Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2016 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34620 B - Wijziging begroting gemeentefonds 2016 (Najaarsnota).

Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2016 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2016 te wijzigen.

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B. van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid van de Financiële-verhoudingswet juncto artikel 6, vierde lid van de Invoeringswet Financiële-verhoudingswet, hebben de gemeenten gezamenlijk recht op een bedrag van € 15.651.038.000 dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkeringen en de aanvullende uitkeringen is opgenomen. De verplichtingenbedragen bedoeld in artikel 5, tweede lid van de Financiële-verhoudingswet ter zake integratie-uitkeringen en decentralisatie-uitkeringen zijn respectievelijk € 11.223.025.000 en € 1.199.915.000 .

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

R.H.A. Plasterk

De Staatssecretaris van Financiën,

E.D. Wiebes

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

Inhoudsopgave

LEESWIJZER

Bij een suppletoire begroting ligt de nadruk niet op de beleidsprioriteiten, zoals in de ontwerpbegroting 2016, maar op de mutaties ten opzichte van deze ontwerpbegroting. De terugkoppeling over het gevoerde beleid in relatie tot de beleidsprioriteiten, zal centraal staan in de financiële verantwoording over 2016.

De indeling van deze suppletoire begroting is als volgt. Paragraaf 1. start met het beschrijven van de beleidsmutaties. Kort zal worden toegelicht wat de omvang en de reden is van de beleidsmutaties,die nog niet eerder zijn opgenomen in een begrotingshoofdstuk. Vervolgens wordt in paragraaf 2. (“het beleidsartikel”), ingegaan op de “budgettaire gevolgen van beleid”. Deze paragraaf geeft inzicht in de integrale uitgaven die samenhangen met de hoofdbeleidsdoelstelling. Hierin worden de veranderingen op artikelonderdeel-niveau belicht. In deze paragraaf worden ook de mutaties in de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten weergegeven vanaf ontwerpbegroting 2017. Tot slot wordt in de paragrafen 3. en 4. ingegaan op respectievelijk de integratie-uitkeringen en de decentralisatie-uitkeringen.

• 1. 

  Het beleid

Overzicht beleidsmutaties

Tabel B1: Beleidsmutaties (x € 1.000)

Toelichting op de beleidsmutaties

• 1) 

  Weerbaar opvoeden (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een bijdrage vanuit de begroting van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kader van de pilot weerbaar opvoeden, 2e fase, aan de gemeenten Roosendaal, Culemborg, Delft en Maastricht.

• 2) 

  Jeugd (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een overboeking naar het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in verband met het tegengaan van voortijdig schoolverlaten.

• 3) 

  HSL Zuid Geluidsproces (decentralisatie-uitkering)

In het kader van het HSL—Zuid geluidsproces heeft het Ministerie van Infrastructuur en Milieu de toezegging gedaan om een bijdrage te leveren voor het aanplanten van bomen in de gemeente Haarlemmermeer.

• 4) 

  Huisvesting onderwijs ivm asielinstroom (decentralisatie-uitkering)

Voor de uitvoering van het Uitwerkingsakkoord Asielinstroom op het gebied van tijdelijke extra huisvesting in het voortgezet onderwijs is een regeling getroffen om deze kosten te compenseren.

• 5) 

  Pilot borging EU migratie (decentralisatie-uitkering)

Drie gemeenten, te weten Westland, Amsterdam en Peel en Maas, die zich hebben gericht op EU-migranten, krijgen een financiële tegemoetkoming via een decentralisatie uitkering. Daarmee wil het Kabinet de kennis van deze gemeenten op dit onderwerp borgen en zet het in op het vertalen van de werkwijze in het reguliere lokale beleid.

• 6) 

  Landschappelijke inpassing Nieuwe Hollandse Waterlinie (decentralisatie-uitkering)

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu trekt 2,5 miljoen euro uit voor de landschappelijke inpassing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) op het bedrijvenpark ‘Het Klooster’ in Nieuwegein. Gezien het cultureel belang van de Hollandse Waterlinie is in dit bedrag eveneens een bijdrage van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed begrepen.

• 7) 

  Beter benutten (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een bijdrage van Programma Beter Benutten aan de gemeente Zwolle ten behoeve van de programma’s Intelligente Transportsystemen (ITS) en Tour de Force.

• 8) 

  A58 Aansluiting Goes (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft en bijdrage van het lnfrastructuurfonds aan de gemeente Goes t.b.v.

A58 Aansluiting Goes.

• 9) 

  Marken boven water (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een bijdrage van het Rijk aan de Gemeente Waterland inzake het vervolgonderzoek “Marken boven water”.

• 10) 

  Bevorderen arbeidsparticipatie mensen een psychische kwetsbaarheid (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een bijdrage vanuit het Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid ten behoeve van het project ”Bevordering arbeidsparticipatie van mensen met een psychische kwetsbaarheid” in een viertal gemeenten (Leeuwarden, Nijmegen, Apeldoorn en Leiden).

• 11) 

  Green deal – Rotterdam Climate Initiative (decentralisatie-uitkering)

Dit betreft een bijdrage vanuit het Ministerie van Economische Zaken aan de Green deal Rotterdam Climate Initiative (RCI).

• 12) 

  Implementatie richtlijn EED (algemene uitkering)

Dit betreft een bijdrage vanuit het Ministerie van Economische Zaken ten behoeve van de uitvoeringslasten van de implementatie van de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED), voor zover dit betrekking heeft op de energie-audit.

• 13) 

  Green deal – Laadinfrastructuur (decentralisatie-uitkering)

In het kader van de uitvoering van de Green Deal Publiek Toegankelijke Laadinfrastructuur wordt een decentralisatie-uitkering via het gemeentefonds aan 18 gemeenten verstrekt ten behoeve van de uitrol van publiek

toegankelijke laadinfrastructuur.

• 14) 

  Scholenprogramma Groningen (decentralisatie-uitkering)

Negen gemeenten in de provincie Groningen die te kampen hebben met de gevolgen van door gaswinning geïnduceerde aardbevingen nemen deel aan een scholenprogramma gaswinningsgebied. Dit programma richt zich op het aardbevings- en toekomstbestendig maken van 101 schoolgebouwen binnen vijf jaar.

• 15) 

  Bodemsanering Rotterdam (decentralisatie-uitkering)

Gemeente Rotterdam ontvangt € 4,71 miljoen vanuit de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, voor het aanpakken van knelpunten en het verbeteren van de efficiëntie bij de uitvoering van het bodemsaneringsprogramma gasfabrieken Rotterdam.

• 16) 

  Innovatieve aanpak energiebesparing gebouwde omgeving (decentralisatie-uitkering)

29 VNG-regio’s hebben een of meerdere voorstellen ingediend met regionale innovatieve aanpakken voor het stimuleren van energiebesparing in de gebouwde omgeving. Een onafhankelijke beoordelingscommissie heeft vervolgens deze aanpakken getoetst. Vooralsnog zijn de aanpakken uit 20 regio’s goedgekeurd. Deze 20 regio’s krijgen in 2016 elk € 50.000. De bijdrage zal ter beschikking worden gesteld via een decentralisatie-uitkering aan de trekkende gemeenten.  

• 17) 

  Twinning arbeidsbemiddeling (decentralisatie-uitkering)

Overboeking in verband met de inschakeling van de gemeente Leiden voor het project Twinning arbeidsbemiddeling op Bonaire. Het Ministerie van BZK investeert gericht in de versterking van het bestuur in Caribisch Nederland. Hiervoor wordt expertise uit het veld ingeschakeld om verbeterstappen te realiseren. De gemeente Leiden is een nadrukkelijke partner die beschikt over specifieke uitvoeringskennis die essentieel is voor de lokale ontwikkeling en om die reden vindt er twinning plaats. Deze gerichte bijdrage heeft tot doel dienstverlening van Bonaire te verbeteren en bij te dragen aan afspraken, onder andere op het gebied van armoedebestrijding, het verbeteren van vraag en aanbod in de arbeidssector en het ontwikkelen van “jobprograms”.

• 18) 

  Faciliteitenbesluit opvangcentra (decentralisatie-uitkering)

Het Faciliteitenbesluit opvangcentra voorziet in een uitkering aan gemeenten die opvang bieden aan asielzoekers die nog niet in de Basisregistratie Personen hoeven te worden ingeschreven. Er wordt een extra bedrag overgeboekt. Dit bedrag heeft voornamelijk betrekking op de gemeenten die, na het verstrijken van de deadline voor de Voorjaarsnota, een opvanglocatie hebben geopend of waar een uitbreiding van opvangcapaciteit heeft plaatsgevonden.

• 19) 

  OV SAAL MLT Weesp (decentralisatie-uitkering)

In het kader van de verbetering van het treinverkeer tussen Schiphol, Amsterdam, Almere en Lelystad op middellange termijn (OV SAAL MLT) levert het ministerie van Infrastructuur en Milieu een bijdrage via het gemeentefonds voor een goede inpassing van hoogfrequent spoorvervoer in Weesp.

• 2. 

  Het beleidsartikel

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.

Tabel B2: Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

In dit wetsvoorstel wordt voorgesteld de begroting van de verplichtingen van het gemeentefonds voor het jaar 2016 met € 496.881.000 te muteren en te brengen op € 28.157.818.000.

De toelichting bij de mutaties, welke nog niet eerder zijn opgenomen in een begrotingsstuk, die onderdeel vormen van het bedrag van € 496.881.000 dat in tabel B3 is vermeld, is gegeven in paragraaf 1.

Tabel B3: Opbouw verplichtingenbedrag 2016 (x € 1.000)

Uitgaven

In de onderstaande tabel B4 wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste mutaties die zich in de periode vanaf de ontwerpbegroting 2016 tot en met de tweede suppletoire begroting 2016 hebben voorgedaan in de uitgaven. De weergegeven mutaties, welke nog niet eerder zijn opgenomen in een begrotingsstuk, zijn toegelicht in paragraaf 1.

In dit wetsvoorstel wordt voorgesteld de begroting van de uitgaven van het gemeentefonds voor het jaar 2016 met € 496.853.000 te muteren en te brengen op € 28.198.440.000.

Tabel B4: Opbouw uitgavenbedrag 2016 (x € 1.000)

Ontvangsten

Sinds de invoering van de Financiële-verhoudingswet zijn de uitgaven en de inkomsten op grond van artikel 4 van die wet over ieder uitkeringsjaar aan elkaar gelijk. Ten opzichte van de oorspronkelijke vastgestelde begroting van het gemeentefonds voor 2016 worden de ontvangsten, analoog aan de uitgaven, met € 496.853.000 gemuteerd en gebracht op € 28.198.440.000.

3. Integratie-uitkeringen

Als een toevoeging aan de algemene uitkering van het gemeentefonds in één keer bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten wordt normaliter gesproken een integratie-uitkering toegepast. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang van specifieke uitkering of eigen inkomsten naar de algemene uitkering. In tabel B5 wordt een overzicht gegeven van de integratie-uitkeringen in 2016.

Tabel B5: Overzicht integratie-uitkeringen gemeentefonds (x € 1.000)

• 4. 

  Decentralisatie-uitkeringen

Binnen het gemeentefonds bestaat naast de algemene uitkering en de integratie-uitkering ook de decentralisatie-uitkering. De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Dat maakt de uitkering geschikt voor de overheveling van specifieke uitkeringen, ook als die termijn nog niet bekend is. Ook maakt het de uitkering geschikt voor middelen die slechts tijdelijk beschikbaar zijn. In tabel B6 is een overzicht opgenomen van de decentralisatie-uitkeringen in 2016.

Tabel B6: Overzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds (x € 1.000)