Memorie van toelichting (34775-VIII-2) - Begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2018 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34775 VIII - Vaststelling begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2018 i.

Officiële titel	Memorie van toelichting (34775-VIII-2) - Begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2018
Document­datum	19-09-2017
Publicatie­datum	24-10-2017
Kenmerk	34775-VIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

2

Vergaderjaar 2017-2018

34 775 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2018

Inhoudsopgave

Blz.

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL 3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING 4

• 1. 

  Leeswijzer 4

• 2. 

  Beleidsagenda 8 Beleidsprioriteiten 8 Indicatoren 13 Investeringen in sector-/bestuursakkoorden 19 Belangrijkste beleidsmatige mutaties 21 Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven 25 Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen 26 Overzicht risicoregelingen 27

• 3. 

  Beleidsartikelen 28 Art.nr. 1 Primair onderwijs 28 Art.nr. 3 Voortgezet onderwijs 37 Art.nr. 4 Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie 45 Art.nr. 6 en 7 Hoger onderwijs 57 Art.nr. 8 Internationaal beleid 72 Art.nr. 9 Arbeidsmarkt en personeelsbeleid 78 Art.nr. 11 Studiefinanciering 82 Art.nr. 12 Tegemoetkoming studiekosten 91 Art.nr. 13 Lesgelden 94 Art.nr. 14 Cultuur 96 Art.nr. 15 Media 104 Art.nr. 16 Onderzoek en wetenschapsbeleid 110 Art.nr. 25 Emancipatie 116

• 4. 

  Niet-beleidsartikelen 120 Art.nr. 91 Nominaal en onvoorzien 120 Art.nr. 95 Apparaatsuitgaven 121

kst-34775-VIII-2 ISSN 0921 -7371 's-Gravenhage 2017

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

1

Biz.

• 5. 

  Begroting Agentschappen 125

Dienst Uitvoering Onderwijs 125

Nationaal Archief 131

• 6. 

  Bijlagen 138 Bijlage 1: Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen 138 Bijlage 2: Verdiepingsbijlage 145 Bijlage 3: Moties en toezeggingen 161 Bijlage 4: Subsidieoverzicht 216 Bijlage 5: Evaluatie- en overig onderzoek 226

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

2

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen voor het onderhavige jaar vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

• M. 

  Bussemaker

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  DE LEESWIJZER

De begroting 2018 bevat de volgende onderdelen:

• a. 

  Beleidsagenda;

• b. 

  Beleidsartikelen;

• c. 

  Niet-beleidsartikelen;

• d. 

  Agentschappen die een baten-lasten stelsel voeren;

• e. 

  Verdiepingshoofdstuk;

• f. 

  Bijlagen.

De Minister van Economische Zaken is verantwoordelijk voor het groen onderwijs.

Motie Schouw

In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Europese Raad op grond van de nationale hervormingsprogramma's een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen. De in de motie vermelde landen-specifieke aanbevelingen geven geen aanleiding tot een specifieke OCW-reactie.

Informatie in de begroting en andere relevante publicaties

De begroting is een compact document en toegespitst op de financiële informatie. De beleidsagenda presenteert de doelstellingen van de Minister en de beleidsartikelen beschrijven de werking en financiering van de verschillende stelsels met bijbehorende prestatie-indicatoren. Voor een bredere kwantitatieve onderbouwing van de doelen en ambities uit de begroting verwijzen we naar de openbare website Trends in Beeld. Belangrijke kengetallen zijn opgenomen op de openbare website OCW in cijfers. Beide websites worden gedurende het jaar op verschillende momenten geactualiseerd. Onderstaand schema geeft grafisch een totaalbeeld van welke informatie en verantwoording van het OCW-beleid gedurende een begrotingscyclus aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

4

Schematische weergave van de informatie aan de Tweede Kamer gedurende de begrotingscyclus

Begrotingsinfo op Trends in beeld

Jaarwerkplan Inspectie van het Onderwijs

Verantwoord in g si nfo op Trends in beeld

Prinsjesdag

verantwoordingsdag

Hieronder volgt een nadere toelichting bij het schema.

• • 

  Op Prinsjesdag ontvangt de Tweede Kamer de begroting van OCW. Op de website van Trends in Beeld monitort de Minister van OCW onder andere de doelen uit de beleidsagenda en verschillende ingezette beleidsinstrumenten, waaronder de Lerarenagenda en de sectorakkoorden in het po en vo. Daarnaast geeft deze website met de infographic «Onderwijsmonitor» inzicht in de prestaties van het onderwijs. Voor cultuur & media, wetenschap en emancipatie geven we met een beknopte set indicatoren een beeld van de kwaliteit en prestaties.

Eind november komt ook Cultuur in beeld uit. In deze publicatie wordt ingegaan op de veranderingen in het Nederlandse cultuurbeleid. Deze publicatie gaat dieper in op de gevolgen van het beleid en schetst de te verwachten ontwikkelingen in de culturele sector. Daarbij is er bijzondere aandacht voor de bijdrage van cultuur aan de Nederlandse economie en werkgelegenheid, het financieel-maatschappelijk draagvlak, publieksbereik en de financiële verhoudingen tussen subsidieverstrekkers.

De Inspectie van het Onderwijs heeft een belangrijke rol in het onderwijsstelsel als toezichthouder, maar ook als leverancier van beleidsinformatie. In het jaarwerkplan van de Inspectie van het Onderwijs worden voorgenomen werkzaamheden gepresenteerd aan de Tweede Kamer.

Gedurende het jaar wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de begrotingsuitvoering door middel van de eerste suppletoire begroting (Voorjaarsnota) en de tweede suppletoire begroting (Najaarsnota).

• • 

  Ook worden gedurende het jaar allerlei beleidsdocumenten zoals actieplannen, beleidsdocumenten, beleidsevaluaties, beleidsdoorlich-tingen naar de Tweede Kamer gestuurd. Wetsvoorstellen worden ter behandeling aangeboden en AMvB's worden voorgehangen. Over verschillende beleidsterreinen worden brieven naar de Tweede Kamer gestuurd, onder andere ter nadere uitwerking van de beleidsagenda en de begroting. Hierover vindt vaak separaat overleg met het parlement

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

5

plaats. De actieplannen geven voor de verschillende beleidsterreinen een beeld van het beleid. Beleidsdoorlichtingen en andere evaluaties verschaffen inzicht in de effectiviteit van beleid. Daarnaast wordt jaarlijks in de Voortgangsrapportages van de Sectorakkoorden en de Lerarenagenda informatie verschaft over de voortgang op enkele belangrijke prestatie-indicatoren.

De derde woensdag in mei is verantwoordingsdag. De Tweede Kamer ontvangt dan het jaarverslag van OCW, en de laatste stand van de voortgang op de begrotingsdoelen en ambities wordt gepresenteerd op de website van Trends in Beeld. Ook wordt het Onderwijsverslag aan de Tweede Kamer toegestuurd. Daarin wordt uitgebreid stilgestaan bij de staat van het onderwijs.

De belangrijkste kengetallen van OCW verschijnen gedurende het jaar op de website OCW in cijfers. Op deze website worden resultaten, de stand van zaken en ontwikkelingen in het OCW-veld met een kwantitatieve toelichting en onderbouwing in beeld gebracht.

Toelichting Trends in Beeld

De Minister monitort met Trends in Beeld enerzijds de doelen uit de beleidsagenda. Anderzijds monitort de Minister de voortgang van verschillende ingezette beleidsinstrumenten, waaronder de Lerarenagenda en de sectorakkoorden in het po en vo. Ook wordt de internationale positie van het Nederlandse onderwijs- en wetenschapsstelsel gevolgd en zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten van «Education at a Glance» opgenomen, de jaarlijkse publicatie van de OESO.

De website van Trends in Beeld is in 2016 uitgebreid met een robuust dashboard van indicatoren, de onderwijsmonitor, die samen een goede foto geven van onderwijskwaliteit in brede zin. Deze monitor is ontwikkeld naar aanleiding van de moties Klaver c.s. en Straus/Ypma om meer inzicht te geven in outcome-criteria voor onderwijskwaliteit en het verzoekon-derzoek van de Tweede Kamer aan de Algemene Rekenkamer.

Onderdelen begroting

• a. 

  Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt per beleidsterrein geschetst welke stappen wij willen zetten. Daarnaast bevat de beleidsagenda een tabel met indicatoren en bij behorende streefwaarden, een overzichtstabel waarin de belangrijkste budgettaire veranderingen op de OCW-begroting worden weergegeven, een tabel met de geplande beleidsdoorlichtingen, een overzicht van de risicoregelingen en een tabel met niet-juridische verplichte uitgaven en bestemming.

• b. 

  Beleidsartikelen

De beleidsartikelen bestaan uit de volgende onderdelen:

• • 

  Algemene doelstelling met een toelichting daarop, met bijbehorende prestatie-indicatoren.

Rol en verantwoordelijkheid van de Minister. Beleidswijzigingen. Hierin wordt weergegeven welke belangrijke beleidswijzigingen zich komend jaar zullen voordoen. Ook wordt, indien van toepassing, ingegaan op beleidswijzigingen als gevolg van beleidsdoorlichtingen, voor zover de doorlichtingen zijn afgerond.

• • 

  Tabel budgettaire gevolgen van beleid. Deze tabel bevat een vaste indeling in financiële instrumenten volgens de Rijksbegrotingsvoorschriften. In de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt de budgetflexibiliteit van het begrotingsjaar in percentages weergegeven.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

6

• • 

  Toelichting op de instrumenten en budgetflexibiliteit.

• c. 

  IMiet-beleidsartikelen

Er zijn twee zogenaamde niet-beleidsartikelen: Nominaal en onvoorzien;

• • 

  Apparaatsuitgaven.

In artikel 95 (Apparaatsuitgaven) worden naast de apparaatsuitgaven van het kerndepartement ook de apparaatskosten van de baten-lastenagentschappen en een aantal ZBO's en RWT's zichtbaar.

In dit artikel is tevens een tabel opgenomen waarin wordt aangegeven hoe de apparaatstaakstelling wordt verdeeld over kerndepartement, agentschappen en ZBO's.

• d. 

  Agentschappen die een baten-lasten stelsel voeren

Dit onderdeel bevat de cijfermatige overzichten van de baten-lastenagentschappen «Dienst Uitvoering Onderwijs» en het «Nationaal Archief».

• e. 

  Verdiepingshoofdstuk (zie bijlagen)

In dit onderdeel worden per beleidsartikel de mutaties getoond tussen de stand ontwerpbegroting 2017 en de ontwerpbegroting 2018. De ondergrens voor het toelichten van mutaties wordt bepaald door een zogenoemde staffel. Een aantal mutaties is centraal toegelicht (loonbijstelling, prijsbijstelling, intensiveringen, ombuigingen).

• f. 

  Bijlagen

De volgende bijlagen zijn in de begroting opgenomen:

• • 

  Overzicht RWT's en ZBO's;

• • 

  Verdiepingshoofdstuk;

• • 

  Overzicht moties en toezeggingen;

• • 

  Subsidieoverzicht: hier wordt een overzicht weergegeven van alle subsidieregelingen van het Ministerie;

Evaluatieoverzicht: het overzicht met onderzoeken is opgenomen in één centrale bijlage.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

7

• 2. 

  BELEIDSAGENDA

Beleidsprioriteiten over 2018 Inleiding

In deze beleidsagenda gaan we kort in op een aantal belangrijke beleidsontwikkelingen. We beginnen met het onderwijs en gaan daarna in op wetenschap, cultuur, media, emancipatie en Caribisch Nederland.

• 1. 

  Onderwijs

1.1 Gelijke kansen

Iedere leerling, ongeacht afkomst, moet zijn of haar talenten maximaal kunnen ontplooien. Onder andere de Inspectie van het Onderwijs en de OESO signaleerden afgelopen jaar dat de onderwijskansen van kinderen van lager en hoger opgeleide ouders steeds verder uit elkaar lopen. Daarom hebben we een actieplan opgesteld dat zich richt op soepele overgangen in het onderwijs, op stimulerend onderwijs voor kinderen die van huis uit minder kansen krijgen en op sterke netwerken. Gelijktijdig is ook de Gelijke Kansen Alliantie gelanceerd. Deze alliantie vormt een open netwerk van en voor professionals binnen en buiten het onderwijs. Door deze professionals samen te brengen kunnen ze elkaar inspireren, kennis ophalen en bewezen successen opschalen. Het aanpakken van kansenongelijkheid is een complex vraagstuk. Wij zetten daarom ook in op onderzoek, evaluatie en monitoring via het NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek) en op de recentelijk ingerichte sociale laboratoria. Op basis hiervan wordt duidelijker wat wel en niet werkt. Het is nog te vroeg om structurele effecten van het actieplan gelijke kansen en de Gelijke Kansen Alliantie terug te kunnen zien in de cijfers. Toch constateert de Inspectie van het Onderwijs in het dit voorjaar verschenen Onderwijsverslag enkele belangrijke eerste verbeteringen: eindadviezen in het basisonderwijs worden vaker bijgesteld als de eindtoets daar aanleiding toe geeft. En mbo'ers stromen weer vaker door naar het hbo. Scholen pakken de handschoen op en komen in beweging. Dit kan worden gezien als een voorzichtig teken dat de versterkte inzet vruchten begint af te werpen.

1.2 Curriculumontwikkeling

Ruim twee jaar geleden zijn we een brede maatschappelijke dialoog gestart over wat leerlingen zouden moeten leren in het basis- en voortgezet onderwijs. Mede op basis van de uitkomsten van deze dialoog gaat een actualisatie van het curriculum plaatsvinden. Het doel van de herziening is om vanuit de onderwijspraktijk te komen tot een toekomstgericht en samenhangend curriculum, waarbij overladenheid wordt voorkomen en sprake is van een heldere doorlopende leerlijn van het begin van het po tot het eind van het vo. De komende periode gaan ontwikkelteams met leraren en schoolleiders aan de slag met het ontwikkelen van bouwstenen voor een geactualiseerd curriculum. Eind 2018 zal de ontwikkelfase zijn afgerond. Na besluitvorming hierover in de Tweede Kamer kunnen geactualiseerde kerndoelen en eindtermen geformuleerd worden.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

8

1.3 Leraren, lerarentekort en lerarenregister

Afgelopen februari heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet op het beroep van leraar en het lerarenregister. Samen met de Onderwijscoöpe-ratie werken we nu aan de invoering van het register met ingang van 2018. De beroepsgroep zelf stelt hiervoor de herregistratiecriteria op en de regels voor het valideren van het professionaliseringsaanbod. In het najaar van 2017 komt een voortgangsrapportage uit van de Leraren-agenda. Met deze agenda hebben we een impuls gegeven aan het verbeteren van de kwaliteit van leraren en het vergroten van de aantrekkingskracht van het beroep. Gezien het geraamde tekort aan leraren is aanvullend in februari 2017 een bovensectoraal plan van aanpak lerarentekort naar de Tweede Kamer gestuurd. De samenwerking met alle betrokkenen in de onderwijsketen is hierbij essentieel. Met het plan van aanpak zetten we in op:

het verhogen van in-, door- en uitstroom van de lerarenopleidingen;

het bevorderen van zij-instroom vanuit andere beroepen;

het behoud van leraren voor het onderwijs en het vergroten van de

betrekkingsomvang van deeltijders;

het activeren van leraren met een bevoegdheid die niet werken in het onderwijs;

het verkennen van mogelijkheden tot het versterken van ontwikkel- en carrièreperspectief en aandacht houden voor de beloningspositie van leraren.

Op verzoek van de Tweede Kamer zijn in juni 2017 een voortgang van het plan van aanpak lerarentekort po en een brief over de beloning van leraren in het po naar de Tweede Kamer gestuurd.

1.4 Sectorakkoorden, kwaliteitsafspraken en Strategische agenda

In 2017 vindt in het po, vo en mbo een tussenmeting plaats van de sectorakkoorden en de kwaliteitsafspraken. In deze meting wordt op sectorniveau geïnventariseerd wat de voortgang is op de doelen van het akkoord na alle inspanningen van scholen en besturen. Op basis van de resultaten van de tussenmeting wordt bezien of bijsturing nodig is. Voor het nieuwe kabinet bereiden we ons in het mbo voor op het vervolg van de kwaliteitsafspraken. Samen met scholen, instellingen en de MBO Raad ontwikkelen we een nieuwe systematiek waarmee de resultaatafhankelijke extra vsv-bekostiging van scholen en instellingen in vo en mbo wordt bepaald.

In het hoger onderwijs (ho) gaan we verder met de uitvoering van de Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek. Deze agenda geeft de koers aan tot en met 2025 en staat in het teken van een impuls aan de kwaliteit van het ho en het onderwijs gerelateerd onderzoek met de middelen die voortkomen uit het Studievoorschot. We zetten in op kleinschalig en intensief onderwijs, talentprogramma's, onderwijsgerela-teerd onderzoek, studiefaciliteiten en digitalisering. Ook komen er dankzij het Studievoorschot middelen vrij voor Comeniusbeurzen voor innovatieve docenten en onderzoek naar het ho. De regeling voor Open en Online Onderwijs wordt geïntensiveerd en meer gericht op het delen en hergebruiken van leermaterialen. Hogescholen en universiteiten kunnen zo actief experimenteren en ervaring opdoen met dit type onderwijs in de Nederlandse context. Het jaar 2018 vormt een tussenjaar en zal worden gebruikt om de vormgeving van de kwaliteitsafspraken en van een nieuw financieringsarrangement voor de Centres of Expertise voor te bereiden.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

9

Ten slotte geldt weer voor alle hoger onderwijs instellingen (ook de niet-bekostigde) in 2018, na de inwerkingtreding van de betreffende bepalingen uit de Wet bescherming namen en graden, dat zij de opdracht hebben het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef van hun studenten te bevorderen.

1.5 Internationalisering

Het hoger onderwijs in Nederland bevindt zich in een internationaal speelveld. In het kader van positionering in dit speelveld, is de Wet bevordering internationalisering hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek relevant. Deze wet is in het voorjaar van 2017 aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. Hierin is de grondslag voor transnationaal onderwijs, het verzorgen van een opleiding in het buitenland door een Nederlandse instelling, opgenomen. De wet schrijft voor dat toestemming van de Minister vereist is voor het verzorgen van een opleiding in het buitenland. De gronden voor weigering of intrekking van die toestemming worden geregeld in een AMvB. Deze AMvB is in de maak en wordt na de zomer van 2017 voorgehangen in beide Kamers. Verwachte inwerkingtreding is in het voorjaar van 2018.

Voor leerlingen, studenten, professionals en organisaties in alle onderwijssectoren geldt dat het Erasmus+ programma een goede manier is om zich op een laagdrempelige manier te bewegen in het internationale speelveld. Door grensoverschrijdende mobiliteit en strategische partnerschappen in alle onderwijssectoren draagt Erasmus+ bij aan een slimmer Europa en om een aantrekkelijke kenniseconomie te zijn en te blijven. Dit is in lijn met het kabinetsstandpunt dat het nieuwe Europese Meerjarig Financieel Kader (na 2020) meer gericht moet zijn op prioritaire thema's, waaronder innovatie en slimme groei. Naar verwachting zal de Europese Commissie in 2018 het voorstel voor het nieuwe Erasmusprogramma uitbrengen.

1.6 Regionaal Investeringsfonds en Wet invoering associate degree-opleiding

Dankzij het Regionaal Investeringsfonds zijn tussen 2014 en medio 2017 in het mbo 94 publiek-private samenwerkingsverbanden tot stand gekomen. Onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven, regionale overheden en het Ministerie van OCW hebben gezamenlijk circa € 272 miljoen geïnvesteerd in samenwerkingsverbanden die de brug slaan tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Uit de evaluatie blijkt dat het fonds veel ruimte biedt voor innovatieve samenwerking, zoals nieuwe centra voor innovatief vakmanschap. De regeling wordt daarom nogmaals met een jaar verlengd, in 2018 is € 25 miljoen beschikbaar gesteld.

Het wetsvoorstel Invoering associate degree-opleiding heeft als doel het associate degree-programma om te vormen tot een zelfstandige opleiding met een eigen profiel. Daarmee willen we bevorderen dat de associate degree een aantrekkelijkere route binnen het ho wordt voor groepen mbo-4-studenten en werkenden die anders niet zouden doorstuderen in het ho of voor wie de duur van de hbo-bacheloropleiding een te hoge drempel vormt. Door de verzelfstandiging van de associate degree-opleiding kunnen hogescholen het aanbod van deze opleidingen uitbreiden.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

10

• 2. 

  Wetenschap: Horizon 2020 en het nieuwe Europese Kaderprogramma

In de Wetenschapsvisie 2025 hebben we als speerpunt gekozen het ontwikkelen en toepassen van kennis, met als doel het bereiken van meer maatschappelijke impact. Daarom zal de Nationale Wetenschapsagenda ook in 2018 een belangrijke rol krijgen in de kennisinvesteringen van het Rijk en van onderwijs- en onderzoeksinstellingen, in samenhang met innovatiebeleid. Wetenschappelijk onderzoek is inherent internationaal en een goede verbinding tussen nationaal en EU-beleid is dan ook essentieel. Het Europese Kaderprogramma voor onderzoek en innovatie, «Horizon 2020», stimuleert de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis, economische groei en oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen via Europese competitie en samenwerking. In 2017 voerde de Europese Commissie de interim-evaluatie van Horizon 2020 uit. De Nederlandse inbreng hiervoor is opgenomen in het «Netherlands position paper on the Interim Evaluation of Horizon 2020». Hierin kijken we ook vooruit naar de opvolger van Horizon 2020: het Negende Kaderprogramma. Naar verwachting zal de Europese Commissie in de loop van 2018 een voorstel voor het nieuwe programma publiceren. Na publicatie zullen de onderhandelingen tussen de EU-lidstaten en de Europese Commissie starten.

• 3. 

  Cultuur: herijking van het monumentenstelsel en herijking BIS

Om het belastingstelsel te vereenvoudigen en de beschikbare middelen gerichter en minder fout- en fraudegevoelig in te zetten, is het kabinet bezig met de voorbereiding van de omzetting van de fiscale aftrek van uitgaven voor monumentenpanden in een niet-fiscale regeling. De middelen die uit het gehele fiscale budget beschikbaar komen, kunnen dan via een subsidieregeling van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor het doel (onderhoud monumenten) ingezet worden. De omzetting van de fiscale aftrek uitgaven voor rijksmonumentenpanden naar een onderhoudssubsidie voor rijksmonumenten is onderdeel van een herijking van het financiële stelsel van de monumentenzorg. Het wetsvoorstel waarin de afschaffing van de aftrek voor monumentenpanden wordt geregeld, is afgelopen jaar aangehouden. De behandeling wordt onder een nieuw kabinet voortgezet. Een ander onderdeel van de herijking van het monumentenstelsel is het interactieve project «Erfgoed telt». Hierin worden de huidige financiële instrumenten tegen het licht gehouden en nieuwe beleidsopgaven (zoals duurzaamheid, leefomgeving en herbestemming) van een financieel instrument voorzien. Komend jaar zullen de plannen verder uitgewerkt worden en naar de Tweede Kamer gestuurd worden. De beoogde invoeringsdatum van het nieuwe stelsel is 1 januari 2019. Op Prinsjesdag 2016 zijn de subsidiebesluiten voor de culturele basisinfrastructuur 2017-2020 bekend gemaakt. Intussen richt de blik zich al op de periode na 2020. De jaren 2017 en 2018 worden benut om met verschillende partners, zoals vertegenwoordigers van de cultuursector, steden en provincies, de ideeën en wensen in beeld te brengen. Ook de cultuurfondsen van het Rijk zijn met hun expertise en ervaring belangrijke partners in de voorbereiding op de periode na 2020.

• 4. 

  Media: eerste concessiebeleidsplan RPO en onderzoek naar onafhankelijke journalistiek in Nederland

In 2018 voeren de RPO (Regionale Publieke Omroep) en de regionale publieke media-instellingen gezamenlijk het eerste concessiebeleidsplan uit. Doel is het versterken van de regionale journalistiek. Mede op basis

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

11

van het plan wordt een prestatieovereenkomst afgesloten. Als regionale publieke media-instellingen door middel van samenwerking besparingen realiseren, kunnen ze gebruik maken van een frictiekostenregeling. Naar de toekomst van de onafhankelijke journalistiek in Nederland, inclusief onderzoeksjournalistiek, zal op verzoek van de Tweede Kamer onderzoek worden verricht. Onderdeel van de onderzoeksopzet zijn de impact van grote platforms als Facebook en Google op de journalistiek, én de toekomst van regionale en lokale journalistiek.

• 5. 

  Emancipatie: bevorderen van gelijkheid in Nederland

Het emancipatiebeleid is gericht op het bevorderen van gendergelijkheid en gelijkheid ongeacht seksuele oriëntatie, genderidentiteit en geslachtskenmerken in de Nederlandse samenleving. In samenwerking met andere departementen en maatschappelijke organisaties liggen de accenten op sociale veiligheid en acceptatie, een gelijke arbeidsmarktpositie, gelijke behandeling, en het tegengaan van stereotypering. Per 1 januari 2017 is de nieuwe Subsidieregeling gender- en LHBTI-gelijkheid 2017-2022 van kracht geworden. Met deze regeling gaan we strategische partnerschappen aan om meer inhoudelijke afstemming en sturing op doelen, strategieën en samenhang te realiseren. In totaal zijn acht partnerschappen aangegaan. Hiermee wordt tevens bijgedragen aan de uitvoering van internationale afspraken, zoals de duurzame ontwikkelingsdoelen (met name subdoel 5.5) en het VN-Vrouwenrechtenverdrag.

• 6. 

  Caribisch Nederland: tweede onderwijsagenda (2017-2020)

Scholen en andere onderwijsinstellingen in Caribisch Nederland werken aan de uitvoering van de tweede onderwijsagenda Samen werken aan de volgende stap (2017-2020) om het onderwijs op de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba te verbeteren. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de openbare lichamen ondersteunen hen bij de uitvoering.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

12

c

co o

c

o

DO

t <

• 0) 

  t

s » - £

^ 03 cd

• 0) 

  .2 co cd

• 0) 

  (O g -

£ JE 3)

co t

'co cc

cd cd

ÜÜ ^

• 0) 

  c c

q3 cd cu

i = ï

• o) 

  iS

— o

PT! C

• = 

  H

ü co ra

O -c >

o.E S

_ -S o

• Q) 

  ■—

O _0)

T3 d) '>

• = 

  O) 5

ra a) c

< -Q o

£2 -Q

• Q. 

  14-

o o —

• a) 

  ra

o ra

T3 >

C -C

ra u

< n

ra ra

TJ T3 ^

c c to

^ ^ fll

O Q.

T3 " ^

O

C T3

ra ra

Q.T3

■D t = E

5 ^{ffi c} ra

ra o ra ï:

< -c > ra

E "5

II

E ^ra

-2 ra

ra

3 "°

0>

• 0) 

  S¹ cd

3^

C/5 O

• 0) 

  T3 T3 C

<

C/3

• O) 

  3 c

c r te

— cd i- _c co

Ifl

4^ "TT

• 0) 

  m

ra

_ o

• a) 

  a

c ~° "5

ra ra

< T3

— ra O X O LU

< C/3

<

C/3

ra i.

"D O

^C §

• 0) 

  ^J

ra 3 ₄-

i c ra —

z ii ;

> ra

O C O

~ .- -°

• 0) 

  £ ra

-D £ -E

c o ra

< £ S

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

o do

D O

t <

cd t

cc

cc

cc "d -h

^ cc cc

cd ij cc cc

cd co g ~

t co J-

w ~ op

Cl

c/3

cc

• 0) 

  cd —

cd cc

£ E t

cd o cc

cd — cc

T3 9- —

^m cc _ cc T3 ™

§ 8 ]Ü

o -o

g ra

4- <»

C u 01 cd —

co cd cd

_ cc -y

cd cc £

cd "o cd

T3 i_ o

c o c

cc o cd

< T3 -q

O D Q

o

CD cj

CD cc

~D _q E

< 5 «

CD 03

CD _CD

II

cd

I 1

£ E

ü o

75 5

3 o

0= o cc _q

< -c

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

15

o do

<

C/3

t <

cd t

cd

cc

cc

cc "d -h

^ cc cc

• a) 

  i2 cc cc

cd co g ~

t co J-

co ~ \p

cc o < n

SB

o a

T3 ^

te 2

CD w

_^ CU

^: a>

g T3

cc cc

< T3

cd ~0 cd "cd T3 .c

O

O m 00 o O

■* C!

■■ 00

8 °

-Q O

ü

t

o

• Q. 

  — CL «*

cd > o

cd -C — O)

cd cd {5

cc cd cd

O D Q

Q.

o

cd k T3 _: 3 o

a> cd co 'c

Ö ü""_r

cc -a) .E

< -Q T3

O D

a

o O

g 2!

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

O do

t <

cd t

cd

cc

CO "o -h

5 a) i: t

cd .2 cc ^

• 0) 

  co

t S

^ cd cd

cc "O \p c i E

cd > £ O) cd cd ^c 05

E '= ■

t3 <d t3

CJ <-

S>-2 ra-S

0 (IJ ü. o O- cd o >

^ cb cb

cd \p

c i i

"P ra cb

cb ^ ra

<£ 5 =5

E ³ '5 SS

■-S-gl

I së °

" c — 5

0 ID Q. O

O- cd o >

c ^ t3 0) O Q.

"ö > o cb ra c

0 c CD E t3 t

q- q. <° ^ o{

ra- Eï

cd ^ ° j= o) co w ï cc "O cc c

1- c V> _q

cd cc cc i_ Q_ cc -Q cc

"O cd

cd t:

a o

™ o

CD

• O) 

  w

2 'E

c c

CD CD ^

tl ^ CD

CD cc CD

CL > Ul

CD ®

§1 ^°

c a a) -n

.> c

cb

t3 t3

cb a)

.q -c £

Jr ra o «IS

raf ^

« » o £ o. ra

cb cb -r-

ü o j

cb cb ^ o. ^2 ü

co o cn £ i

• Q. 

  O CN , O ifl » , cm -

^c C/3

cb —

ts do

5 o ^

< Q. -Q

Q.

O L

o o

^ cn

Ë £

cx) O

r-- 21

cb cb

cd cb > t3 £

ra o

• 0) 

  cd

cu

cu

ü cd -3

Q- co . ^

l; c ^{c 5}

- <» <»

cb > ra o

cb

cb ra.

-Q c = .

1- — cb

3 ° " ^

• = 

  5 §|

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

O DO

t <

0 t

0

cd

co "O -h

i£ 03 tc

0 .2 cc tc

• 0) 

  cc g -

t S

'w cc

; ö *

) CD

:^E i

w 0 II

• q. 

  '0

fl

⁰ ra g

• = 

  -Q P JS o 9

o o 5 co ü

.S£ ai w O- _c

— <D o ï

0 O ■ S -C O

o> ai jS £

£^Jm 0 > -a

2 o c o C D_

O "O 0 C 0

. 0 a

> ui o

• : 

  cc ^

■ "O 0

0 CD ,33 LD "O Ui

"s li

CD _ > P

• ^: 

  5 g>

r cm w ■- -

4-j O

^ m («

0 .92 s—

0 CD

.g> E

0 « - CD

Ui 0

2 £

S ra E I

S 5

• Q. 

  ra

.5 O

ra h-

>< 8

0

c a

• 0) 

  c

0) ^

co 2

■5 ra

g 0)

I ⁰ =ê '«

¹ LT> O 2 C

; ° .2 ⁰ o s

■ *- 0 4^ ^

O T3 % 0

c £ .c £

«s E ^ 2

— too

• q) 

  0 cm >

■a 0 >_ _c

>- E 2 0

0 -O- ,„

> 0 f£ <£

⁰ 0 0 o

ra "c > cn

• : 

  c c o 1.

; := CO C 0

0 c c

^ co 0 t: ra c

0 — E

• o) 

  *j 0 "> c >

I g 1 g ,

■o ö °> c 0 >.£,£?

^£ S, 'n ^> ■■

II = .s^L

CD ^ — 1 CD CD 0 < > t— 0 '

¹ co O c c ™ " °>

0 > w Sr -

o co

³ £ ~o

^ 0 o

• - 

  " ■& 0

i ±: c ^ "2 ^ -°-

) co — q 0 w "5

■ g 0 S -a 0 i

0 c

0 0

0 J3

c -a

co 0)

> -c

c c

—' 0 0

511

0 0

0 j2

to 0 w ai ¹

ö w

o ^ -t: j=

, c ) to : c 0 ■ 0 0

OJ

0 ê

LD CD ^" 0 O ¥ 0 ^

0 0 o -2

Uil

c I 'S £

0 0 0 C

0 £ J= ~ ^ +- « 0

¹ Jü£ 0

CD 'i: +2

o 0 o >

ro 6^ c w

0 E

O- c

O 0

0 £

« «

6 £

S £

c 0 0

0 0

4^

0 £

E P

> „ >

0 2 aj

> E >

0 co 0 ■

§=-2 g= 0

E V E £

T3 O

C 4- c c

2 0

0 "2

_ co

0 co

SI

c 0

. co 0 co

0 0 ⁰ .£ 0

S 4= 3 0

0 '

£ E E E £

0 0 0 0 w

c :- c

"> 0 ~ -

1 ' -a o ra

0 S o 2

c 0 g

c ^ 0:

0 O ^

0 S CD

C > ~

S 5 tD -

tO > 0

« o

i_ J2 0

0 C "O

> 0 ^: .

2 > S§ «Es

w ï_ w O

E S E o

• - 

  CD o >

0

ê S .2 I

raT! Sg

Isa

5 J2 CD

• Q. 

  ■-

^ CD

1- CD

0 CD

• * 

  0 _c

CD ⁰³ (D

0 OJ 0

0 >

i_ o

§..2 c ^

0 ra

0

0 C > O

2 S

H S. ö.

• o) 

  _ .£

E 0 2

o ^ 0

E 2 "5.

„ Q. O

■a w _c

o " £5

g 0 >

> _:b, 0 ^ ^ m ra

co = co

E 2 0 0 ra o.

.£&

0 °

^ c

co 0

• Q. 

  O

X> ra

CO O

.2 =5 ra .£

s ^ S o

0 0

CO ^

ra o c

T3 j

■- 1- 2 " o>

^c 0 CO -n

5 • 01? c

• • 

  « 5 » •

11 I J

E 0 i: '~ 1-

J i_ 0 _N 0 ,

ü 0 _C c ⁷³ o —

0 <+£

T3 CD

ocoora 0co^-2^ *r -c S Q."°

0 t: ^ t: 4^ c

E S

£ 0

11

W <D

£ 'c

0 c

• = 

  0

CD 0

ra 0 0 ^ ^

9 > 'n ra =

ï 0 0 ; 0 ra Cl w ra i_

• & 

  ra E ra .» .S3

" 0 '5 I

• = 

  "2 c S

£ ra » .2!

0 ra J, ra

^£ g ^£ 0

0 H- 0 j:

•? £ 4? 2

~P "P to

E 0 s

c 0 0

"O 0 -O N £

"t^ C ⁰ 0

⁰ o "° =•

«ê* i S

+- Q. W O T3

0 g 0 C 0

• Q. 

  — 0 0

1/1 j: 3 O) O

S^-5 S Ü

^ W 0

£ ⁰ p c

> 45 9 o 0

o II = -a

T3 cc "O CD

0

• - 

  0

li

CD c CD C

T3 t;

£ ° O _:E,

■ N

□3

CC 'dj

4- 0

0 0

E

.Si 0

S S SS ^

0 "O

> — £ CD ⁵ m E

T3 ^

CD

4^ O

CD

ra£ I'S " = 0 S

• : 

  = S 2

0

ra£ S £ c =

500

n— 2 C

I 0 0 t/1 □

■ c ra _

¹ ra j2

*- ra

. 0 ~ c 4-

ü 0 ^:

.£ £ " ra .t; o E S

0

Ui 0

4- 0 0 a

co

■a 13

0 ^

g Ë

r o m

~ .ra ^ rara ra

?= £

• = 

  1 <

0 £. £

4= ra o

"ö 2^

)11 o 0

S 0

0 S¹

.2! 'ü

0 0

N "D 0 C T3 O

E 2

O m ■

C 0

0 g

n 0

0 ~u

^ c

1 o ■a 'c

■M

0 A

E 5

E^

O o

D_ 0

O c .Q 0

E ■>

> 0

0 N

O 0

S ra E ■=

0

"E □

0 w

1 ï

°= 2

• = 

  E

E «

C Ui

n .92 >

0 E tD

^{c 0} a to 40 o c

0 -d O" cd

c c

0

0 0 "O

ra 0

^ 0 uj

O 0 ._

^ Ê I

CD O h

N M- ^

^; .E <

O Ui®

r C tD O =

c P CD .£0, +j

^c *^> -t; (IT 0

g c 0

i_ 0 3 E

0 -Q —- 0

t; is .2

CO

X .EH, .E -S 5 o cd

W CD '

E

0 Jü£

ra _g

i: 'n 0 ^ 0 c ra " J3 — >. o

^ ^ 0 .ti 0 .2

0 2

1 ra § g¹ 3 'E S -Q

0 0

i2 0 2 -a

0; > 'E "i

■—. .. o ^c

ü C <D

0 2 t H

Q m O h ca

^ CO -j- ai

5 ~ S I ls -

. 0 0

O o

■e 4- ra

c s 0

2 c

ö-0 ™

™ 5

O J2

.£ o 2

o>-5 -S 2

ESS!

S E

E

c 2

c ^c -ó 2 c °- ^c

^t o S £ 0 o '~

2 0 co ra —. "ra £

£ a E g 5 0 ui

n _c W > s- ö) c

0 CD "E !_ ° C 'c

ö) > 0 (u o

.c6 8

ra 2 3 _ "°

■S3 3 ra -g

Q £D

to c

> OJ 0

5 0 o 0

I CD -o O

e S§ S i2 3

4^ "CC

=• z "2

c =

^ 2 >

S £

c £

0

0 0

5 5

N !N 4.

0 O 01

<^ C

— ri aj

ra l: 0

£

O

K £

0 s : E ca ■

E

O

c ra 0 ra raz

ra ^u

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

Investeringen in sector-/bestuursakkoorden

In de begroting 2016 was bij artikel 9 Arbeidsmarkt- en personeelsbeleid een overzichtsconstructie van de investeringen onderwijs opgenomen. Deze tabel is hieronder wederom opgenomen. Over deze investeringen zijn in het sectorakkoord VO respectievelijk de bestuursakkoorden PO en MBO afspraken gemaakt. Het betreft onder andere middelen uit de Regeerakkoorden Rutte I en II, het Begrotingsakkoord 2013 en de Begrotingsafspraken 2014.

professionalisering/ leraren schoolleiders en bestuurders

aanpak toptalenten en bewegingsonderwijs

duurzame kwaliteitsverbetering

brede vorming (cultuur, wetenschap en techniek)

Lumpsum

138

138

142

142

cao afspraak begeleiding startende leraar

cao afspraak professionele ontwikkeling leraren

werkdrukvermindering door conciërges en klassenassistenten

verminderen zittenblijven

Subsidie

33

35

39

39

verhoging budget lerarenbeurs en extra vervangingsvergoeding

Implementatie, ICT, verbeterscholen

Totaal PO

299

324

404

444

Investeringen in het voortgezet onderwijs

Prestatiebox

177

203

274

302

professionalisering leraren, schoolleiders en bestuurders

aanpak toptalenten

opbrengstgericht werken

cofinanciering aanpak continu verbeteren

meer masters voor de klas

Lumpsum

25

29

29

29

werkdrukvermindering door inzet klassenassistenten

(academische)opleidingsscholen

Subsidie

36

43

36

38

verhoging budget lerarenbeurs en extra vervangingsvergoeding

verminderen zittenblijven

implementatie en ICT-ondersteuning

Totaal VO

238

275

339

369

Investeringen in het middelbaar en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Investeringsdeel kwaliteitsafspraken MBO

195

187

190

190

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

19

2015 2016 2017 2018

Professionalisering leraren en schoolleiders taal en rekenen

professionalisering examenfunctionarissen

Excellentie

Onderwijsmonitor

De Algemene Rekenkamer constateerde in hun rapport «Onderwijsmonitor (d.d. 5 juni 2015)» dat de informatie over de beleidsdoelen de Tweede Kamer versnipperd bereikt: via begroting en jaarverslag, het onderwijsverslag, voortgangrapportages en andere (onderzoek)rappor-tages. Om dit te stroomlijnen en de Tweede Kamer aldus beter te kunnen informeren adviseerde de Algemene Rekenkamer o.a. om een dashboard te ontwikkelen. Een dashboard dat op macroniveau inzicht geeft in de voorwaarden voor goed onderwijs met de daarbij behorende beleidsinstrumenten, en de behaalde onderwijsresultaten. OCW heeft in reactie op dit advies een brede onderwijsmonitor ontwikkeld en gepubliceerd op http://www.trendsinbeeldocw.nl/ocw-stelsels-in-beeld/onderwijs. De monitor bestaat uit een dashboard van output- en outcome-indicatoren die de resultaten van het onderwijs weergeven, aangevuld met een wegwijzer naar actuele beleidsinformatie over het onderwijsproces. De in de monitor gepresenteerde output en outcome zijn mede te danken aan de in tabel genoemde investeringen, maar een direct causaal verband tussen beide is niet mogelijk.

Vrijheid in besteding

Instellingen zijn vrij om te bepalen voor welke doelen zij de middelen inzetten. Zij worden wel gestimuleerd om binnen de kaders van de bestuurs- en sectorakkoorden te blijven, maar zij zijn niet beperkt tot de in tabel genoemde doelen. In de reguliere jaarverslaglegging leggen zij verantwoording af. De voortgang op de belangrijkste ambities waarvoor de investeringen uit de tabel zijn ingezet worden onder andere in mei opgenomen in het jaarverslag.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

20

Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Deze financiële paragraaf presenteert conform de rijksbegrotingsvoorschriften de belangrijkste budgettaire veranderingen op de OCW-begro-ting, zowel voor de uitgaven (tabel 1) als de ontvangsten (tabel 2).

Tabel 2 Belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar (ontvangsten) (bedragen x € 1 miljoen)

I

Art. 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

21

Toelichting:

Leerlingen- en studentenontwikkeling

In de begroting is, zoals gebruikelijk, de actuele raming van de leerlingenen studentenaantallen verwerkt. Uit de referentieraming 2017 blijkt dat het aantal verwachte leerlingen en studenten hoger uitvalt dan de in de OCW-begroting 2017 verwerkte aantallen. Hierachter gaan verschillende bewegingen schuil, zoals een stijging van het aantal mbo-studenten in de beroepsbegeleidende leerweg en van het aantal studenten in het wetenschappelijk onderwijs (onder andere door toenemende aantallen buitenlandse studenten, waaronder studenten uit EER-landen, welke bekostigd worden). Zie het algemene deel van het verdiepingshoofdstuk voor de budgettaire bijstelling per onderwijssector.

Bijstelling autonome raming studiefinanciering

De raming voor studiefinanciering laat lagere kaderrelevante uitgaven en ontvangsten zien ten opzichte van de vorige begroting. Dit is het gevolg van de verwerking van nieuwe uitvoeringsgegevens van DUO. Vooral de uitgaven aan de basisbeurs en de aanvullende beurs bij mbo-bolstuden-ten niveau 1 en 2 vielen in 2016 lager uit dan aanvankelijk geraamd door lagere aantallen. Dit werkt door in 2017 en latere jaren. De meevaller wordt voor het jaar 2017 getemperd vanwege hogere uitgaven aan kwijtscheldingen die aanvankelijk geraamd waren voor het jaar 2016, maar in 2017 werden geëffectueerd. De lagere ontvangsten zijn het gevolg van een lager ontstaan bedrag aan achterstallig lager recht (ALR).

OCW-brede problematiek

OCW heeft te maken met diverse problematiek, zoals:

invulling van de taakstelling voor 2017 (€ 150,0 miljoen in 2017),

• • 

  een boekingscorrectie voor het Programma Vernieuwing Studiefinanciering (PVS) waarbij een schuif van niet-relevante uitgaven naar relevante uitgaven plaatsvindt (€ 147,0 miljoen in 2017),

• • 

  tegenvallers op de onderwijsbudgetten van Caribisch Nederland en de bijdrage voor het CERN door valutakoersverschillen (€ 15,2 miljoen in 2017 en 2018).

Specifieke dekking OCW-brede problematiek

Bovengenoemde problematiek wordt voor een deel gedekt met middelen binnen de OCW-begroting door inzet van:

• • 

  de eindejaarsmarge (-€ 121,3 miljoen in 2017),

• • 

  een deel van de prijsbijstelling (-€ 6,7 miljoen in 2017), incidentele besparingswinst bij de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (-€ 20,2 miljoen in 2017),

• • 

  vrijvallende middelen op artikel 91 (-€ 13,9 miljoen in 2021 en 2022).

Taakstelling OCW-brede problematiek

Het kabinet heeft besloten de dekking voor de leerlingen- en studentenontwikkeling en overige OCW-brede problematiek te parkeren op artikel 91. De openstaande taakstelling als gevolg van de leerlingen- en studentenontwikkeling en overige problematiek wordt voor het jaar 2018 gecompenseerd. De structureel openstaande reeksen blijven op de begroting van OCW staan. De beslissing over invulling hiervan wordt overgelaten aan het volgende kabinet. Hiertoe is besloten na overleg met de formerende partijen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

22

Omvorming scholings- en monumentenaftrek: toevoeging budget De korting die gepaard ging met de omvorming van de fiscale scholings-en monumentenaftrek wordt teruggedraaid. De omvorming naar uitgavenregelingen staat gepland voor 2019, met het gehele fiscale budget.

Omvorming scholings- en monumentenaftrek: uitstel De omvorming van de fiscale scholings- en monumentenaftrek naar uitgavenregelingen wordt met een jaar uitgesteld van 2018 naar 2019. Dit geeft ruimte voor nadere invulling door een nieuw kabinet en voor de voorbereiding van de uitvoering.

Eindejaarsmarge

In 2016 zijn diverse budgetten niet volledig tot besteding gekomen (in totaal € 127,5 miljoen). De eindejaarsmarge wordt onder andere ingezet voor overlopende verplichtingen die alsnog in 2017 tot betaling zijn gekomen (€ 6,3 miljoen) en ter dekking van een deel van de ramingsbijstelling 2017 (€ 121,3 miljoen).

Kasschuiven

Op diverse budgetten vinden kasschuiven plaats omdat middelen in latere

(of eerdere) jaren benodigd zijn. De grootste zijn:

De beschikbare middelen voor de huisvesting op Caribisch Nederland worden aangepast op de actuele planning van het RVB. De planning is gaan schuiven doordat onder andere ontwerpen vertraging hebben opgelopen en het aankopen van grond langer heeft geduurd dan verwacht. Voor de onderwijsverbetermiddelen Caribisch Nederland vindt ook een kasschuif plaats. Het kasritme van de beschikbare middelen wordt aangepast aan de uitgaven zoals opgenomen in de Onderwijsagenda 2017-2020. In totaal wordt € 31,6 miljoen over de jaren 2017-2019 verschoven naar de jaren 2020-2022. Daarnaast worden de middelen uit het Regeerakkoord voor onderzoek verschoven van 2022 naar 2019 (€ 50,0 miljoen).

Loonbijstelling & prijsbijstelling

De loon- en prijsbijstelling tranche 2017 is uitgekeerd aan de departementen. Zie het algemene deel van het verdiepingshoofdstuk voor de verdeling over de begrotingsartikelen.

Niet-kader relevante mutaties

De raming voor studiefinanciering laat lagere niet-kaderrelevante uitgaven zien voor 2017 en hogere uitgaven voor de jaren vanaf 2018 en iets hogere ontvangsten voor alle jaren ten opzichte van de in de OCW-begroting 2017 verwerkte raming van het voorjaar 2016. Dit is het gevolg van de verwerking van nieuwe uitvoeringsgegevens van DUO. De lagere uitgaven in 2017 hebben te maken met de boekingscorrectie n.a.v. PVS aangezien dit een schuif van niet-relevante uitgaven naar relevante uitgaven betrof. De hogere uitgaven in de jaren daarna doen zich voornamelijk voor op het collegegeldkrediet. Daarnaast is er € 15,7 miljoen aan niet-kaderrelevante prijsbijstelling toegevoegd aan de begroting van OCW.

Rente studiefinanciering (ontvangsten)

De raming voor studiefinanciering laat lagere renteontvangsten zien ten opzichte van de in de OCW-begroting 2017 verwerkte raming uit het voorjaar 2016. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de neerwaarts

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

23

bijgestelde rentevoet. Conform de begrotingsregels worden mutaties in de renteontvangsten generaal verwerkt.

Overige mutaties

Dit betreft desalderingen van uitgaven en ontvangsten en overboekingen van en naar andere departementen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

24

Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven en bestemming (bedragen x € 1.000)

I

Art.nr. Naam artikel + totale uitgaven Juridisch verplicht (totale Niet-juridisch verplicht (totale Bestemming van de

uitgaven + %) uitgaven + %) niet-juridisch verplichte

uitgaven

1 Primair onderwijs € 10.437.399 € 35.024 • Nog nader in te vullen

subsidies (€ 13.584)

€ 10.472.423 99,67% 0,33% • Nog nader in te vullen

bijdrage aan opdrachten (€ 10.053)

Nog nader in te vullen bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken (€ 11.387)

Opdrachten (€ 668)

Bijdrage aan medeoverheden (€ 3.000)

Totaal aan niet verplichte uitgaven € 102.277

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

25

Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen

Omdat het hier geen beleidsmatig doel betreft ligt een beleidsdoorlichting niet in de rede.

Zie ook de bijlage «Overzicht evaluaties- en overig onderzoek». Zie ook de Tabel realisatie beleidsdoorlichtingen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

26

> O

CD W 00

"O CD t—

C O

CD C CN

cc (C

W CC

CC C CN CC fC

CD W CD

c o

CC C CN

CC fC

w cc

t <

c

c <"

O O

o >

O) ^

c 01

_co £

o c

.q co

i_ >

If

o — c

g 8 « | 25

E =

» 2

g ^Q "

5 ■ o

g 3 °

O 9> co

> o

co O co

oj ,- 3

• - 

  S E

g°

CO L_

> CD

c o)

o a

oj q

— co

0 o co

CO

c

O O

o =

n o

cd co o > c ■-

⁰ o

c

03 >

C <" r-

k- 4_i c

k_

03

c

oj 0 ■-0! +■■ o 0! i_

— O

o O >

a o c

o

c ¹¹¹

1°

oj » o o c co

t >

oj 03 03 c 03 03

Is

03 oj c _ o co

03 03 o

o

03

> >

E S

c o cl o oj) c

⁰ 5

o

£. ï- O i_

i» o z

c t3 _Q

3 c 3

o

c

0 co

i- oj

S =

03 o

o oj

£ >

c 01

03 t3

03 _c

c 03

£ >

o c

> oj

£3 £ S.-S

oj

.q

c

O O

0 t3

01 -o

S| O 1

t3

— C

O O co

43 O —

^c f E

i- 03 .ti

03 03 D oj g

2 » 3 ■- oj 5

E c

<d C 3 ■D <t ^

.e "° -S

'— co <d :=• c

■o n E

c 3 S S o

| ts ^

o

■S ^ ™

Poe

o "o o

^ i_ 'i:

o 03 03 n ii c

o E o

w

_ vu -

C c 03

03 b ^

o o ♦i -n i-i

S .2

"£ >-

o c

c o

0 o

o c

"j

03 >

co .2

"o o

>- 5

o q.

E o

o «

■o ¹³

c o

o E

5 c?

o c

.q CO

® S

o o oj t3 o

o 03

^E S ■S ra

c ¹¹ w ^m

k_ o

o o

-5

o ü

O O ü ^

w « QC o t3

o k_ co 4-i

'o +^

Qj'c

■S E

I c

'.: o

i— a

o c o — .c c

™ o c <=

o

ra'5

i2

o k_ o t3 c o

.q o

_ t3 o

o o- o

2 cl

• q. 

  o CO

° o ™

co ra

«s ~

o > 'c

o o> c

o E

o § -E

"> c

w — c

o O ö — o

■— +j

o co co

> t3

£ o

ti"°

co oj

> c

• = 

  1

~ oj

co 4-j

c ö co .t;

II «I

c —

03 o 03 t3

"o

'o

k_ 03

O o c

o >

5 ^ro o

o oj^

4-1 Q. f-

E o o

^ o —

co

i2 03

^- 4-^

03 co

03 o

> c

03 03

o t3 o q. Q O c o o o oj

» i

• - 

  E = 5 o -

^w E u

o o ■— 43 oj ⁿ (ICO

3 '= >

co c P eö <= c co

c

o

E

3 c

0

o

o

> _

0 t3

c

o

o oj

o

o t3

4-i

t3 k_ 0

o oj

co

E ü=

o o .2

c ? o

+-j O CO

^ci:ë

c"³

co o

o

E

3 c

O

E J2 "o

:=■ c 3

c

03 oj > c c '>

co > 4"

_c 01 t3

o c

.ra o

o £ ll.-

n cc

3 Z

o

O c

o

si

4-^ ^~

c o

co ^

03

o ^ *J co

c o

o

^ o

o ~

4-^

o c oj o

iS E " I

o o

c E

o _c

o -±

o "

oj E c o 'E ^

oj c

c o

■2 o ë 5

to "o

C !-

oj^ |

E £ ' c

• - 

  S -Q

o q. i_ — >• o

o co

o

o -e £ c ⁰³

~ (I) ü ?5 ^ <

^ c?.ra

s - S

c

o

ü

o

o

o

o

>

lj- S

QC co ^ co

co t3

3 ir.

• - 

  E ^

0 aj aj

1 oj oj

c

o

o cö '■^ c

c oj CO OJ 03 'o

ra a

0 n

n o

o t3

■O 4^

i_ 03

° "S

O o Q ^N

. c

OJ o

■i ™

o g 'o OJ

o

s

o

a

o

c

o

4-i

co o ^ co t3 3 o

c

CO

3 >

o

co co

o c

■o t

o ra

c :±

CO 3

2 o

co oj

o "

o ra .E ■o ^£ E

<= 3

■o

o

O £ .«

^ro ra o £^5 ■=

4_, o

^ § ra S > °

03

> ^;

c t3

o

o

c

03 >

C 43

o 03

to ™

_co E

3 o

2 c

— O

o > OJ o

o

t3 c

CO CO

o oj

• - 

  o ^ c o 2

o to

o o _c oj —

ïS§

™ ° ra

"ö o — aj —

o _Q o

A "tr o co o £

O J3 "

• = 

  rn —

o t3 t3

O o

A q.

o o

B o

.<2 3 oj"°

E ra

o

jc! oj

c .«2

o c

o

c o

o o

f ^E

c o

o

o c

i_ o

o t3

c _2

o ^;

co co

4-i

o +^

'3

O O

o o o

ö -c

oj o

g o < E

co o

c ^

t 'co

"o 3

c ^w

o o

c t3

CO 4J E

■E cs. o 0 i_

c OJ o

c o o

O

c ^

o co

E =5

3 c

O

E

co — —

c

3 0

CO oj

co <=

0 c

QC 0

^ CO 0

03 -o "ge

c o 03

03

o 4-i 13

1-0

03 r- o

0 C no 03 ^l-

,2' > 03 0 t3

° 0

^:ll

E £

o o

c c

03

g

c ._ o o

E

O

0 "o

> c g 2

oj 3

m t3

o i2

o

c

o

o o

c

o

c

o

oj c coc 43 o E

.2 ö E

q_ > co

o ^

c

c o

o co

oj t3

c c

.9

o

>

co

03 0

S +j u

£ LL

o 0 o

§ >

t3

03

03 t3

4j co

o

oj > c o

m >

o o QC

c

o

c

o t3 o

CO ₃

c c

o 03

o ^

4-i--,

c —

0 0

c

03

co 2

03 o

c —

^:ET c

o

co ra

03 2

ra *i E

L ui c

E.e I

1- l- ^

o 0 c

V- o o

< 4. o

o o *;

Q 'c Q

o n o

OJ f c c

03 03 OJ >

c o

^-4-i

03

X

c

o

E

O

E

~ s

03 CO

^ o q.

° c

o co

ö >

cH g o

co o

i2 oj c

5

o

o t3

n ~

s,

o oj

^{E c}

-e

ü oi

c

o

c

c O CO oj

> c i- V

O m 0

^E s .IS

raS _u .E £ -o ö t5 E

oj i- P O o >

Lr > o

O i_ oj 43 0 C/3

E ° co ï £i5

oj ^{w a} ra 0 c

0 '+j 0 "o c _q

^ co _o

cu oj

c ra

■o ® ^ ? O 0

.E oj =

co o co :=- >

'i n [fl

E CO 01 3

g 1

X ^ -i-i

N _c co 00-^

_C 4J O

8 8 £

1 2 c

O q. E "o g o

S = ™

< 2 ^N

O 0 O ^ S o

o S|

^ Sj s

co co

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

27

• 3. 

  DE BELEIDSARTIKELEN

Art.nr. 1. Primair onderwijs

• A. 

  Algemene doelstelling

Het primair onderwijs zorgt dat leerlingen in de eerste fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het legt bovendien de basis voor de huidige en toekomstige deelname van deze leerlingen aan de samenleving.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van primair onderwijs dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.

Financieren: De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren: De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren: De Minister vult haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

Indicatoren/kengetallen

referentieniveau voor rekenen (2015-behaalt 2016)²

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

28

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

29

Doelstelling/indicator

Basis- Tussenstreef- Streefwaarde Reden Opname¹ Bron

waarde waarde (jaartal) (jaartal)

(jaartal)

Aandeel (zeer) zwakke scholen 27% n.v.t. 100% (2017- SA Inspectie van het

dat zich binnen een jaar (2012- 2018) Onderwijs

verbetert 2013)

Oordeel ouders over betrok- Cijfer 7 Stabiel of hoger Hoger (2020) T Monitor

kenheid⁸ (2012) (2018) Ouderbetrokkenheid

¹ SA = Sectorakkoorden, LA = Lerarenagenda, T = Toezegging Minister & Staatssecretaris, C = Opgenomen in verband met consistentie/afspraak met het veld.

² Vanwege een andere meetmethode zijn de in de beleidsagenda van de Begroting 2017 opgenomen waardes voor 2014-2015 (pilot) niet opgenomen. Het College voorToetsen en Examens meldt in zijn rapportage «referentieniveaus 2015-2016» overigens dat de vaardigheid van de leerling over de jaren 2014-2015 en 2015-2016 nagenoeg gelijk is gebleven.

³ Basis-, tussen- en streefwaarde zijn veranderd t.o.v. Begroting 2016 ten gevolge van een andere meetmethode (zie ook Jaarverslag 2015 en Begroting 2017).

⁴ De basiswaarde, realisatiewaarde en streefwaarde betreffen de leraren met ten minste 3 jaar ervaring. Momenteel wordt een verdiepend onderzoek naar differentiatievaardigheden uitgevoerd. Op basis van deze uitkomsten wordt gekeken naar een mogelijke vervanging van de indicator.

⁵ De basiswaarde, realisatiewaarde en streefwaarde betreffen de leraren met ten minste 10 jaar ervaring. Momenteel wordt een verdiepend onderzoek naar de differentiatievaardigheden uitgevoerd. Op basis van deze uitkomsten wordt gekeken naar een mogelijke vervanging van de indicator.

^s In februari 2017 is het wetsvoorstel leraren register aangenomen in de Eerste Kamer. Hieruit volgt voor leraren de wettelijke verplichting om per 2019 ingeschreven te staan in het lerarenregister.

⁷ Gezien de grote wijzigingen in de meetmethode van de inspectie wordt momenteel bekeken of er alternatieve indicatoren zijn.

⁸ Het inzichtelijk maken van ouderbetrokkenheid komt bij Ouders & Onderwijs te liggen, zij hanteren hiervoor geen rapportcijfers. Er wordt momenteel gekeken naar alternatieve indicatoren.

¹ (Sub)totalen geven een kleine afwijking door het afronden van de aantallen.

² Dit zijn leerlingen op rijdende scholen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

30

¹ De totale uitgaven uit tabel 1.4, exclusief de bijdragen aan agentschappen en ZBO/RWT's, gedeeld door het aantal leerlingen in hetzelfde jaar, zoals opgenomen in tabel 1.2.

² De bekostiging uit tabel 1.4, gedeeld door het aantal leerlingen in hetzelfde jaar, zoals opgenomen in tabel 1.2.

³ De bekostiging uit tabel 1.4, minus de ondersteuningsmiddelen zoals opgenomen in tabel 1.5, gedeeld door het aantal leerlingen in hetzelfde jaar, zoals opgenomen in tabel 1.2.

• C. 

  Beleidswijzigingen

De belangrijkste beleidswijzigingen op het terrein van primair onderwijs worden beschreven in de beleidsagenda.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

31

Dienst Uitvoering

Onderwijs 25.538 24.253 23.912 29.995 27.188 23.391 23.391

Bijdrage aan ZBO's/RWT's 25.443 7.805 7.565 7.565 7.565 7.562 7.562

Stichting Vervangingsfonds en Partic-

patiefonds¹ 24.358 5.275 5.062 5.062 5.062 5.059 5.059

Stichting

Vervangingsfonds/ Bedrijfsgezondheid 13 0 0 0 0 0 0

UWV 1.072 2.530 2.503 2.503 2.503 2.503 2.503

Bijdrage aan medeoverheden 361.450 366.750 326.750 326.750 316.750 316.750 316.750

Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid 261.750 266.750 321.750 326.750 316.750 316.750 316.750

Aanvulling GOA

convenant G37 95.000 95.000 0 0 0 0 0

Verhoging

taalniveau

pedagogisch

medewerkers

kleine

gemeenten² 4.700 5.000 5.000 0 0 0 0

¹ In 2016 is dit bedrag inclusief het deel dat is teruggestort vanwege gedeclareerde kosten voor wachtgelden bij het Participatiefonds.

² Voor 2016 zijn er middelen beschikbaar gesteld voor de G-86. Voor 2017 en 2018 zijn de middelen bestemd voor de kleine gemeenten. In 2017 en 2018 is dit bedrag inclusief € 0,3 miljoen voor de implementatie van de kwaliteitsverbetering WE.

Budgetflexibiliteit

Van het totale budget voor artikel 1 is voor 2018 99,7 procent juridisch verplicht.

Bekostiging: Het beschikbare budget in 2018 is voor 100 procent juridisch verplicht. De verplichtingen hebben betrekking op de lumpsumbekos-tiging aan de schoolbesturen en de samenwerkingsverbanden. Hieraan ten grondslag liggen de regelingen personele bekostiging en materiële

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

32

instandhouding. Het moment waarop de juridische verplichting wordt aangegaan vindt plaats voorafgaand aan het (school)jaar waarop de bekostiging betrekking heeft.

Subsidies: Het beschikbare budget in 2018 is voor 85,5 procent juridisch verplicht. Dit verplichte deel betreft de subsidies die voorafgaand aan het jaar van verstrekking worden vastgelegd. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht en wordt ingezet voor beleidsprioriteiten van het kabinet. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget juridisch wordt verplicht. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de subsidiebijlage.

Opdrachten: Het beschikbare budget in 2018 is voor 16,6 procent juridisch verplicht. Het gaat hierbij onder andere om de uitvoering van de bovenwettelijke werkloosheidsregeling voor onderwijspersoneel. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht en betreft beleidsprioriteiten van het kabinet. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget juridisch wordt verplicht.

Bijdrage aan agentschappen: Het budget in 2018 is voor 100 procent juridisch verplicht. Op basis van de managementafspraken tussen het bestuursdepartement en DUO zijn afspraken vastgelegd voor het komende jaar.

Bijdrage aan ZBO's en RWT's: Het budget in 2018 is voor 100 procent juridisch verplicht. Het gaat hier om bijdragen aan het Vervangings- en Participatiefonds en het UWV. Op basis van een beheersovereenkomst worden de middelen voorafgaand aan het jaar waarop de bijdragen betrekking hebben verplicht.

Bijdrage aan medeoverheden: Het budget in 2018 is voor 100 procent juridisch verplicht. Het moment waarop de juridische verplichting wordt aangegaan vindt plaats voorafgaand aan het kalenderjaar waarop de specifieke uitkering betrekking heeft.

Bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken: Het beschikbare budget in 2018 is nog niet juridisch verplicht. Het betreft een bijdrage aan het gemeentefonds voor het realiseren van combinatiefuncties op basis van de bestuurlijke afspraken tussen OCW, VWS en de VNG.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

Bekostiging

Het Rijk verstrekt schoolbesturen lumpsumbekostiging voor de personele kosten en materiële instandhouding. Deze bekostiging is grotendeels gebaseerd op het aantal leerlingen en de gemiddelde leeftijd van leraren. Daarnaast wordt via de groeibekostiging en de directie- en de kleinescho-lentoeslag rekening gehouden met de groei en grootte van de school. Met de groeibekostiging is circa € 50 miljoen gemoeid, met de directietoeslag circa € 215 miljoen en met de kleinescholentoeslag circa € 100 miljoen. Tot slot wordt in de bekostiging rekening gehouden met een aantal specifieke kenmerken van leerlingen in het kader van het onderwijsachterstandenbeleid waar in totaal circa € 280 miljoen mee is gemoeid. Dit betreft de «gewichtenregeling» en de «impulsregeling».

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

33

In onderstaande tabel zijn de ondersteuningsmiddelen opgenomen die naast de basisbekostiging beschikbaar zijn voor de lichte en zware ondersteuning. Lichte ondersteuning betreft grotendeels middelen die naar de samenwerkingsverbanden po gaan en deels middelen die rechtstreeks naar de speciale scholen voor basisonderwijs gaan (sbao). Bijdragen voor de zware ondersteuning zijn voor de samenwerkingsverbanden po en vo en het (voortgezet) speciaal onderwijs ((v)so), waaronder de clusters 1 en 2. Sinds de invoering van «passend onderwijs» besluiten de samenwerkingsverbanden (clusters 3 en 4) over de plaatsing van leerlingen in het (v)so.

De tabel laat zien hoe de ondersteuningsmiddelen worden verdeeld.

¹ Samenwerkingsverbanden vo is inclusief een gedeelte dat rechtstreeks naar de WEC scholen gaat onder andere bestemd voor onderwijs in gesloten jeugdzorg en justitiële inrichtingen en betreft alleen de middelen die op artikel 1 staan.

Bekostiging Caribisch Nederland

Het Rijk verstrekt bekostiging aan de schoolbesturen in Caribisch Nederland. Het betreft de schoolbesturen op de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.

Prestatiebox

Voor het realiseren van de afspraken in het Bestuursakkoord met de PO-Raad ontvangen de schoolbesturen extra middelen via de prestatiebox. Deze middelen zijn bedoeld om een impuls te geven aan het realiseren van de doelstellingen op het gebied van uitdagend onderwijs, vernieuwing en digitalisering, de brede aanpak onderwijsverbetering, professionalisering van scholen en de doorgaande ontwikkellijnen. Deze middelen komen daarnaast ook ten goede aan de afspraken die zijn gemaakt in het «Techniekpact 2020» en het «Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs».

Aanvullende bekostiging

Naast de reguliere bekostiging ontvangen de schoolbesturen middelen voor specifieke doeleinden. De aanvullende bekostiging voor 2018 bestaat uit de kosten voor tweetalig onderwijs, de regeling teambeurs voor professionalisering van teams van leerkrachten en de regeling tegemoetkoming vervangingskosten voor schoolleiders die een opleiding volgen.

Subsidies

Om verschillende beleidsdoelstellingen te behalen, worden subsidies verstrekt (zie de subsidiebijlage voor het totaaloverzicht). De belangrijkste subsidies zijn de Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten, de Regeling Nederlands onderwijs in het buitenland, en de subsidies voor

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

34

«Techniekpact». De Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten voorziet in diverse hulpmiddelen zodat deze leerlingen met goed gevolg onderwijs (van basis- tot en met hoger onderwijs) kunnen volgen. Voor de implementatie van het Bestuursakkoord worden middelen verstrekt ten behoeve van een brede aanpak voor duurzame onderwijsverbetering en voor het project «Beter en slimmer leren met iet». Daarnaast worden er onder andere subsidies verstrekt voor humanistisch vormend en godsdienstonderwijs, onderwijs aan zieke leerlingen, het aanpassen van lesmateriaal ten behoeve van visueel gehandicapte en dyslectische leerlingen en het ontwikkelen van de (adaptieve) eindtoets.

Opdrachten

Dit betreft de middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken, onder andere voor passend onderwijs, voor- en vroeg-schoolse educatie (WE) en de uitvoeringskosten van de bovenwettelijke werkloosheidsregeling voor onderwijspersoneel.

Bijdrage aan agentschappen

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van de bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft hier het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor begrotingsartikel 1.

Bijdrage aan ZBO's en RWT's

De stichtingen Vervangingsfonds en Participatiefonds ontvangen middelen voor het beheren van de vervangings- en werkloosheidsuitgaven in het primair onderwijs. De kosten die het Vervangings- en Participatiefonds vergoeden worden gedekt uit de premies die schoolbesturen afdragen. Het UWV ontvangt middelen voor de uitvoering van de Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten.

Bijdrage aan medeoverheden

Gemeenten ontvangen middelen voor onderwijsachterstandenbeleid. Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid bestaat uit meerdere instrumenten, waaronder voor- en vroegschoolse educatie, schakelklassen en zomerscholen.

Bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken

Jaarlijks worden aan het Gemeentefonds middelen ter beschikking gesteld ten behoeve van de «Brede impuls combinatiefuncties».

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

35

Gemeenten die onderwijsachterstandsleerlingen hebben (som schoolge-wichten is op 1-10-2009 groter dan 0).

Korte omschrijving uitkering

Het betreft de specifieke uitkeringen op onderwijsachterstandenbeleid (inclusief de aanvulling convenant G37, budget voor verhoging taalniveau pedagogisch medewerkers kleine gemeenten en budget voor middelgrote en kleine gemeenten om tenminste één groep te realiseren).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

36

Art.nr. 3. Voortgezet onderwijs

• A. 

  Algemene doelstelling

Het voortgezet onderwijs zorgt dat leerlingen in deze fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het bereidt hen voor op volwaardige deelname aan de samenleving en een bij hun talenten passende (toekomstige) positie op de arbeidsmarkt.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor een voortgezet onderwijsstelsel dat zodanig functioneert, dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.

Financieren:

De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het voortgezet onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren:

De Minister stimuleert specifieke onderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren:

De Minister vult haar verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

Indicatoren/kengetallen

Doelstelling/indicator

Sector

Basiswaarde (jaartal)

Tussenstreef-waarde (po/vo) laatste realisatie-waarde (mbo/ho) (jaartal)

Streefwaarde (jaartal)

Bron

Ambitieus onderwijs dat alle leerlingen en studenten uitdaagt

Alle leerlingen en studenten worden uitgedaagd

Aandeel toptalentleerlingen dat vo zich vaak of bijna altijd verveelt omdat de lesstof te makkelijk is of omdat hij/zij eerder klaar is dan de rest

56% (2014)

41% (2016)

25% (2018)

Toptalenten in het onderwijs

Aandeel scholen dat aandacht vo 82% (2015) 88% (2016) 100% (2018) Toptalenten in het

heeft voor toptalenten in de onderwijs vorm van uitdagend aanbod of talentprogramma's

Aandeel thuiszittende leerlingen vo dat drie of meer maanden thuis zit zonder passend onderwijsaanbod

• b) 

  Vergroten studiesucces

Aandeel zittenblijvers vo 5,9% (2012-2013) 4,7% (2017) 3,9% (2020) DUO

0,17% (2014- 0,10% (2017) 0% (2020) Leerplichttellmg 2015) 2015-2016

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

37

Doelstelling/indicator

Sector

Basiswaarde (jaartal)

Tussenstreef- Streefwaarde waarde (po/vo) (jaartal) laatste realisatie-waarde (mbo/ho) (jaartal)

Bron

2 Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en professionele leraren en schoolleiders die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

• a) 

  Vergroten kwaliteit leraren en schoolleiders

Aandeel lessen dat wordt gegeven door daartoe bevoegde en benoembare leraren

84,1% (2013)

96% (2016)

100% (2020)

IPTO en CentERdata

Aandeel leraren met een vo afgeronde hbo of wo masterop leiding

33% (2013)

40% (2017)

50% (2020)

CentERdata en DUO

Bovenbouw 53% (2013) vwo¹

Hoger (2017) 80-85% (2020) CentERdata en DUO

Aandeel leraren met ten minste vo drie jaar ervaring dat de algemeen didactische vaardigheden beheerst²

76% (2013)

90% (2017)

100% (2020)

Inspectie van het Onderwijs

Aandeel leraren met ten minste vo tien jaar ervaring dat de differentiatie vaardigheden beheerst³

34% (2013)

40% (2017)

100% (2020)

Inspectie van het Onderwijs

• b) 

  Verbetercultuur

Aandeel leraren dat deelneemt vo aan peer review

63% (2014)

81% (2017)

100% (2020)

Onderwijs werkt; Regioplan, (2014-2015) POMO; BZK, 2016

Aandeel leraren dat is po/vo/mbo 8% (2014)

ingeschreven in het Lerarenre-

gister⁴

28% (2016)

100% (2019) Lerarenregister

• c) 

  Veilig leerklimaat

Aandeel leerlingen dat zich veilig voelt

93% (2012)

Stabiel of hoger Stabiel of hoger (2017) (2020)

Praktikon, sociale veiligheid in en rond scholen

3 Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties

Aandeel scholen dat Vensters vo volledig heeft ingevuld

94% (2014)

Hoger (2016) 100% (2017)

VO-raad

4 Aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt verbeteren

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

38

¹ op de teldatum. Ten behoeve van de nadere verdeling in de diverse schoolsoorten zijn de leerlingen uit de brugklassen toebedeeld.

² De totale uitgaven uit tabel 3.3, exclusief de bijdragen aan baten-lastendiensten (DUO) en ontvangsten, gedeeld door het aantal ingeschreven leerlingen op 1 oktober van het voorgaand jaar, zoals opgenomen in tabel 3.2

Bron: DUO

• C. 

  Beleidswijzigingen

De belangrijkste wijzigingen op het terrein van voortgezet onderwijs worden beschreven in de beleidsagenda.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

39

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Hoofdbekostiging 7.359.766 7.562.281 7.491.192 7.396.426 7.315.864 7.245.325 7.199.619

Bekostiging Caribisch

Nederland 14.781 15.626 15.640 15.626 15.626 15.626 15.626

Prestatiebox 200.850 260.724 296.156 300.887 300.901 300.901 300.901 Regeling prestatiebox

voortgezet onderwijs 200.850 260.724 296.156 300.887 300.901 300.901 300.901

Aanvullende bekostiging 239.721 179.429 192.290 177.027 165.383 157.556 151.430

Regeling IGVO (Internationaal Georiënteerd

Voortgezet Onderwijs) 3.515 3.925 3.940 3.934 3.925 3.921 3.893

Regeling leerplusar-rangement en eerste

opvang nieuwkomers 161.929 96.768 109.614 94.357 82.722 74.899 68.801

Regeling bekostiging kenniscentra voor leerwerktrajecten

vmbo 0 250 250 250 250 250 250

Subsidies 51.513 65.532 54.705 54.755 54.963 55.878 55.878

Stichting Kennisnet (basissubsidie) PO,

VO, MBO 12.300 12.580 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000

Dienst Uitvoering

Onderwijs 30.311 29.842 31.752 27.031 27.022 26.823 26.823

Tweede Kamer, vergaderjaar 2017-2018, 34 775 VIII, nr. 2

40