Bijlagen bij het Financieel jaarverslag van het Rijk 2018 - Financieel jaarverslag van het Rijk 2018 - Hoofdinhoud

Dit jaarverslag i is onder nr. 2 toegevoegd aan dossier 35200 - Financieel jaarverslag van het Rijk 2018.

Officiële titel	Bijlagen bij het Financieel jaarverslag van het Rijk 2018
Document­datum	15-05-2019
Publicatie­datum	15-05-2019
Kenmerk	35200, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2018-2019

35 200 Financieel Jaarverslag van het Rijk 2018

Nr. 2 BIJLAGEN BIJ HET FINANCIEEL JAARVERSLAG VAN HET RIJK 2018

Aangeboden 15 mei 2019

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

1

INHOUDSOPGAVE

1 RIJKSREKENING VAN UITGAVEN EN ONTVANGSTEN 3

2 SALDIBALANS VAN HET RIJK PER 31 DECEMBER 2018 11

3 NATIONALE VERKLARING 2019 15

Toelichting bij de Nationale Verklaring 2019 16

4 DE BELASTING- EN PREMIEONTVANGSTEN IN 2018 20

5 UITGAVEN EN NIET-BELASTINGONTVANGSTEN 22

6 EMU-SALDO EN EMU-SCHULD 32

7 FISCALE REGELINGEN 38

8 BELEIDSMATIGE MUTATIES NA NAJAARSNOTA 41

9 RISICOREGELINGEN VAN HET RIJK 2018 47

10 MONITOR FINANCIËLE INTERVENTIES 59

11 NORMERINGSYSTEMATIEK GEMEENTEFONDS EN PROVINCIEFONDS 67

12 REGEERAKKOORDMIDDELEN OP DE AANVULLENDE POST 70

13 VERTICALE TOELICHTING 2018 73

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

2

1 RIJKSREKENING VAN UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Op grond van artikel 2.35, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016¹ neemt de Minister van Financiën in het Financieel Jaarverslag van het Rijk de rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk op. Deze rekening, de Rijksrekening genoemd, is het overzicht op het totaalniveau van de rijksbegroting van alle uitgaven en ontvangsten van de rijksdienst in een jaar die binnen begrotingsverband zijn gerealiseerd. Voor de departementale en niet-departementale begrotingen zijn in tabellen 1.1, 1.2 en 1.3 de verplichtingen, kasuitgaven en kasontvangsten opgenomen In aanvulling op de gegevens onder de begroting voor Nationale schuld vermelden de tabellen 1.4 en 1.5 de voor 2018 onder de begroting van Nationale schuld oorspronkelijk geraamde en de gerealiseerde rentekosten onderscheidenlijk rentebaten. Deze gegevens zijn opgesteld in overeenstemming met het hier toepasselijke transactiestelsel. De tabellen 1.6 t/m 1.9 hebben betrekking op baten-lastenagentschappen die zoals het woord aangeeft het batenlastenstelsel als begrotingsstelsel hanteren. Tabel 1.10 blijft leeg vanwege het in 2018 niet voorkomen van verplichtingen-kasagentschappen.

In de onderstaande tabellen worden de verschillen in de verschillenkolom niet toegelicht. Voor die toelichtingen wordt verwezen naar de betrokken jaarverslagen. Let op! Door afrondingen kunnen er verschillen ontstaan met de cijfers op de Rijkssaldibalans.

¹ Op grond van het overgangsrecht in, art 10.2 van de Comptabiliteitswet 2016, blijven voor de begrotingen, jaarverslagen en rapporten die met deze begrotingen samenhangen, de bepalingen van toepassing uit de Comptabiliteitswet 2001 en de daarop rustende bepalingen zoals deze golden voor de inwerkingtreding van de Comptabiliteitswet 2016. Bij verwijzing naar artikel 2.35 van de Comptabiliteitswet 2016 wordt conform de transponeringstabel bij de Comptabiliteitswet 2016, Stb. 2017,139, gelezen artikel 61, tweede tot en met vierde lid, van de Comptabiliteitswet 2001.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

3

Tabel 1.1 Verplichtingen 2018 van de departementale en niet departementale begrotingen ( x €1000)

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

42.284 143.898

42.813 154.783

529 10.885

113.363 66.233 73.655 9.306.640 12.208.287

127.843 64.473 434.458 8.956.155 13.268.023

14.480 - 1.760 360.803 - 350.485 1.059.736

5.244.722

6.007.089

762.367

39.879.302 41.700.396 16.471.958 9.679.320 8.230.662 20.626.281

42.675.735 42.515.437 1.878.990 11.958.372 8.196.151 15.003.507

2.796.433 815.041 ■ 14.592.968 2.279.052 -34.511 -5.622.774

31.935.422

34.327.100

2.391.678

14.683.803

16.202.631

1.518.828

1.981.516 7.017.285 28.262.670 2.187.740 34.507 41.386 1.432.167

2.727.142

6.826.356 29.371.165

2.454.353 32.997 38.619

2.983.919

745.626 - 190.929 1.108.495

266.613

• - 

  1.510

• - 

  2.767 1.551.752

Onderdeel

IIA IIB

IV V VI VII

VIII

IXA

IXB

X

XII

XIII

XV

XVI

XVII

A B C F H J

Koning

Staten-Generaal

Overige Hoge Colleges van

Staat en Kabinetten

Algemene Zaken

Koninkrijksrelaties

Buitenlandse Zaken

Justitie en Veiligheid

Binnenlandse Zaken

en Koninkrijksrelaties

Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap

Nationale Schuld

Financiën

Defensie

Infrastructuur en Waterstaat Economische Zaken en Klimaat Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Buitenlandse Handel en

Ontwikkelingssamenwerking

Infrastructuurfonds

Gemeentefonds

Provinciefonds

Diergezondheidsfonds

BES-fonds

Deltafonds

Totalen

251.363.497

246.248.111

■5.115.386

1 Van de Nationale schuld zijn in dit overzicht de verplichtingen opgenomen, exclusief de renteverplichtingen. Voor de rente-uitgaven, die op transactiebasis worden verantwoord, zie tabel 1.4

Tabel 1.2 Kasuitgaven 2018 van de departementale en niet departementale begrotingen ( x €1000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

IIA IIB

IV V VI VII

Koning

Staten-Generaal Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten Algemene Zaken Koninkrijksrelaties Buitenlandse Zaken Justitie en Veiligheid Binnenlandse Zaken

42.284 143.898

113.363 66.233 246.086 9.538.097 12.218.217

42.813 153.855

124.482 64.473 625.079 9.174.041 12.814.046

529 9.957

11.119 - 1.760 378.993 - 364.056 595.829

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

4

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

en Koninkrijksrelaties VIII Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap IXA Nationale Schuld IXB Financiën X Defensie

XII Infrastructuur en Waterstaat

XIII Economische Zaken en Klimaat

XV Sociale Zaken en Werkgelegenheid

XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport

XVII Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

A Infrastructuurfonds

B Gemeentefonds

C Provinciefonds

F Diergezondheidsfonds

H BES-fonds

J Deltafonds

5.455.381

40.285.779 41.700.396 7.117.510 9.453.631 8.287.069 4.599.831

32.002.648

15.261.447

2.700.199 6.241.305 28.282.670 2.187.740 34.507 41.386 1.090.818

5.951.401

42.326.880 42.515.437 7.736.489 9.416.887 8.198.827 5.355.127

34.412.240

15.374.412

3.071.130

5.809.564 29.083.134

2.454.311 31.584 39.047

1.083.686

496.020

2.041.101 815.041 618.979

• - 

  36.744

• - 

  88.242 755.296

2.409.592

112.965

370.931 - 431.741 800.464 266.571

• - 

  2.923

• - 

  2.339 -7.132

Totalen

227.110.495 235.858.945

8.748.450

1 van de Nationale schuld zijn in dit overzicht de kasuitgaven opgenomen exclusief de renteuitgaven. Voor de renteuitgaven, die op transactie basis worden verantwoord, zie tabel 1.4.

Tabel 1.3 Kasontvangsten 2018 van de departementale en niet departementale begrotingen ( x €1000

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

gelegenheid

XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport

XVII Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

A Infrastructuurfonds

B Gemeentefonds

C Provinciefonds

F Diergezondheidsfonds

H BES-fonds

J Deltafonds

1.885.541

99.585

78.811 6.241.305 28.282.670 2.187.740 34.507 41.386 1.090.818

1.845.340

838.072

84.586 6.005.069 29.083.134 2.454.311 35.305 39.047 1.113.623

-40.201

738.487

5.775 - 236.236 800.464 266.571 798 - 2.339 22.805

Totalen

240.583.781

243.618.487

3.034.706

1 van het begrotingshoofdstuk Nationale schuld zijn in dit overzicht de ontvangsten opgenomen exclusief de rentebaten. Voor de rentebaten die op transactie basis worden verantwoord is een apart overzicht opgenomen

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

Tabel 1.6 Lasten 2018 van de baten-lastenagentschappen ( x €1000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ Dienst Publiek en Communicatie

BZK Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

BZK Logius

BZK P-Direkt

BZK Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

BZK FM Haaglanden

BZK SSC-ICT Haaglanden

BZK Rijksvastgoedbedrijf

BZK Dienst Huurcommissie

J&V Centraal Justitieel Incassobureau

J&V Dienst Justitiële Inrichtingen

J&V Immigratie-en naturalisatiedienst

J&V Justis

J&V Nederlandse Forensisch Instituut

OCW Dienst Uitvoering Onderwijs

OCW Nationaal Archief

DEF Defensie Telematica Organisatie

DE F Paresto

l&W Rijkswaterstaat

l&W Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

l&W Inspectie Leefomgeving en Transport

EZK Rijksdienst voor ondernemend Nederland

EZK Agentschap Telecom

EZK Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

EZK Dienst ICT Uitvoering

EZK Nederlandse Emissieautoriteit

VWS Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

VWS Centrum Informatiepunt Beroepen in

Gezondheidszorg

VWS College ter Beoordeling Geneesmiddelen

89.402 124.918 206.331

91.069 204.631 106.452 258.681 1.312.800

13.214 135.317 2.042.809 388.371

35.979

75.249 277.585

38.816 264.330

59.962 2.480.737

79.312 140.338 466.970

41.722 348.839 238.341 6.973 360.800

46.593

43.500

108.354 138.361

177.611

93.164 238.647 124.325 285.373 1.256.669

14.630 126.289 2.286.562 394.349

35.175

82.085 342.407

40.381 252.828

65.786 2.555.235

83.160 155.954 588.361

46.578 359.193 283.718 8.003 353.350

78.929

54.100

18.952 13.443 - 28.720 2.095 34.016 17.873 26.692 -56.131 1.416

• - 

  9.028 243.753

5.978 -804 6.836 64.822 1.565

• - 

  11.502

5.824 74.498

3.848 15.616 121.391

4.856 10.354 45.377

1.030 - 7.450

32.336

10.600

Totalen

9.980.041

10.629.577

649.536

Tabel 1.7 Baten 2018 van de baten-lastenagentschappen ( x €1000)

I

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ Dienst Publiek en Communicatie

BZK Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

BZK Logius

BZK P-Direkt

BZK Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

BZK FM Haaglanden

BZK SSC-ICT Haaglanden

89.402 124.918 206.331

91.069 204.631 106.452 258.681

108.178 146.241 179.029 93.170 238.861 127.999 260.401

18.776 21.323 - 27.302

2.101 34.230 21.547

1.720

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

8

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

DE F Paresto

l&W Rijkswaterstaat

l&W Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

l&W Inspectie Leefomgeving en Transport

EZK Rijksdienst voor ondernemend Nederland

EZK Agentschap Telecom

EZK Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

EZK Dienst ICT Uitvoering

EZK Nederlandse Emissieautoriteit

VWS Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

VWS Centrum Informatiepunt Beroepen in

Gezondheidszorg

VWS College ter Beoordeling Geneesmiddelen

385 92.000 1.458 200 20.579 4.655 26.551 57.900 290 3.700

5.000

1.500

382 70.254 2.532 5

12.800 3.675 36.545 55.023 140 4.722

13.004

364

-3 ■ 21.746 1.074

• - 

  195

• - 

  7.779 -980 9.994

• - 

  2.877

• - 

  150 1.022

8.004

• - 

  1.136

Totalen

1.209.428

1.546.730

337.302

Tabel 1.9 Kapitaalontvangsten 2018 van de baten-lastenagentschappen ( x €1000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ Dienst Publiek en Communicatie

BZK Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

BZK Logius

BZK P-Direkt

BZK Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

BZK FM Haaglanden

BZK SSC-ICT Haaglanden

BZK Rijksvastgoedbedrijf

BZK Dienst Huurcommissie

J&V Centraal Justitieel Incassobureau

J&V Dienst Justitiële Inrichtingen

J&V Immigratie-en naturalisatiedienst

J&V Justis

J&V Nederlandse Forensisch Instituut

OCW Dienst Uitvoering Onderwijs

OCW Nationaal Archief

DEF Defensie Telematica Organisatie

DE F Paresto

l&W Rijkswaterstaat

l&W Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

l&W Inspectie Leefomgeving en Transport

EZK Rijksdienst voor ondernemend Nederland

EZK Agentschap Telecom

EZK Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

EZK Dienst ICT Uitvoering

EZK Nederlandse Emissieautoriteit

VWS Rijksinstituut voor Volksgezondheid en

0

7.000 0

8.000 0

4.200 30.000 575.775 0

1.320 5.000 12.200 0 0

2.600 0

26.000 1.800 40.000 510 0

15.000 4.000 13.680 35.000 0 0

0 0 0 0

3.611 4.373 80.923 723.653 6.884 4.263 403 12.459 0

4.605 16.800 0

89.618 0

39.278 6.698 1.214 8.526 6.653 20.817 25.457 0

13.800

0

• - 

  7.000

0

-8.000 3.611 173 50.923 147.878 6.884 2.943

• - 

  4.597

259 0

4.605 14.200 0

63.618

• - 

  1.800 -722 6.188 1.214

• - 

  6.474 2.653 7.137

• - 

  9.543

0

13.800

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

Milieu

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

10

2 SALDIBALANS VAN HET RIJK PER 31 DECEMBER 2018

Saldibalans van het Rijk¹

DEBET

31-12-2018 31-12-2017

CREDIT

31-12-2018

31-12-2017

OMSCHRIJVING

€ mln.

€ mln.

OMSCHRIJVING

€ mln.

€ mln.

Uitgaven ten laste van de begroting

Vorderingen buiten

begrotingsverband (intra-

comptabele vorderingen)

Liquide Middelen

Saldo geldelijk beheer van het Rijk

242.125

14.440

2.555

14.904

235.519

15.294 2.644

21.548

12

13

14

15

Ontvangsten ten gunste van de begroting

Schulden buiten

begrotingsverband

(intra-

comptabele schulden)

Saldi

begrotingsfondsen Saldi

begrotingsreserves

245.055

24.809 126

4.035

241.507

29.646 690

3.162

Totaal intra-comptabele posten

274.025

275.005

Totaal intra-comptabele posten

274.025

275.005

10 11

Openstaande rechten

Vorderingen

Tegen rekening extra-comptabele schulden

Voorschotten

Tegen rekening andere

verplichtingen

Deelnemingen

Tegen rekening garanties

23.625 56.420

332.634 152.145

137.612 42.731 178.134

21.072 55.042

335.853 127.027

124.384 42.315 183.358

16 17

18

19

20

21 22

Tegen rekening

openstaande

rechten

Tegen rekening vorderingen

Schulden

Tegen rekening voorschotten

Andere verplichtingen

Tegen rekening deelnemingen

Garanties

23.625 56.420

332.634 152.145

137.612 42.731 178.134

21.072 55.042

335.853 127.027

124.384 42.315 183.358

Totaal extra-comptabele posten

923.301

889.050

Totaal extra-comptabele posten

923.301

889.050

TOTAAL- TOTAAL-GENERAAL 1.197.326 1.164.055 GENERAAL 1.197.326 1.164.055

1 Er is een presentatiecorrectie 2017 voor de posten 12 en 14. Deze posten zijn 678 lager respectievelijk hoger dan in de Rijkssaldibalans van 2017

Toelichting op de saldibalans van het Rijk

De saldibalans van het Rijk is een optelling van de goedgekeurde saldiba-lansen van de afzonderlijke begrotingshoofdstukken, die geconsolideerd wordt met de saldi ba lans van de centrale administratie van 's Rijks Schatkist. Door het optellen van de afzonderlijke saldibalansen komen ook onderlinge schuldverhoudingen tussen begrotingshoofdstukken tot uiting in de saldibalans van het Rijk. Voor een nadere toelichting op de cijfers wordt verwezen naar de jaarverslagen van de ministeries of de begrotingsfondsen. Let op! Door afrondingsverschillen kunnen de sommen van bepaalde onderdelen afwijken van andere tabellen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

11

Ad 1) Uitgaven ten laste van de begroting

Onder de post uitgaven ten laste van de begroting worden de gerealiseerde uitgaven van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen. Ook hierin meegenomen zijn de rentekosten zoals opgenomen in tabel 1.4 van de rijksrekening.

Ad 2) Vorderingen buiten begrotingsverband

(intra-comptabele vorderingen)

Onder vorderingen buiten begrotingsverband worden de uitgaven geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend. Onder deze post staan alleen de vorderingen waarvan wordt verwacht dat binnen een afzienbare termijn verrekening zal plaatsvinden. Het totaal van deze post is 14.440 miljoen euro, waarvan 11.711,9 miljoen euro uit kas-transverschillen bestaat. Voor de toelichting van de kas-transverschillen verwijzen wij u naar toelichting Saldibalans Nationale Schuld IXA.

Ad 3) Liquide middelen

De totaalstand van de liquide middelen bestaat uit het saldo bij de banken en de contante gelden.

Ad 4) Saldo geldelijk beheer van het Rijk

De post saldo geldelijk beheer van het Rijk bevat de door Financiën overgenomen uitgaven en ontvangsten binnen begrotingsverband van afgesloten begrotingsjaren. De definitieve afsluiting van een begrotingsjaar vindt plaats nadat de Staten-Generaal de Slotwetten hebben aangenomen. Nadat de Staten-Generaal de Slotwetten hebben aangenomen worden de eindbedragen voor de uitgaven en ontvangsten die betrekking hebben op het afgesloten begrotingsjaar overgeboekt op de post saldo geldelijk beheer van het Rijk. Het saldo geldelijk beheer is hiermee een meerjarige optelling van alle door het parlement goedgekeurde uitgaven en ontvangsten van het Rijk tot en met het laatst afgesloten boekjaar.

Ad 5 en 16) Openstaande rechten

Onder openstaande rechten wordt verstaan: vorderingen die niet voortvloeien uit met derden te verrekenen begrotingsuitgaven, maar op andere wijze ontstaan. Rechten kunnen ontstaan doordat conform wettelijke regelingen vastgestelde aanslagen aan derden worden opgelegd (bijvoorbeeld belastingen, college- en schoolgelden) of op grond van doorberekening van de kosten van verleende diensten of geleverde goederen. Rechten zijn een voorfase van de ontvangsten.

Ad 6 en 17) Vorderingen (extra-comptabel)

Vorderingen die zijn voortgevloeid uit uitgaven ten laste van de begroting. Het gaat dan om reeds verrichte uitgaven welke binnen begrotingsverband zijn geboekt en waarvoor op termijn nog een verrekening met derden dan wel met een ander onderdeel van het Rijk zal plaatsvinden. Tevens zijn hierin begrepen uitgaven die in eerste instantie op derdenrekeningen zijn geboekt.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

12

maar waarvan de verrekening met derden dan wel een ander onderdeel van het Rijk niet binnen een redelijke termijn heeft plaatsgevonden, terwijl verrekening wel mogelijk is.

Ad 7 en 18) Schulden

Schulden die zijn voortgevloeid uit ontvangsten ten gunste van de begroting. Net als bij extra-comptabele vorderingen gaat het om reeds ontvangen bedragen welke geboekt zijn binnen begrotingsverband en waarvoor nog op termijn een verrekening plaats zal vinden. Ook uitgegeven leningen worden onder de post schulden opgenomen.

Ad 8 en 19) Voorschotten

Onder de post voorschotten worden de bedragen opgenomen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op een later definitief vast te stellen c.q. af te rekenen bedrag.

Ad 9 en 20) Andere verplichtingen

De post andere verplichtingen vormt een saldo van aangegane verplichtingen en hierop verrichte betalingen. Het saldo heeft zowel betrekking op de binnen als buiten begrotingsverband geboekte verplichtingen.

Ad 10 en 21) Deelnemingen

Onder de post deelnemingen worden alle deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen opgenomen. De waardering van de deelnemingen geschiedt op basis van de oorspronkelijke aankoopprijs. In enkele gevallen geschiedt de waardering tegen de nominale waarde van het aandeel in het gestort en opgevraagd kapitaal.

Ad 11 en 22) Garantieverplichtingen

Onder de post garanties worden de bedragen opgenomen die de hoofdsommen vormen van de garanties. Een afgegeven garantie wordt gezien als een verplichting en moet ook op dezelfde manier in de administratie worden verwerkt. Er is dus geen verschil in de registratie van garantieverplichtingen en andersoortige verplichtingen. Een verschil tussen een garantie en een andere verplichting is wel dat de hoofdsom van een garantie veelal niet of slechts gedeeltelijk tot uitbetaling zal leiden.

Ad 12) Ontvangsten ten gunste van de begroting

Onder de post ontvangsten ten gunste van de begroting worden de gerealiseerde ontvangsten van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen en de renteontvangsten zoals opgenomen in tabel 1.5 van de rijksrekening.

Ad 13) Schulden buiten begrotingsverband

(intra-comptabele schulden)

Onder schulden buiten begrotingsverband worden de ontvangsten geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

13

Ad 14) Saldo uitgaven/middelen voorgaande dienstjaren

Onder saldo uitgaven/middelen voorgaande dienstjaren wordt het saldo van voorgaande begrotingsjaren opgenomen. Het betreft hier alleen het saldo van het Diergezondheidsfonds.

Ad 15) Saldi begrotingsreserve

Onder de saldi begrotingsreserve worden de interne reserves van de ministeries opgenomen. Het gaat hier om de volgende reserves:

• • 

  Museaal Aankoopfonds en Risicopremie garantstelling onderwijsinstellingen (OCW);

• • 

  Borgstelling MKB-kredieten, Groeifaciliteit, Garantie Ondernemingsfinanciering, Garantie MKB-financiering, Maatregelen voor C0₂ reductie. Duurzame energie. Garantieregeling Aardwarmte, ECN verstrekte leningen. Landbouw, Apurement, Visserij, Borgstellingsfaciliteit, Groene Onderwijs (EZK);

• • 

  Export kredietverzekeringen, Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschades, garantie Tennet en DGS BES eilanden (Financiën);

• • 

  Nationale Hypotheekgarantie en Woningcorporaties, Woningcorporaties (Wonen en Rijksdienst in 2017 en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2018);

• • 

  Asiel (J&V);

• • 

  DGGF, DRIVE en DTIF (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking);

• • 

  WFZ (VWS)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

14

3 NATIONALE VERKLARING 2019

Op grond van het besluit van de ministerraad van 15 maart 2019, vanuit mijn positie en verantwoordelijkheid als minister van Financiën inzake het financieel beheer van middelen voor de hierna genoemde fondsen in gedeeld beheer en op basis van de tot mij ter beschikking staande informatie, verklaar ik hierbij namens het Nederlandse kabinet, dat:

Betreffende: functioneren van de beheers - en controlesystemen²

Het functioneren van de door Nederland opgezette systemen en daarin vervatte maatregelen voor het beheer en de controle van de gelden inzake:

• • 

  de landbouwfondsen: het ELGF i en het ELFPO i;

• • 

  de structuur- en investeringsfondsen: EFRO i, EFMZV, ESF, EFMB;

• • 

  de migratie- en veiligheidsfondsen: het AMIF en ISF;

naar mijn beste weten een redelijke mate van zekerheid bieden voor de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende transacties alsmede voor de subsidiabiliteit van de desbetreffende subsidieaanvragen.

Het functioneren van de opgezette systemen en daarin vervatte maatregelen voor het beheer en de controle van de gelden voor alle landbouwfondsen, alle structuur- en investeringsfondsen en alle migratie- en veiligheidsfondsen, naar behoren hebben gefunctioneerd.

Betreffende: getrouwheid rekeningen en rechtmatigheid uitgaven

De in de bijlagen opgenomen en bij de EC ingediende rekeningen van de landbouwfondsen, de structuur- en investeringsfondsen en de migratie- en veiligheidsfondsen een getrouw beeld geven en de in de rekeningen opgenomen uitgaven die ter vergoeding bij de EC zijn ingediend, per saldo (netto) uitgaven van € 1.202.574.313 naar mijn beste weten wettig en regelmatig zijn, tot op het niveau van eindbegunstigden.

De mij bekende lopende onderzoeken³ en/of correctievoorstellen in verband met de goedkeuring van de ingediende rekeningen door de Europese Commissie, zijn verantwoord in de bijgevoegde toelichting. De bevestigingen en eventuele punten van voorbehoud in deze verklaring zijn beperkt tot zaken van materieel belang en vloeien direct voort uit audits en laten onverlet inherente interpretatie van Europese regelgeving.

Hoogachtend,

de minister van Financiën,

W.B. Hoekstra

² Conform Europese regelgeving zijn de verantwoordingsperiodes per fonds verschillend. De periode waarop de verklaring betrekking heeft wordt per fonds in de toelichting middels een tabel weergegeven.

³ Lopende onderzoeken of correctievoorstellen door de Europese Commissie worden verantwoord in de toelichting bij de Nationale Verklaring.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

15

Toelichting bij de Nationale Verklaring 2019

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de systeemoordelen en de foutpercentages per fonds in de Nationale Verklaring weer.

1 voor wat betreft de onderzochte key requirements (noodzakelijke vereisten aan het systeem)

Weging en verantwoordingstolerantie

Voor de weging van de te rapporteren aandachtspunten in de verklaring gelden de volgende criteria:

• • 

  Kwantitatief, wanneer het percentage onrechtmatigheden in de rekeningen betreffende de uitgaven van de fondsen in gedeeld beheer groter is dan 2%. Hierbij geldt tevens dat het effect niet kon worden tenietgedaan door corrigerende maatregelen. Een afwijking van materieel belang is per definitie aanwezig wanneer het oordeel van de Auditdienst Rijk (ADR) bij de rekeningen betreffende de uitgaven niet goedkeurend is.

• • 

  Kwalitatief, informatie is van materieel belang als het weglaten of onjuist weergeven daarvan de beslissingen die gebruikers op basis van de Nationale Verklaring nemen zou kunnen beïnvloeden. De materialiteit van de post of de fout is afhankelijk van de omvang daarvan, beoordeeld onder de bijzondere omstandigheden waaronder het weglaten of onjuist weergeven plaatsvindt. Hierbij wordt rekening gehouden met de bevindingen van de Auditdienst Rijk inzake de controle op de fondsen in gedeeld beheer. Niet goedkeurende oordelen van de Auditdienst vormen per definitie aanleiding om de relevante aandachtspunten op te nemen in de Nationale Verklaring en de toelichting hierop.

Goedkeuring Europese Commissie

De Europese Commissie bepaalt uiteindelijk de EU-conformiteit van de nationale implementatie en uitvoering van EU-regelgeving. Daardoor is er, zolang de Europese Commissie de rekeningen nog niet formeel heeft vastgesteld, een voorbehoud over aard en omvang van financiële correcties die de EC kan opleggen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

16

Meldingen antifraude bureau OLAF Europese Commissie

Het antifraude bureau van de Europese Commissie, Office Européen de la Lutte Antifraude (OLAF), kan onderzoeken starten naar onregelmatigheden, waaronder vermoedens van fraude met EU-subsidies. In deze Nationale Verklaring worden per fonds (eventuele) bijzonderheden genoemd.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB): het Europees Landbouwgarantiefonds i (ELGF i) en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling i (ELFPO i)

Verklaring betaalorgaan

Het betaalorgaan Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) heeft overeenkomstig artikel 3 van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 908/2014 van de Commissie bij de over de periode 16 oktober 2017 tot en met 15 oktober 2018 bij de Europese Commissie (EC) ingediende rekeningen verklaard dat deze een waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven en dat de beheers- en controlesystemen een redelijke zekerheid bieden dat de onderliggende transacties wettig en regelmatig zijn.

Bij zowel de administratieve controles door het betaalorgaan, als de controles ter plaatse bij eindbegunstigden door de technische diensten zijn fouten (doorde begunstigden ten onrechte gedeclareerde bedragen) geconstateerd. Dit geldt zowel voor het Europees Landbouwgarantiefonds i (ELGF i) als het Europees Landbouwfonds voor de Plattelandsontwikkeling (ELFPO i).

Op grond van de door het Betaalorgaan ingediende controlestatistieken en de door de certificerende instantie (Auditdienst Rijk) geconstateerde fouten is het resterende foutpercentage voor ELGF i 0,25% en voor ELFPO i 0,62%. Voor de uitgaven en ontvangsten van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid als geheel, ELFPO i en ELGF i samen, blijven de fouten daarmee onder de toegestane verantwoordingstolerantie van 2%.

Rapportage certificerende instantie

De Auditdienst Rijk (ADR) heeft, in de functie van certificerende instantie (Cl), geoordeeld dat;

• • 

  de bij de Commissie in te dienen rekeningen voor het begrotingsjaar 2018 in elk materieel opzicht een waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven van de aan het ELFPO i en het ELGF i in rekening gebrachte totale netto- uitgaven,

• • 

  uit de vaststelling of het betaalorgaan aan de accreditatiecriteria voldoet, blijkt dat de interne controleprocedures van het betaalorgaan naar behoren hebben gefunctioneerd,

• • 

  de uitgaven die ter vergoeding bij de Commissie zijn ingediend in het kader van het ELFPO i en het ELGF i, in alle materiële opzichten wettig en regelmatig zijn.

Wel heeft de ADR in het auditrapport ELGF i een belangrijke bevinding met aanbeveling opgenomen. Bevinding: Het ten onrechte uitbetalen van BBR subsidies door het omzeilen van de ingebouwde interne controle maatregelen door middel van misbruik van open data over welke landbouwgronden wel of geen subsidie is aangevraagd. Met aanbeveling: Bijstelling van de risicoanalyse BBR door het betaalorgaan in verband met risico's

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

17

inzake het gebruik van open data over de subsidiering van landbouwgronden. Vervolgens het opstellen, vaststellen en implementeren van beheersmaatregelen -die het onderkende risico mitigeren- in de interne werkinstructies van het betaalorgaan en de instructies ten behoeve van de controles ter plaatse door de controlerende instanties. Opvolging: Het betaalorgaan neemt de aanbeveling over en zal de risico analyse bijstellen en op basis daarvan de eventueel benodigde beheersmaatregelen nemen.

Bekende lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen door de Europese Commissie, Europese Rekenkamer en OLAF

Er is bij het ELGF i en het ELFPO i geen sprake van lopende OLAF onderzoeken.

Met betrekking tot de volgende lopende onderzoeken door de EC is (nog) geen correctievoorstel ontvangen⁴:

• • 

  ERK: DAS audit van 5 tot 10 maart 2018. GMO Groente en fruit en de Regeling Beëindiging Melkveehouderij.

• • 

  ELFPO i: ERK DAS audit maatregelen 4 (investeringsregelingen) en

10 (ANLB). Van 12 tot en met 16 november 2018. Er is nog geen brief met bevindingen ontvangen.

• • 

  ELFPO i: EC audit maatregelen 4 en 19 (bij het Betaalorgaan) en het werk van de certificerende instantie in het kader van ELFPO i niet grondgebonden maatregelen. Begin 2019 wordt de brief met bevindingen verwacht.

Europese Structuur- en Investeringsfondsen: Europees Sociaal Fonds (ESF), Europees Fonds voor Meest Behoeftigen (EFMB), Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV), en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling i (EFRO i

Oordeel Certificerings Autoriteit en Audit Autoriteit

De Certificerings Autoriteit (CA) heeft overeenkomstig het bij de Europese Commissie ingediend certificaat verklaard, dat de jaarrekeningen volledig, nauwkeurig en waarachtig zijn, dat de in de jaarrekeningen opgenomen uitgaven in overeenstemming zijn met het toepasselijke rechten zijn gedaan voor concrete acties die zijn geselecteerd aan de hand van de voor het operationeel programma geldende criteria voor financiering, die in overeenstemming zijn met het toepasselijke recht, dat de bepalingen van de fondsspecifieke verordeningen met betrekking tot de beschikbaarheid van documenten in acht zijn genomen.

De Audit Autoriteit (AA) oordeelt dat de toegepaste beheers- en controlesystemen van de Management Autoriteit ESF, EFMB, EFRO i en het EFMZV⁵ naar behoren functioneren. De beweringen in de beheersverklaring worden door de uitgevoerde auditwerkzaamheden niet in twijfel getrokken. De jaarrekeningen geven een getrouw beeld en de uitgaven in de jaarrekeningen zijn wettig en regelmatig.

Beheersverklaringen Management Autoriteit EFRO i, EFMZV, ESF, EFMB.

De Management Autoriteiten EFRO i, EFMZV en Uitvoering van Beleid (voorheen het Agentschap SZW) verklaren dat de informatie in de jaarrekeningen 2017/2018 naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat is overeenkomstig de vigerende verordeningen, dat de uitgaven die in de

⁴ Zie bijlagen bij de NV voor uitgebreide toelichting

⁵ Voor wat betreft de onderzochte key requirements

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

18

jaarrekeningen zijn opgenomen zijn gebruikt voor het beoogde doel, zoals gedefinieerd in vigerende verordeningen en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het operationele programma is opgezet de nodige garanties biedt met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Bekende lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen door de Europese Commissie, Europese Rekenkamer en OLAF

Er is bij het ESF, het EFMB, het EFMZVen het EFRO igeen sprake van lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen.

Europese Migratie- en Veiligheidsfondsen: Asiel, Migratie en Integratiefonds (AMIF) 2014-2020, en het Fonds voor de Interne Veiligheid (ISF)

AMIF en ISF

Het hoofd bureau Verantwoordelijke Autoriteit verklaart dat de informatie in de jaarrekeningen AMIF en ISF naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat is overeenkomstig de vigerende regelgeving, dat de uitgaven van de Unie gebruikt zijn voor het beoogde doel in overeenstemming met het nationaal programma en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het nationaal programma is opgezet naar behoren heeft gefunctioneerd tijdens het in aanmerking genomen begrotingsjaar en de nodige garanties heeft geboden met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Naast de in de hoofdtekst genoemde subsidiabele kosten heeft de Verantwoordelijke Autoriteit op 15 februari 2019 conform de regelgeving ook voorschotten gedeclareerd in Brussel voor een bedrag van € 20.345.428,30 voor het AMIF en voor een bedrag van € 6.584.283,25 voor het ISF.

Bekende lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen door de Europese Commissie, Europese Rekenkamer en OLAF

Er is bij het AMIF en het ISF 2014-2020 geen sprake van lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

19

4 DE BELASTING- EN PREMIEONTVANGSTEN IN 2018

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2 20

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

21

5 UITGAVEN EN NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

Deze bijlage biedt een overzicht van de verschillende manieren waarop de uitgaven en de niet-belastingontvangsten van de overheid worden weergegeven. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de begroting van 2018 zoals gepresenteerd in de Startnota en de realisatie van dat jaar in het Financieel Jaarverslag van het Rijk. De overheidsuitgaven kunnen op kasbasis, maar ook op transactiebasis worden geregistreerd. In het eerste geval worden transacties geboekt in de periode waarin betaling plaatsvindt, in het tweede geval de periode waarin rechten en verplichtingen zijn ontstaan. Op de departementale begrotingen worden de uitgaven op kasbasis geregistreerd: welke bedragen worden van de bankrekeningen van het Rijk afgeschreven. Bij het saldo van de overheid (EMU-saldo) wordt niet uitgegaan van de uitgaven op kasbasis, maar op transactiebasis: de uitgaven worden geboekt in de periode waarin rechten en verplichtingen zijn ontstaan. Bij de tabellen hieronder worden de gebruikte begrippen verder toegelicht.

Tabel 5.1 bevat alle netto-uitgaven van de Rijksoverheid: de optelsom van de uitgaven minus de niet-belastingontvangsten. Om de uitgaven te beheersen is er een uitgavenplafond. De uitgaven onder het uitgavenplafond mogen het uitgavenplafond niet overschrijden. Het uitgavenplafond is op zijn beurt gesplitst in drie verschillende deelplafonds: het plafond Rijksbegroting, het plafond Sociale Zekerheid en het plafond Zorg. De meeste netto-uitgaven vallen onder een van de drie plafonds. Er zijn echter ook uitgaven en ontvangsten die niet onder een plafond vallen.

In het bovenste deel van de tabel zijn de uitgaven uitgesplitst in de begro-tingsgefinancierde en de premiegefinancierde uitgaven. De begrotingsge-financierde uitgaven worden betaald uit belastingen en zijn de optelling van alle uitgaven en niet-belastingontvangsten op de departementale begrotingen. Dit zijn de uitgaven waarvoor het parlement autorisatie verleent door de begrotingen aan te nemen. Naast de begrotingsgefinancierde uitgaven zijn er ook premiegefinancierde uitgaven. De uitgaven aan zorg en sociale zekerheid worden voornamelijk gefinancierd uit de premies. In het onderste deel van de tabel zijn de begrotings- en premiegefinancierde uitgaven per deelplafond opgeteld.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

22

Tabel 5.2 geeft alle uitgaven zoals die vermeld zijn in de individuele begrotingshoofdstukken van de Rijksbegroting. In die hoofdstukken zelf zijn de uitgaven verdeeld over verschillende beleids- en niet-beleidsartikelen, maar in de tabel wordt alleen het totaal per begrotingshoofdstuk weergegeven. Het betreft hier de kasuitgaven van de begrotingshoofdstukken. Alleen voor het begrotingshoofdstuk van Nationale Schuld zijn de bedragen op transactiebasis.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

23

Tabel 5.2 Uitgaven begrotingen (in miljoenen euro)

1 Dit betreft een correctie voor dubbeltellingen die ontstaan door het «bruto-boeken» van bijdragen. Het bruto-boeken houdt in dat zowel het departement dat bijdraagt, als het departement dat ontvangt de uitgaven op zijn begroting opneemt. Het gaat voornamelijk om bijdragen via de begroting van Infrastructuur en Waterstaat aan het Infrastructuurfonds en het Deltafonds.

2 In deze tabel zijn de niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking toegerekend aan de begrotingen waarop deze worden verantwoord. De totale uitgaven voor Internationale Samenwerking zijn tussen haakjes vermeld en lopen niet mee in de totaaltelling

Tabel 5.3 bevat alle niet-belastingontvangsten op de verschillende begrotingshoofdstukken van de Rijksbegroting. Dit betreft alle ontvangsten die geen belasting- of premie-ontvangst zijn. Denk bijvoorbeeld aan het dividend dat uitgekeerd wordt door staatsdeelnemingen, het terugbetalen van studieschulden of de opbrengst van boetes en schikkingen. Ook hier geldt dat alle bedragen op kasbasis zijn, behalve de begroting van Nationale Schuld, die deels op transactiebasis is opgesteld. Omdat hier inzicht wordt gegeven in de niet-belastingontvangsten worden de ontvangsten vanuit het uitgeven van nieuwe staatschuld niet meegeteld. Deze ontvangsten komen in bijlage 6 aan bod bij de bepaling van het EMU-saldo.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

24

Tabel 5.3 Niet-belastingontvangsten begrotingen (in miljoenen euro)

Tabel 5.4 geeft per begrotingshoofdstuk de netto-uitgaven weer, oftewel de uitgaven (tabel 5.2) minus de niet-belastingontvangsten (tabel 5.3). De daaropvolgende tabellen (tabel 5.5 tot en met tabel 5.7) geven per deelpla-fond aan welke uitgaven er onder vallen, op welk begrotingshoofdstuk deze staan, en of de uitgaven begrotings- of premiegefinancierd zijn.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

25

Tabel 5.4 Netto-uitgaven begrotingen (in miljoenen euro)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

26

Tabel 5.5 Netto-uitgaven onder plafond Rijksbegroting (in miljoenen euro)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

27

Tabel 5.8 geeft per begrotingshoofdstuk de uitgaven weer die buiten het uitgavenplafond vallen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om uitgaven die niet meetellen in het begrotingstekort (het EMU-saldo), zoals het verstrekken van (studie)leningen, de bijdrage van het Rijk aan de sociale fondsen of de opbrengst van het verkopen van staatsdeelnemingen. Daarnaast zijn er uitgaven die wel EMU-saldorelevant zijn, maar buiten het uitgavenplafond zijn geplaatst, zoals de uitgaven aan de zorgtoeslag.

Evenals bij voorgaande tabellen geldt dat de genoemde bedragen in tabel 5.8 op kasbasis zijn, behalve het begrotingshoofdstuk van Nationale Schuld dat deels op transactiebasis wordt opgesteld en zijn de uitgaven aan het aflossen van en de ontvangsten uit het uitgeven van de staatsschuld niet in deze tabel opgenomen.

Tabel 5.9 geeft de totale netto-uitgaven HGIS aan per begrotingshoofdstuk. Deze uitgaven aan internationale samenwerking worden gecoördineerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken maar verwantwoord op de individuele begrotingen. In bovenstaande tabellen zijn deze middelen onderdeel van de totalen per begroting. Onderaan deze tabellen staat het totaal aan HGIS-uitgaven over alle begrotingen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

28

Tabel 5.9 Netto HGIS-uitgaven begrotingen (in miljoenen euro)

Tabel 5.10 geeft een overzicht van de aardgasbaten. De tabel laat zien dat de aardgasbaten niet alleen op kasbasis, maar ook op transactiebasis worden geregistreerd. Dit wordt gedaan omdat het EMU-saldo - volgens Europese methodiek - wordt berekend op transactiebasis, terwijl de rijksbegroting op kasbasis wordt opgesteld.

Tabel 5.10 Aardgasbaten (in miljoenen euro)

Aansluiting begrotingscijfers en visuele samenvatting

De visuele samenvatting bij het Financieel Jaarverslag Rijk biedt een toegankelijk overzicht van de belangrijkste cijfers. Deze presentatie verschilt op een aantal punten van de begrotingssystematiek zoals die wordt gehanteerde in de rest van het Financieel Jaarverslag Rijk en haar bijlagen. Tabel 5.11 geeft de samenhang tussen de cijfers uit de visuele samenvatting en de rest van het Financieel Jaarverslag Rijk weer.

De visuele samenvatting gaat uit van een netto-uitgavenbegrip; dat wil zeggen, de (bruto)uitgaven verminderd met de zogenaamde niet-belastingontvangsten. Dit zijn ontvangsten die tot de uitgavenkant van de begroting worden gerekend, waaronder boete-opbrengsten, leges en teruggevorderde toeslagen. Ook de aardgasbaten behoren begrotings-technisch tot

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

29

de niet-belastingontvangsten en komen als zodanig terug op de begroting van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). In de visuele samenvatting is er echter voor gekozen om, mede vanwege de omvang, de aardgasbaten op te nemen aan de inkomstenkant van de rijksoverheid. Hierdoor vallen de totale inkomsten en uitgaven in de visuele samenvatting hoger uit ten opzichte van de tabellen in het Financieel Jaarverslag Rijk.

Een ander verschil in presentatie tussen de visuele samenvatting en het Financieel Jaarverslag van het Rijk betreft de individuele begrotingsposten. De visuele samenvatting gaat uit van een thematische indeling die niet exact aansluit bij de afzonderlijke begrotingshoofdstukken. Zo wordt het Btw-compensatiefonds in de visuele samenvatting samengevoegd met het Gemeentefonds en het Provinciefonds, terwijl het begrotingstechnisch wordt verantwoord op de begroting van Financiën. Een meer complex voorbeeld is de verwerking van de middelen bestemd voor internationale samenwerking (HGIS). In de visuele samenvatting worden al deze middelen gegroepeerd onder de uitgavenpost «Buitenlandse Zaken/Internationale Samenwerking», omdat het Ministerie van Buitenlandse Zaken deze middelen coördineert. In de begrotingssystematiek worden deze middelen echter toegewezen aan verschillende begrotingshoofd-stukken, zoals die van het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Defensie. Het overzicht van de toewijzing van deze middelen is terug te vinden in tabel 5.9.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

30

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

31

6 EMU-SALDO EN EMU-SCHULD

Tabel 6.1 betrefteen overzicht van de budgettaire kerngegevens; de inkomsten, de uitgaven, het EMU-saldo en de EMU-schuld. Het betreft de inkomsten en uitgaven van het Rijk die relevant zijn voor het EMU-saldo. Om van dit het EMU-saldo Rijk tot het saldo van de gehele overheid (de collectieve sector) te komen dient ook het EMU-saldo van de decentrale overheden meegeteld te worden.

Tabel 6.2 geeft het EMU-saldo van de hele collectieve sector weer. Dit EMU-saldo (ook wel het overheidssaldo genoemd) is de optelsom van alle inkomsten en uitgaven van de Rijksoverheid en de decentrale overheden. De inkomsten en uitgaven van de Rijksoverheid zijn in meer detail te vinden in bijlage 4 en bijlage 5. Om tot het EMU-saldo te komen worden hier enkele correcties op toegepast: sommige uitgaven tellen niet mee voor het EMU-saldo (zie tabel 6.3) en voor sommige posten telt een ander bedrag mee voor het EMU-saldo dan in de Rijksbegroting (op kasbasis) is opgenomen (zie tabel 6.4).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

32

De uitgaven die wel op de Rijksbegroting staan, maar die niet meetellen voor het EMU-saldo staan vermeld in tabel 6.3. Wat er wel en niet meetelt voor het EMU-saldo is vastgesteld door Eurostat in het Manual on Government Deficit and Debt.

Tabel 6.3 Uitgaven niet-relevant voor het EMU-saldo (in miljoenen euro, + is uitgave)

Tabel 6.5 geeft de verdeling van het EMU-saldo over de verschillende onderdelen van de collectieve sector. In tabel 6.6 wordt het EMU-saldo van het Rijk verder uitgesplitst.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

33

Tabel 6.7 geeft het financieringstekort van het Rijk. Het financieringstekort is het bedrag dat het Rijk op kasbasis in een jaar tekort komt, of over heeft. Het financieringstekort is daarmee dus ook het bedrag dat in een jaar extra moet worden geleend of, bij een overschot, waarmee schulden kunnen worden afgelost. Waar het EMU-saldo een begrip op transactiebasis is, is het financieringstekort dus op kasbasis. Dat betekent dat naast de belastingontvangsten en de uitgaven op de begrotingen er nog een aantal correcties moet worden toegepast. Ten eerste zijn de belastingen zoals die meetellen voor het EMU-saldo berekend op transactiebasis. Om tot de belastingen op kasbasis te komen moet het kas-transverschil hier dus vanaf worden getrokken. Hetzelfde geldt voor posten op de rijksbegroting die niet op kasbasis zijn. Allereerst is dat de rente op de staatsschuld: deze staan in de rijksbegroting op transactiebasis, terwijl voor het financieringstekort alleen de kasuitgaven meetellen. Daarnaast wordt geld storten in (of opnemen uit) een begrotingsreserve op de begroting gezet als uitgave of ontvangst, terwijl het geld niet daadwerkelijk de schatkist verlaat of binnenkomt.

Het financieringssaldo werkt een op een door in de staatsschuld. Voor een financieringstekort moet immers geleend worden, terwijl een overschot gebruikt kan worden om schulden af te lossen. Tabel 6.8 geeft de ontwikkeling van de EMU-schuld weer. De EMU-schuld betreft de hele collectieve sector, dus ook het tekort van decentrale overheden en agentschappen heeft invloed op de EMU-schuld.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

34

Tabel 6.8 Opbouw EMU-schuld collectieve sector (in miljoenen euro, - is overschot)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

35

Tabel 6.12 en tabel 6.13 geven een aansluiting tussen de cijfers zoals deze zijn gepresenteerd in bijlage 1 Rijksrekening en bijlage 6 EMU-saldo en EMU-schuld.

Tabel 6.12 Aansluiting uitgaven rijksrekening en budgettaire kerngegevens (in miljarden euro)

FJR 2018 Bron

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

36

Tabel 6.13 Aansluiting ontvangsten Rijksrekening en budgettaire kerngegevens (in miljarden euro)

FJR 2018 Bron

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

37

7 FISCALE REGELINGEN

Sinds 2002 wordt budgettaire informatie over fiscale regelingen opgenomen in de Miljoenennota en het Financieel Jaarverslag van het Rijk. In de Miljoenennota worden ook onder andere het beleidsverantwoordelijk departement en de afgeronde en geplande evaluaties vermeld. Meer beleidsmatige informatie over fiscale regelingen wordt opgenomen in de begrotingen en jaarverslagen van de verschillende vakdepartementen.

In het Financieel Jaarverslag wordt alleen het budgettaire belang gegeven van de fiscale regelingen waarvan op dat moment voorlopige realisatiegegevens over 2018 beschikbaar zijn. Dit betreft de afdrachtverminderingen in de loonbelasting voor zeevaart en speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de investeringsfaciliteiten in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting waarvoor een aanmeldingsverplichting geldt, namelijk de energie-investeringsaftrek (EIA), milieu-investeringsaftrek (MIA) en willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil). Devoorlopige realisaties van deze regelingen worden hier vermeld. Definitieve realisaties worden pas in de loop van 2019 bekend en worden opgenomen in Miljoenennota 2020. Voor de overige fiscale regelingen zal in Miljoenennota 2020 een geactualiseerde raming voor 2018 worden opgenomen, op basis van de meest recente gegevens op dat moment.

De investeringsregelingen en de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk zijn gebudgetteerde regelingen met een systematiek van meerjarige budgetegalisatie.

Afdrachtverminderingen in de loonbelasting

Tabel 7.1.1 laat de voorlopige (geschatte) realisaties van de betreffende afdrachtverminderingen over 2018 zien. De realisaties zijn gebaseerd op geaggregeerde informatie vanuit de loonaangiften.

Het totale beschikbare budget voor de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk voor het jaar 2018 bedroeg € 1.163 miljoen (exclusief € 8 miljoen voor zelfstandigen). De geschatte voorlopige realisatie is € 1.073 miljoen. Met deze realisatie is er een lichte onderuitputting van € 90 miljoen. De onderuitputting wordt conform de geldende systematiek in 2020 aan het budget toegevoegd. De belangrijkste verklaring voor de verwachte onderuitputting is de 3% lagere verzilvering dan in voorgaande jaren. Dit komt mogelijk doordat bedrijven minder aan R&D hebben gedaan dan vooraf gepland. Naast de lagere verzilvering zijn de R&D-niet-loon-kosten (investeringen en uitgaven ten behoeve van R&D-werkzaamheden) licht lager uitgevallen dan eerder voorzien. De definitieve verzilvering van de S&O-afdrachtvermindering over 2018 wordt in juli 2019 vastgesteld.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

38

De afdrachtvermindering zeevaart is geen gebudgetteerde regeling. De voorlopige realisatie voor 2018 ligt niet ver af van de raming in Miljoenennota 2019. Het budgettaire belang van deze regeling is vrij constant over de jaren.

Investeringsfaciliteiten

Tabel 7.2.1 bevat voorlopige realisatiegegevens over het jaar 2018 voor de investeringsfaciliteiten waarvoor een aanmeldingsverplichting geldt.

Uit de voorlopige realisatiecijfers blijkt dat van het beschikbare budget voor de EIA van € 147 miljoen circa € 160 miljoen is gebruikt. Zoals vorig jaar werd verwacht, is het budgetgebruik gestegen ten opzichte van 2017. De (beperkte) overschrijding van het budget is onder andere het gevolg van enkele incidentele grote aanvragen. Vanaf 2019 is het aftrekpercentage verlaagd van 54,5 naar 45 procent, waardoor er ruimte is geweest om de Energielijst te verruimen. Hiermee wordt het budget naarverwachting doelmatiger besteed.

Net als de afgelopen jaren is er overschrijding bij de MIA en onderuitputting bij de Vamil. Naar aanleiding van de evaluatie die vorig jaar aan de Kamer is aangeboden,⁶ heeft het kabinet de budgetschuif van MIA naar Vamil van € 8 miljoen uit 2014 ongedaan gemaakt per 2019. Bij het opstellen van de Milieulijst 2019 is besloten om additioneel € 7 miljoen budget van de Vamil naar de MIA te schuiven. Per 2019 bedraagt daarmee het MIA-budget € 114 miljoen en het Vamil-budget€ 25 miljoen, waarmee naarverwachting een betere balans tussen de regelingen wordt gevonden.

De overschrijding in 2018 op het MIA-budget bedraagt € 40 miljoen. Dit tekort kan worden opgevangen door de budgetreserve uit eerdere jaren. De overschrijding is het gevolg van een toename van meldingen voor elektrische voertuigen. Om de kosten hiervan in de toekomst te beheersen, is vanaf 2019 het aftrekpercentage op deze voertuigen verlaagd van 36 procent naar 27 procent en is het claimbedrag per voertuig gemaximeerd op €40.000.

Achtergrond

Op basis van de Vamil mag willekeurig worden afgeschreven op aangewezen milieu-investeringen. Deze regeling leidt in principe, evenals de andere regelingen voor vervroegde afschrijving, tot een liquiditeits- en rentevoordeel voor de belastingplichtige. Het budgettaire belang wordt berekend met de netto contante waarde-methode gebaseerd op het gemelde investeringsbedrag.

⁶ Kamerstukken II 2017-2018, 34 785, nr. 89

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

39

Het budgettaire belang van de EIA en MIA wordt gebaseerd op gemelde investeringsbedragen, in principe volgens de volgende formule: budgettair belang = (investeringsbedrag -/- correctiepercentage) * aftrekpercentage faciliteit * gemiddeld marginaal belastingtarief.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 200, nr. 2

40

8 BELEIDSMATIGE MUTATIES NA NAJAARSNOTA

Om het budgetrecht van de Kamer te borgen, dienen beleidsmatige mutaties die na Najaarsnota leiden tot een overschrijding van het budget op artikelniveau te worden gemeld aan de beide Kamers. In deze bijlage is een overzicht opgenomen van deze beleidsmatige mutaties na Najaarsnota. Hierbij is een ondergrens gehanteerd van 2 min. euro. De specifieke verantwoording over de mutaties is opgenomen in de Kamerstukken van de departementen. Voor de volledigheid van informatie wordt vermeld in welk Kamerstuk de betreffende mutatie aan de Tweede Kamer is gemeld. Ook wordt weergegeven of het een uitgavenverplichting (U) of een verplichtingenmutatie (V) betreft.