Wapen ons huidige pensioenstelsel voor de toekomst!

Met dank overgenomen van H.C.M. (Henk) Krol i, gepubliceerd op donderdag 24 november 2016.

Pensioenkortingen zijn onnodig en onverstandig. Ze kunnen gemakkelijk voorkomen worden. 50PLUS heeft daartoe ook een initiatiefwetsvoorstel gemaakt. 50PLUS vindt dat we ons huidige pensioenstelsel moeten wapenen en vasthouden. Er is namelijk nog veel te veel onzekerheid over de SER-varianten. Bovendien pakt de transitieproblematiek onevenwichtig uit en lijken de varianten van de SER minder voordelig voor oudere werkenden.

Mijn inbreng bij het debat over de pensioenen met staatssecretaris Klijnsma:

“Het beeld van mogelijke pensioenkortingen in 2017 is verslechterd ten opzichte van de mei-rapportage. Pensioenkortingen van 0,7% tot 1% hangen 2,1 miljoen mensen boven het hoofd. Jonge fondsen, zoals dat van de kappers, kunnen hierdoor hard getroffen worden.

Het kabinet zal na 15 januari een beslissing nemen over aanpassing van de hersteltermijnen. Maar dat is slechts spreiden van pijn. Het Centraal Planbureau (CPB) vindt de positieve effecten van het oprekken van de hersteltermijn beperkt. Voor gepensioneerden licht positief, voor oudere werknemers licht negatief en voor jongere werknemers variërend van licht negatief tot neutraal. Wij vragen staatssecretaris Klijnsma nadrukkelijk schriftelijk te reageren op de door Ouderenbonden genoemde suggesties om kortingen te voorkomen. Bedoelde brieven zal ik zodadelijk overhandigen. Neem deze organisaties serieus, vraag ik de staatssecretaris! 50PLUS vraagt verder nog eens in te gaan op het premiedekkingvraagstuk. Kan een grondig beeld gegeven worden in hoeverre de premieontwikkeling de kans op pensioenkorting heeft vergroot? Is er de laatste jaren te weinig premie ingelegd, en als dit het geval is, wat kunnen wij hier aan doen?

Wij vinden dat kortingen voorkomen moeten worden. De huidige lage marktrente is door het ECB-beleid kunstmatig extreem laag. Met het oog hierop heeft 50PLUS vorige week een initiatiefwetsvoorstel ingediend. Doel is om prudent en tijdelijk - voor de duur van het beleid van monetaire verruiming van de ECB - een bodem van 2% aan te brengen in de rentetermijnstructuur (RTS). Daarmee kunnen kortingen effectief en snel voorkomen worden. Het gaat bij ons voorstel nadrukkelijk niet om een ‘fundamentele aanpassing van de financiële regels die de aard van het pensioencontract (de nominale toezegging) aantast’. Alle ruimte voor het kabinet - lijkt ons - om voorstel te omarmen.

1.

Perspectiefnota Pensioenstelsel

50PLUS vindt dat ons huidige pensioenstelsel behouden én onderhouden moet worden. Het stelsel moet gewapend worden voor de toekomst. Het kabinet heeft nu op voorhand ‘gekozen’ voor afschaffing van de doorsneepremie. 50PLUS is tegen afschaffing. Een evenwichtige oplossing voor de transitie is er eenvoudigweg niet! De voorgestelde degressieve - dalende - pensioenopbouw bij gelijkblijvende premie is een vorm van ongelijke behandeling naar leeftijd; ik heb daar nog geen afdoende juridische rechtvaardiging of toetsing voor gezien. Ook heb ik nog geen overtuigende juridische toetsing gezien van het feit dat het onderbrengen van bestaande pensioenen in nieuwe contracten een inmenging oplevert in het Europese eigendomsrecht.

De Pensioenfederatie onderzoekt nu twee SER-varianten: de Variant IV-c-r (persoonlijk pensioenvermogen, collectieve buffer inclusief brede collectieve risicodeling, met rendementsdoelstelling) en de variant I-b-rts (ambitieovereenkomst op basis van risicovrije rentetermijnstructuur). Waarom wordt een variant I-b-pvr (prudent verwacht rendement) niet doorgerekend? Dezelfde vraag voor de variant I-C (variant ingebracht door de ouderenorganisaties: een verbetering van de huidige uitkeringsovereenkomst met CDC-financiering (Collectief Defined Contribution). En waarom blijft variant IV-c-d (persoonlijk pensioenvermogen, sturen op doelvermogen) verder buiten beschouwing? Ik vraag van staatssecretaris Klijnsma een grondige toelichting.

De twee varianten die getoetst worden door de Pensioenfederatie leveren mogelijk per saldo een beter pensioenresultaat op; opvallend is echter dat die varianten in de eerdere doorrekeningen minder gunstig lijken uit te pakken voor oudere werknemers. Is die indruk juist? Wij wachten de bevindingen van de Pensioenfederatie nu af. 50PLUS zal de resultaten volgens onze bekende uitgangspunten kritisch beoordelen.

Samenvattend: De Kabinetsbrief en de Perspectiefnota laten alles afwegend zien dat er nog wel heel veel onzekerheden en onbeantwoorde vragen zijn rond de eventuele overgang naar een ander pensioencontract. Zeker op pensioenfondsniveau. Voor de transitie rond afschaffing van de doorsneepremie zie ik geen bevredigende oplossing. Voor 50PLUS is ook niet duidelijk hoe gegarandeerd gaat worden, dat opgebouwde pensioenrechten volledig gerespecteerd worden.

2.

Zelfstandigen en flexwerkers

De helft van de zelfstandigen, waaronder veel ouderen, heeft géén aanvullende oudedagsvoorziening. 25% heeft wel mogelijkheden om premie in te leggen maar doet dat niet. Voor anderen is het simpelweg te duur. Voor veel zelfstandigen is pensioen nog een ‘ver van mijn bed show’ of onbetaalbaar. Onderzoek wijst uit dat vooral het gebrekkige pensioenbewustzijn onder zelfstandigen daarbij parten speelt. Een gerichte publiekscampagne kan hier helpen! 50PLUS denkt dat het wettelijk mogelijk maken van vrijwillige aansluiting van zzp’ers bij de tweede pijler misschien ook kan helpen. Voelt het kabinet daarvoor? Daarmee kan mogelijk een belangrijk bezwaar tegen de doorsneepremie weggenomen worden. Ook het idee van het CPB voor een pensioenfonds voor zelfstandigen lijkt een optie. 50PLUS is er voorstander van te onderzoeken of een verplichtstelling van een tweedepijler-pensioen voor alle werkenden - dus ook voor zelfstandigen - maatschappelijke meerwaarde kan hebben. Daarmee ontstaat een gelijk speelveld voor alle werkenden en wordt het risico kleiner dat een gebrekkige of ontbrekende oudedagsvoorziening in de tweede pijler uiteindelijk afgewenteld wordt op de maatschappij.

3.

Europese pensioenfondsrichtlijn

De beantwoording van de vragen over Europese pensioenfondsrichtlijn IORP geeft onvoldoende duidelijkheid. De Richtlijn lijkt - ik kan het niet anders zien - min of meer door de Kamer gejast. De zorgen over mogelijke toezichtarbitrage blijven. Dat deze EU-richtlijn de kwaliteit van stelsels in andere lidstaten kan helpen is natuurlijk mooi. Maar de effecten voor ons pensioenstelsel blijven ronduit vaag! Welke artikelen in de Pensioenwet moeten gewijzigd worden? Ik herhaal onze simpele, nog onbeantwoorde vragen. Worden de toezichtsmogelijkheden van DNB ingeperkt, ja of nee? Verandert het instemmingsrecht van deelnemers, ja of nee? Wat is de invloed van de Richtlijn op het Uniform Pensioenoverzicht (UPO)?

4.

AOW-leeftijd

50PLUS wil naar een vaste AOW-leeftijd van 65 jaar. De snelheid waarmee de AOW-leeftijd nu stijgt, staat daar volkomen haaks op en bevordert werkloosheid. Van de gekken! AOW-gaten groeien, zonder toereikende compensatie! Als een eerste stap naar ‘AOW-65’ willen wij met FNV en CNV af van het groeitempo van de AOW-leeftijd: de materiële opbouwperiode van de AOW wordt nu langer en de uitkeringsperiode relatief korter. Dat is gewoon niet te rechtvaardigen. Wij moeten als beschaafde samenleving met een hoog welvaartsniveau mensen na een werkzaam leven het recht gunnen op een redelijke rustperiode en een behoorlijke oudedagsvoorziening!”