelsleutels van de BIR, waardoor voor 2020 een ramingsbijstelling mogelijk is (+ € 115,0 mln.).

Structureel wordt bij de ontvangsten een ramingsbijstelling op artikel 1 doorgevoerd van € 165 mln. Bij de uitgaven wordt een tegenvaller verwacht van € 15 mln. structureel. De per saldo meevaller bedraagt € 150 mln. structureel.

Naast deze structurele bijstellingen heeft het kabinet, zoals beschreven in de brief «Noodpakket banen en economie» van 17 maart 2020, besloten de liquiditeit van ondernemers te ondersteunen door tijdelijk - gedurende drie maanden - zowel de belastingrente als de invorderingsrente naar 0,01% te verlagen. Het incidentele effect van deze tijdelijke maatregel bedraagt per saldo € 88 mln. in 2020. Deze tijdelijke bijstelling is in de ISB van Financiën⁴ dd. 18 maart 2020 verwerkt.

Boetes en schikkingen (+ € 30 mln.)

Dit betreft een structurele ramingsbijstelling op de ontvangsten van boetes en schikkingen als gevolg van wijzigingen in de verdeelsleutels.

Belastingontvangsten (- € 510,8 mln.)

De Voorjaarsnota 2020 bevat niet de gebruikelijke actualisatie van de kabinetsraming van belastinginkomsten. Op dit moment is er veel onzekerheid over met name de economische ontwikkeling en de impact hiervan op onder andere de belastinginkomsten. Ook onzekerheid over het beroep op de noodmaatregelen van het kabinet zorgt ervoor dat een accurate inschatting lastig is. Het kabinet baseert diens budgettaire ramingen altijd op de economische ramingen van het CPB. Er is op dit moment geen CPB-raming beschikbaar die rekening houdt met de actuele situatie. De eerstvolgende CPB-raming, de juniraming, wordt verwacht op 16 juni. Na doorrekening van de juniraming zal het kabinet het parlement informeren met een actueel beeld van belastinginkomsten, EMU-saldo en EMU-schuld.

Artikel 2 Financiële markten

Budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel 2 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Bekostiging (- € 2,9 mln.)

De lagere uitgaven voor bekostiging zijn voornamelijk te verklaren door het lager uitvallen van de kosten voor muntcirculatie. In 2020 zullen er minder munten worden geslagen en geproduceerd, omdat er van de meeste muntsoorten al voldoende munten in omloop zijn (- € 3,5 mln).

Opdrachten (+ €13,6 mln.)

De belangrijkste mutatie betreft een mogelijke schadeloosstelling bij de procedure voor de onteigening van Stichting Reaal Holding (SRH N.V.) (+

€ 10 mln.). Sinds 2013 wordt bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam geprocedeerd over de omvang van de schadeloosstelling voor de onteigening van SNS REAAL en SNS Bank. In 2013 is, conform het geldende wettelijk kader, aan onteigende schuldeisers een aanbod gedaan van 0 euro. Ontwikkelingen gedurende de daaropvolgende periode hebben ertoe geleid dat dat aanbod is bijgesteld tot circa € 10 mln. Het definitief oordeel over de omvang van de schadeloosstelling is aan de rechter. In de tweede helft van het jaar wordt de uitspraak van de Onderne-merskamer verwacht en hierop vooruitlopend is derhalve € 10 mln. op de begroting gereserveerd.

Budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel 3 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Verplichtingen en uitgaven

Opstart InvestNL (+ € 5,5 mln.)

Dit betreft een overboeking van artikel 10 (Nog onverdeeld) van het resterende budget voor de opstartkosten van InvestNL (+ € 5,5 mln.).

Ontvangsten

Dividend staatsdeelnemingen (- € 230,0 mln.)

Vanwege de (voorziene) impact van de COVID-19 crisis op de staatsdeelnemingen worden de dividendramingen naar beneden bijgesteld (- € 230,0 mln).

Winstafdracht DNB (+ € 375,0 mln.)

De hogere winstafdracht van De Nederlandsche Bank (+ € 375,0 mln.) is het gevolg van wijzigingen in het monetaire beleid. Hieronder valt onder andere:

• - 

  het opkoopprogramma van de ECB, waarin extra staats- en bedrijfsob-ligaties beschikbaar zijn gekomen.

• - 

  de ontwikkeling in de rentecurve, waardoor DNB in 2019 een lagere voorziening voor het renterisico aan diende te houden en er in 2020 een deel van de voorziening is vrijgevallen.

Budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel 4 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

Wereldbank (+ € 92,3 mln.)

De mutatie op de verplichtingen aan de Wereldbank bestaat uit 1. een per saldo ophoging van de betalingsverplichting (+ € 43,3 mln.) en 2. een wisselkoersbijstelling op de garantieverplichting (+ € 49,0 mln.).

• 1. 

  In 2020 zal naar verwachting de kapitaalophoging van de International Finance Corporation (IFC), waarover reeds in 2018 politieke overeenkomst was, worden geformaliseerd (+ € 103,2 mln. voor Nederland conform verwachte betaalschema). Verder worden de uitstaande betalingsverplichtingen aan de IFC en International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) aangepast aan de hand van de meest recente wisselkoersen van het CPB (+ € 6,0 mln.). Daarnaast wordt de meerjarenraming van de 19e kapitaalstorting aan de International Development Association (IDA) aangepast aan het uiteindelijke onderhandelingsresultaat (- € 67,5 mln.).

• 2. 

  De uitstaande garantieverplichtingen aan de IFC- en IBRD-onderdelen van de Wereldbank worden bijgesteld aan de hand van de meest recente wisselkoersramingen van het CPB (+ € 49,0 mln.).

Garantie aan DNB inzake IMF (+ € 96,8 mln.)

De uitstaande garantieverplichtingen aan DNB inzake IMF worden met € 96,8 mln. aangepast aan de hand van de wisselkoersstand van de euro ten opzichte van de Special Drawings Rights (SDR) van het IMF

AIIB (+ € 6,6 mln.)

De uitstaande garantieverplichtingen aan de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB) worden met € 6,6 mln. aangepast aan de hand van de meest recente wisselkoersramingen van de euro ten opzichte van de dollar van het CPB.

EIB (+ € 1.900,4 mln.)

Het verlies van het aandeel van het Verenigd Koninkrijk in het ingelegde kapitaal wordt volledig aangevuld via een omzetting van de bestaande reserves van de European Investment Bank (EIB), het kapitaal waarvoor het Verenigd Koninkrijk garant stond wordt aangevuld via een hogere garantstelling door de overige 27 EU-lidstaten⁵.

ESM (- € 6,2 mln.)

De garantstelling van de Nederlandse Staat aan het European Stability Mechanism (ESM) neemt in 2020, 2021 en 2023 af, vanwege het verlopen van de kortingsperiode van Malta, Slowakije en Estland. Nu de kortingspe-riode van deze landen verstreken is, verhogen Malta, Slowakije en Estland hun garantstelling aan het ESM. Omdat het totale bedrag aan garantieka-pitaal voor het ESM vaststaat, betekent dit dat de garantstelling van andere lidstaten aan het ESM lager uitvalt.

Uitgaven

Wereldbank (+ € 3,3 mln.)

De belangrijkste mutatie is ontstaan door het aanpassen van de uitstaande betalingen aan de IFC- en IBRD-onderdelen van de Wereldbank aan de hand van de meest recente wisselkoersramingen van het CPB (+ € 1,8 mln.).

Ontvangsten

Renteontvangsten lening Griekenland (- € 7,3 mln.)

De renteontvangsten op de lening aan Griekenland worden aangepast aan de hand van de meest recente renteramingen van het CPB. Gezien de lage rentestand dalen de ontvangsten (- € 7,3 mln.).

Artikel 5 Exportkredietverzekeringen, -garanties en investeringsverzekeringen

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Begrotingsreserve EKV (+ € 70,2 mln.)

Tot 2020 werden de toevoegingen aan en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve EKV gesaldeerd begroot. Vanaf de eerste suppletoire begroting 2020 en verder worden de toevoegingen aan de begrotingsreserve als uitgaven weergegeven en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve als ontvangsten. De raming van de toevoeging aan de begrotingsreserve is gelijk aan de raming van de premieontvangsten (€ 70,2 mln.). Het toevoegen van de premieontvangsten aan de begrotingsreserve is een uitgave voor de Financiënbegroting.

Ontvangsten

Begrotingsreserve EKV (+ € 20,2 mln.)

Zoals toegelicht onder de uitgaven worden de toevoegingen aan en de onttrekkingen uit de begrotingsreserve EKV niet langer gesaldeerd begroot. De geraamde onttrekking uit de begrotingsreserve is gelijk aan de geraamde uitvoeringskosten van Atradius, schades die definitief worden afgeschreven en overige kosten (€ 20,2 mln.). Een onttrekking uit de begrotingsreserve is een ontvangst voor de Financiënbegroting.

Artikel 6 Btw-compensatiefonds

Budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel 6 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Mutaties via

NvW, moties, Vastgestelde

Artikel 9 Douane