Persbriefing: Sustainable Finance in de Europese Unie

Met dank overgenomen van GroenLinks (GL) i, gepubliceerd op vrijdag 14 februari 2020.

het verduurzamen van het financieel systeem - is mede daardoor een onderwerp dat snel hoger op de Europese beleidsagenda is komen te staan. Deze week wordt zowel het rapport van de Groene Europarlementariër Scott-Cato gepresenteerd als de bevindingen van de Europese High Level Expert Group. Tegelijkertijd speelt parlementair nu ook de Richtlijn en verordening kapitaalvereisten kredietinstellingen. GroenLinks- Europarlementariër Bas Eickhout diende daar afgelopen week amendementen op in om ook daar de benodigde verduurzaming voor elkaar te krijgen.

Uit inventarisaties blijkt dat de EU jaarlijks minstens 180 miljard euro extra zou moeten investeren in de groene transitie om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. De tweede uitdaging is: wat te doen met lopende investeringen in fossiele brandstoffen, als we in 2050 CO2-neutraal moeten worden? Al in 2014 toonde onderzoek in opdracht van GroenLinks aan dat deze financiële risico’s niet onderschat mogen worden. Sindsdien is het risico van deze carbon bubble (een CO2-zeepbel) breed onderkend door onder andere de Bank of England, de ECB en ook de Nederlandsche Bank.

De Europese Commissie heeft de ambitie voor de EU om mondiale leider te zijn op het vlak van verduurzaming van het financieel systeem. Momenteel werkt een door de Europese Commissie ingestelde expertgroep aan een rapport met aanbevelingen voor de EU. Op 13 juli 2017 presenteerde deze groep voorlopige conclusies en aanbevelingen. Het eindrapport wordt deze week verwacht. De Europese Commissie zal daarna een actieplan presenteren met voorstellen om deze aanbevelingen van deze expertgroep in de praktijk te brengen. Eurocommissaris Dombrovskis lichtte een tipje van de sluier op bij de One Planet Summit die Macron in december 2017 organiseerde.

Wat is het probleem?

Na de grote financiële crisis van 2008 is er veel financiële regulering aangescherpt en herzien om de financiële stabiliteit te verbeteren. Dat is slechts deels gelukt: banken zijn nog altijd te groot om failliet te kunnen gaan zonder risico’s voor de hele economie en het financiële stelsel staat nog steeds onvoldoende in dienst van de samenleving. Duurzaamheid is grotendeels genegeerd in alle financiële hervormingen.

Milieu en klimaateffecten op investeringen zijn nauwelijks terug te vinden in marktprijzen. Ook bestaan er nog altijd miljarden aan Europese en nationale subsidies voor fossiele investeringen. Daardoor zijn sommige vervuilende investeringen onterecht rendabel. Ook andere maatschappelijke factoren zoals respect voor mensenrechten of goed bestuur worden onvoldoende meegewogen.

De financiële sector is nog steeds te veel op de korte termijn gericht. Beheerders van grote sommen geïnvesteerd geld zijn vaak uit op korte termijnrendementen. Beursgenoteerde bedrijven staan onder druk van deze aandeelhouders om te presteren op korte termijn in plaats van hun bedrijfsmodellen te verduurzamen. Ook andere spelers in het financiële systeem, zoals kredietratingbureaus kijken onvoldoende naar de lange termijn en de impact van klimaatverandering.

De fossiele industriesectoren olie, gas en kolen maken een significant deel uit van de niet-financiële economie. Als de wereld zich aan zijn belofte houdt om klimaatverandering te beperken, zullen veel van de fossiele reserves in de grond moeten blijven zitten waardoor investeringen in deze sectoren in de toekomst waardeloos worden. Financiële toezichthouders maken zich zorgen over de impact daarvan op het financiële systeem.

Ook de fysieke gevolgen van klimaatverandering zoals overstromingen, orkanen, mislukte oogsten hebben een grote impact op financiële spelers zoals verzekeraars.

Wat kan de EU hier aan doen?

De EU heeft al enkele bescheiden stappen genomen om duurzaamheidsaspecten in integreren in financiële wetgeving. De grootste beursgenoteerde bedrijven moeten in grote lijnen rapporteren over hun impact op het milieu volgens de richtlijn niet-financiële rapportage. De aandeelhoudersrichtlijn eist van institutionele beleggers en asset mangers om een strategie te ontwikkelen om rekening te houden met het milieu en sociale aspecten, maar zij mogen er ook van afzien mits ze dat uitleggen. Verder kwamen er dankzij voorstellen van Bas Eickhout in de Europese pensioenfondsenrichtlijn (IORPII) verplichtingen voor pensioenfondsen om zich te wapenen tegen klimaatverandering.

Ook zijn er een aantal Europese wetten die nu behandeld worden waarin duurzaamheid een rol speelt:

  • Herziening van de kapitaaleisen voor banken (zie annex voor de amendementen die GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout indient)
  • Herziening van het mandaat voor Europese financiële toezichthouders voor banken (EBA) financiële markten (ESMA) en pensioenfondsen (EIOPA)
  • Pan-Europees pensioenproduct (PEPP)

Maar een complete integratie van duurzaamheid in Europese financiële regulering is er nog niet. De Europese Commissie heeft een brede aanpak voor duurzame financiën beloofd als onderdeel van de Europese kapitaalmarktenunie. Maar of het tot echte radicale verduurzaming zal komen hangt af van de precieze uitwerking en hoe bindend de voorstellen van de Europese Commissie uiteindelijk worden. De EU zou actie kunnen ondernemen op de volgende thema’s:

  • 1. 
    Verplichte transparantie over blootstelling aan risico’s klimaatverandering

Een stabieler en duurzamer financieel systeem vereist meer informatie over de blootstelling van bedrijven aan klimaatverandering en maar ook in bredere zin aan zogenaamde ESG (environmental, social en governance)-risico’s. Als deze risico’s transparant zijn, kan dit investeringsbeslissingen ten goede beïnvloeden. Waar het aan ontbreekt, is uitgebreide verplichte rapportage voor bedrijven over hun directe en indirecte CO2-uitstoot en de mate waarin financiële instellingen kwetsbaar zijn voor de fysieke en financiële gevolgen van klimaatverandering. Er zijn wereldwijd al verschillende initiatieven waarop de EU zou kunnen voortbouwen om deze transparantie te krijgen zoals de Task Force for Climate Related Financial Disclosure voorgezeten door Michael Bloomberg en het Nederlandse Platform Carbon Accounting Financials (PCAF).

  • 2. 
    Integreer klimaatrisico’s in financieel toezicht

De meer gedetailleerde informatie die door verplichte rapportage beschikbaar komt zou vervolgens gebruikt kunnen worden in carbon stress tests die de kwetsbaarheid van banken en andere financiële instellingen in kaart kan brengen. Toezichthouders moeten ESG-factoren expliciet in hun mandaat opnemen en hun risicoschattingen niet alleen baseren op het verleden, maar ook op toekomstscenario’s die rekening houden met klimaatverandering en de groene transitie.

  • 3. 
    Definities van duurzaamheid van investeringen

Er is veel interesse bij investeerders om te investeren in duurzame projecten, maar het is vaak onvoldoende duidelijk of een investering ook echt duurzaam is. Als er meer gegevens beschikbaar zijn over de CO2-uitstoot van economische activiteiten, wordt het eenvoudiger om duurzame van minder duurzame of schadelijke investeringen te onderscheiden. Daarmee kan worden voorkomen dat bedrijven en financiële instellingen aan greenwashing doen. De EU zou daarom moeten werken aan classificatie van financiële producten en aan Europese duurzaamheidsclassificaties voor obligaties en investeringsfondsen. GroenLinks wil dat daarbij wordt voorkomen dat groene investeringen een nicheproduct blijven, terwijl het gros van de investeringen schadelijk blijft. Een brede taxonomie die de duurzaamheid van alle investeringen classificeert zou meer zoden aan de dijk zetten. Als de EU besluit om specifieke labels af te geven voor “groene obligaties” of “groene fondsen”, moeten deze ook echt helemaal vrij zijn van fossiele of anderszins schadelijke economische activiteiten.

  • 4. 
    Herdefiniëring van fiduciaire plicht

In veel landen bestaat een wettelijke verantwoordelijkheid voor vermogensbeheerders en pensioenfondsen om in het belang van de eigenaren van het geïnvesteerde geld te handelen. De beperkte invulling van deze zogenaamde “fiduciaire plicht” om zoveel mogelijk rendement te halen op korte termijn staat steeds meer ter discussie. Er gaan steeds meer stemmen op die pleiten om deze fiduciaire plicht expliciet zo te herdefiniëren dat deze vermogensbeheerders verplicht om ook voldoende rekening te houden met de milieu, sociale en governance-aspecten van beleggingen. De Europese Commissie heeft een publieke consultatie gehouden en komt naar verwachting met voorstellen hierover. Vermogensbeheerders zouden wat GroenLinks betreft een nieuw contract aan moeten gaan met de belanghebbenden namens wie zij investeren zodat duurzaamheid centraal komt de staan in de investeringsopdracht.

  • 5. 
    Duurzaamheid meewegen in kapitaaleisen

Een van de meest controversiële thema’s binnen sustainable finance is de relatie tot kapitaaleisen voor financiële instellingen. Veel banken die altijd op zoek zijn naar zo laag mogelijke kapitaaleisen pleiten ervoor om groene investeringen te stimuleren door de kapitaaleisen voor dergelijke investeringen te verlagen. Dit pleidooi lijkt gehoor te vinden bij Eurocommissaris Dombrovskis. GroenLinks is hier bezorgd over en wil dat banken lessen trekken uit de financiële crisis en hun kapitaalbuffers juist verder verhogen. Ook groene investeringen kunnen risicovol zijn. Als klimaatrisico’s serieus geïntegreerd worden in prijzen, zou dit juist moeten leiden tot hogere kapitaaleisen in plaats van lagere.

  • 6. 
    De rol van Europese publieke financiële instellingen

Publieke instellingen zoals de Europese Investeringsbank en de Europese Centrale Bank hebben een bijzondere verantwoordelijkheid om te zorgen dat ze bijdragen aan verduurzaming. De EIB leent nog altijd veel geld aan projecten die ons verder weg brengen van de klimaatdoelstellingen in plaats van dichterbij. Dat is niet coherent met de publieke doelstelling van de bank. Ook het opkoopprogramma van de ECB zou meer aandacht moeten hebben voor de impact van ESG-factoren en de doelstellingen afgesproken op de klimaattop in Parijs.

Planning

1 februari 2018: Publicatie rapport Europees Parlement (rapporteur Britse groene Europarlementariër Molly Scott Cato)

2 februari 2018: Overhandiging Publicatie eindrapport high level expert group aan Eurocommissaris Dombrovskis

22 maart 2018: High Level Conference over Sustainable Finance met mogelijke presentatie van actieplan Europese Commissie

23 mei 2018 (ovb): Europese Commissie presenteert mogelijk voorstellen fiduciaire plicht en taxonomie

Annex: amendementen Bas Eickhout voor bankenregulering (Richtlijn en verordening kapitaalvereisten kredietinstellingen)

Leverage ratio, the net stable funding ratio, requirements for own funds and eligible liabilities, counterparty credit risk, market risk, exposures to central counterparties, exposures to collective investment undertakings, large exposures, reporting and disclosure requirements

Proposal for a regulation COM(2016)0850 - C8-0480/2016 - 2016/0360A(COD)

Amendment 101

Sven Giegold, Ernest Urtasun, Philippe Lamberts, Bas Eickhout, Molly Scott Cato

Proposal for a regulation

Article 1 - paragraph 1 - point 116 (new)

Regulation (EU) No 575/2013

Article 448a (new)

 
 

Text proposed by the Commission

Amendment

 

3 a. Article 448a (new) Disclosure of environmental, social and governance risk

 
  • 1. 
    From [1 year after entry into force of this Regulation], institutions shall disclose the following information related to environmental, social and governance risks in accordance with Article 98 of Directive 2013/36/EU:
 
  • a) 
    A description of specific environmental, social and governance risks, which could arise in the short-, medium-, or long-term and could have a material and financial impact on the institution;
 
  • b) 
    A description of the processes that are used to determine which risks could have a material or financial impact on the institution and how these are integrated into the overall risk management;
 
  • c) 
    A description of significant concentrations of credit exposures against greenhouse gas-related assets, including risks related to the depreciation of assets, due to regulatory change if these are material;
 
  • d) 
    A description of the impact of environmental, social and governance risks on the business, strategy and financial planning of the institution, if these are material;
 
  • e) 
    A description of the processes that the institution uses to identify, evaluate and manage these risks;
 
  • f) 
    The parameters that the institution used to evaluate the impact of short-, medium- and long-term environmental, social and governance risks on lending and financial intermediary services, if these are material;
 
  • g) 
    A description of the role of the board with regard to the evaluation and management of environmental, social and governance risks.”
 
  • h) 
    Whether the fiduciary duty within the institution encompasses ESG factors
 
  • i) 
    Whether model contracts with clients incorporate the transmission of the beneficiary interest as well as clear expectations on the identification and integration of ESG risks
 
  • j) 
    whether a the do-no-harm principle according to ESG risk analysis is effectively integrated by the institution management;
 
  • 2. 
    For the purpose of paragraph 1 EBA shall develop by 1 June 2020 draft regulatory technical standards to specify further details on the disclosure requirements provided for in paragraph 1. Power is conferred on the Commission to adopt the regulatory technical standards referred to in the first subparagraph in accordance with Articles 10 to 14 of Regulation (EU) No 1093/2010.

Or. en

Exempted entities, financial holding companies, mixed financial holding companies, remuneration, supervisory measures and powers and capital conservation measures

Proposal for a directive COM(2016)0854 - C8-0474/2016 - 2016/0364(COD)

Amendment 42

Philippe Lamberts, Sven Giegold, Ernest Urtasun, Bas Eickhout, Molly Scott Cato

Proposal for a directive

Article 1 - paragraph 1 - point 18 - point a

Directive 2013/36/EU

Article 98 - para 1 - point ja(new)

 
 

Text proposed by the Commission

Amendment

(a) in paragraph (1), point (j) is deleted;

(a) in paragraph (1), new point (ja) is added;

 

(ja) the assessment of the integration of environmental, social and governance (ESG) factors and risks in the institution’s risk-management system;

Or. en

Amendment 48

Philippe Lamberts, Sven Giegold, Ernest Urtasun, Bas Eickhout, Molly Scott Cato

Proposal for a directive

Article 1 - paragraph 1 - point 18 - point c a (new)

Directive 2013/36/EU

Article 98 - paras 7a(new) and 7b(new)

 
 

Text proposed by the Commission

Amendment

 

(c a) the following paragraphs 7a and 7b are inserted:

 

( 7a) For the purpose of point (ja) and for Article 448a of Regulation (EU) No 575/2013, EBA shall by 1 June 2020 issue guidelines in accordance with Article 16 of Regulation (EU) No 1093/2010 to specify further details of the supervisory review and evaluation process regarding the integration of ESG factors and risks including risks related to the depreciation of assets due to regulatory change. The evaluation process shall integrate, as appropriate, specific qualitative and quantitative criteria and metrics for assessing whether the overall business strategy and investment policy of the institution is aligned with the Paris targets and EU related ESG goals.

 

7b.Taking into account the experience acquired in the application of the guidelines referred to in paragraph 7a, EBA shall develop draft regulatory technical standards for developing a methodological standard for identifying and measuring sustainability risks and factors within the capital adequacy framework relying on clearly demonstrated risks. EBA shall submit those draft regulatory technical standards to the Commission by 1 July 2022. Power is conferred on the Commission to adopt the regulatory technical standards referred to in the first subparagraph in accordance with Articles 10 to 14 of Regulation (EU) No 1093/2010.

Neem voor meer informatie of interviewverzoeken contact op met Lowie Kok, persvoorlichter GroenLinks Europa

Telefoon: +31 634 930 173

E-mail: lowie.kok@ep.europa.eu

Kijk voor extra informatie ook op het Mediacentrum van GroenLinks Europa.