Europees Parlement stemt over aanpak uitstoot luchtvaartsector

Met dank overgenomen van GroenLinks (GL) i, gepubliceerd op donderdag 20 februari 2020.

1.

Europees Parlement stemt over aanpak uitstoot luchtvaartsector

Primary tabs

Op dinsdag 11 juli stemt de Milieucommissie van het Europees Parlement over haar onderhandelingsmandaat op het wetsvoorstel van de Europese Commissie over de wijze waarop luchtvaart in de periode 2021-2030 onder het Europese Emissiehandelssysteem (EU ETS) zal vallen. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout onderhandelt namens de Europese Groenen.

Een meerderheid van de Europarlementariërs is het zat dat de luchtvaartsector al jaren een voorkeursbehandeling krijgt ten opzichte van andere sectoren. Zo betalen ze geen belasting op brandstof en zit er geen BTW op vliegtickets, terwijl de uitstoot hoog nodig aangepakt moet worden. Zoals het er nu naar uitziet wordt het voorstel van de Europese Commissie dan ook flink aangescherpt.

Wat komt er naar verwachting uit de stemming aanstaande dinsdag?

Luchtvaart binnen de EU

Sinds 2012 moeten luchtvaartmaatschappijen emissierechten inleveren voor elke ton CO2 die ze uitstoten tijdens vluchten die volledig binnen de EU plaatsvinden. Dat is een begin. Echter, de hoeveelheid tonnen CO2 die ze mogen uitstoten is veel te hoog. Dat komt onder andere omdat de hoeveelheid emissierechten niet jaarlijks afneemt, terwijl dat voor andere sectoren wel het geval is. Daarnaast hoeft de luchtvaartsector maar voor vijftien procent van de emissierechten te betalen, de rest krijgen ze gratis.

De milieucommissie zal naar verwachting voorstellen om vanaf 2021

  • de starthoeveelheid aan rechten te verminderen,
  • de sector onder de lineaire reductiefactor brengen - het percentage waarmee de hoeveelheid ETS-rechten jaarlijks afneemt (waarschijnlijk met 2,2%), en
  • om veel meer rechten te gaan veilen in plaats van gratis weg te geven.

Luchtvaart van en naar de EU

Regels omtrent internationale luchtvaart (daarmee bedoelen we dus vluchten van een EU-land naar een land buiten de EU of omgekeerd) worden doorgaans afgesproken in de internationale luchtvaartorganisatie van de VN (ICAO). Sinds 1997 is deze organisatie al verplicht om de CO2-uitstoot van de sector aan te pakken. Maar jaar op jaar gebeurde er zo goed als niets.

In 2012 gaf de Europese Unie de rest van de wereld vijf jaar de tijd om met een internationale beprijzing voor CO2-uitstoot in de luchtvaart te komen. Zo niet, dan zouden alle vluchten van en naar de EU vanaf 2017 onder het Europese Emissiehandelssysteem (ETS) gaan vallen. Die dreiging heeft geholpen. Landen hebben in 2016 een klein stapje in de richting van een internationaal beprijzingsmechanisme gezet. Vanaf 2021 gaat - als alles volgens plan verloopt - CORSIA heel voorzichtig van start. Het raamwerk staat vast, maar over de exacte uitwerking van de regels moet echter nog besloten worden.

De Milieucommissie van het Europarlement wil druk op de ketel houden, zodat de uiteindelijke regels zo ambitieus mogelijk worden. Daarom zal de Milieucommissie naar alle waarschijnlijkheid besluiten dat vanaf 2021 internationale luchtvaart van en naar de EU weer automatisch onder het EU ETS gaat vallen. Tegen die tijd zal er opnieuw onderhandeld worden of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. Hoe beter de regels onder CORSIA zijn, hoe kleiner de kans dat deze regel dan blijft staan.

EU ETS vs CORSIA

Het staat nu al vast dat CORSIA veel minder strikt zal zijn dan het Europese Emissiehandelssysteem (zoals we eerder schreven in deze briefing). De drie belangrijkste verschillen:

  • CORSIA geldt enkel voor de groei in uitstoot bovenop het mondiale niveau van 2020. ETS geldt daarentegen voor alle jaarlijkse uitstoot.
  • CORSIA is een offset-mechanisme. Dat wil zeggen dat voor alle jaarlijkse uitstoot boven het niveau van 2020 de luchtvaartmaatschappijen een offset moeten kopen. Een offset wordt gecreëerd door bijvoorbeeld een project voor het planten van bomen te ondersteunen. De uitstoot kan dus ongestoord blijven groeien, zolang een luchtvaartmaatschappij maar offsets koopt. ETS is een cap-and-trade systeem, er zit een keiharde grens op de hoeveelheid die uitgestoten mag worden, en die neemt ook nog eens jaarlijks af.
  • Het is nu al duidelijk dat een heleboel landen niet mee zullen doen vanaf het begin. Er zijn allerlei fases afgesproken. Zelfs een land als China heeft nog niet keihard toegezegd. Aan ETS kan je per direct alle landen dwingen om mee te doen als je dat zou willen. Anders kunnen ze simpelweg niet naar de EU vliegen.

Een studie van TU Delft laat zelfs zien dat ook al heeft CORSIA een veel groter bereik, vanwege de zwakke regels zal het veel minder effectief zijn dan een wereld met enkel de EU ETS waar vluchten van en naar de EU ook onder vallen.

Lobby om van EU ETS af te komen

Aangezien de EU ETS veel strikter is dan CORSIA, proberen luchtvaartmaatschappijen volledig van het Europese emissiehandelssysteem af te komen, ook voor vluchten binnen de EU. Uiteraard brengt de industrie het anders: ze willen zogenaamd bureaucratische last voorkomen.

Non-CO2-uitstoot

Naast CO2-uitstoot stoot de luchtvaartsector ook nog andere gassen uit die leiden tot opwarming van de aarde. Het totale effect van een vlucht op klimaatverandering is waarschijnlijk enkele malen groter dan wanneer je enkel naar CO2-uitstoot kijkt. De Milieucommissie zal waarschijnlijk in het onderhandelingsmandaat opnemen om ook deze uitstoot aan te gaan pakken. Hoe precies, dat zal dinsdag blijken. Als het aan GroenLinks ligt moeten luchtvaartmaatschappijen tweemaal de emissierechten kopen voor elke ton CO2, tot er een betere oplossing is gevonden om de non-CO2 emissies aan te pakken. Zo blijft het vervuiler betaalt principe het beste in stand.

Wat gebeurt er na de stemming van dinsdag?

De tekst die uit de stemming komt rollen moet eerst nog door het volledige Europese Parlement goedgekeurd worden. Dat zal na het zomerreces gebeuren. Zodra ook de lidstaten hun onderhandelingspositie hebben ingenomen kunnen de onderhandelingen tussen het Europese Parlement en de Europese ministers over de uiteindelijke wetstekst van start gaan. De regels die uiteindelijk afgesproken worden, zullen gaan gelden voor de periode 2021-3030.

Neem voor meer informatie of interviewverzoeken contact op met Lowie Kok, persvoorlichter GroenLinks Europa

Telefoon: +31 634 930 173

E-mail: lowie.kok@ep.europa.eu

Kijk voor extra informatie ook op het Mediacentrum van GroenLinks Europa.