Prinsjesforum 2018: Democratie & rechtsstaat - Van ons! Voor ons! Door ons?, Den Haag

Ridderzaal in Den Haag
© Kevin Bergenhenegouwen
datum 17 september 2018 16:00
plaats Den Haag
locatie Hoge Raad, Korte 8 Toegang: gratis, aanmelden via ons online reserveringssysteem ProDemos en Prinsjesfestival Het Prinsjesforum wordt georganiseerd door ProDemos en Toon locatie
aanwezigen J.P.H. (Piet Hein) Donner i, P.F.G. (Paul) Depla e.a.
organisatie ProDemos i

In het Prinsjesforum op maandagmiddag 17 september bespreken Maarten Feteris, Piet Hein Donner en Paul Depla de staat van de democratie en de rechtsstaat. Van wie is de democratie en welke verantwoordelijkheid moeten burgers zelf nemen?

Prinsjesforum

In het Prinsjesforum kijken we naar hoe het gaat met onze democratie en rechtsstaat, los van de dagelijkse actualiteiten. Van wie is de democratie eigenlijk? Welke verantwoordelijkheden moeten burgers zelf nemen en is dat nog voldoende mogelijk? Wat zijn thema’s die vaker terugkomen?

Aan het woord komen Maarten Feteris, president van de Hoge Raad, Piet Hein Donner, vice-president van de Raad van State, en Paul Depla, burgemeester van Breda. Welke zorgen hebben zij vanuit hun functies bij Hoge Colleges van Staat en in het openbaar bestuur - en welke positieve ontwikkelingen zien zij?

Aan de hand van drie stellingen gaan Feteris, Donner en Depla met elkaar en met het publiek in gesprek. Het gesprek staat onder leiding van Nynke de Zoeten (Nieuwsuur).

De stellingen vallen binnen het thema ‘Democratie & rechtsstaat: Van ons! Voor ons! Door ons?’

Stelling 1 - Begrijpelijkheid en betrokkenheid

‘Om draagvlak voor de rechtsstaat te versterken, moeten er forse stappen genomen worden om gerechtelijke procedures & uitkomsten begrijpelijker te maken voor betrokkenen.’

De afgelopen jaren is verdere inspraak van burgers een veel besproken thema. Ook is er toenemende aandacht voor de rol van slachtoffers. Deelnemers aan het rechtssysteem, in rechtszaken en procedures, vinden het steeds belangrijker dat zij begrijpen waarom een bepaald besluit is genomen. Begrijpelijke taal en het vertalen van vonnissen naar een te bevatten conclusie, worden daarbij erg gewaardeerd. Daarnaast is ook het verloop van procedures en de rol van mensen daarin een blijvend punt van discussie.

Maar moet de rechtspraak procedures, geschillen en uitspraken wel willen versimpelen, met de bijbehorende (juridische) risico’s van dien? Veel zaken zijn complex. Klare taal centraal stellen doet dan wellicht af aan de zorgvuldigheid. Nederland kent geen juryrechtspraak, in tegenstelling tot enkele omliggende landen. De opleiding om rechter te worden in Nederland is intensief. Rechtspreken is een complex en genuanceerd vakgebied. In hoeverre is daar plaats voor participatie door burgers?

Toch ligt er een opgave. Denk aan de zaak van de pizzascooter waarbij een boete van 2000 euro werd opgelegd na een beroep van 7 maanden. Een foutje in de dagvaarding leidt niet meer tot vrijspraak. Maar waarom is dat zo? En hoe kan het dat ter plekke een ander oordeel op zitting wordt geveld?

Stelling 2: Alternatieve conflictbeslechting en toegang tot de rechtspraak

‘Het gebruik van alternatieve conflictbeslechting moet verplicht worden gesteld, voor een zaak wordt toegelaten tot de rechtspraak. Ook wanneer dat de toegang tot het rechtssysteem voor burgers belemmert.’

De rechtspraak staat onder druk. Er zijn veel rechtszaken en procedures - hoewel het aantal daalt, omdat veel mensen de griffierechten niet kunnen betalen. Experimenten kunnen werkdruk wegnemen bij het rechterlijk apparaat. Vonnissen en uitspraken lossen niet altijd het probleem op. Daarom zou je kunnen denken aan het verplicht stellen van alternatieve geschillenbeslechting, zoals mediation. Maar kun je dat verplicht stellen of belemmer je daarmee de toegang tot de rechter? Dat is tenslotte een groot goed in de democratische rechtsstaat.

De buurtrechter is een andere nieuwe invulling van conflictbeslechting, waar ook het kabinet mee wil experimenteren. Er zijn meer vormen van mediation en conflictbeslechting die steeds meer aandacht krijgen, zoals ‘De Rijdende Rechter’. Dit is weliswaar geen officiële rechter, maar mensen committeren zich wel aan zijn uitspraak in de betreffende zaak.

Aan de andere kant is niet alle innovatie ook nuttig. Zo is er niet veel steun voor e-courts onder het rechtsapparaat, omdat deze innovatie zelfs extra belastend kan zijn.

Het dilemma is hoe ver je kunt gaan met het verplicht stellen van het gebruik van alternatieven voor de rechtspraak. Welke consequenties heeft dit voor de waarborgen van de democratische rechtsstaat? Kan een alternatieve conflictbeslechting een verplichte opstap zijn naar rechtspraak? En op welk niveau moet dat dan geregeld worden?

Stelling 3: Bestuursrecht

‘Bestuurders zetten het bestuursrecht te snel en te vaak in voor het oplossen van lokale problemen.’

Burgemeesters hebben de bevoegdheid om bepaalde middelen in het bestuursrecht in te zetten, zoals het sluiten van panden bij mogelijke criminele activiteiten, het voeren van onteigeningsprocedures en het intrekken van vergunningen. Denk aan de zaak waarbij een pand van de Bandidos gesloten werd, omdat het beschoten werd.

Bestuurders hebben bevoegdheden om bepaalde middelen te gebruiken. Ook middelen die leiden tot een gang naar de rechter, zoals vaak gebeurt wanneer panden gesloten worden. Maken zij daarbij altijd een inhoudelijke afweging? Of is de afweging soms ook politiek (‘laat de rechter er maar naar kijken’). En moeten bestuurders, al dan niet daartoe aangespoord, vaker gewezen worden op hun eigen verantwoordelijkheid, voordat de gang naar de bestuursrechter gemaakt wordt?

Praktische informatie

  • Wanneer: maandag 17 september, 16.00-17.30 uur
  • Waar: Hoge Raad, Korte Voorhout 8, Den Haag
  • Toegang: gratis, aanmelden via ons online reserveringssysteem

ProDemos en Prinsjesfestival

Het Prinsjesforum wordt georganiseerd door ProDemos en Prinsjesfestival. Wilt u meer evenementen zien die ProDemos organiseert in het kader van Prinsjesfestival? Bekijk dan onze agenda.

Stichting Prinsjesfestival organiseert jaarlijks het feest van de democratie. Dit doet Stichting Prinsjesfestival samen met vele partners. Het festival wil bijdragen aan de aandacht voor Prinsjesdag en de betekenis ervan. Daarom zorgt het festival in de week voor Prinsjesdag voor een programma vol feestelijke en inhoudelijke activiteiten.

Lees meer op www.prinsjesfestival.nl.


Inhoudsopgave

  1. ProDemos
  2. Meer over...

1.

ProDemos

ProDemos informeert burgers over de democratische rechtsstaat en stelt hen in staat om actief aan politieke besluitvorming deel te nemen. Dat gebeurt door overdracht van kennis over de kernwaarden van de Nederlandse rechtsstaat en over de werking van de democratie in al haar aspecten. Dit moet burgers uiteindelijk in staat stellen om actief aan politieke besluitvorming deel te nemen.

ProDemos organiseert debatten, tentoonstellingen, rondleidingen en simulaties voor zowel jongeren als volwassenen. ProDemos is een niet-partijgebonden organisatie. Het kantoor en het bezoekerscentrum zijn gehuisvest aan de Hofweg 1 in Den Haag.

2.

Meer over...