Rol kabinet bij loonontwikkeling is cruciaal

Met dank overgenomen van 50PLUS i, gepubliceerd op maandag 1 juli 2019.

De rol van het kabinet bij loonontwikkeling is niet beperkt - zoals de bewindslieden beweren - maar cruciaal! “Het is onvoorstelbaar en ronduit teleurstellend dat de bewindslieden dat maar blijven roepen”, aldus Kamerlid Corrie van Brenk.

Vandaag besprak de Tweede Kamer de initiatiefnota ‘Een eerlijker loon’ van SP-Kamerlid Jasper van Dijk. 50PLUS deelt de zorg van Van Dijk dat de loonontwikkeling al jaren fors achterblijft en dat mensen nauwelijks profiteren van de economische groei. “Vooral mensen op of rond het sociaal minimum, mensen met alléén een AOW-uitkering en mensen met middeninkomens kunnen steeds moeilijker rondkomen”, constateerde 50PLUS-Kamerlid Corrie van Brenk tijdens de behandeling van de initiatiefnota. “Dat is slecht voor mensen zelf, de economie en de maatschappij.”

Wettelijk minimumloon

50PLUS steunt het voorstel van de SP om jaarlijks door het Nibud grondig te laten toetsen of het sociaal minimum en het minimumloon toereikend zijn om van te leven en maatschappelijk te participeren. 50PLUS wil het wettelijk minimumloon niet - zoals de SP voorstelt - meteen met 10 procent verhogen, maar om te beginnen met 3 procent, om mogelijke negatieve effecten op de werkgelegenheid te beperken. “Verder is onze fractie vóór de vaststelling van een minimumuurloon, zoals de SP wil”, zei Corrie van Brenk. “Bovendien vinden wij met de SP dat onderzocht moet worden hoe het kindgebonden budget kan worden ingezet om gezinnen uit de rode cijfers te halen.”

Kabinet heeft grote verantwoordelijkheid

Beter en eerlijker loon - nu vooral loonsverhoging - is primair een verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. “Maar een dringend beroep op werkgevers die financiële ruimte hebben om lonen substantieel te verhogen vinden wij op zijn plaats”, stelde Corrie van Brenk bij het overleg over de initiatiefnota ‘Een eerlijker loon’. “50PLUS vindt dat lonen omhoog moeten, maar dat óók het kabinet in dit verband een grote verantwoordelijkheid heeft. De overheid moet als werkgever het goede voorbeeld geven; het kabinet moet snel zorgen voor een nieuwe balans op de arbeidsmarkt, een arbeidsrechtelijk, sociaal en fiscaal gelijk speelveld voor alle werkenden zodat een einde komt aan de ‘race naar de bodem’ op arbeidsvoorwaarden.”

Motie verhoging minimumloon

In een motie roept Corrie van Brenk de regering op voorstellen te doen voor een verhoging van het minimumloon. Dat is nodig, want ‘de laagste inkomensgroepen hebben relatief minder gedeeld in de welvaartsgroei en het aantal mensen met een laag inkomen en het aantal werkende armen neemt toe’. “Het minimumloon is achtergebleven bij de welvaartsontwikkeling: circa 20 procent heeft minder koopkracht dan aan het eind van de jaren 70”, rekende Corrie van Brenk voor. Het Kamerlid van 50PLUS betoogde dat ook gezaghebbende economen en zelfs de minister-president pleiten voor hogere lonen!

Trukendoos

Niet in de laatste plaats moet het kabinet nu eindelijk werk gaan maken van flinke verlaging van lasten, vindt 50PLUS. “Tot nu toe is daar nauwelijks iets van terecht gekomen. De trukendoos van tegelijk lasten verlichten en vervolgens elders weer lasten verzwaren moet dicht”, aldus Corrie van Brenk.

De volledige inbreng van Kamerlid Corrie van Brenk bij het overleg over de initiatiefnota van collega-Kamerlid Jasper van Dijk over ‘Een eerlijker loon’, in aanwezigheid van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees:

“50PLUS wil allereerst collega Jasper van Dijk complimenteren met dit mooie initiatief. Een degelijke initiatiefnota! Werkenden plukken inderdaad onvoldoende de vruchten van de economische groei van de laatste jaren. Wij delen de zorg van collega Van Dijk over de inkomenspositie van gezinnen rond het sociaal minimum en over de hoogte van dat sociaal minimum. Zelfs de middenklasse heeft steeds meer moeite om rond te komen. Wat 50PLUS mist in deze nota is aandacht voor mensen die uitsluitend van hun AOW moeten rondkomen. Geen woord hierover en dat is ons inziens toch een gemiste kans. Waarom heeft initiatiefnemer niet breder gekeken naar ‘besteedbaar inkomen’ in plaats van alleen ‘loon’? Wij vinden dat de lonen, en vooral besteedbare inkomens van mensen, omhoog moeten!

50PLUS vindt het onvoorstelbaar en ronduit teleurstellend dat de bewindslieden in reactie op deze belangrijke nota verklaren dat de rol van het kabinet bij de loonontwikkeling ‘beperkt’ is. Nee, die rol is niet beperkt. Die rol is cruciaal!

Via loonvorming in de publieke sector heeft de overheid een belangrijke, trendsettende invloed. Dat geldt óók voor het aanzwengelen en bevorderen van arbeidsproductiviteit via onderwijs, innovatie, en zeker ook door het investeren in een leven lang leren en ontwikkelen.

Bovendien speelt de overheid een cruciale rol bij de hervorming van de arbeidsmarkt: het tot nu toe aarzelend en met weinig overtuiging tegengaan van flexibilisering van de arbeidsmarkt, en het onvoldoende oplossen van het zzp-vraagstuk zijn belangrijke oorzaken van het achterblijven van de loonontwikkeling in ons land.

De overheid kán het tij keren. De commissie Borstlap wijst de richting. Wij deden dat eerder in een motie, aangenomen in deze Kamer: De race naar de bodem - niet in de laatste plaats op het punt van beloning voor arbeid - kán en moet doorbroken worden door te zorgen voor universele regels en vangnetten - arbeidsrechtelijk, sociaal en fiscaal - voor alle werkenden. De overheid heeft daar een centrale verantwoordelijkheid!

Hoe kan een ‘eerlijker’ loon bereikt worden? 50PLUS pleit kijkend naar de nota van collega Van Dijk en het door het kabinet gevoerde beleid voor de volgende 5 punten:

  • 1. 
    ‘Het moet van Hans én van Mark gaan komen’. Verhoog de lonen is allereerst ons devies. Primair is dit uiteraard aan sociale partners. Maar daarvoor moet ook, zoals gezegd, de arbeidsmarkt fundamenteel hervormd worden. Maak daar met voorrang werk van! Wij doen verder een dringend beroep op bedrijven die daarvoor de financiële ruimte hebben: verhoog die lonen! Om dit aan te jagen vindt 50PLUS een vorm van winstdeling ook het overwegen waard. Hoe denkt het kabinet hierover?

Maar het kabinet dient bovenal de hand in eigen boezem te steken. Lasten moeten omlaag! Sinds 2007 zijn belastingen en premies in Nederland harder gestegen dan in landen om ons heen en harder dan het EU-gemiddelde. Werknemers nu houden netto veel minder over van een loonsverhoging dan tien jaar geleden! De totale lasten gaan al jaren lang ongeveer gelijk op met loonsverhogingen. Koopkrachtgroei is daardoor al jaren zeer magertjes, ondanks economische groei. De burger heeft het nakijken. Wat gaat het kabinet daar aan doen?

  • 2. 
    Verder zeggen wij: Toets minimumloon en het sociaal minimum, evenals daaraan gekoppelde regelingen zoals de bijstand en de AOW breed en regelmatig op toereikendheid, en pas ze zo nodig aan. Eéns met collega Van Dijk dat het Wettelijk Minimum Loon flink omhoog moet! Vorig jaar al stelde 50PLUS bij de najaarsnota een verhoging van het minimumloon met 3 procent voor. Wij pleiten daar nu opnieuw voor. Wij vragen ons wel af of een verhoging van 10 procent, zoals voorgesteld door collega Van Dijk, financieel mogelijk is, en wat de effecten zijn op de werkgelegenheid en het loongebouw. Heeft de SP dit laten doorrekenen?
  • 3. 
    50PLUS ondersteunt de suggestie van collega Van Dijk om jaarlijks door het Nibud te laten doorrekenen of het minimumloon en het daaraan gekoppelde sociaal minimum genoeg is om van rond te komen. Het geheel van generieke en lokale minimaregelingen zou hierbij betrokken moeten worden. Dat geldt wat ons betreft ook voor lokale heffingen, voor zover deze nu nog niet meegewogen worden.
  • 4. 
    50PLUS vindt met collega Van Dijk dat grondig gekeken moet worden naar de mogelijkheid van het invoeren van een minimumuurloon. Het is eerlijker, transparanter en eenvoudiger. Het lijkt ons wel verstandig hier een grondige kostenafweging aan vooraf te laten gaan. Het kostenbeeld vinden wij nog niet echt duidelijk.
  • 5. 
    Tot slot: 50PLUS deelt het pleidooi van collega Van Dijk om te laten onderzoeken hoe het kindgebonden budget kan bijdragen aan het verminderen van armoede onder kinderen. Maar de fundamentele discussie is natuurlijk dat in Nederland niemand in armoede zou moeten leven.”