Reserveer budget voor gemeentelijke referenda - Hoofdinhoud

50PLUS wil vanaf 2020 gemeentelijke referenda stimuleren. Om twee redenen: het referendum als instrument verankeren in de maatschappij én om lering te trekken op het mogelijk herinvoeren van een landelijk referendum.

50PLUS wil vanaf 2020 gemeentelijke referenda stimuleren. Fractievoorzitter Henk Krol gaf daarvoor bij de bespreking van de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties twee redenen: het referendum als instrument verankeren in de maatschappij én om lering te trekken op het mogelijk herinvoeren van een landelijk referendum.

Tussentijdse gemeentelijke verkiezingen

Tijdens de begrotingsbespreking pleitte Henk Krol voor een proef met tussentijdse gemeentelijke verkiezingen bij bestuurlijke crises, bijvoorbeeld zoals zich onlangs in de gemeente Den Haag voordeed. Bij een kabinetscrisis worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven, bij een gemeente kan dat niet. “De gemeenteraad en het College van B&W krijgen steeds meer te zeggen over het leven van hun inwoners”, stelde Krol. “De inwoners moeten dan ook meer te zeggen krijgen over de gemeenteraad en het College”. Bijkomend voordeel is dat de lokale verkiezingen geen verkapte Tweede Kamerverkiezingen worden.

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen

Henk Krol vroeg om een standaard kwijtschelding van gemeentelijke belastingen voor AOW’ers zonder aanvullend pensioen of met een klein aanvullend pensioen. “Zij zitten in een armoedeval die de rest van hun leven duurt”, zei het Kamerlid. “Wat doen de gemeenten voor deze groep en is het mogelijk voor hen een kwijtschelding van gemeentelijke belastingen wettelijk te regelen?” Krol pleitte verder voor meer aandacht voor minder digivaardige burgers. “Zij krijgen het steeds moeilijker om mee te doen in de maatschappij”, aldus de fractieleider van 50PLUS in de Tweede Kamer. •

► De volledige inbreng van Henk Krol bij de begrotingsbehandeling van het Ministerie van BZK met staatssecretaris Knops:

“Er is één cijfer dat wel heel erg in het oog springt in de begroting van BZK. Dat is die akelige nul euro voor referenda. Mijn fractie heeft een amendement ingediend om in 2020 tien miljoen euro te reserveren voor het houden van extra gemeentelijke referenda.

Met het intrekken van de wet Raadgevend referendum is het landelijke referendum afgeschaft. Maar de maatschappelijke en parlementaire discussie over het bindend referendum is in volle gang. De staatscommissie Parlementair stelsel adviseert zo’n referendum. Collega Van Raak heeft een initiatiefwet ingediend. De Raad van State bracht er gisteren zijn advies over uit. Mijn felicitaties aan collega Van Raak over het bereiken van deze mijlpaal.

Er is nog een lange weg te gaan voordat een eventueel wettelijk geborgd referendum mogelijkerwijs zal plaatsvinden. De gedachtevorming is nog niet uitgekristalliseerd. Juist daarom is het volgens 50PLUS noodzakelijk om wél referenda te blijven organiseren. We hebben een amendement ingediend ter stimulering van gemeentelijke referenda en het evalueren ervan. Elk referendum, ook gemeentelijk referenda, zijn namelijk belangwekkend leermomenten, en dat hebben we nodig voor de zorgvuldige standpuntenbepaling zoals het kabinet voor ogen heeft.

Gemeentelijke verkiezingen: tussentijdse verkiezingen

De gemeente Den Haag kijkt terug op roerige weken. Twee wethouders worden, terecht of onterecht, door het Openbaar Ministerie verdacht van ambtsmisdrijven. Zij stapten op en werden later door de gemeenteraad definitief naar huis gestuurd. Nog geen week later stapte de burgemeester op naar aanleiding van het rapport over de bijna-ramp op Scheveningen met de vuurstapels.

Als zo’n crisis zich op het niveau van het kabinet zou voordoen zouden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven worden. Bij een gemeente kan dat niet. Maar waarom eigenlijk niet? De raad en het college krijgen steeds meer taken uit te voeren en hebben daarmee een steeds grotere invloed op het leven van de inwoners. Daar hoort volgens 50PLUS bij dat kiezers ook meer te zeggen krijgen over hun vertegenwoordigers en het bestuur. Bijkomend voordeel is dat de lokale verkiezingen geen verkapte Tweede Kamerverkiezingen worden. Wat vindt de staatssecretaris van tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen? Is er een proef mogelijk in het kader van democratische vernieuwing?

Gemeentelijke herindelingen: samenvoeging Groningen, Haren en Ten Boer

Vorig jaar debatteerden we over de samenvoeging van Groningen, Haren en Ten Boer. Inmiddels is de samenvoeging van kracht en de voormalige gemeente Haren likt dagelijks haar wonden. Verzoek op verzoek, bezwaar op bezwaar, het kan niemand zijn ontgaan dat Haren niet wilde. Waarom gebeurde het dan toch? Er zijn aanwijzingen dat in het proces voorafgaand aan de herindeling fouten zijn gemaakt. Ik hoor grote woorden als ‘dwaling van de wetgever’ en dat het ministerie tekortgeschoten is in zijn opdracht om, op basis van de eindverantwoordelijkheid zoals die in de Wet ahri (Wet algemene regels herindeling) wordt gedefinieerd, de inwoners van Haren te beschermen tegen onzorgvuldige besluitvorming van de provincie.

Ik trek me dat, als medewetgever, eerlijk gezegd persoonlijk aan, ook al stemde mijn fractie tegen de wet. Ik vind daarin ondersteuning in het jaarverslag 2018 van de Raad van State, waarin bijzondere aandacht wordt gevraagd voor het wetgevingsproces in relatie tot het vertrouwen in de democratische rechtsstaat.

Verliep het proces voorafgaand aan de herindeling volgens de eisen die we daar met elkaar aan moeten stellen? Dat is toch wel het minste dat wij als wetgevers willen weten. Ik kan hier tal van voorbeelden kort aanstippen waar het mogelijk fout is gegaan, maar dat doet geen recht aan de uiterste zorgvuldigheid die hier nodig is. Ik pleit daarom voor een onafhankelijk onderzoek naar het verloop van het proces voorafgaand aan de herindeling van Groningen, Haren en Ten Boer.

Minder digivaardige burgers

We digitaliseren in hoog tempo. De minder digivaardige burgers krijgen het steeds moeilijker om mee te doen in de maatschappij. Denk aan ouderen, laaggeletterden en mensen met een laag IQ. De minister streeft ernaar dat iedereen mee moet kunnen doen in dit digitale tijdperk. Maar helaas, in de begroting wordt het speciale budget daarvoor afgebouwd: van 1,6 miljoen in 2020 naar 0,5 miljoen in 2021 en vervolgens naar 0 in 2022. Wordt dat elders in de begroting gecompenseerd?

Het wordt tijd om de minder digivaardige burgers integraal mee te nemen bij de besteding van het budget voor digitalisering.

Online tool

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen werd een 50PLUS motie aangenomen voor een online tool om de begroting toegankelijk te maken voor iedereen die wil weten waar het belastinggeld naar toe gaat. Mag ik erop rekenen dat zo’n tool al in 2020 wordt ontwikkeld?

Nooduitgangen voor mindervaliden

De minister investeert bij het Rijksvastgoed in experimenten met circulair bouwen, verduurzamen en vergroenen. 50PLUS vraagt aan de staatssecretaris of hij ook een voortrekkersrol wil vervullen voor de realisatie van vluchtwegen voor mindervaliden bij rijksgebouwen.

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen

Gemeenten hebben de mogelijkheid om belastingen kwijt te schelden. Zij kunnen op grond van de wet nadere regels stellen. Daarmee is mogelijk dat een inwoner met een laag inkomen kwijtschelding krijgt. Kleine zelfstandigen kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding van hun privé-belastingschulden, als de gemeente de kwijtschelding voor deze groep heeft opengesteld.

De minister van BZK schrijft dat het kabinet maximale arbeidsparticipatie nastreeft. Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen kan een mogelijke armoedeval tot gevolg hebben bij de herstart van de deelname aan het arbeidsproces.

Hoe denkt de staatssecretaris in dit verband over AOW’ers zonder of met een klein aanvullend pensioen? Voor hen geldt het argument van mogelijke armoedeval niet, want zij gaan immers niet meer werken. Die zitten al in een armoedeval die de rest van hun leven duurt. Wat doen de gemeenten voor deze groep en is het mogelijk om voor hen wel een standaard kwijtschelding van gemeentelijke belastingen wettelijk te regelen?”