Veel ruimere compensatie burger voor klimaatzaken

Met dank overgenomen van 50PLUS i, gepubliceerd op vrijdag 15 maart 2019.

Nederlanders - zeker met lagere inkomens - moeten véél ruimer gecompenseerd worden voor klimaatzaken. De 8 miljard euro opbrengst van de CO2-heffing moet terug naar de burger. “Dat is 1000 euro per huishouden, weet u nog meneer Rutte?!”, zei 50PLUS-Kamerlid Martin van Rooijen.

In de doorrekening van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) worden mensen met de laagste inkomens, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden het hardste geraakt. “Die doorrekening heeft nogmaals de vrees van 50PLUS bevestigd dat de kleine man de klos is”, zei Martin van Rooijen in het debat over de doorrekening met minister Wiebes en minister-president Rutte. “Hoe lager het inkomen, des te meer het klimaatbeleid gaat kosten. Dat kan natuurlijk niet. Dat is asociaal en moet véél ruimer worden gecompenseerd. Daar is gewoon geld voor.”

‘De laagste inkomens worden geraakt, dat moet natuurlijk anders!’

“Zoals het nu voorligt, worden de laagste inkomens, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden het hardste geraakt”, constateert het Kamerlid van 50PLUS. “Dat moet natuurlijk anders, en dat weet de regering ook.” Die was er als de kippen bij om enkele compenserende maatregelen te nemen. 50PLUS wil dat de energierekening van mensen omlaag gaat en dat mensen ruimer worden gecompenseerd. Die ruimte is er.

‘Dit is de kans voor Rutte om de beloofde 1000 euro terug te geven aan de burger’

50PLUS wil ook een CO2-heffing die werkelijk terugkomt bij de burger. “De variant die Mark Rutte wil is wéér een cadeau aan de industrie”, merkte Martin van Rooijen op. “Het zoveelste cadeau; zij mogen de opbrengst van de heffing gaan gebruiken voor hun eigen vergroening.” 50PLUS wil dat de heffing grotendeels terugvloeit naar de burger! De opbrengst van de CO2-heffing is naar schatting circa 8 miljard per jaar. “Er zijn acht miljoen huishoudens, dat is 1000 euro per huishouden!”, rekende Martin van Rooijen Rutte voor. “Dit is uw kans, premier, om alsnog die 1000 euro - weet u nog wel van toen? - terug te geven aan de burger. Belofte maakt schuld!”

‘Het enige wat telt: draagvlak bij de burger en betaalbaarheid voor iedereen’

“Al met ligt hier een pakket waar wij goed mee verder kunnen”, stelt Martin van Rooijen vast. “Maar het is zeker nog geen akkoord! De burger moet centraal staan! Voor 50PLUS is het enige wat telt: draagvlak bij de burger en betaalbaarheid voor iedereen! Dat vraagt om dialoog en deskundigheid, niet om drammers en doemprofeten.”

De volledige inbreng van Martin van Rooijen namens 50PLUS bij het debat op hoofdlijnen bij de doorrekening van het klimaatakkoord met minister Wiebes en minister-president Rutte:

“Daar was-ie dan: de langverwachte doorrekening van het conceptklimaatakkoord. De resultaten waren zelfs deze coalitiepartijen te gortig, bleek een uur na presentatie. Zij kwamen met een heel pakket aan maatregelen die verzachtend bedoeld zijn voor de burger. Mede ingegeven door de komende verkiezingen, natuurlijk. Dat moge duidelijk zijn. It’s the election, stupid.

De doorrekening heeft nogmaals de vrees van 50PLUS bevestigd dat de kleine man de klos is. Als het kabinet zegt dat de kosten per gezin wel meevallen, dan roept het iets wat niet begrepen wordt door mensen die van een laag of normaal inkomen moeten rondkomen. Hoe lager het inkomen, des te meer het klimaatbeleid gaat kosten. Dat kan natuurlijk niet. Dat is asociaal en moet véél ruimer worden gecompenseerd. Daar is gewoon geld voor.

Zoals het nu voorligt, worden immers de laagste inkomens, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden, het hardste geraakt. Dat moet natuurlijk anders, weet ook de coalitie. Daarom wordt ten eerste de energiebelasting voor bedrijven verhoogd, een verschuiving naar een derde/tweederde. Dat zou burgers 75 euro schelen, vingen wij op. 75 euro! Zou dat draagvlak genereren, denkt u? 50PLUS denkt van niet. Dat is een peulenschil! Is het nog mogelijk de energierekening voor dit jaar alsnog te verlagen, vraag ik het kabinet?

Dit is niet het pakket waar ja of nee tegen gezegd zal worden. De allerbelangrijkste maatregelen zijn de maatregelen die we moeten nemen in internationaal verband. Dan heb je niets aan modelberekeningen. Dat vergt politieke en diplomatieke inspanningen. Maar deze analyses geven wel een breder en dieper inzicht in de voor en nadelen van een groot aantal CO2-reducerende maatregelen. Dat is winst.

Een groot aantal maatregelen is helemaal niet aan de orde geweest in de doorrekening, en de meest belangrijke maatregel - een CO2-belasting voor grootverbruikers - kan in allerlei varianten worden doorgerekend. De variant die de premier verstandig noemt, is wéér een cadeau aan de industrie. Het zoveelste, zou ik zeggen, want zij mogen het weer gaan gebruiken voor hun eigen vergroening. Hoe belangrijk op zichzelf ook. Als u de lasten écht eerlijker wilt verdelen, waarom is er dan niet voor gekozen dit grotendeels terug te geven aan de burger? Het CPB wijst erop dat een CO2-heffing voor 80% wordt doorberekend aan burgers. Hoezo, de vervuiler betaalt?

In het Regeerakkoord overigens wordt gesproken over klimaatmaatregelen in Europees verband, of met een kopgroepje van landen. ‘Door samen op te trekken met onze buurlanden voorkomen we grote concurrentienadelen voor de Nederlandse economie’. Het nieuwe voorstel voor een CO2-heffing is immers nationaal. Gaat u nu het regeerakkoord hierop aanpassen, vraag ik de premier? Of gaat het niet door als andere landen niet volgen? Hoe weegt u die concurrentienadelen?

Ik begrijp dat de begrotingskaders voor het kabinet leidend zijn. Maar is het met onze overheidsfinanciën niet zodanig goed gesteld dat die kaders wel wat ruimer mogen worden vastgesteld?

Het is overigens ook bijzonder (en dan druk ik mij mild uit) dat het PBL in de doorrekening heeft aangegeven te rekenen met een rentevoet van 3% voor klimaatinvesteringen. Pensioenfondsen, met hun vrijere investeringsmogelijkheden, mogen slechts rekenen met 1,5%! Kan de premier dit eens goed uitleggen, want 50PLUS begrijpt het niet meer.

Het DNB-rapport ‘The macro-economic effects of a carbon tax in the Netherlands’ spreekt van drie scenario’s. Daarin is sprake van een opbrengst van de CO2-heffing van circa 8 miljard per jaar. En er zijn 8 miljoen huishoudens, dus reken maar uit. Dat is 1000 euro per huishouden! Dit is uw kans, zeg ik tegen de premier, om alsnog die 1000 euro van - weet u nog wel van toen - terug te geven aan de burger. Belofte maakt schuld!

In de tabel op pagina 14 van de doorrekening zijn de hoogste en laagste 5% afgekapt. Waarom is die keuze gemaakt? Wij zouden graag een puntenwolk zien, zodat alle waarden zichtbaar zijn. Gemiddelden bestaan immers uit uitersten!

Al bij al is dit geen slecht startpunt voor een brede maatschappelijke discussie over het klimaatbeleid. Maar het is zeker nog geen akkoord! De burger moet centraal staan! We hebben nu de eerste bouwstenen om te starten met het zware werk: het opstellen van een vooruitstrevend en evenwichtig beleidspakket met maximale CO2-reductie tegen de laagst mogelijke kosten. Voor 50PLUS is het enige wat telt: draagvlak bij de burger en betaalbaarheid voor iedereen! Dat vraagt om dialoog en deskundigheid, niet om drammers en doemprofeten.”