Tsjaadmeer: voedseltekort in vruchtbaar gebied

Met dank overgenomen van J. (Judith) Sargentini i, gepubliceerd op donderdag 23 februari 2017.

Europarlementariër Judith Sargentini blogt over haar bezoek aan Tsjaad met commissie Ontwikkelingssamenwerking. Foto's staan op Facebook.

'Het was een feestdag. Ik had speciaal gekookt en riep de kinderen om te gaan eten. Opeens kwamen ze eraan. We hebben het eten laten staan en zijn meteen gevlucht. Drie dagen brachten we door op het open veld tot dat we hoorden dat we welkom waren in het vluchtelingenkamp. Ze hebben de keel van de buurman opengesneden'

De vrouw vertelt het schijnbaar achteloos, maar dat kan ook komen door de vertaling. Zij spreekt een taal uit het gebied rondom het Tsjaadmeer, en dat wordt door een lokale assistent naar het Frans vertaald. Er zijn veel meer mensen met zulke verhalen in het kamp voor ontheemden waar we op bezoek zijn. Het is bloedheet. Zij wonen er al twee jaar.

Mannen en vrouwen zitten op een mat in het zand onder een afdakje. Wij zitten er op plastic tuinstoelen omheen. Europese gasten laat je niet op een mat zitten, maar nu zitten de witte mensen dus hoog en de zwarten laag. De vrouwen nemen als eerst het woord om te vertellen over de vlucht voor Boko Haram en het leven als ontheemde. De mannen vullen aan.

Half geld voor halve porties

Het zijn vissers en boeren die leefden op kleine eilandjes dicht tegen de grens met Niger. Scholen en hospitaaltjes hadden ze er niet, maar het Tsjaadmeer is vruchtbaar. Nu wonen ze op het vaste land, ontheemd in de eigen regio en iedereen is hier arm.

Ondervoeding komt altijd al voor rond het meer, maar als je geen aanspraak kunt maken op land, wordt het extra nijpend. Sinds anderhalf jaar wordt de regio voorzien van voedsel via het wereldvoedselprogramma. Het is niet genoeg, want er is niet genoeg geld: De internationale gemeenschap heeft nog maar de helft van de nodige fondsen toegezegd en met half geld krijg je halve porties.

Vrijdag 24 februari wordt er in Oslo een donorconferentie gehouden om meer geld te vinden voor deze humanitaire crisis. Men schat dat er 5.1 miljoen mensen in de landen rondom het meer binnenkort voedselhulp nodig hebben. Op Twitter is #OsloHumConf redelijk actief en deze aandacht is zeer welkom, maar alleen met geld kan een humanitaire ramp voorkomen worden.

Hongersnood ligt op de loer

Vroeger was de regio één geheel waar boeren en vissers de grens over konden zonder het door te hebben. Nu heeft het Tsjadische leger de grenzen gesloten en aan de andere kant staan soldaten van Niger en Nigeria. Boko Haram heeft geen land meer in handen, maar voert nog wel aanvallen uit en houd zo zijn greep op de regio.

Er geldt een avondklok waardoor mensen maar kleine afstanden kunnen reizen. Ook voor vissers is dat een probleem. Het midden van het meer is te ver weg om op tijd terug te zijn, maar de grote vissen zwemmen in het midden van het meer en de kleintjes aan de randen.

In een gebied met rivieren, meren en zelfs polders waar de landbouw bloeide, hebben honderdduizenden mensen honger omdat het te gevaarlijk is om de grond te bewerken of uit vissen te gaan. Het klimaat verandert, het meer wordt al tientallen jaren kleiner, de woestijn rukt op. Arme mensen die het in die omstandigheden net redden, kunnen maar weinig tegenslag lijden. Oorlog, onrust en slecht bestuur zijn uiteindelijk de echte reden van hongersnood. En die hongersnood ligt hier op de loer.