Leenstelsel? Schuldenstelsel!

Het leenstelsel dat dit kabinet samen met D66 en GroenLinks hebben ingevoerd, blijkt inderdaad te werken als een forse studeerdrempel. De instroom in het Hoger Onderwijs is het afgelopen jaar drastisch gedaald, vooral onder jongeren uit kwetsbare groepen. Een massieve fout. Het CDA wil juist dat jongeren in staat worden gesteld om hun talenten maximaal te ontplooien. De arbeidsmarkt wordt steeds complexer en het door werkgevers gevraagde opleidingsniveau wordt steeds hoger. Studeren in het hoger onderwijs moet daarom juist laagdrempelig zijn.

Schuldenstelsel

Door de basisbeurs af te schaffen en te vervangen door het leenstelsel hebben VVD, PvdA, D66 en GroenLinks juist het tegenovergestelde gedaan; de drempel is hoger geworden. Studenten bouwen nu standaard hoge schulden op, van €30.000,- tot wel €40.000. Dit brengt deze jongeren met een zware achterstand op de arbeidsmarkt. De schulde wordt meegerekend bij het kopen van een huis en de aflossing is met een beginnend salaris behoorlijk pittig. Voor veel gezinnen is het vooruitzicht van zo’n schuld een onoverkomelijke drempel, zeker voor de middengroepen met meerdere kinderen.

Schrikbarend veel jongeren zagen afgelopen jaar dan ook af van een studie in het hoger onderwijs. De kansenongelijkheid neemt daardoor toe, want het zijn juist de jongeren uit kwetsbare gezinnen die afhaken. Dit is onacceptabel. De toegankelijkheid van ons onderwijs hebben wij hoog in het vaandel staan. Op basis van vele binnenlandse en buitenlandse onderzoeken hadden wij in de wetsbehandeling al voorspeld dat invoering van het leenstelsel zou leiden tot een afname van het aantal studenten, vooral onder kwetsbare groepen. Minister Bussemaker (PvdA) deed deze uitspraken toen af als ‘bangmakerij’ en ‘spookverhalen’. Helaas zijn onze voorspellingen bewaarheid. Sterker nog, de afname van het aantal studenten in het Hoger Beroeps Onderwijs (HBO) was nog groter dan wij op basis van de beschikbare onderzoeken konden bevroeden.

Fout moet hersteld

De instroom van eerstejaars studenten in het HBO viel in het eerste studiejaar na afschaffing van de basisbeurs met maar liefst 9% terug! Met name de fors lagere instroom van mbo’ers, van jongeren met ouders die niet gestudeerd hebben en van jongeren met een functiebeperking viel op. Het CDA is niet van de snelle stelselwijzigingen in het onderwijs, maar deze fout van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks moet hersteld worden. Studeren moet toegankelijk zijn voor alle jongeren die het niveau aankunnen. Daarom willen wij het leenstelsel afschaffen en herintroduceren wij de basisbeurs. En inderdaad kost dat geld. Mensen opleiden kost veel geld, maar mensen níet opleiden kost de samenleving kapitalen.

• 1. 

  Michel Rog (1973) was van 20 september 2012 tot 12 januari 2021 Tweede Kamerlid voor het CDA. Daarna was hij van december 2020 tot november 2021 wethouder in Haarlem. Sinds oktober 2024 is bij burgemeester van Bloemendaal. De heer Rog was in 2008-2012 voorzitter van CNV Onderwijs. Daarvoor was hij vakbondsbestuurder en teamleider burgerluchtvaart bij vakbond De Unie en leraar maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Als Kamerlid was hij woordvoerder onderwijs van de CDA-fractie. De heer Rog was voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van de parlementaire ondervragingscommissie Ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen.