Zorgen over betaalbaarheid zorg - Hoofdinhoud

Zorg moet betaalbaar blijven voor iedereen, nu en in de toekomst. 50PLUS heeft daar zorgen over: “Met de huidige stapeling van eigen bijdragen is zorg nu niet voor alle mensen betaalbaar”, stelt Kamerlid Simon Geleijnse.

Er komt een abonnementstarief voor de Wmo. 50PLUS vraagt zich af of de invoering van dat vaste tarief voldoende is om financiële problemen voor een groep mensen te voorkomen. “Met de huidige stapeling van eigen bijdragen is zorg nu niet voor iedereen betaalbaar”, zei Kamerlid Simon Geleijnse in een debat met minister De Jonge. Hij somde op: “De zorgpremie, het volledig benutten van het eigen risico, de eigen bijdrage van geneesmiddelen en hulpmiddelen en de eigen bijdrage binnen de Wmo en Wlz. Als dit alles samenkomt in een korte tijd, lopen de kosten enorm op en wordt de zorg voor een groep mensen echt onbetaalbaar!”

Kloof

50PLUS wil weten of minister De Jonge iets gaat doen aan de groeiende kloof tussen de eigen bijdrage voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) en de Wet Langdurige Zorg (Wlz). “De kloof tussen de bijdragen van de Wmo en de Wlz wordt door de invoering van het abonnementstarief voor de Wmo wel erg groot”, constateerde Simon Geleijnse. “Hoe gaat de minister voorkomen dat mensen door dat financiële verschil niet onder de Wlz willen vallen?”

Gebrek aan draagkracht

50PLUS maakt zich zorgen over het gebrek aan draagvlak voor deze wetswijziging en wil weten hoe de minister erover denkt. Kamerlid Geleijnse: “De gemeenten hebben al meerdere keren aangegeven dat het invoeren van het abonnementstarief bij de Wmo geen juiste maatregel is. Gemeenten moeten een wetswijziging gaan uitvoeren waar ze niet achter staan; dat kan problemen opleveren.” De discussie tussen rijk en gemeente mag er nooit toe leiden dat mensen niet de zorg en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, vindt 50PLUS.

Informatievoorziening

Kamerlid Simon Geleijnse vroeg ook aandacht voor de informatievoorziening aan burgers over de invoering van het abonnementstarief. “Drie op de tien mantelzorgers is niet op de hoogte is van het nieuwe tarief. Is de minister bereid het CAK en de gemeenten aan te spreken op het verbeteren van de informatievoorziening voor Wmo-gebruikers? En welke initiatieven onderneemt de minister zelf om mensen te informeren over hun rechten in de Wmo onder het nieuwe abonnementstarief?”, vroeg het Kamerlid van 50PLUS.

Financiële administratie

50PLUS wil dat minister De Jonge de Tweede Kamer op de hoogte houdt over hoe de invoering van het abonnementstarief verloopt bij het CAK. “Een aantal weken geleden is het CAK door de Nederlandse Zorgautoriteit op de vingers getikt omdat het zijn financiële administratie en interne processen niet op orde heeft”, zei Simon Geleijnse. “De zorg van 50PLUS is: kan het CAK dit allemaal tijdig en juist uitvoeren? Is het CAK op tijd klaar voor deze wijziging?” •

► De volledige inbreng van Kamerlid Simon Geleijnse tijdens het debat ‘Wijziging van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 inzake de bijdrage voor maatschappelijke ondersteuning en de beoordeling voor de verstrekking van de maatwerkvoorziening’ met minister De Jonge van VWS:

Zorg moet betaalbaar blijven voor iedereen, nu en in de toekomst. Met de huidige stapeling van eigen bijdragen geldt dit nu niet voor iedereen. De zorgpremie, het volledig benutten van het eigen risico, de eigen bijdrage van geneesmiddelen en hulpmiddelen, en de eigen bijdrage binnen de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) of de Wet Langdurige Zorg (Wlz). Als dit alles samenkomt in een korte tijd, lopen de kosten enorm op en wordt de zorg voor een groep mensen echt onbetaalbaar. 50PLUS is daarom positief over de maatregelen die de stapeling van zorgkosten tegengaat. Zoals de maximering van de eigen bijdrage voor geneesmiddelen en de invoering van het abonnementstarief in de Wmo, de wetswijziging waar we vandaag het debat over voeren.

We vragen ons wel af of de voorgenomen maatregelen voldoende zijn. In de memorie van toelichting bij deze wetswijziging blijkt uit het onderzoek van het Sociaal Planbureau dat 9 procent van de mensen die een eigen bijdrage betaalt in de financiële problemen komt. Weet de minister zeker dat door de invoering van het abonnementstarief dat deze mensen niet langer in de financiële problemen komen door de stapeling van zorgkosten? Of is er meer nodig?

De kloof tussen de bijdragen van de Wmo en de Wlz wordt door de invoering van het abonnementstarief wel erg groot. Is de minister voornemens de eigenbijdrageregeling van de Wlz op termijn aan te passen? Kunnen we ook op dat gebied een wetswijziging verwachten? En hoe gaat de minister voorkomen dat mensen door die mogelijk financiële prikkel niet onder de Wlz willen vallen?

De gemeenten hebben al meerdere keren aangegeven dat het invoeren van het abonnementstarief geen juiste maatregel is. Er is op dit moment weinig draagvlak voor een wetswijziging die zij uit moeten voeren. Ze vrezen voor hogere kosten door aanzuigende werking en voor de gevolgen van de groeiende kloof tussen de eigen bijdragen in de Wmo en de Wlz. 50PLUS denkt dat het gebrek aan draagvlak voor problemen kan zorgen. Gemeenten moeten een wetswijziging gaan uitvoeren waar ze niet achter staan. Hoe denkt de minister hierover?

Voorzitter, de Rijksoverheid en de gemeenten zijn heel belangrijk, maar het allerbelangrijkst zijn de mensen thuis die zorg en ondersteuning nodig hebben. De discussie tussen de Rijksoverheid en de gemeenten mag wat 50PLUS betreft er nooit toe leiden dat mensen niet de zorg en ondersteuning ontvangen die ze nodig hebben.

Het Centraal Planbureau heeft berekend dat de invoering van het abonnementstarief structureel 190 miljoen euro gaat kosten. Aan het gemeentefonds wordt 145 miljoen toegevoegd. En over de andere miljoenen zijn afspraken gemaakt. Sommige gemeenten hebben nu al moeite om met het huidige budget uit te komen en er wordt door verschillende partijen gevreesd dat de kosten verder zullen oplopen. Het is dan ook de vraag of de voorgestelde compensatie toereikend is.

Kan de minister vandaag klip en klaar garanderen, dat gemeenten worden gecompenseerd wanneer de door het CPB geraamde Wmo-uitgaven overschreden worden? Het antwoord op deze vraag is voor 50PLUS een belangrijk onderdeel bij het wel of niet steunen van deze wetswijziging.

De invoering van het abonnementstarief mag, ook wat 50PLUS betreft, niet leiden tot verschraling van het zorgaanbod. En ook niet tot het afschuiven van ondersteuning die onder het abonnementstarief behoort te vallen. Voorkomen moet worden dat gemeenten maatwerkvoorzieningen verschuiven naar ‘niet als duurzame hulpverleningsrelatie bestempelde algemene voorzieningen’ om op deze manier het abonnementstarief te omzeilen. En wil de minister het abonnementstarief voor ‘begeleiding, dagbesteding en respijtzorg’ overwegen? Ongeacht of deze als maatwerk- of algemene voorziening wordt aangeboden? Kan de minister in zijn beantwoording uitgebreid ingaan op deze punten?

Uit onderzoek van Alzheimer Nederland blijkt dat 3 op de 10 ondervraagde mantelzorgers niet op de hoogte is van het nieuwe tarief. De Ombudsman heeft hierover ook zijn zorgen geuit. Is de minister bereid het CAK en de gemeenten aan te spreken op het verbeteren van de informatievoorziening voor Wmo-gebruikers en welke initiatieven onderneemt de minister zelf om mensen te informeren over hun rechten in de Wmo onder het nieuwe abonnementstarief?

In het verleden heeft het CAK, de instantie die de bijdrage vaststelt en het geld voor de gemeente zal innen, veel problemen gehad. We kennen allemaal het recente voorbeeld van de 93-jarige vrouw die opeens 20.000 euro moest terugbetalen omdat ze jarenlang een te lage bijdrage had betaald voor het verzorgingstehuis. Een aantal weken geleden is het CAK door de Nederlandse Zorgautoriteit op de vingers getikt omdat het zijn financiële administratie en interne processen niet op orde heeft.

Uiteindelijk wordt de uitvoering eenvoudiger, en wordt er naar verwachting zelfs bespaard op de uitvoeringskosten, maar de belangrijkste vraag en tevens een zorg van 50PLUS: kan het CAK dit tijdig en juist uitvoeren? En hoe wordt de Kamer bij dit proces betrokken? Kan de minister aangeven hoe de inning van het huidige tarief op dit moment verloopt?

In de memorie van toelichting lezen we dat de invoering van het abonnementstarief per 1 januari 2020 een aanpassing van het ICT-landschap vergt. De implementatietijd is 18 maanden. Begrijp ik het goed dat het CAK dan niet helemaal op tijd klaar is? Hoe staat het met de bouw van het nieuwe ICT-landschap? We kennen helaas veel voorbeelden van falende ICT-systemen van de overheid.”