Jaarverslag Ministerie van Infrastructuur en Milieu 2015 - Jaarverslag en slotwet Ministerie van Infrastructuur en Milieu 2015 - Hoofdinhoud

Dit jaarverslag i is onder nr. 1 toegevoegd aan wetsvoorstel 34475 XII - Jaarverslag en slotwet Ministerie van Infrastructuur en Milieu 2015.

Officiële titel	Jaarverslag en slotwet Ministerie van Infrastructuur en Milieu 2015; Jaarverslag; Jaarverslag Ministerie van Infrastructuur en Milieu 2015
Document­datum	18-05-2016
Publicatie­datum	18-05-2016
Nummer	KST34475XII1
Kenmerk	34475 XII, nr. 1
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2015–2016

34 475 XII                              Jaarverslag en slotwet Ministerie van

Infrastructuur en Milieu 2015

Nr. 1                                                         JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN

MILIEU (XII)

Aangeboden 18 mei 2016

Gerealiseerde uitgaven naar beleidsterrein voor 2015 (in € 8.703 mln.)

16 Spoor € 24,6 mln.

15 OV-keten € 5,7 mln.

14 Wegen en verkeersveiligheid € 40,1 mln.

13 Ruimtelijke ontwikkeling € 112,0 mln.

12 Waterkwaliteit € 5,9 mln.

11 Waterkwantiteit € 34,9 mln.

99 Nominaal en onvoorzien € 0,0 mln.

98 Apparaat van het kerndepartement € 326,2 mln.

97 Algemeen departement € 50,9 mln.

26 Deltafonds € 1.053,2 mln.

26 Infrastructuurfonds € 4.821,2 mln.

17 Luchtvaart € 21,3 mln.

18 Scheepvaart en havens € 10,9 mln. 19 Klimaat € 81,4 mln. 20 Lucht en geluid € 31,9 mln.

21 Duurzaamheid € 18,5 mln.

22 Externe veiligheid en risico’s € 25,2 mln.

23 Meteorologie, seismologie en aardobservatie € 41,0 mln.

24 Handhaving en toezicht € 119,1 mln.

25 Brede doeluitkering € 1.878,7 mln.

Gerealiseerde ontvangsten naar beleidsterrein voor 2015 (in € 306 mln.)

98 Apparaat van het kerndepartement 37,3 mln

97 Algemeen departement € 3,6 mln.

22 Externe veiligheid en risico’s € 11,6 mln.

20 Lucht en geluid € 0,2 mln.

11 Waterkwantiteit € 24,4 mln.

13 Ruimtelijke ontwikkeling € 6,4 mln.

14 Wegen en verkeersveiligheid € 2,5 mln.

16 Spoor € 0,2 mln.

17 Luchtvaart € 31,4 mln.

19 Klimaat € 188,3 mln.

INHOUDSOPGAVE

blz.

A.       Algemeen                                                                                                 5

1.        Aanbieding en dechargeverlening                                                         5

2.        Leeswijzer                                                                                                 8

B.       Beleidsverslag                                                                                        11

3.        Beleidsprioriteiten                                                                                 11

4.        Beleidsartikelen                                                                                     24 Artikel 11 Waterkwantiteit                                                                     24 Artikel 12 Waterkwaliteit                                                                       35 Artikel 13 Ruimtelijke ontwikkeling                                                      41 Artikel 14 Wegen en verkeersveiligheid                                              53 Artikel 15 Openbaar vervoer                                                                 61 Artikel 16 Spoor                                                                                     66 Artikel 17 Luchtvaart                                                                             74 Artikel 18 Scheepvaart en havens                                                        86 Artikel 19 Klimaat                                                                                  94 Artikel 20 Lucht en geluid                                                                   104 Artikel 21 Duurzaamheid                                                                     110 Artikel 22 Externe veiligheid en risico’s                                             116 Artikel 23 Meteorologie, seismologie en aardobservatie                126 Artikel 24 Handhaving en toezicht                                                     130 Artikel 25 Brede doeluitkering (BDU)                                                 134 Artikel 26 Bijdrage Investeringsfondsen                                           136

5.        Niet-beleidsartikelen                                                                           140 Artikel 97 Algemeen Departement                                                     140 Artikel 98 Apparaat Kerndepartement                                               142 Artikel 99 Nominaal en Onvoorzien                                                   145

6.        Bedrijfsvoeringsparagraaf                                                                  146

C.       De jaarrekening                                                                                   156

7.        Verantwoordingsstaten                                                                       156

7.1 De departementale verantwoordingsstaat 2015 van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu                                             156

7.2 De samenvattende verantwoordingsstaat 2015 van de agentschappen van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu                                                                                                    157

7.3 De departementale saldibalans per 31 december 2015             159

7.4 De balansen per 31 december 2015 van de agentschappen van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu                        169

7.5 Topinkomens                                                                                  204

D.       Bijlagen                                                                                                 208

1. Toezichtrelaties en ZBO’s/RWT                                                       208

2. Afgerond evaluatie en overig onderzoek                                      221

3. Overzicht niet-financiële informatie over inschakeling van externe adviseurs en tijdelijk personeel (externe inhuur)               234

4. Rapportage correspondentie                                                          236

5. Afkortingenlijst                                                                                237

• A. 

  ALGEMEEN

• 1. 

  AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

Aan de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik, mede namens de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, het departementale jaarverslag van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (XII) over het jaar 2015 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Infrastructuur en Milieu decharge te verlenen over het in het jaar 2015 gevoerde financiële beheer.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Het rapport bevat de bevindingen en het oordeel van de Rekenkamer met betrekking tot:

• a. 

  het gevoerde financieel beheer en materieel beheer;

• b. 

  de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• c. 

  de financiële informatie in het jaarverslag;

• d. 

  de betrokken saldibalans;

• e. 

  de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• f. 

  de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen verder de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• a. 

  het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2015;

• b. 

  het voorstel van de slotwet dat met het onderhavige jaarverslag samenhangt;

• c. 

  het rapport van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk;

• d. 

  de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2015 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2015, alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2015 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De Minister van Infrastructuur en Milieu,

M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargever-lening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargever-lening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

• 2. 

  LEESWIJZER

Algemeen

Voor u ligt het Jaarverslag 2015 van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM), Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting. In dit Jaarverslag 2015 wordt verantwoording afgelegd over de gerealiseerde uitgaven, ontvangsten en aangegane verplichtingen ten opzichte van de begroting 2015.

Het Jaarverslag IenM 2015 bestaat uit de volgende onderdelen:

• A. 

  Een algemeen deel: hierin is naast deze leeswijzer de officiële aanbieding van het Jaarverslag aan de Staten-Generaal en het verzoek tot dechargeverlening opgenomen.

• B. 

  Het beleidsverslag 2015 van IenM: hierin wordt ingegaan op de resultaten die in 2015 zijn geboekt. Het beleidsverslag bestaat uit vier onderdelen: het verslag over de beleidsprioriteiten, de beleidsartikelen, de niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringsparagraaf.

• C. 

  De Jaarrekening 2015 van IenM: deze bestaat uit de departementale verantwoordingstaat van IenM en de samenvattende verantwoordings-staten van de agentschappen KNMI, Rijkswaterstaat, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa). Tevens bevat dit deel de departementale saldibalans van IenM, de jaarverslagen van de agentschappen en de opgave van Topinkomens.

• D. 

  De bijlagen:

• 1. 

  het overzicht inzake het toezicht op de zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) en de rechtspersonen met een wettelijke taak (RWT’s)

• 2. 

  het overzicht van afgerond evaluatie en overig onderzoek

• 3. 

  het overzicht van de externe inhuur

• 4. 

  de rapportage correspondentie

• 5. 

  de afkortingenlijst

Naast dit Jaarverslag, Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting, kent IenM ook de Jaarverslagen van het Infrastructuurfonds en het Deltafonds, respectievelijk Hoofdstuk A en J van de Rijksbegroting. In deze fondsen worden de concrete investeringsprojecten en programma’s van het Ministerie van IenM geraamd en verantwoord.

Met het Infrastructuurfonds wordt invulling gegeven aan de doelstellingen zoals genoemd in de Wet op het Infrastructuurfonds (Staatsblad 1993, nr 319), te weten het bevorderen van een integrale afweging van prioriteiten en het bevorderen van continuïteit van middelen voor infrastructuur. Het Deltafonds kent zijn oorsprong in de Waterwet (Staatsblad 2009, nr 107). In de Waterwet is als doel van dit fonds opgenomen de bekostiging van maatregelen, voorzieningen en onderzoeken op het gebied van waterveiligheid en zoetwatervoorziening.

De verantwoordingen van IenM zijn ook digitaal beschikbaar op www.rijksbegroting.nl.

Normering Jaarverslag

De financiële informatie in het beleidsverslag (onderdeel B) wordt gepresenteerd door middel van de tabellen «Budgettaire gevolgen van beleid». Hierin worden opmerkelijke verschillen tussen de budgettaire raming en de realisatie in het verslagjaar toegelicht. Om de hoeveelheid informatie te beperken is gekozen voor het hanteren van de hieronder aangegeven norm. Aan de hand van deze norm wordt bepaald of een verschil wordt toegelicht. Naar aanleiding van de aanbeveling van de Tijdelijke Commissie Onderhoud en Innovatie Spoor (Kamerstukken II,

2011/2012, 32 707, nr. 16) is de normering aangepast, waarbij geldt dat begrotingsbedragen boven de € 50 miljoen met een afwijking van meer dan € 5 miljoen ook worden toegelicht. Vanaf het begrotingsjaar 2016 zal worden gewerkt met een rijksbrede uniforme normering (zie Kamerstukken II, 2014/2015, 31 865, nr. 69).

Norm bij te verklaren verschillen

Begrotingsbedrag                                                              Verschil

< € 4,5 miljoen                                                                   > 50%

€ 4,5 – 22,5 miljoen                                                           > € 2,5 miljoen

€ 22,5 – 50 miljoen                                                            > 10%

> € 50 miljoen                                                                    > € 5 miljoen

Dit houdt in dat die hoofdproducten, waarbij het verschil tussen het begrotingsbedrag en de realisatie kleiner is dan de aangegeven norm niet worden toegelicht. Een uitzondering hierop wordt gemaakt voor beleidsmatige relevante mutaties. Deze worden ongeacht bovenstaande normering wel toegelicht. Verder worden in afwijking van bovenvermelde norm die artikelen, waarop in de begroting 2015 geen of zeer geringe ontvangsten, uitgaven of verplichtingen zijn geraamd maar waar in 2015 wel relatief kleine bedragen op zijn gerealiseerd, niet apart toegelicht.

Betreffende de niet-financiële informatie moet worden vermeld dat IenM bij het verkrijgen van deze indicatoren voor een deel afhankelijk is van verzameling door externe partijen zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De praktijk is zodanig dat deze gegevens in een aantal gevallen later beschikbaar komen. Dit leidt ertoe dat niet in alle gevallen de gegevens over het verslagjaar ten tijde van het opstellen van het jaarverslag beschikbaar waren.

Groeiparagraaf                                        Kwaliteit informatievoorziening via de begrotingcyclus

Zoals besproken in het wetgevingsoverleg van 14 oktober 2015 vind ik het belangrijk dat de Tweede Kamer en regering met elkaar discussiëren op welk niveau er informatie met elkaar wordt uitgewisseld. Het moet praktisch zijn voor de Kamer om haar controlerende rol waar te maken en ook praktisch voor ministeries om te zorgen dat we dingen efficiënt en effectief doen. Vorig jaar heeft de vaste Kamercommissie de leden mw. Visser en dhr. Hoogland als rapporteurs aangewezen voor de begrotingscyclus. De rapporteurs hebben met de medewerking van het ministerie een traject ingezet om de kwaliteit van de informatievoorziening richting het jaarverslag 2015 en de ontwerpbegroting 2017 te verbeteren.

Doorkijk naar Ontwerpbegroting en MIRT Overzicht 2017 De nadruk van het verbetertraject ligt in eerste instantie op de verbeter-mogelijkheden met betrekking tot de informatievoorziening over de MIRT-projecten en -programma’s, DBFM-contracten en de rapportages vanuit het Ministerie van IenM. Er wordt hierbij toegewerkt naar de Ontwerpbegroting 2017 en het bijbehorende MIRT Overzicht 2017. In overleg met de rapporteurs worden dan een aantal wijzigingen doorgevoerd in de opzet van de begrotingsstukken. Zo wordt onder meer bij de projecten in het MIRT overzicht informatie opgenomen over de ontwikkeling van het budget en de planning ten opzichte van het oorspronkelijke budget en de oorspronkelijke planning. Ook komt er meer inzicht in de financiën en voortgang van onderdelen van diverse programma’s. Er wordt meer informatie opgenomen over welk areaal in DBFM contracten is opgenomen, en op welke wijze dit areaal na afloop van de contracten gefinancierd wordt. Het overleg hierover vindt op constructieve wijze plaats.

Jaarverslag 2015: verbeterde beleidsconclusies

In dit Jaarverslag is inhoud gegeven aan de in het verantwoordingsdebat van afgelopen jaar toegezegde verbetering van de kwaliteit van de beleidsconclusies. Deze worden beter toegelicht en onderbouwd aan de hand van resultaten. De beleidsconclusies vormen een belangrijk onderdeel van het Jaarverslag. Hiermee wordt een oordeel gegeven over de uitvoering van het beleid over het afgelopen jaar, waar mogelijk onderbouwd met de waarde van indicatoren/kengetallen en extern verifieerbare bronnen.

Webdossier Ruimtelijke Inrichting

Met de Algemene Rekenkamer zijn afspraken gemaakt over de informatie uit het webdossier Ruimtelijke Inrichting. Daarbij wordt inzicht gegeven in de bestedingen van de rijksoverheid aan aanleg van infrastructuur. De Algemene Rekenkamer stopt met het webdossier en heeft de jaarlijkse actualisatie van dit webdossier vorig jaar voor de laatste keer gepubliceerd. Ik ben in overleg met de Algemene Rekenkamer op welke wijze ik deze informatie het best vorm kan gaan geven.

Focusonderwerp

In de departementale jaarverslagen over 2015 krijgt het focusonderwerp

«Tijd voor uitvoering van de hervormingstrajecten die in het jaar 2015 van start zijn gegaan» extra aandacht.

Voor IenM is bij de uitwerking van het focusonderwerp specifiek verzocht in te gaan op Duurzaam inkopen door de ministeries. De uitwerking is opgenomen in de Bedrijfsvoeringsparagraaf.

Pilot Bedrijfsvoeringsparagraaf

IenM werkt bij het jaarverslag 2015 als pilot voor de nieuwe bedrijfsvoeringsparagraaf die met ingang van 2016 via RBV aan de departementen zal worden voorgeschreven.

Dit houdt in dat er duidelijker onderscheid wordt gemaakt in drie onderdelen: een uitzonderingsrapportage (comptabele rechtmatigheid en voortgang op onvolkomenheden rekenkamer 2014), rijksbrede bedrijfs-voeringsonderwerpen (o.a. het focusonderwerp Duurzaam Inkopen) en belangrijke ontwikkelingen en verbeteringen in de IenM bedrijfsvoering.

• B. 

  BELEIDSVERSLAG

• 3. 

  BELEIDSPRIORITEITEN

INLEIDING

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu staat voor een leefbaar, bereikbaar en veilig Nederland. In 2015 heeft IenM volop gewerkt aan oplossingen voor de grote uitdagingen waar Nederland voor staat, zoals klimaatverandering, waterveiligheid, milieu, ruimtelijke inrichting en bereikbaarheid. In dit beleidsverslag worden de belangrijkste resultaten uit 2015 toegelicht.

WATER

Deltaprogramma

Het kabinet heeft het rijksbeleid dat voortvloeit uit de voorstellen voor deltabeslissingen en voorkeursstrategieën opnieuw verankerd in het tweede Nationaal Water Plan, dat eind december 2015 door het kabinet is vastgesteld. In het Deltaprogramma 2016¹ is uitgebreid verslag gedaan van de voortgang op de deelprogramma’s.

Waterveiligheid

In 2015 hebben bestuurlijke en internetconsulatie van het wetsvoorstel Nieuwe normering primaire waterkeringen plaatsgevonden. De consultatiereacties zijn verwerkt in het wetsvoorstel dat voor advies is voorgelegd aan de Raad van State. Begin 2016 zal het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Zoetwater

Om tot afspraken te komen over de beschikbaarheid en de verdeling van water zijn 2015 de dialogen gestart van Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en gebruikers. Overeenstemming over het voorzieningenniveau zoetwater geeft de watergebruiker duidelijkheid over de verantwoordelijkheid van de overheid in normale en droge situaties. Alle regio’s en het Rijk hebben plannen van aanpak opgesteld om tot voorzieningenniveaus zoetwater te komen.

Adaptatie

In 2015 is gestart met de transitie naar klimaatbestendig handelen vanaf 2020, zoals aangekondigd in de deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie uit 2014. Deze transitie wordt gemaakt door alle partijen die ofwel het Bestuursakkoord Deltaprogramma hebben getekend (overheden), ofwel de Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie hebben onderschreven (overheden en maatschappelijke partijen). Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie ondersteunt deze transitie, onder andere met het driejarige Stimuleringsprogramma Ruimtelijke Adaptatie (2015–2017). Verder is de evaluatie van de pilots Meerlaagsveiligheid gestart. Belangrijkste doel is verbetering van de waterrobuuste inrichting om de mogelijke gevolgen van overstromingen zoveel mogelijk te beperken. Tevens is de aanpak gestart van de overstromingsrisico’s van de nationale vitale en kwetsbare functies. Ook hierbij is het streven om uiterlijk in 2020 in beleid en regelgeving vast te leggen dat uiterlijk in 2050 deze functies beter bestand zijn tegen overstromingen.

34 300 J, nr. 4

Waterkwaliteit

De uitvoering van de maatregelen uit de stroomgebiedbeheerplannen 2010–2015 voor Rijn, Maas, Schelde en Eems is in 2015 vrijwel geheel afgerond. De stroomgebiedbeheerplannen 2016–2021 voor Rijn, Maas, Schelde en Eems zijn in 2015 vastgesteld, na inspraak en een Plan-MER. De uitkomsten hiervan zijn verwerkt in de definitieve plannen². Uit de beleidsdoorlichting waterkwaliteit over de periode 2010–2014³ is gebleken dat het beleid doeltreffend en doelmatig is geweest en dat het beleid heeft bijgedragen aan de verbetering van de waterkwaliteit.

Op 27 mei 2015 vond in Amersfoort een brede conferentie plaats over waterkwaliteit. Daar werd duidelijk dat er nog opgaven liggen die alleen in goede samenwerking van alle partijen kunnen worden bereikt. Dit heeft geresulteerd in een werkprogramma voor waterkwaliteit⁴. Het Werkprogramma Schoon Water is complementair aan de stroomgebiedbeheer-plannen.

Het draagt er aan bij dat de gemaakte afspraken voor het beleid ten aanzien van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen worden nagekomen en dat er een impuls wordt gegeven aan het beleid ten aanzien van nieuwe stoffen als geneesmiddelen en microplastics en problemen in specifieke gebieden, zoals kleine wateren en drinkwaterwinningen.

MILIEU

Klimaatagenda en SER-energieakkoord

Nederland heeft zich in 2015 in Europees en mondiaal verband ingezet voor een ambitieus en realistisch klimaatakkoord. Op 18 december is de Tweede Kamer per brief⁵ op hoofdlijnen geïnformeerd over de succesvolle uitkomst van Parijs met een nieuw mondiaal klimaatakkoord dat in 2020 in werking treedt en dat geldt voor alle landen. In en om Parijs vond veel activiteit plaats voor concrete internationale klimaatcoalities die een waardevolle aanvulling vormen op de acties uit het Parijs-akkoord. Nederland heeft zich aangesloten bij verschillende klimaatcoalities met betrekking tot onder andere transport, koolstofbeprijzing en weerbare steden.

De doelen voor de reductie van broeikasgas voor 2020 uit de Klimaatagenda liggen binnen bereik.

In 2020 zal de totale broeikasgasuitstoot in Nederland (ETS en niet-ETS) ongeveer 19% lager zijn dan in 1990. Het SER-Energieakkoord leidt bij volledige uitvoering in 2020 tot een emissiereductie van broeikasgassen van 21% ten opzichte van 1990. Uit de voortgangsrapportage van de Borgingscommissie⁶ blijkt dat de doelen van het Energieakkoord binnen bereik liggen. Vanuit IenM is, als onderdeel van het Energieakkoord, in 2015 de eerste lichting energiebesparingsmaatregelen van de Wet milieubeheer in werking getreden en is de tweede lichting voorbereid. Daarnaast hebben alle provincies windlocaties in hun structuurvisies opgenomen, is de onderliggend wet- en regelgeving voor wind op zee in werking getreden en zijn de ruimtelijke bouwstenen voor warmteplannen gereed gekomen.

² 31 710 / 27 625, nr. 45

³ 32 861, nr. 16

⁴ 31 710 / 27 625, nr. 44

⁵ 31 793, nr. 134

6

30 196, nr. 381

De uitspraak van de rechtbank Den Haag in de zaak Urgenda tegen de Staat vormt een nieuwe ontwikkeling ten opzichte van het voorgenomen beleid. De rechtbank heeft bepaald dat de Staat de emissies van broeikasgassen moet beperken tot 25% ten opzichte van 1990. In de reactie op dit vonnis⁷ heeft het kabinet aangegeven dat voor de uitvoering van het vonnis aanvullende maatregelen nodig zijn en dat reeds lopende onderzoeken, zoals het Interdepartementale Beleidsonderzoek Effectiviteit CO₂-reductiemaatregelen hiervoor bouwstenen zullen aandragen. De Staat is tegen het vonnis van de rechtbank in beroep gegaan.

In oktober 2015 is de eerste voortgangsrapportage van de Klimaatagenda aan de Tweede Kamer gestuurd. Daarnaast is een nieuw Lokaal Actieprogramma gepresenteerd⁸. De Duurzame Brandstofvisie voor de transportsector die in het kader van het SER-energieakkoord is opgesteld, is in juli 2015 aan de Kamer gezonden⁹. Op basis van deze breed gedragen visie is het bedrijfsleven bereid tot investeren.

Circulaire economie / Van Afval Naar Grondstof (VANG)

Het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) richt zich op meer duurzame producten op de markt, duurzamere consumptie en meer en betere recycling. Doelen zijn halvering van de hoeveelheid afval, betere scheiding van huishoudelijk afval, wegnemen van belemmerende regelgeving en Nederland tot hotspot van de circulaire economie maken.

In de 1e voortgangsrapportage VANG¹⁰ is de Tweede Kamer uitgebreid bericht over de voortgang die is bereikt op de gestelde doelen. Met het oog op stimulering en versnelling van deze transitie zijn in 2015 de volgende Green Deals gesloten:

– «Meer en betere recycling»

– «Afvalvrije festivals»

– Verbetering afvalbeheer Caribisch Nederland

– «Afvalreductie en -recycling op treinstations en in treinen»

– «Duurzaam stortbeheer»

– Verduurzamen voedselconsumptie

Het afgelopen jaar is veel kennis vergaard over de huidige beschikbare financiële instrumenten in Nederland en vanuit de EU en de Europese Investeringsbank. De beschikbare instrumenten zullen worden toegepast op een aantal relevante ketenakkoorden en Green Deals.

Nationaal heeft het Rijk het initiatief genomen om in de RACE-coalitie (Realisatie Acceleratie Circulaire Economie) met koplopers samen te werken, met als doel de transitie naar een circulaire economie systeem-breed te versnellen. Het onderwerp circular design is opgepakt door het programma CIRCO (Creating business through Circular Design) onder leiding van de TU Delft. De strategieën voor het veranderen van consumentengedrag zijn beschreven in de «aanpak verduurzamen consumentengedrag». Als onderdeel van het convenant «Meer en betere recycling» wordt samen met de afval- en recyclingsector gewerkt aan verbetering van het nascheiden van afval dat wordt ingezameld via milieustraten en bij bouwplaatsen. Op 1 januari 2015 is het uitvoeringsprogramma VANG Huishoudelijk Afval van start gegaan. Onderdeel hiervan is de ketenaanpak die zich primair richt op het sluiten van de keten van de producten

⁷ 32 813, nr. 103

⁸ 32 813, nrs. 101, 118

⁹ 30 196, nr. 353

¹⁰ 33 043, nr. 41

die in de afdankfase onderdeel uitmaken van het huishoudelijk afval. De ketenaanpak van IenM, VNG en NVRD is in december 2015 aan de Tweede Kamer aangeboden¹¹. In juni is het onderzoeksrapport van Het Groene Brein naar duurzaamheid in het onderwijs aan de Kamer aangeboden. De beleidsreactie hierop, namens de ministeries IenM, EZ en OCW is in oktober 2015 aan de Kamer gezonden¹².

Maatschappelijk verantwoord inkopen door overheden (MVI) kan een belangrijke bijdrage leveren aan het bevorderen van een circulaire economie. De ministeries van IenM, BZK, EZ, SZW en Buza hebben daarom in afstemming met medeoverheden en maatschappelijke organisaties een Plan van Aanpak MVI¹³ opgesteld om tot een duurzame en innovatiegerichte inkoop te komen.

Veiligheid: Safety Deals

Naar analogie van de Green Deals zijn in 2015 zes Safety Deals gesloten om de omgevingsveiligheid te verhogen. Deze hebben voor een belangrijk deel betrekking op de chemische industriesector, maar bijvoorbeeld ook over de inzet van LNG als brandstof in de transportketen is een deal gesloten. De chemieketen is in 2015 een proces gestart om de eigen veiligheidscultuur te versterken en heeft hiertoe een position paper en een meerjarenplan aan de Staatssecretaris van IenM aangeboden. Drie Safety Deals bieden rechtstreeks ondersteuning aan de uitvoering van het meerjarenplan.

BEREIKBAARHEID

Nieuwe aanpak bereikbaarheid

In 2015 is voortgang geboekt bij de zes brede MIRT-onderzoeken en twee MIRT-verkenningen rond bereikbaarheidopgaven op (middel)lange termijn. Het betreft onder meer de MIRT verkenning Amsterdam – Hoorn, de goederenvervoercorridors Oost en Zuid en het MIRT onderzoek Rotterdam – Den haag. In de kwartiermakersfase van de onderzoeken is, samen met medeoverheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen, gewerkt aan verbreding van de initiële bereikbaarheidsopgave met gerelateerde ruimtelijk-economische opgaven. Daarbij wordt op basis van de gebiedsagenda MIRT breed gekeken naar de ambitie van het gebied en welke opgaven er spelen. Naast bereikbaarheid is er ook aandacht voor o.a. woningbouw, economie en natuur in het gebied.

Daarbij worden OV, spoor, weg en water benaderd als één bereikbaar-heidssysteem en staan burgers en hun reisgedrag centraal. Beoogd wordt om gezamenlijk slimme, creatieve en effectieve oplossingen te vinden en te komen tot een breder palet beleidsmaatregelen dan alleen nieuwe infrastructuur. Bij de nieuwe aanpak wordt gebruik gemaakt van de werkwijze en ervaringen van het programma Meer Bereiken, Beter Benutten en van de opbrengsten van het programma Connecting Mobility. Daarbij werken publieke en private partners samen aan effectiever en efficiënter verkeersmanagement en -informatie. Zo heeft het OV baat bij het bouwen van nieuwe woningen in de buurt van stations zoals nu bijvoorbeeld in Amsterdam en Utrecht binnenstedelijk is afgestemd en wordt gepland. Verder hebben proeven plaatsgevonden met innovatieve verkeerssystemen en zijn demonstraties met zelfrijdende voertuigen

¹¹  Bijlage bij 30 872, nr. 202

¹²  20 487, nr. 50

13

30 196, nr. 358

gehouden. Om de ontwikkelingen op het gebied van smart mobility mogelijk te maken en te versnellen zijn ronde tafelgesprekken georganiseerd op het gebied van Intelligente Transport Systemen. Daarnaast is de Innovatiecentrale van Rijkswaterstaat geopend en heeft aanpassing van wet- en regelgeving het mogelijk gemaakt om grootschalig te testen met zelfrijdende voertuigen op de openbare weg. Tenslotte zijn in 2015 voorbereidingen getroffen om tijdens het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie het onderwerp «smart mobility» op de Europese politieke agenda te zetten.

Voor vaarwegen is in lijn met het eind 2015 naar de kamer gestuurde «Toekomstperspectief bediening», gewerkt aan meer samenwerking in bediening met provincies en gemeenten en met bedrijven over precieze logistieke behoeftes. Hierdoor kon meer logistiek maatwerk worden geleverd, terwijl er tegelijkertijd efficiencywinst in bedieningsprocessen mogelijk was (o.a. ook door bediening op afstand). Voorbeelden hiervan zijn de ontwikkelde bedienafspraken in Twente en de betere afstemming van brugbediening in Noord-Holland, waar de doorvaartijden aanzienlijk zijn verkort. (Inter)nationaal corridormanagement wordt binnen het project Verkeerscentrale van Morgen en het Europese project CoRISMa verder ontwikkeld.

Aanleg wegen

In 2015 is weer een belangrijk deel van het MIRT programma gereed gekomen met de openstellingen van de A4 Burgerveen-Leiden, de A4 Delft-Schiedam, de A4 Dinteloord-Bergen op Zoom en de A15 Maasvlakte-Vaanplein. Daarnaast is het ontwerp tracébesluit voor de Blankenburgverbinding vastgesteld. Het tracébesluit verschuift naar 2016 vanwege afstemming met de regio en het ingewikkelde ontwerpproces. Van groot belang om het netwerk op orde te brengen zijn daarnaast de ontwerp tracébesluiten A13/16 en Via15 die in 2015 zijn vastgesteld. Het laatste MIRT onderzoek volgens de aanpak van «meer bereiken», over de bereikbaarheid Den Haag-Rotterdam is gestart. Het voorkeursalternatief voor de N65 verschuift naar 2016 als gevolg van de inbreng van nieuwe wensen vanuit de regio. Voor de A58 is het voorkeursbesluit wel genomen. Dit maakt deel uit van de afspraken over het programma bereikbaarheid Zuid Nederland waar in 2015 met de regio afspraken over zijn gemaakt. De tolwet is in 2015 door de beide Kamers vastgesteld.

Verkeersveiligheid

In 2015 is voortgebouwd op het beleid dat in gang is gezet ter uitvoering van het Strategisch Plan verkeersveiligheid en de Beleidsimpuls. In 2014 bedroeg het aantal verkeerdoden 570, evenals in 2013. Het aantal ernstig verkeersgewonden is in die periode gestegen van 18.800 naar 20.700. Het SWOV heeft eind 2015 de tweede verkenning uitgebracht waaruit blijkt dat het gestelde doel voor het aantal verkeerdoden, maximaal 500 in 2020, haalbaar is, maar dat het op basis van het huidige beleid niet zal lukken om de doelstelling voor het aantal ernstig verkeersgewonden, maximaal 10.600 in 2020, te halen. Ernstige verkeersgewonden blijken zich vooral voor te doen op gemeentelijke wegen en onder fietsers. De doelstelling wordt vooralsnog niet aangepast. Wel wordt een traject met de decentrale overheden gestart om de maatregelen en budgetten van decentrale overheden zo effectief mogelijk in te zetten.

Spoor en Openbaar Vervoer

Op 13 november 2015 is het definitief maatregelpakket herijking aan de Tweede Kamer gezonden¹⁴. Hierin zijn de keuzes aangegeven en worden de urgente opgaven benoemd waarvoor diverse onderzoeken worden gestart. Dit maatregelpakket is in het Notaoverleg MIRT op 23 november 2015 met de Tweede Kamer besproken en akkoord bevonden. Hiermee is de herijking afgerond. Momenteel vinden diverse studies plaats. De Tweede Kamer heeft naar aanleiding van het Notaoverleg de motie-De Boer c.s.¹⁵ aangenomen waarin wordt gevraagd de financiële ruimte met voorrang in te zetten voor vergroting van de capaciteit van station Schiphol en kansrijke grensoverschrijdende verbindingen.

Eind 2014 zijn de nieuwe concessies gegund aan ProRail en NS voor de periode 2015 tot 2025. Met de gunning van deze concessies is de aangekondigde nieuwe sturing van de NS en ProRail¹⁶ van start gegaan. Daartoe zijn onder andere beheerprotocollen met NS en ProRail in gebruik genomen en is een ontwikkelagenda opgesteld met een meerjarig perspectief. Daarnaast is een handhavingkader opgesteld waarin beschreven is op welke wijze op de concessies worden gehandhaafd.

De uitvoering van het stop-tonend-sein-verbeterprogramma (STS) is voortgezet. Het aantal treinen dat «door rood rijdt» is daarmee verder teruggedrongen. Het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO) ten behoeve van de veiligheid en doorstroming bij spoorwegovergangen is verder uitgevoerd. Via een tweetal rapportages¹⁷ is de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang. Daarnaast is vanuit het LVO € 10 mln. afgezonderd voor de vormgeving van een programma voor de aanpak van Niet Actief Beveiligde Overwegen (NABO).

In het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) hebben partijen constructief samengewerkt en de acties uit de werkagenda 2015 opgepakt. In het NOVB is onder meer de visie op OV-betalen in de toekomst vastgesteld. Deze is in het najaar van 2015 aan de Tweede Kamer gezonden¹⁸. Verder is wetgeving die het mogelijk maakt om bij het uitblijven van voortgang regels te stellen door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen en is de coöperatie voor Trans Link opgericht.

Luchtvaart

De sterke positie en de hubfunctie maken Schiphol tot een belangrijke motor voor de economie en werkgelegenheid. De Staatssecretaris van IenM heeft samen met de Minister van Economische Zaken in het najaar 2015 het initiatief genomen voor een actieagenda Schiphol 2016–2025¹⁹. In de actieagenda worden thema’s benoemd om in samenwerking met alle betrokkenen de concurrentiepositie van Schiphol te versterken. Dit is mede ingegeven door de versterkte concurrentie met nieuwe opkomende hubluchthavens.

In 2015 zijn belangrijke stappen gezet om voor 70.000 vliegtuigbewegingen ruimte te maken op Eindhoven Airport en Lelystad Airport. In maart 2015 is het luchthavenbesluit Lelystad genomen en is de operationele uitrol van Lelystad Airport gestart zodat in 2018 de eerste commer-

¹⁴  Aanhangsel handelingen 2015–2016, nr. 598

¹⁵  34 300 A, nr.49

¹⁶  Zie LTSA 2, 29 984, nr. 474

¹⁷  29 893, nrs. 190, 201

¹⁸  23 645, nr. 605

¹⁹  29 665, nr. 219

ciële lijndiensten plaatsvinden. In oktober 2015 heeft het kabinet een besluit genomen over de tweede fase van Eindhoven Airport die daardoor kan doorgroeien naar 43.000 vliegtuigbewegingen de komende vier jaar. Het besluit is genomen op basis van het advies van de heer Alders, die intensief met alle betrokken partijen heeft overlegd. Met het advies en additionele hinderbeperkende maatregelen is het maximale gedaan om de overlast voor de omgeving te beperken en invulling te geven aan de afspraken over de gewenste groei van Eindhoven Airport.

Verder is een voorstel tot wijziging van de Wet Luchtvaart inzake de regulering van de luchthaventarieven van Schiphol aangeboden aan de Tweede Kamer. De parlementaire behandeling van dit voorstel is voorzien in 2016. Dit geldt ook voor het wetsvoorstel over het Nieuwe Normen- en Handhavingsstelsel Schiphol (NNHS), dat voorziet in het terugdringen van geluidshinder door zoveel mogelijk de geluidspreferente landingsbanen te gebruiken.

Maritieme Zaken

De maritieme strategie van de Minister van IenM is uitgewerkt in werkprogramma’s voor zeevaart, zeehavens en binnenvaart. Het werkprogramma zeehavens is reeds in 2014 vastgesteld.

In 2015 zijn verschillende vaarwegprojecten opengesteld: het Maxima kanaal (Zuid-Willemsvaart), de nieuwe ligplaatsen bij Lemmer, de verbreding van het Amsterdam-Rijnkanaal bij Zeeburg, de 4e sluiskolk Ternaaien en meerdere binnenhavenprojecten.

Ook zijn er in het MIRT projectbeslissingen genomen over Zeetoegang IJmond, de verbreding van het Julianakanaal, de 2e sluiskolk bij Eefde en de verbetering van de bestaande overnachtingshaven Tuindorp op de Waal. Er is tevens een verdrag met Vlaanderen ondertekend over realisatie van de nieuwe sluis bij Terneuzen. Daarnaast is gestart met de uitvoering van ligplaatsen op de Rijn-Scheldeverbinding en quick winmaatregelen aan de Volkeraksluizen.

Met het oog op versterking van de concurrentiekracht van de Nederlandse zeevloot is in 2015 door de ILT gewerkt aan het verbeteren van het vlagregister, onder andere door het beter inrichten van procedures. Op 4 december 2015 heeft het kabinet in een brief aan de Tweede Kamer²⁰ een beleidsstandpunt over de inzet van private beveiligers op Nederlandse koopvaardijschepen uiteengezet welke het uitgangspunt vormt voor de op te stellen bijzondere wetgeving. Onder andere zal worden voorzien in een bevoegdheid om, onder strikte voorwaarden, geweld aan te wenden.

In 2015 is inhoudelijk overeenstemming bereikt tussen de Noordzeelanden over het instellen van een NECA (NO_x Emission Control Area).

De acties uit het werkprogramma zeehavens zijn in uitvoering gebracht in samenwerking tussen het havenbedrijfsleven, de havenbedrijven, topsector Logistiek en het Rijk. Daarnaast is een aantal studies uit de kennisagenda afgerond. De Tweede Kamer is in juni 2015 geïnformeerd²¹ over de voortgang.

²⁰  32 706, nr. 74

²¹  29 862, nr. 28

In het kader van het werkprogramma Binnenvaart is een samenwerking tussen de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) en de Europese Commissie tot stand gebracht. Verder zijn vorderingen gemaakt in de voorbereiding van de nieuwe EU-richtlijn beroepskwalificaties. Regelgeving voor het gebruik van LNG als brandstof is afgerond.

Logistiek

De acties van de Topsector Logistiek zijn gericht op het realiseren van minder vrachtwagenkilometers, minder uitstoot van CO₂ en op vestiging van logistieke bedrijven in Nederland. In dit verband hebben de ILT, NVWA, ISZW en douane in 2015 een gezamenlijke visie neergelegd op het toezicht in de logistieke sector. Een van de afgesproken acties is het realiseren van één frontoffice voor toezichtactiviteiten aan de buitengrens en het hierbij gebruik maken van logische momenten en plekken in de logistieke keten. Over de vereenvoudiging van wet- en regelgeving is de Tweede Kamer in januari 2015 geïnformeerd met de Maatwerkaanpak Regeldruk Logistiek²². De kwartiermakersfase van de brede MIRT-onderzoeken van de multimodale goederencorridors «Oost» en «Zuid» zijn in 2015 afgerond. De MIRT-onderzoeken worden in de loop van 2016 opgeleverd.

OMGEVINGSRECHT

Stelselherziening Omgevingsrecht

Het wetsvoorstel Omgevingswet is op 1 juli 2015 vastgesteld door de Tweede Kamer en ligt momenteel voor behandeling voor bij de Eerste Kamer. In 2015 is de uitvoeringsregelgeving van de Omgevingswet nader uitgewerkt in vier Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s): het Omgevingsbesluit, het Besluit Kwaliteit Leefomgeving, het Besluit Activiteiten leefomgeving en het Besluit Bouwwerken leefomgeving. Het najaar van 2015 is benut om op basis van concepten van de AMvB’s in gesprek te gaan met de belangrijkste stakeholders zodat hun inbreng tijdig kan worden meegenomen. Op basis van deze concepten zijn ook zogenoemde «botsproeven» uitgevoerd waarin het ministerie en partijen uit het veld testen hoe de regels werken. De AMvB’s worden in 2016 afgerond. Verder is gewerkt aan de Invoeringswet van de Omgevingswet.

Over de implementatie van de Omgevingswet zijn in juli 2015 afspraken gemaakt met de bestuurlijke koepels IPO,VNG en UvW. Dit heeft geresulteerd in een bestuursakkoord implementatie Omgevingswet²³. Met dit akkoord onderstrepen de overheden hun gemeenschappelijke ambitie om van de stelselherziening omgevingsrecht een succes te maken. In 2015 zijn verder onder andere de aanpak voor de informatiehuizen en het transitieplan om te komen tot een centraal informatiepunt voor de Omgevingswet verder uitgewerkt.

Onder de noemer «Nu al Eenvoudig Beter» wordt onder andere via pilots de Omgevingswet getoetst aan de praktijk. Zo werkt een aantal gemeenten aan een verbreed bestemmingsplan vooruitlopend op de Omgevingswet. Dit wordt mogelijk gemaakt via de Crisis- en herstelwet (Chw). In 2015 zijn de 9e en 10e tranches AMvB van de Chw in werking getreden. Het ontwerpbesluit 11e tranche is in de Tweede Kamer besproken en ligt nu voor advies bij de Raad van State.

²²  29 362, nr. 240

²³  33 118, nr. 19

Nationale Omgevingsvisie

In opmaat naar de Nationale Omgevingsvisie is in 2015 gestart met het opstellen van een Nationale Omgevingsagenda. De uitgangspunten voor het proces zijn vastgelegd in een plan van aanpak. Veel aandacht gaat uit naar het faciliteren van de inbreng van anderen. Vanuit vier verschillende velden is inbreng verzameld: maatschappelijk, interbestuurlijk, wetenschappelijk en interdepartementaal. Besluitvorming over de Omgevingsvisie vindt plaats door alle acht betrokken ministeries. Verder zijn met het oog op het maken van de NOVI diverse verkenningen uitgevoerd en zijn adviezen gevraagd aan adviesraden en planbureaus en is de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) geëvalueerd. Deze evaluatie wordt voorjaar 2016 aan de Kamer toegezonden.

RUIMTE

De Stad

IenM heeft in 2015 bijgedragen aan de ontwikkeling van de Agenda Stad. In de kamerbrief²⁴ is de inzet van IenM vermeld voor de thema’s bereikbaarheid, circulaire economie, klimaatadaptieve stad en gezonde en leefbare stad opgenomen. De gesprekken met de steden over hun voorstellen en kansen voor living labs zijn gestart. Met de regionale overheden en de economic boards uit de Zuidelijke en Noordelijke Randstad, de Brainport Eindhoven en met de ministeries van EZ en BZK wordt een ruimtelijke ontwikkelstrategie geformuleerd ter versterking van de internationale concurrentiepositie van de drie stedelijke regio’s. De analysefase is in 2015 afgerond en nu wordt toegewerkt naar een eerste bestuurlijk overleg waar de opgaven zullen worden vastgesteld.

Jaar van de Ruimte

«Nederland in 2015, daar wordt nu aan gewerkt» was eind jaren tachtig het motto van de Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening (VINEX). In 2015 werd op initiatief van een netwerk van ruimtelijke planners 25 jaar terug en vooruit gekeken, mede met steun van IenM. Hiermee is in 2015 een grote groep professionals bereikt en dat het heeft geresulteerd in een breed gedeelde agenda voor de ruimtelijke ontwikkeling in de vorm van het Manifest2040 (zie www.wijmakennederland.nl). Deze toekomstverkenning door onafhankelijke landmakers is een mooie input voor de Omgevingsvisie. Het Manifest2040 gaat niet alleen in op de inhoudelijke opgaven voor de toekomst, maar schetst ook een aantal principes voor het handelen van professionals en overheden in de energieke samenleving. De Minister van IenM lanceerde het O-team (de O staat voor ontwerp), een team van ruimtelijke professionals dat op verzoek komt helpen bij concrete en complexe ruimtelijke opgaven en daarbij ontwerpend onderzoek inzet.

Structuurvisie Ondergrond

In februari 2015 is de concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau (cNRD) voor het milieuonderzoek ten behoeve van de Structuurvisie Ondergrond aangeboden aan de Tweede Kamer. Begin juli is de Nota van antwoord aangeboden. Naast de antwoorden op de vragen van de Kamer in het kader van het schriftelijk overleg is hierin ingegaan op de binnengekomen zienswijzen en op het advies van de Commissie m.e.r. Daarmee is de Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor het planMER van de Structuurvisie Ondergrond vastgesteld²⁵.

²⁴  31 757, nr. 73

²⁵  33 136, nrs. 10, 12

Parallel hieraan is gewerkt aan de uitvoering van de planMER. Hierin is bijzondere aandacht besteed aan de mogelijkheden voor, en effecten van aanvullende grondwateronttrekkingen voor menselijke consumptie, met het oog op een zorgvuldige verankering van het nationaal belang van de drinkwatervoorziening in de Structuurvisie Ondergrond. Eind 2015 is een agenda opgesteld van onderwerpen waar in de ontwerp Structuurvisie Ondergrond mogelijk uitspraken over zullen worden gedaan. Maatschappelijke organisaties en decentrale overheden worden nadrukkelijk betrokken bij de vertaling van de uitkomsten van de planMER naar de ontwerp Structuurvisie Ondergrond. Door deze brede afstemming zal de ontwerp Structuurvisie in het voorjaar 2016 aan de Tweede Kamer zal worden verzonden. De Basisregistratie Ondergrond (BRO) is aangenomen door beide Kamers. Publicatie in de Staatscourant heeft plaatsgevonden in oktober 2015.

SMASH

De beleidskeuzes van het Rijksprogramma SMASH zitten in de afrondende fase. De resultaten van het programma worden verwerkt in de beleidsnota Mainport en Metropool en in het wijzigingsbesluit Amvb LIB Schiphol onderdeel externe veiligheid en geluid. Het wijzigingsbesluit Luchthaven-indelingsbesluit vliegveiligheid is – na oplossing van de radarproble-matiek – vastgesteld en in werking getreden.

Verbreding MIRT

Water en duurzaamheid zijn inmiddels onderdeel van het MIRT en worden vanaf het begin meegenomen in MIRT projecten en vice versa. De nieuwe werkwijze wordt meer en meer in praktijk gebracht. Het Leerplatform MIRT vervult een ondersteunende rol bij het proces van «leren door doen». Voor het tweede achtereenvolgende jaar hebben de Bestuurlijke Overleggen MIRT in een vernieuwde opzet plaatsgevonden: in de regio, met andere partijen (waterschappen, bedrijfsleven) aan tafel, is behalve over projecten ook het gesprek over opgaven gevoerd. Het bedrijfsleven heeft opgaven aangereikt die het voor de komende jaren ziet en waar in gezamenlijkheid aan gewerkt dient te worden. Zie de brief van 13 november 2015 over de uitkomsten van de BO’s MIRT²⁶ voor een uitgebreide weergave van de resultaten.

INTERNATIONAAL

De bewindspersonen van IenM hebben in 2015 handelsgerelateerde bezoeken afgelegd aan Bangladesh, China, Colombia, Egypte en Mexico. Daarnaast bezochten ze diverse malen de VN en de Wereldbank in verband met de waterambitie. Deze missies waren veelal een follow-up van de brede handelsmissies in diezelfde landen onder leiding van de Minister-President of de Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Highlevel inkomende bezoekers waren afkomstig uit onder meer Azerbeidzjan, Bangladesh, Iran, Canada, Frankrijk, Brazilië en Myanmar.

Tijdens de VN-conferentie over «Disaster Risk Reduction» in Sendai, Japan, en het Wereldwaterforum in Korea is de Delta Coalitie gepresenteerd; een landenplatform voor deltalanden. Naast initiatiefnemers Nederland, Japan en Colombia hebben ook Bangladesh, Egypte, de Filippijnen, Frankrijk, Indonesië, Mozambique, Myanmar, Vietnam en Zuid-Korea zich aangesloten bij de Delta Coalitie. Het Disaster Risk Reduction (DRR) programma is zeer succesvol gebleken in 2015.

34 300 A, nr. 17

26

Inmiddels zijn er 26 missies naar 21 landen geweest. In 2015 zijn de Sustainable Development Goals (SDG’s) vastgesteld. Mede door de Nederlandse inbreng komt het onderwerp water in meerdere SDG’s aan de orde. Nederland zet zich in voor het bereiken van de SDGs in eigen land en gebruikt ze als leidraad bij de vormgeving van de bilaterale relaties.

De Minister van IenM heeft de preventieve aanpak bij diverse internationale organisaties en bijeenkomsten uitgedragen, zoals de Verenigde Naties, het World Economic Forum, het Wereldwater Forum en de International Water Week in Amsterdam. Partners voor Water 3 wordt als zeer effectief ervaren door de externe partijen. Het programma wordt geëvalueerd. De resultaten komen begin 2016 beschikbaar. Voor het nieuwe Partners voor Water Programma 2016–2021 is in 2015 een programma van eisen vastgesteld. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het NWP hebben een programmavoorstel uitgewerkt. De doelstellingen van het nieuwe Partners voor Water programma worden nauw verbonden met de Internationale Waterambitie en met de prioriteiten van de Internationale Water Conferentie.

In EU-verband hebben in 2015 vier Transportraden en vier Milieuraden plaatsgevonden en twee informele raden over deze onderwerpen. De onderwerpen op de agenda’s waren divers. Op de agenda voor Transport stond onder andere het vierde spoorpakket (marktpijler), binnenvaart (technische eisen), TEN-T, veiligheid in het weg- en spoorverkeer, MH17 en luchtvaartstrategie met bijzondere aandacht voor drones, EASA en mandaten voor de golfstaten. Bij Milieu speelden onderwerpen als Nationale Emissie plafonds voor lucht (NEC), het Emissie Handelssysteem (ETS), Circulaire Economie en vooral de voorbereiding voor de Klimaattop in Parijs. Naar aanleiding van de softwarefraude bij Volkswagen is het onderwerp daadwerkelijke vervoeremissies in beide raden aan de orde geweest.

Realisatie Beleidsdoorlichtingen

Artikel Naam artikel(onderdeel) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Geheel artikel?

Vindplaats

11   Waterkwantiteit

12   Waterkwaliteit

13   Ruimtelijke ontwikkeling

14   Wegen en verkeersveilig-heid:leefomgeving

15   Openbaar vervoer

16   Spoor: railveiligheid

17   Luchtvaart

18   Scheepvaart en havens: zeehavens

19   Klimaat: sloopregeling, vrachtautozonering

20   Geluid en          verzurings-lucht:                  beleid geluid¹

21   Duurzaamheid

22   Externe veiligheid en risico’s: besluit externe veiligheid inrichtingen

23   Meteorologie, Seismo-logie en aardobservatie

24   Handhaving en toezicht

X X

Nee

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-

442254

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

32861-1.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

32861-16.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-

442256

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

32861-3.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-

442259

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

29893-106.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

32861-2.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

31305-188.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

28663-54.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-

32861-17.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-

442260

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32861-4.html

De beleidsdoorlichting Geluid is op 3 februari 2016 naar de TK gestuurd.

Link naar de meerjarenplanning uit de meest recente begroting: http:// www.rijksbegroting.nl/2016/voorbereiding/begroting,kst212297_5.html Voor de realisatie van andere onderzoeken zie de bijlage «afgerond evaluatie- en overig onderzoek» (bijlage 2).

Garanties

Garanties

Het Ministerie van IenM heeft één garantieregeling, te weten de Regeling Bijzondere Financiering (Bodemsanering). Het betreft de mogelijkheid voor een ondernemer in het midden- en kleinbedrijf, met onvoldoende middelen of te weinig zekerheden voor krediet bij een bank, om een borgstelling voor een gedeelte van het benodigde budget voor bodemsanering te krijgen. Dit om de aanpak van bodemverontreinigingen op bedrijventerreinen te stimuleren. Om deze stimulans zo groot mogelijk te houden is in de regeling geen premie opgenomen. Een garantie is een voorwaardelijke financiële verplichting van de overheid aan een derde buiten de overheid, die pas tot uitbetaling komt als zich bij de wederpartij een bepaalde omstandigheid (realisatie van een risico) voordoet.

X

X

X

X

X

Invulling aangescherpte garantiekader

In de kabinetreactie op het rapport van de Commissie Risicoregelingen is het garantiekader aangescherpt (Kamerstukken II, 2013/14, 33 750, nr. 13). Een van de doelen is het afbouwen van niet-gebruikte plafonds en het stopzetten van slapende regelingen. Bij de Regeling Bijzondere Financiering (Bodemsanering) was sprake van een verplichtingenplafond van € 65,3 miljoen. Gebleken is dat er weinig gebruik wordt gemaakt van deze regeling. Het gebruik steeg van ruim € 60.000 in 2008 tot ruim € 650.000 in 2010, om daarna gestaag af te nemen tot de huidige € 436.000. Vanwege het beperkte gebruik is – in lijn met de kabinetsreactie – het verplichtingenplafond verlaagd naar € 15 miljoen bij 1e suppletoire wet 2014 IenM.

• 4. 

  BELEIDSARTIKELEN

Artikel 11 Waterkwantiteit

Algemene doelstelling

Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland droge voeten heeft en over voldoende zoetwater beschikt.

Rol en verantwoordelijkheden

(Doen) uitvoeren

Vanuit de Begroting hoofdstuk XII wordt bijgedragen aan het Deltafonds (zie extracomptabele verwijzingen). Vanuit het Deltafonds worden maatregelen en voorzieningen op het gebied van waterveiligheid (artikel 1), zoetwatervoorziening (artikel 2) en beheer, onderhoud en vervanging (artikel 3) bekostigd. De rol (doen) uitvoeren heeft betrekking op taken binnen de beleidsdomeinen waterveiligheid, zoetwatervoorziening en waterkwantiteit:

Het waarborgen van de bescherming door primaire waterkeringen langs het kust- en IJsselmeergebied en de rivieren volgens het wettelijk niveau; alsmede het dynamisch handhaven van de kustlijn op het niveau van 2001 (basiskustlijn).

Het (doen) uitvoeren van verkenningen en planuitwerkingen ten behoeve van waterveiligheid en zoetwatervoorziening. Het (doen) uitvoeren van aanlegprojecten, zoals het Hoogwaterbeschermingsprogramma, Ruimte voor de Rivier en de Maaswerken (waterveiligheid).

Het (doen) uitvoeren van beheer, onderhoud en vervanging (waterveiligheid, waterkwantiteit).

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving van het integrale waterbeleid, voor het Deltaprogramma en het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving. Ook is de Minister verantwoordelijk voor het verbeteren van de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium ten behoeve van het waterbeleid. Daarnaast regisseert de Minister de afstemming van het waterbeheer met de landen rondom de Noordzee en met de buurlanden bovenstrooms gelegen in de stroomgebieden van Rijn, Maas, Schelde en Eems. De rol «regisseren» heeft op dit artikel ook betrekking op taken binnen de beleidsdomeinen waterkwantiteit, zoetwatervoorziening en innovatie: Het realiseren van een maatschappelijk afgewogen verdeling van water en het daartoe zo te beheren hoofdwatersysteem dat wateroverlast en -tekort worden voorkomen. Het zorgen voor kaders en instrumentarium voor regionale afwegingen om het regionale watersysteem op orde te brengen en te houden. Deze aanpak is onder andere terug te vinden in het Nationaal Waterplan 2009-2015 (Hoofdstuk 4 «Waterbeleid in thema’s»)²⁷ en het Programma Rijkswateren 2010-2015 (waterkwantiteit²⁸).

Het zorgen voor het ontwikkelen en implementeren van integraal waterbeleid in een aanpak gericht op de gebieden met grote rijkswateren. Deze aanpak is onder andere terug te vinden in het Nationaal Waterplan 2009-2015 (Hoofdstuk 3 «Samenwerken aan realisatie van het waterbeleid»²⁹ en Hoofdstuk 5 «Waterbeleid in gebieden»), het

²⁷  https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2009/12/01/nationaal-waterplan-2009-2015

²⁸  https://www.rijksoverheid.nl/documenten/beleidsnota-s/2009/12/22/programma-rijkswateren-2010-2015

²⁹  https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2009/12/01/nationaal-waterplan-2009-2015

Beheer- en ontwikkelplan voor de Rijkswateren 2010-2015³⁰ en het

Programma Rijkswateren 2010-2015³¹.

Het beleid in het kader van de Topsector Water is gericht op het versterken van de concurrentiekracht van de Nederlandse watersector.

Het gaat onder meer om het organiseren en uitvoeren van bilaterale handelsmissies en het ontvangen van buitenlandse delegaties

(innovatie).

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en Toezicht).

Indicatoren en Kengetallen                     Waterkwantiteit

Ongeveer 60% van ons land zou regelmatig onder water staan als er geen dijken en duinen zouden zijn. In dit gebied wonen negen miljoen mensen en wordt 70% van ons BNP verdiend. Maatschappelijk gezien is aandacht voor de waterveiligheid dus van cruciaal belang voor de leefbaarheid en de economie van Nederland (Kamerstukken II, 2012/13, 33 400, nr. 19). Hieronder zijn de beleidsmatige indicatoren en kengetallen voor waterkwantiteit opgenomen. In productartikelen 1, 2 en 3 van het Deltafonds zijn de aan dit beleidsartikel gerelateerde productindicatoren en/of -kengetallen opgenomen.

Indicator één en twee: waterveiligheid: (droge voeten) Onderstaande indicatoren geven weer hoe het is gesteld met het aantal kilometers dijken en duinen en het aantal kunstwerken die zorgen voor waterveiligheid in Nederland. De cijfers zijn gebaseerd op de toetsronden uit 2001, 2006, 2011 en de verlengde derde toetsing uit 2014. Conform de Waterwet wordt periodiek getoetst of de primaire waterkeringen voldoen aan de wettelijke veiligheidsnormen. Deze toetsing wordt door de beheerder uitgevoerd volgens het door de Minister vastgestelde wettelijk toetsinstrumentarium. Indien een kering niet aan de norm voldoet, worden maatregelen getroffen.

In 2013 is de Verlengde Derde Toetsronde Primaire Waterkeringen (LRT3+) gehouden. Deze toetsing kwam voort uit de derde toetsing uit 2011, met als bedoeling om zoveel mogelijk de categorie die bij de derde toetsing het oordeel «nader onderzoek nodig» had gekregen weg te werken. In 2014 is hierover aan de Tweede Kamer gerapporteerd met als belangrijkste conclusie dat voor circa 80% van de dijken en duinen het oordeel «nader onderzoek nodig» nu is omgezet in een definitief oordeel, wat eveneens geldt voor bijna 70% van de kunstwerken (Kamerstukken II, 2013/14, 31 710, nr. 32). Na drie rondes van toetsen heeft nog 1.302 km keringen de status afgekeurd. Die moeten dus worden versterkt in de nabije toekomst. Ongeveer de helft hiervan heeft reeds een plek in lopende verbeterprogramma’s, zoals HWBP-2, Ruimte voor de Rivier en Maaswerken. De afgekeurde keringen uit de derde en verlengde derde toetsing krijgen een plek in het nieuwe HWBP, mits wordt voldaan aan de subsidiecriteria.

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2009/12/01/beheer-en-ontwikkelplan-voor-de-rijkswateren-2010-2015-bprw

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/beleidsnota-s/2009/12/22/programma-rijkswateren-2010-2015

30

31

In 2017 start de volgende toetsronde. Over de resultaten van deze toetsing wordt in 2023 gerapporteerd aan de Eerste en Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2013/2014, 33 750 J, nr. 20).

Kengetal: Dijken en duinen (in kilometers)

4.000

3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

Bron: Inspectie Leefomgeving en Transport, 2014

Kengetal: Kunstwerken (aangemerkt als primaire waterkering in aantallen)

Bron: Inspectie Leefomgeving en Transport, 2014

Ten behoeve van een goede verdeling van water wordt peilbeheer op het hoofdwatersysteem toegepast. Hiervoor dienen de streefpeilen van drie belangrijke watersystemen (het IJsselmeer, Amsterdam-Rijnkanaal/ Noordzeekanaal en het Haringvliet) op het afgesproken niveau te worden gehouden. Stuwen en spuien/gemalen zijn nodig om dit peil te beïnvloeden.

Indicator: Beschikbaarheid streefpeilen voor Noordzeekanaal/ Amsterdam-Rijnkanaal, IJsselmeer en Haringvliet

De norm is dat 90% van de (24-uursgemiddelde) tijd de afgesproken (streef)peilen, onder normale omstandigheden, binnen de operationele marge worden gerealiseerd. De streefpeilen van het Haringvliet, Amsterdam-Rijnkanaal, Noordzeekanaal en IJsselmeer (alleen zomerpeil telt mee) waren in 2015 de gehele periode binnen de marge.

Over de voortgang in de uitvoering van het waterbeleid – ook voor de grote rijkswateren – wordt jaarlijks gerapporteerd in de Staat van Ons Water (www.staatvanonswater.nl). Dat geldt bijvoorbeeld voor watervei-ligheid, waterkwaliteit en zoetwatervoorziening. Meer specifieke informatie over de wateren die in beheer zijn bij de waterschappen wordt jaarlijks gepubliceerd op (www.waterschapsspiegel.nl).

Beleidsconclusies                                    Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen, zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen grote afwijkingen of noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen.

In 2015 heeft het kabinet het Nationaal Waterplan 2016–2021 (NWP2) (Kamerstukken 2015/2016, 27 625, nr. 45) vastgesteld en aangeboden aan de Tweede Kamer. In het Nationaal Waterplan worden de hoofdlijnen, principes en richting van het nationale waterbeleid in de planperiode 2016–2021 weergegeven met een vooruitblik richting 2050.

Met de uitvoeringsprogramma’s Maaswerken, het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma en het (nieuwe) Hoogwaterbeschermingsprogramma is goede voortgang geboekt. Bij de laatste twee gaat het met name om de verbetering van dijken en kunstwerken die bij de toetsrondes van 2006 en 2013 niet aan de wettelijke norm voldeden. Bij het uitvoeringsprogramma Ruimte voor de Rivier is een groot aantal projecten afgerond. Dit draagt bij aan een veiliger rivierengebied en een aantrekkelijke leefomgeving. Dankzij deze inzet is de begroting van het Deltafonds in 2015 nagenoeg geheel uitgeput. Gezamenlijke inspanning van Rijk en waterschappen blijft noodzakelijk om de afgesproken planning in de uitvoering van alle projecten te realiseren. Er wordt met het oog op toekomstige grote waterveiligheidprojecten thans een methode ontwikkeld om de ex post doelmatigheid daarvan goed te kunnen beoordelen. Voor een nadere toelichting over de uitvoeringsprogramma’s wordt verwezen naar het Deltafonds.

Voor een goede verdeling van water in het hoofdwatersysteem wordt in drie belangrijke watersystemen (het IJsselmeer, Amsterdam-Rijnkanaal/ Noordzeekanaal en het Haringvliet) peilbeheer toegepast. De streefpeilen van deze watersystemen bleven in 2015 binnen de afgesproken marges.

Voor meer informatie over de indicatoren wordt verwezen naar de hier bovenstaande toelichtingen.

Evaluaties

De Beleidslijn kust (2007) is in 2015 geëvalueerd en op basis daarvan herzien. Daarop volgend is in het AO Omgevingswet van 21 januari 2016 aangegeven dat er geen uitvoering wordt gegeven aan het onderdeel Kust uit het ontwerpbesluit herziening Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro).

In 2015 zijn de Evaluatie Structuurvisie Waddenzee en het door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) uitgevoerde nadere onderzoek naar de doorwerking van het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) voor het Waddengebied uitgevoerd³². Geconcludeerd werd o.a. dat de structuurvisie en het Barro als instrument goed werken voor de duurzame bescherming van de Waddenzee. De bevindingen uit de evaluatie en het ILT-onderzoek worden meegenomen in een in 2016 nader uit te voeren onderzoek «Beleidsverkenning Toekomstige Rol en Ambitie van het Rijk voor het Waddengebied». Hierin worden de contouren van het gewenste toekomstige beleid nader onderzocht en beschreven.

In een drietal gebieden, te weten Dordrecht, IJssel-Vecht Delta en Marken, is verkend of de toepassing van meerlaagsveiligheid een kansrijke methode is voor verbetering van de waterveiligheid. Deze pilots vonden plaats in de vorm van een MIRT-onderzoek. Om de ervaringen uit deze pilots inzichtelijk te maken en om na te denken over de implicaties ervan voor de verdere beleidsontwikkeling is in 2015 een evaluatie uitgevoerd³³. De conclusies uit het evaluatierapport laten onder meer zien dat de kennis over het gebied en over de mogelijkheden van meerlaagsveiligheid sterk zijn toegenomen. Met de partners in het Deltaprogramma wordt besproken hoe de lessen uit deze evaluatie kunnen worden benut.

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2016/01/20/aanbieding-

evaluatierapport-structuurvisie-waddenzee-en-onderzoeksrapport-ilt-over-het-waddengebied-

2015-beleidsverkenning-2016

http://www.eur.nl/fileadmin/ASSETS/fsw/Hofman/nieuws/

MLV_lerende_evaluatie_eindconcept_definitieve_versie_vanbuurenea.pdf

32

33

Budgettaire gevolgen van beleid

Overzicht van de budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

11.01

11.01.01 11.01.02

11.01.03

11.01.04

11.02

11.02.01

11.03

11.03.01 11.03.05

Algemeen waterbeleid

Opdrachten Subsidies

– Partners voor Water (HGIS) – Overige subsidies Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS – waarvan bijdrage aan KNMI Bijdrage aan medeoverheden

Waterveiligheid

Opdrachten

Grote oppervlaktewateren

Opdrachten

Bijdrage aan internationale organisaties

321

321

Ontvangsten

78

73

24.357

23.800

557

Toelichting op de financiële instrumenten

Verplichtingen

Het verschil in verplichtingen op dit artikel wordt met name veroorzaakt door de aangegane verplichting voor het programma Partners voor Water dat met Homogene Groep Internationale Samenwerkingsmiddelen (HGIS) wordt gefinancierd.

11.01 Algemeen waterbeleid

11.01.01 Opdrachten

Het merendeel van de acties uit het in mei 2011 getekende Bestuursakkoord Water (BAW; Kamerstukken II 2010/11, 27 625, nr. 204) is uitgevoerd. De afspraken over het behalen van doelmatigheidswinst zijn goed op koers. Over de voortgang is in mei 2015 gerapporteerd in de Staat van Ons Water.

In maart 2015 zijn voor het eerst waterschapsverkiezingen gehouden samen met verkiezingen voor Provinciale Staten. De gemeenten zijn belast met de organisatie van beide verkiezingen. Na afloop van de verkiezingen heeft de Adviescommissie Water (AcW) op verzoek van de Minister van IenM een evaluatie uitgevoerd over het waterschapsbestel, met name wat betreft de geborgde zetels en de bezoldiging van het dagelijks bestuur van de waterschappen. Op 7 juli 2015 heeft de Adviescommissie Water (AcW) haar Advies Waterschapsbestuur uitgebracht. Dit advies is op 25 november naar de Tweede Kamer gestuurd (bijlage bij de brief van de Minister van Infrastructuur en Milieu d.d. 25 november 2015 inzake waterbeleid (31 710, nr. 44).

De activiteiten op het gebied van de Watercoalitie zijn gericht op het ontwikkelen van een nieuw sturingsinstrument voor het waterdomein. Rond het onderwerp «Water in en om het huis» wordt onderzocht of met

1)

2

0

0

adaptieve sturing ook huishoudens meer zijn te activeren om bij te dragen aan de doelstellingen van het Bestuursakkoord Water over de waterketen. Het betreft een meerjarige activiteit door middel van verschillende kleine pilots.

Over de monitoring van de stand van zaken rond het waterbeleid in Nederland wordt jaarlijks gerapporteerd in de Staat van Ons Water (www.staatvanonswater.nl). Hierin wordt ingegaan op de voortgang van de verschillende uitvoeringsprogramma’s en de actiepunten uit het Bestuursakkoord Water.

In 2015 is binnen IenM een strategie ontwikkeld voor Human Capital in de Watersector. Deze strategie bestaat uit het verhogen van de awareness voor waterveiligheid via algemene communicatie bij bezoeken van de Minister (de blauwe loper) en de site «onswater.nl». Verder is samen met de waterschappen een watereducatietraject ontwikkeld, wat tot uitdrukking komt in lesprogramma’s voor scholen, focuspunten van educatie en kennis in de regio en het aanbieden van gastlessen.

Een ander speerpunt was het bevorderen van de instroom van Human Capital in de watersector. Dit gaat via het kernteam Human Capital waarin het bedrijfsleven, de kennissector en de overheden samenwerken. Er worden o.a. beurzen gegeven.

Activiteiten binnen de Human Capital Agenda (HCA) zijn o.a. geweest: ondersteunen van de GEO-week water en bodem, toekenning van beurzen aan veelbelovende studenten, organisatie van het Wereld Water College, geven van gastlessen op scholen, samen met de Watergezant geven van adviezen aan de sector, organiseren waterkennisweek en het ontwikkelen van een programmatische aanpak.

Ook in 2015 is door de Helpdesk Water gewerkt aan het up-to-date houden van de informatie op de website van de Helpdesk. Daarbij is technische ondersteuning verleend aan het Omgevingsloket.

De lagere realisatie wordt deels veroorzaakt door budgetoverhevelingen van in totaal circa € 0,4 miljoen. Dit betreft de bijdrage voor EIP Waterconferentie aan gemeente Leeuwaarden, de bijdrage aan medeoverheden voor het onderzoek aanpassing belastingstelsel waterschappen, de bijdrage aan het project OLO2 op artikel 13 en de bijdrage aan waterveiligheidsmaatregelen op 11.02.01. Verder zijn er voordelige aanbestedingsresultaten (€ 0,3 miljoen) geboekt en is eigen capaciteit ingezet voor de evaluatie waterschapsbestel waardoor uitbesteding (circa € 0,1 miljoen) niet nodig was. Daarnaast zijn de kosten van het project «Ons Water» € 0,1 miljoen. lager uitgevallen als gevolg van een vertraging in het aanbestedingsproces en doordat een aantal activiteiten binnen de Europese onderzoeksprogramma’s rondom Nationaal Kennis- en Innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK) zijn uitgesteld (€ 0,2 miljoen) naar latere jaren vanwege een tragere opstart vanwege de afstemming met diverse partijen over de onderzoekslijnen van het NKWK.

11.01.02 Subsidies

HGIS Partners voor Water

HGIS Partners voor Water: Het programma Water Mondiaal was een belangrijk instrument bij het realiseren van de mondiale ambities in 2015. Door de krachten te bundelen en daarmee de internationale positie van de

Nederlandse watersector te verbeteren is bijgedragen aan oplossingen voor de wereldwaterproblematiek. De interdepartementale samenwerking tussen de ministeries van IenM, BuZa (incl. HGIS) en EZ is gecontinueerd. Onderdeel hiervan is het uitvoeringsprogramma Partners voor Water 3 dat in uitvoering was bij de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) en dat liep tot en met 2015. Het budget is geactualiseerd in 2015 voor het deel dat in 2014 al werd gerealiseerd. Een nieuw Partners voor Water programma (2016–2021) (ingaand op 1 januari 2016) dat uitvoering geeft aan de Internationale Waterambitie (IWA)³⁴ is voorbereid in 2015. Het nieuwe accent richt zich op stedelijke delta’s en de toeleverende gebieden waarbij de integrale aanpak evenals de preventieve aanpak centraal staan. Het Ministerie van IenM is penvoerder en doet dit in nauw overleg met de andere twee departementen. De uitgaven zijn via de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) gefinancierd.

Overige subsidies

In 2015 is een subsidie van € 75.000 verstrekt aan de Technologiestichting STW-NWO voor het project SAFElevee. Dit betreft een onderzoek naar de betrouwbaarheid van waterkeringen en beter begrip van faalmecha-nismen door het analyseren van echte doorbraken en overstromingen, met name ook internationaal. Dit project wordt uitgevoerd door de TU Delft. Met onze bijdrage en die van andere partijen (o.a. RWS, Deltares, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (Stowa) en HKV lijn in water) is gezorgd voor een multiplier-effect en wordt een onderzoek van ruim € 1 miljoen mogelijk gemaakt.

Daarnaast is ook een bijdrage van het Ministerie van IenM van € 150.000, verdeeld in drie gelijke delen in de periode 2015 tot en met 2017, bijgedragen aan het instituut voor Fysieke Veiligheid (IVF) verstrekt voor het project Water en Evacuatie. Het Ministerie van V&J en de veiligheids-regio’s dragen in totaliteit € 660.000 bij. Hierbij wordt een structurele aanpak ontwikkelt waarmee de veiligheidsregio’s kunnen zorgen voor een adequate rampenbeheersing bij overstromingen. Het project geeft hiermee invulling aan het voornemen in het Nationaal Waterplan om de rampenbeheersing van overstromingen te verbeteren. De hogere realisatie betreft de hierboven genoemde subsidies.

11.01.03 Bijdrage aan agentschappen

De bijdrage aan RWS heeft betrekking op de beleidsondersteunende en beleidsadviserende activiteiten (BOA) in 2015. Hiervoor wordt jaarlijks een opdracht aan RWS verstrekt. Tot deze opdracht behoren onder andere de bijdragen aan de uitwerking van de MIRT-onderzoeken waterveiligheid en zoetwatervoorziening.

In 2015 zijn aan het KNMI diverse onderzoeken en analyses gevraagd omtrent neerslagpatronen, het gedrag van extreme stormen, verbeterde windmodellen, het weer in de toekomst en risico-analyses ten aanzien van het samenvallen van extreme weerssituaties. De resultaten van deze analyses hebben bijgedragen aan de onderbouwing van het wettelijke toetsinstrumentarium voor de primaire waterkeringen en het waterveilig-heidsbeleid in het algemeen.

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2016/02/03/aanbieding-convergerende-stromen-internationale-waterambitie

34

11.01.04 Bijdragen aan medeoverheden (ad 1)

Er zijn door IenM afspraken gemaakt met het Ministerie van SZW over compensaties in relatie tot de kinderopvang voor de waterschappen. Die afspraak behelst het laten meelopen van deze compensaties met de geldstroom van IenM richting de waterschappen. Daartoe zijn budgetten (voor de duur van de subsidieregeling tot en met 2017) van SZW overgeboekt naar IenM.

De lagere realisatie betreft de subsidieregeling met betrekking tot de kinderopvang, waarvoor minder aanvragen zijn ontvangen dan begroot. In 2015 is in totaliteit aan zes instanties subsidie verleend. Het betreft de Hoogheemraadschappen Rijnland, Delfland en Hollands Noorderkwartier, alsmede de waterschappen Aa en Maas, Scheldestromen en Rivierenland. De niet gebruikte middelen zijn teruggeboekt naar het Ministerie van SZW.

Op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) van BZK is een commissie BBV ingesteld. Deze commissie draagt zorg voor een eenduidige uitvoering en toepassing van het besluit, en voor een visie ten aanzien van rechtmatigheid in de controleverklaring van gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, waterschappen en provincies. Sinds 2014 draagt het Ministerie van IenM de helft van de kosten voor het secretariaat van de commissie BBV bij vanwege de betrokkenheid van de commissie met de waterschappen. De bijdrage bedraagt € 35.695 per jaar, lopend tot en met 2018.

11.02 Waterveiligheid

11.02.01 Opdrachten

In 2015 is door het Rijk in overleg met decentrale overheden uitvoering gegeven aan het vervolmaken van de overstromingsrisicobeheerplannen (ORBP’s) voor de vier stroomgebieden Eems, Rijn, Maas en Schelde. De definitieve ORBP’s zijn op 14 december 2015 als onderdeel van het Nationaal Waterplan 2016–2021 aan de Tweede Kamer aangeboden. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) is verantwoordelijk voor de risicokaarten. Zie: www.risicokaart.nl.

In het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma als onderdeel van het Deltaprogramma is de jaarlijkse programmering van hoogwaterbeschermingsmaatregelen op basis van de resultaten van de derde toetsronde primaire waterkeringen geactualiseerd. Daarnaast is de vierde toetsronde primaire waterkeringen (2017) voorbereid.

In 2015 is gewerkt aan de implementatie van de Deltabeslissing Watervei-ligheid zoals deze is verankerd in de Tussentijdse wijziging van het Nationaal Waterplan 2009–2015. Met deze Deltabeslissing is de overstap gemaakt naar de risicobenadering. De doelen van het waterveiligheids-beleid worden via normspecificaties voor primaire waterkeringen wettelijk verankerd. In 2015 is hiertoe gewerkt aan de wijziging van de Waterwet.

Beheerders van primaire waterkeringen moeten iedere twaalf jaar beoordelen of hun keringen voldoen aan de wettelijke veiligheidseisen. De methoden en regels die ze bij de beoordeling dienen te gebruiken, zijn vastgelegd in het Wettelijk Beoordelingsinstrumentarium (WBI). Het Voorschrift Beoordelen op Veiligheid en de Hydraulische Belastingen die bij dit instrumentarium horen zijn op basis van technische ontwikkelingen en voortschrijdend inzicht geactualiseerd. Ook is het toets- en ontwerpin-strumentarium aangepast aan de nieuwe normering. In december 2015 zijn het algemeen en het technisch deel van het Voorschrift Beoordelen op Veiligheid in concept gereed gekomen.

11.03 Grote oppervlaktewateren

11.03.01 Opdrachten

Voor de beleidsnota Noordzee, is in juni 2015 de nationale en internationale consultatie afgerond. De consultatie heeft niet tot ingrijpende beleidswijzigingen geleid. De beleidsnota Noordzee is in december 2015 definitief vastgesteld als onderdeel van het tweede Nationale Water Plan. De uitrol van de routekaart, ligt op schema. De wet- en onderliggende regelgeving voor windenergie op zee is per 1 juli 2015 van kracht geworden. De ontwerp-kavelbesluiten III, IV en V (tezamen 700 MW) voor het windenergiegebied Borssele zijn in december 2015 gepubliceerd. De definitieve kavelbesluiten I en II staan begin 2016 op de rol. Voor de uitrol van windenergie voor de Hollandse Kust is de aanwijzing van twee stroken tussen de 10 en 12 mijlszone als windenergiegebied nodig, hiertoe is een bestuurlijkproces opgestart wat begin 2016 zal leiden tot een ontwerp Rijksstructuurvisie Aanvulling gebied Hollandse Kust. In het kader van de consultatie van de Beleidsnota Noordzee zijn de meeste Noordzeelanden bezocht en zijn tevens gesprekken gevoerd met onder meer IJsland en Ierland. Om de maritieme planningsprocessen van de Noordzeelanden te ondersteunen wordt in 2016 een onderzoek- en samenwerkingsproject gestart. Hiervoor is in 2015 een Interreg subsidie toegewezen. Het project zal in 2018 worden afgerond. Voor de verwezenlijking van het ontwikkelperspectief uit de ontwerp-rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer (Kamerstukken II, 2014/2015, 33 531, nr. 2) is financiële dekking vereist. In maart 2015 is door Regio en Rijk de Bestuursovereenkomst Ontwikkeling Grevelingen Volkerak-Zoommeer ondertekend waarin afspraken over samenwerking en het realiseren van de bekostingsopgave zijn vastgelegd. In 2015 is tevens gewerkt aan een aanvulling op het MER.

11.03.05 Bijdrage aan internationale organisaties (ad 2)

De bijdragen aan internationale organisaties betreffen de juridisch verplichte contributie aan het Uitvoerend Secretariaat van de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie voor de juiste implementatie van de Scheldeverdragen.

Bij 1^ste suppletoire wet 2015 is deze structurele bijdragen overgeboekt naar RWS, waardoor de realisatie nu met de jaarlijkse bijdrage afwijkt van de oorspronkelijke begroting.

Ontvangsten

In 2015 is een bijdrage ontvangen van de Waterschappen voor de waterschapsverkiezingen en de provincies voor het Zuidwestelijk Deltaprogramma.

Extracomptabele verwijzingen

Extracomptabele verwijziging naar artikel 1 Investeren in Veiligheid van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 1 Investeren in Veiligheid van het Deltafonds (x € 1.000)

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 1 Investeren in

Veiligheid van het Deltafonds

Andere ontvangsten van artikel 1 Investeren in Veiligheid van het

Deltafonds

2015

508.042 207.416

Totale uitgaven op artikel 1 Investeren in Veiligheid van het

Deltafonds                                                                                                                            715.458

waarvan

1.01       Grote projecten waterveiligheid

1.02       Overige aanlegprojecten waterveiligheid

1.03       Studiekosten

546.895

165.228

3.335

Extracomptabele verwijziging naar artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds (x € 1.000)

2015

6.117 Andere ontvangsten van artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds                                                                                                                   2.219

Totale uitgaven op artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds                                                                                                                          8.336

waarvan

2.01       Aanleg waterkwantiteit

2.02       Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening

2.03       Studiekosten

6.727 1.609

Extracomptabele verwijziging naar artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 3 Beheer,

onderhoud en vervanging van het Deltafonds                                                              156.952

Andere ontvangsten van artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds                                                                                                                          0

Totale uitgaven op artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds

156.952

waarvan

3.01       Watermanagement

3.02       Beheer, onderhoud en vervanging

7.764 149.188

Artikel 12 Waterkwaliteit

Algemene Doelstelling

Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland schoon (drink)water heeft.

Rollen en Verantwoordelijkheden

(Doen) uitvoeren

Vanuit de Begroting hoofdstuk XII (artikel 26.02) is een bijdrage gedaan aan het Deltafonds (artikel 7). Vanuit het Deltafonds worden maatregelen en voorzieningen op het gebied van waterkwaliteit bekostigd. De rol «(doen) uitvoeren» heeft betrekking op taken binnen het beleidsdomein waterkwaliteit:

Het (doen) uitvoeren van aanlegprojecten, zoals het Verbeterpro- gramma Waterkwaliteit Rijkswateren.

Het (doen) uitvoeren van beheer, onderhoud en vervanging.

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving van het integrale waterbeleid en het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving. Ook is de Minister verantwoordelijk voor het verbeteren van de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium ten behoeve van het waterbeleid. Daarnaast regisseert de Minister de afstemming van het waterbeheer rondom de Noordzee en met de buurlanden bovenstrooms gelegen in de stroomgebieden van Rijn, Maas, Schelde en Eems.

De rol «regisseren» heeft in dit artikel betrekking op taken binnen de volgende onderdelen:

Beleidsontwikkeling ten behoeve van het bereiken van een goede ecologische en chemische waterkwaliteit van de oppervlaktewateren en de uitvoering gericht op het halen van een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems conform de voorschriften zoals opgenomen in de Kaderrichtlijn Water (KRW), om in drie planperiodes uiterlijk in 2027 aan de Europese verplichtingen te voldoen³⁵. Beleidsontwikkeling ten behoeve van het nemen van de nodige maatregelen om een goede milieutoestand te bereiken en te behouden in het Nederlandse deel van de Noordzee, in samenwerking en samenhang met de andere Noordzeelanden, conform de vereisten zoals opgenomen in de Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM) 11. Ten aanzien van de KRM geldt dat de coördinerende verantwoordelijkheid ligt bij de Minister van IenM, tezamen met de Minister van EZ voor zover het aangelegenheden betreft die mede tot zijn verantwoordelijkheid behoren.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht).

Op dit artikel worden geen uitgaven meer verantwoord gericht op de aanleg van voorzieningen en maatregelen ten behoeve van het bereiken van een goede ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren en het bereiken van een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems, conform de voorschriften zoals opgenomen in de Kaderrichtlijn

http://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/wetgeving-beleid/kaderrichtlijn-water

35

Water (KRW), om in drie planperiodes uiterlijk in 2027 aan de Europese verplichtingen te voldoen ¹². Dit onderdeel is vanaf 2015 ondergebracht bij artikel 7 van het Deltafonds.

Indicatoren en kengetallen

Over de ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren en het bereiken van een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via «Water in Beeld» (laatste publicatie: Kamerstukken II, 2015/2016, 27 625, nr. 338. Ook heeft het PBL op verzoek van IenM de tussenresultaten in het Milieucompendium gepresenteerd en een ex ante evaluatie uitgevoerd om het effect van rijks- en regionale maatregelen samen in beeld te brengen³⁶. De indicator «KRW-maatregelen per fase per einde van het jaar (rijkswateren)» en de middelen voor waterkwaliteit worden vanaf 2015 verantwoord op artikel 7 van Deltafonds.

Beleidsconclusies

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen, zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen grote afwijkingen of noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen.

In 2015 is de beleidsdoorlichting waterkwaliteit uitgevoerd (Kamerstukken II, 2015/2016, 32 861, nr. 16) over de periode 2010–2014. Uit de beleids-doorlichting blijkt dat het beleid doeltreffend en doelmatig is geweest en dat het beleid heeft bijgedragen aan de verbetering van de waterkwaliteit; deze beleidslijn is voortgezet in 2015. Deze bevinding wordt ondersteund door een rapport van het Wereld Natuur Fonds, waarin is aangegeven dat de zoete wateren en moerassen in Nederland verbeteren. Sinds 1990 zijn de dierpopulaties hier met gemiddeld 40 procent vooruit gegaan. De diersoorten profiteren van verbeterde milieukwaliteit, aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispassages, herstel van moerassen, toename moerasareaal en natuurontwikkeling langs de grote rivieren³⁷.

In 2015 is de planperiode die loopt van 22 december 2009 tot 22 december 2015 afgerond. Er is uitgebreid verantwoording afgelegd over de ontwikkeling van de toestand in de stroomgebiedbeheerplannen 2016–2021, die zijn vastgesteld als onderdeel van het NWP³⁸. Daarin is tevens opgenomen welke aanvullende maatregelen nodig zijn om te voldoen aan de resterende opgave. De begrote investeringen in waterkwaliteit, gefinancierd van en verantwoord bij artikel 7 van het Deltafonds, zijn voortvarend opgepakt in 2015.

http://www.pbl.nl/publicaties/waterkwaliteit-nu-en-in-de-toekomst).

https://www.wnf.nl/wat-wnf-doet/onze-aanpak/onderzoek-en-innovatie/living-planet-report.htm https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/27625/kst-31710-45?resultIndex=11&sorttype=1&sortorder=4

36

37

38

Budgettaire gevolgen van beleid

Overzicht van de budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

12.01             Waterkwaliteit

12.01.01       Opdrachten

12.01.02       Subsidies

12.01.03       Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

* Verbeterprogramma Waterkwaliteit rijkswateren

* Natuurcompensatie Perkpolder

* Natuurlijker Markermeer/IJ’meer

* Verruiming vaargeul Westerschelde

12.01.04       Bijdrage aan medeoverheden

12.01.05       Bijdrage aan internationale organisaties

Ontvangsten

Toelichting op de financiële instrumenten

12.01 Waterkwaliteit

12.01.01 Opdrachten

De stroomgebiedbeheerplannen onder de KRW 13 kennen een 6-jaarlijkse cyclus. Doel is om in 2027 de doelstelling van schoon water en een gezond watersysteem voor duurzaam gebruik bereikt te hebben. De voortgang van de uitvoering van de maatregelen is gerapporteerd in «Water in Beeld» (laatste publicatie: Kamerstukken II, 2015 27 625, nr. 338). De stroomgebiedbeheerplannen 2010–2015 zijn uitgevoerd. De stroomge-biedbeheerplannen 2016–2021 zijn in december 2015 vastgesteld als onderdeel van het NWP (https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/ 27625/kst-31710–45?resultIndex=11&sorttype=1&sortorder=4) en de uitvoering daarvan start in 2016. De middelen voor de daadwerkelijke uitvoering van de KRW-maatregelen in het hoofdwatersysteem worden vanaf 2015 op het Deltafonds, artikel 7 verantwoord.

De Europese Kaderrichtlijn Mariene strategie (KRM) kent, net als de KRW, een zesjarige plancyclus. In 2015 is uitvoering gegeven aan de eerste plancyclus die doorloopt tot en met 2016. In 2015 is op basis van de Mariene Strategie Deel 1 (Initiële Beoordeling, de Goede Milieu Toestand en bijbehorende milieudoelen voor 2020 en indicatoren) besloten over Mariene Strategie Deel 3, het KRM-Programma van Maatregelen, waaronder onderwerpen waarvoor aanvullend beleid nodig is, om aan de richtlijn te voldoen. Dit KRM-Programma van Maatregelen maakt deel uit van het NWP Deel 2. Een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) maakt hier tevens onderdeel van uit. Uitbestedingen zijn er geweest voor de uitvoering van het KRM-Monitoringprogramma (Mariene Strategie Deel 2, vastgesteld in 2014), ontwikkeling van indicatoren en kennisprogrammering in het bijzonder op het gebied van de zwerfvuil en micro-plastics in zee en onderwatergeluid. Daarnaast hebben de uitbestedingen zich gericht op maatregelen om zwerfvuil (waaronder microplastics) in zee terug te dringen en de voorbereiding van besluitvorming over bodembe-

0

0

0

0

0

scherming op het Friese Front en Centrale Oestergronden (waaronder een MKBA). Hierbij is ingezet op internationale afstemming en samenwerking (Noordzeeregio, OSPAR, EU-programmering) en op samenwerking met het Ministerie van EZ, kennisinstituten en belanghebbenden. Voor de ontwikkeling van kennis en maatregelen is op onderdelen gebruik gemaakt van co-financiering uit het Europese Fonds voor Maritieme zaken en Visserij (EMFZV) in gedeeld beheer tussen de Europese Commissie en de lidstaten. In 2015 zijn lagere uitgaven gerealiseerd voor met name de optimalisatie van het modelinstrumentarium voor kwaliteit en voor de ontwikkeling van analysemethoden voor nieuwe prioritaire stoffen.

12.01.02 Subsidies

In het Bestuursakkoord Water (BAW) is afgesproken in de regio samen te werken bij de uitvoering van de beheertaken van het stedelijk watersysteem en de waterketen. Kenniscoaches hebben dit proces gefaciliteerd. Het programma Kenniscoaches, dat in december 2011 is gestart en loopt tot en met 2016, wordt uitgevoerd door stichting RIONED en wordt financieel ondersteund door het Ministerie van IenM. Er zijn vijftien kenniscoaches aangesteld en getraind in het coachen van het bevorderen van samenwerking in de waterketen. De inzet van kenniscoaches heeft ertoe bijgedragen dat de samenwerking bij de uitvoering van de beheertaken van het stedelijk watersysteem en de waterketen is verbeterd. Er zijn inmiddels bijna 20 trajecten afgerond waarbij kenniscoaches samenwer-kingsregio’s (waterschap en gemeenten) hebben geholpen bij het opzetten van gezamenlijke investeringsprogramma’s, planvorming, databeheer en assetmanagement of bijvoorbeeld met het opzetten van een gezamenlijk meet- en monitoringssyteem. De verbeterde samenwerking moet leiden tot een doelmatiger beheer van de waterketen. Ervaringen van regio’s met kenniscoaches zijn te vinden op http:// www.riool.net/-/hoe-ervaren-regios-de-ondersteuning-van-kenniscoaches.

12.01.04 Bijdragen aan medeoverheden

In 2015 zijn er bijdragen gerealiseerd aan de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) voor de uitvoering van de Regeling voor Stedelijke synergieprojecten. De gerealiseerde bijdragen hadden betrekking op de uitvoering van de toegekende projecten.

12.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

Binnen de internationale riviercommissies voor Rijn, Maas en Schelde en voor de Eems wordt gezamenlijk met de bovenstroomse landen gewerkt aan verbetering van waterkwaliteit, hoogwaterbescherming en gevolgen klimaatverandering. Voor de Kaderrichtlijn water en de richtlijn Overstromingsrisico’s is afstemming binnen de internationale stroomgebieden een Europese vereiste. In 2015 zijn voor beide richtlijnen afgestemde internationale plannen afgerond.

Voor de internationale samenwerking en afstemming over vraagstukken op het gebied van mariene milieu, ecologie en biodiversiteit in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan, inclusief de Noordzee, bestaat het OSPAR-verdrag, waarvoor de bijdrage in 2015 is gerealiseerd. De activiteiten hebben zich gericht in het bijzonder op de internationale afstemming van de implementatie van Kaderrichtlijn Marien.

In 2015 is het Memorandum of Understanding (MOU) met UNESCO-IHE voor capaciteitsopbouw verlengd om het kennisniveau verder te ontwikkelen in relatie tot de actuele waterproblemen in de wereld. Daarnaast is door het nationale UNESCO-IHP comité met Duitsland en Belgie een workshop georganiseerd over de benodigde monitoring voor de Sustainable Development Goals (SDG’s). Resultaat is dat door de MOU Nederland zich internationaal goed heeft geprofileerd als kenniscentrum voor watervraagstukken. Dit blijkt uit alle internationale interesse in de Nederlandse aanpak waardoor op constructieve wijze wordt bijgedragen aan de algemene doelstelling bij dit artikel om bij te dragen aan kennisuitwisseling en kennisontwikkeling.

In VN-kader is ingezet op de totstandkoming van een breed en integraal water SDG. Daarbinnen is specifiek de nadruk gelegd op het verminderen van risico’s van watergerelateerde rampen. De SDG’s zijn in 2015 vastgesteld door de Algemene Vergadering van de VN. De Nederlandse inzet was gericht op het tot stand brengen van een specifiek doel voor water, opdat wateropgaven in samenhang kunnen worden geïmplementeerd, zoekend naar de verbinding met andere duurzaamheids- en ontwikkelingsthema’s. Dit resultaat is herkenbaar in SDG 6, daarnaast zijn watergerelateerde doelstellingen opgenomen onder SDG 3, 11, 13 en 15. De opgestelde SDG’s vormen de leidraad voor internationale activiteiten op het gebied van water en moeten leiden tot de ontwikkeling van werkbare indicatoren voor water op nationaal niveau. In 2015 is met multilaterale internationale organisaties en platforms samengewerkt, zijn activiteiten ondersteund en is de Nederlandse deltabenadering uitgedragen. Zo heeft Nederland actief bijgedragen aan de internationale afspraken die zijn gemaakt tijdens de World Conference on Disaster Risk Reduction in Sendai in maart 2015. Nederlandse principes als preventie, preparedness en urban resilience zijn daardoor verankerd in het internationale beleidskader voor de komende 15 jaar. In Sendai en tijdens het Wereld Water Forum in Korea in april 2015 is de Delta Coalitie gepresenteerd als Nederlands initiatief (samen met Japan en Colombia) om een landenplatform voor deltalanden op te zetten. Ook in Parijs tijdens de COP21 in december 2015 is dit initiatief gepresenteerd. Onder Nederlands voorzitterschap zijn in de Ministerial Council Meeting (MCM) van de OESO de Water Governance Principles verwelkomd en is er in de MCM besloten om overkoepelende Water Recommendations te ontwikkelen. Verder is met de OESO en het GWP en de WWC gewerkt aan twee studies over het belang van waterzekerheid voor duurzame economische ontwikkeling en over de financiering van water infrastructuur. Daarnaast heeft Nederland met de actieve participatie van de Minister IenM in het High Level Expert and Leaders Panel for Water and Disaster (HELP) de Nederlandse aanpak op gebied van preventie uitgedragen. Andere platforms en gremia waarin de Nederlandse inbreng heeft plaatsgevonden, zijn de 7e MoP UNECE Water Convention, het World Economic Forum (Minister in Global Agenda Council Water) en de United nations Secretary general’s Advisory Board on Water and Sanitation.

Extracomptabele verwijzingen               Extracomptabele verwijziging naar artikel 2 Investeren in zoetwatervoor- ziening van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds                                                                          6.117

Andere ontvangsten van artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds                                                                                                                   2.219

Totale uitgaven op artikel 2 Investeren in zoetwatervoorziening van het Deltafonds                                                                                                                          8.336

waarvan

2.01       Aanleg waterkwantiteit

2.02       Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening

2.03       Studiekosten

6.727 1.609

Extracomptabele verwijzing naar artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 3 Beheer,

onderhoud en vervanging van het Deltafonds                                                              156.952

Andere ontvangsten van artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds                                                                                                                          0

Totale uitgaven op artikel 3 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds                                                                                                                     156.952

waarvan

3.01       Watermanagement

3.02       Beheer, onderhoud en vervanging

7.764 149.188

Extracomptabele verwijzing naar artikel 7 Investeren in waterkwaliteit van het Deltafonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 7 Beheer, onderhoud en vervanging van het Deltafonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 7 Investeren in waterkwaliteit van het Deltafonds                                                                                      34.781

Andere ontvangsten van artikel 7 Investeren in waterkwaliteit van het

Deltafonds                                                                                                                                        0

Totale uitgaven op artikel 7 Investeren in waterkwaliteit van het Deltafonds

34.781

waarvan

7.01       Realisatieprogramma Kaderrichtlijn water

7.02       Overige aanlegprojecten waterkwaliteit

24.971 9.810

Artikel 13 Ruimtelijke ontwikkeling

Algemene Doelstelling

Rollen en Verantwoordelijkheden

Een ruimtelijk beleid voor een concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig Nederland, waarin sprake is van regionaal maatwerk, waarin de gebruiker voorop staat, waarin investeringen scherp geprioriteerd worden en waarin ruimtelijke ontwikkelingen, milieu en mobiliteit met elkaar zijn verbonden.

Regisseren

Het Rijksbeleid voor ruimtelijke ontwikkeling is beschreven in de in 2012 vastgestelde Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR; Kamerstukken II, 2011/12, 32 660, nr. 50). Dit ruimtelijk beleid kent een selectieve beleidsinzet op dertien nationale belangen. Bij deze dertien nationale belangen is het Rijk verantwoordelijk voor de uitvoering. Het Rijk blijft verantwoordelijk voor het systeem van ruimtelijk ordening. In dit kader werkt het Rijk aan meer eenvoudige regelgeving. Daarbij verwacht het Rijk dat medeoverheden zich eveneens inzetten voor meer eenvoud en verdere integratie op het gebied van ruimtelijke regelgeving. Hierdoor neemt de bestuurlijke drukte af en ontstaat er ruimte voor regionaal maatwerk. Om dit doel te bereiken is goede samenwerking met en inzet door medeoverheden van groot belang. De uitvoering van de SVIR is in 2012 gestart.

Door een goede afstemming met de andere overheden en met maatschappelijke partners kan de rijksrol zo efficiënt mogelijk worden ingevuld. De Minister van IenM is vanuit deze rol verantwoordelijk voor: Het opstellen, onderhouden en coördineren van nationale en EU kaders en wet- en regelgeving op ruimtelijk gebied en ten aanzien van interbestuurlijke geo-informatie en de daarbij behorende informatievoorziening. Het vertalen en implementeren van relevante Europese beleidskaders. Samenwerken met bedrijfsleven en wetenschap in een topteam geo-informatie om de gezamenlijke opgestelde toekomstvisie GeoSamen te realiseren.

Vanuit de ruimtelijke invalshoek bijdragen aan (de nieuwe) bestuurlijke structuren en inrichting.

De duurzame kwaliteit van de ruimtelijke inrichting en doelmatig gebruik van het bodem- en watersysteem.

Het ontwikkelen van nationale ruimtelijke visies, zoals de Structuurvisie Ondergrond en een Visie op de ruimtelijke kansen voor duurzame energie-opwekking, -opslag en -transport in 2050. Verdere ontwikkeling van kennis op het ruimtelijke vlak en het faciliteren van de toepassing daarvan door de andere overheden. De structurele verankering van het ruimtelijk ontwerp in de beleidsprocessen en projecten van de ruimtelijke ontwikkeling. Via de gebiedsagenda’s in kaart brengen van de inhoudelijke samenhang tussen de verschillende onderdelen van het ruimtelijk-fysieke domein (onder andere woningbouw, bereikbaarheid, economie, energie, natuur en waterveiligheid). Dit gebeurt op een zodanige wijze dat Rijk en regio tijdens het Bestuurlijk Overleg MIRT afspraken kunnen maken over afgestemde acties en investeringsbeslissingen. De stelselherziening van het omgevingsrecht.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht).

Indicatoren en Kengetallen

De monitor Infrastructuur en Ruimte onderzoekt de realisatie van de dertien nationale belangen uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR), afgezet tegen de gestelde ambities. In 2012 heeft het PBL de nulmeting uitgebracht. In 2014 is de eerste herhalingsmeting verschenen. Daarin wordt, op verzoek van de Tweede Kamer, behalve aan de dertien nationale belangen uit de SVIR ook aandacht besteed aan enkele van de «losgelaten» doelen van de Nota Ruimte. In april 2015 is de kamer geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de SVIR. Begin 2016 zal de ex-durante evaluatie van de SVIR aan de Tweede Kamer worden aangeboden³⁹.

Met betrekking tot artikel 13 zijn de onderstaande kengetallen van belang (Kamerstukken II, 2011/2012, 32 660, nr. A/50).

Nationaal belang SVIR

Doel SVIR

Voorlopige kengetallen          Meting 2014/2016

Monitor Infrastructuur en http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ Ruimte                                       indicatoren/nl2150-Economische-ontwikkeling-in-

regio%27s-met-concentratie-topsectoren.html?i=40–189

Een excellente ruimtelijk- Versterken concurrentie-economische structuur kracht stedelijke regio’s van Nederland door een aantrekkelijk vestigingsklimaat in en goede internationale bereikbaarheid van de stedelijke regio’s met een concentratie van topsectoren

Internationale concurrentie Nederlandse regio’s

Bereikbaarheid

Vestigingsklimaat

Nabijheid wonen-werken 0,4% toename bereikbare banen tussen 2000 en 2012

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2134-Nabijheid-wonen-werken.html?i=40–189

Fysiek vestigingsklimaat http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2133-Regionale-Quality-of-living.html?i=40–189

http://www.rijksbegroting.nl/2015/voorbereiding/begroting%2Ckst199410_6.html#_14

39

Nationaal belang SVIR

Doel SVIR

Voorlopige kengetallen Monitor Infrastructuur en Ruimte

Meting 2014/2016

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2150-Economische-ontwikkeling-in-regio%27s-met-concentratie-topsectoren.html?i=40–189

Ruimte voor het hoofdnetwerk voor (duurzame) energievoorziening en de energietransitie

Realisering netwerk SEV-III

Transitie duurzame energie

Toename netlengte                  2.800 km (2008), 2.890 km (2012)

hoogspanningslijnen met http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/

spanning 220 kV en hoger

Verbruik hernieuwbare energie

Doelstelling windenergie Opgesteld vermogen windenergie op land en op zee

indicatoren/nl2135-Hoogspanningsleidingen.html?i=40–190 4,2% (2011) 4,5% (2013)

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl0385-Verbruik-van-hernieuwbare-energie.html?i=40–190 2% (2011) 4,5% (2013) 2237 MW (2010) 2433 MW op land (2012) 228 MW op zee (2012)

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl

0386-Windvermogen-in-Nederland-html?i=40–190

Ruimte voor het hoofdnetwerk voor vervoer van (gevaarlijke) stoffen via buisleidingen

Buisleidingen in gereserveerde stroken

Toename rode ontwikke- Netlengte 18.406 km (2008), lingen buisleidingstroken Aantal woningen binnen gereserveerde buisleidingstroken 251(2000), 250 (2012) http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2136-Hoofnetwerk-buisleidingen.html?i=40–191

Nationaal belang SVIR

Doel SVIR

Voorlopige kengetallen Monitor Infrastructuur en Ruimte

Meting 2014/2016

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2150-Economische-ontwikkeling-in-regio%27s-met-concentratie-topsectoren.html?i=40–189

Efficiënt gebruik van de Winning opper-ondergrond                            vlaktedelfstoffen verbinden met andere functies Zorgvuldige afweging en Ladder voor duurzame transparante besluit-            verstedelijking vorming bij alle ruimtelijke en infrastructurele besluiten

Nog uit te werken op basis van structuurvisie ondergrond

Ladder voor duurzame verstedelijking

Realisatiecijfers worden verwacht wanneer structuurvisie beschikbaar is. Deze worden uitgewerkt voor de meting 2016.

Evaluatie gereed,

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ onderwerpen/nl0041-Monitor-Infrastructuur-en-Ruimte.html?i=40

Aandeel Ladderplichtige bestemmingsplannen waarbij de Ladder volledig is toegepast 8% (nulmeting 2013)

http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/ indicatoren/nl2173-Toepassing-Ladder-duurzameverstedelijking.html?=40–203

Bron: De kengetallen zijn afkomstig uit de Monitor Infrastructuur en Ruimte 2014, Planbureau voor de Leefomgeving (www.clo.nl). Gegevens zijn deels afkomstig uit de meting 2016. Deze meting zal in september 2016 worden gepubliceerd.

Kengetallen: Geo-informatie

Bron: Kadaster, stichting SVB-BGT en TNO Afkortingen:

BAG: Basisregistratie Adressen en Gebouwen;

BRT: Basisregistratie Topografie;

BGT: Basisregistratie Grootschalige Topografie;

BRK: Basisregistratie Kadaster;

BRO: Basisregistratie Ondergrond.

Beleidsconclusie

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren in 2015 conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er zijn in zijn algemeenheid geen grote afwijkingen of een noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen.

In 2015 is de beleidsdoorlichting ruimtelijke ontwikkeling⁴⁰ gepubliceerd. Het rapport gaat in op de plausibiliteit van de doelmatigheid van de verschillende uitgaven. Geconstateerd wordt dat de doelstelling ten aanzien van het onderdeel «Geo-informatie» grotendeels is bereikt. Het beeld ten aanzien van het onderdeel «Gebiedsontwikkeling» is dat de

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2014/12/19/aanbieding-beleidsdoorlichtingen-infrastructuur-en-milieu-2014-en-2015

40

verschillende instrumenten een bijdrage (gaan) leveren aan het realiseren van een excellente ruimtelijk-economische structuur. Ten aanzien van Ruimtegebruik Bodem wordt geconstateerd dat het streven naar beheersing van de verontreinigingsproblematiek in 2030 naar verwachting kan worden bereikt. Het rapport geeft aan dat het niet goed mogelijk is het doelbereik van het onderdeel ruimtelijk instrumentarium (c.q. invulling van de systeemverantwoordelijkheid) aan te geven.

De bij de kengetallen en indicatoren gepresenteerde monitor Infrastructuur en Ruimte onderzoekt de realisatie van de dertien nationale belangen uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) afgezet tegen de gestelde ambities. Samenvattend kan gesteld worden dat de realisatie van de acties uit de SVIR op koers ligt; het overgrote deel van de acties ligt op schema of is gereed. Over het geheel genomen is de beleidsontwikkelingsfase gereed en ligt de focus op de uitvoering. Belangrijkste conclusie van de tussentijdse evaluatie van de SVIR⁴¹ is dat het de beoogde functie heeft vervuld. Er is een duidelijk positie ingenomen ten aanzien van de taken die de rijksoverheid vervulde op het gebied van infrastructuur en ruimte. Dat leidde tot een scherpe taakopvatting in de vorm van een select aantal nationale belangen.

In relatie tot de Geo-informatie zijn de streefcijfers met betrekking tot het gebruik van het Nationaal GeoRegister praktisch volledig en in het geval van Inspire zelfs een jaar eerder gehaald. Met betrekking tot de basisregistraties loopt realisatie iets achter bij streefwaardes. Dat komt voornamelijk door de complexe opbouw van de BRO registratie. Het gebruik van BAG stijgt conform de verwachtingen en ook bij de opbouw ten behoeve van de BGT zijn in 2015 dusdanige vorderingen gemaakt dat naar verwachting in 2016 de streefwaarde van 100% gerealiseerd zal worden.

Op basis van de evaluatie van het Besluit en Regeling Financiële Bepalingen bodemsanering wordt geconcludeerd dat het Besluit en de Regeling Financiële Bepalingen Bodemsanering doeltreffend en doelmatig is. Deze evaluatie wordt samen met het wijzigingsbesluit Financiële bepalingen Bodemsanering naar verwachting vóór de zomer 2016 aan de Tweede Kamer gestuurd. Bedrijven hebben gebruik gemaakt van de regeling waarmee maatregelen zijn getroffen om de kwaliteit van de bodem te verbeteren. Mede door het besluit en de regeling is het inzicht in de bodemverontreiniging verbeterd. De uitvoerbaarheid kan worden verbeterd door enkele, relatief beperkte, aanpassingen.

Budgettaire gevolgen van beleid

⁴¹ https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2015/04/24/voortgangsrapportage-structuurvisie-infrastructuur-en-ruimte

13

Ruimtelijke ontwikkeling

Realisatie Begroting

Verschil

2012

2013

2014

2015

2015

2015

– Architectonisch beleid – Overige opdrachten

13.01.02      Subsidies

13.01.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

13.01.04      Bijdrage aan medeoverheden

13.02            Geo-informatie

13.02.01      Opdrachten

13.02.02      Subsidies

– Basisregistraties

13.02.06      Bijdrage aan ZBO en RWT – Kadaster

13.03            Gebiedsontwikkeling

13.03.01      Opdrachten

13.03.02      Subsidies

13.03.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

13.03.04      Bijdrage aan medeoverheden – Projecten BIRK

– Projecten Nota Ruimte

– Projecten Bestaand Rotterdams

Gebied

13.04            Ruimtegebruik bodem

13.04.01      Opdrachten

13.04.02      Subsidies

– Bedrijvenregeling – Bodemsanering NS – Overige subsidies

13.04.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

13.04.04      Bijdrage aan medeoverheden

– Meerjarenprogramma Bodem – Programma Gebiedsgericht instrumentarium

13.04.07      Bekostiging

– Uitvoering klimaatadaptie

13.05            Eenvoudig Beter

13.05.01 Opdrachten

– Eenvoudig beter

– OLO 3 13.05.03 Bijdrage aan agentschappen

– waarvan bijdrage aan RWS

3)

Ontvangsten

6.938

2.901

6.371

934

5.437 7)

Toelichting op de financiële instrumenten

Verplichtingen (ad 1)

Het verschil in de verplichtingenrealisatie en het oorspronkelijke budget wordt door een aantal verschillende ontwikkelingen in 2015 verklaard. Zo hebben er in 2015 budgetoverboekingen plaatsgevonden vanaf het budget voor het Meerjarenprogramma Bodem naar BZK vanwege de uitkering van saneringsgelden aan lokale overheden via het Gemeente- en Provinciefonds. Verder is er in 2015 geen aanspraak gemaakt op de garantieregeling voor saneringen in het midden- en kleinbedrijf, waardoor € 15 miljoen niet besteed is.

Daar staat tegenover dat in verband met de opdracht aan het Kadaster bij 1^ste suppletoire wet 2015 met tweemaal ca. € 3,0 miljoen het verplichtingenbudget is opgehoogd enerzijds van vanwege de bijdrage vanuit de waterschappen en anderzijds om de meerjarige aansluiting tussen de kas-en verplichtingenbudgetten te houden. Tevens in bij 2^de suppletoire begroting 2015 het budget nogmaals opgehoogd vanwege de EZ bijdrage

2)

4

5)

6)

aan de Kadasteropdracht (€ 1,1 miljoen), een compensatie voor een in een eerder jaar ten onrechte belasting van dit opdrachtenbudget (€ 1,4 miljoen) en nogmaals ten behoeve van de actualisatie van de gewenste budgetaansluiting (ca. € 4,5 miljoen).

13.01 Ruimtelijke Instrumentarium

13.01.01 Opdrachten Uitvoering SVIR (Structuurvisie infrastructuur en ruimte)

De financiële middelen zijn in 2015 vooral ingezet in het kader van het realiseren van de SVIR doelstellingen en het vergaren van benodigde kennis daartoe. Te denken valt hierbij, aan de evaluaties van de SVIR, het uitvoeren van beleidsverkenningen met betrekking tot krimp, leegstand, steden en economisch vestigingsklimaat onderzoek in het kader van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking en tot slot financiële bijdragen aan kennisinstituten zoals Platform31. Daarnaast zijn de provincies en gemeenten in krimpregio’s, door middel van kennis en experimenten in 2015 actief ondersteund. Tevens zijn enige onderdelen van het Barro (Besluit algemene regels ruimtelijke ordening) gewijzigd. Begin 2015 is de Kamer geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de SVIR en in 2016 zal de ex-durante evaluatie van de SVIR aangeboden worden aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II 2014/2015, 32 660, nr. 63).

De ruim € 200.000 hogere realisatie bij de opdrachten ruimtelijke ontwikkeling hangt hoofdzakelijk samen met het bij 1^ste en 2^de suppletoire begroting ophogen van het budget met totaal ruim € 1,0 miljoen t.b.v. de opdrachtverlening in het kader van het realiseren van NOVI (de nationale omgevingsvisie) en het ruim € 0,2 miljoen meer betalen van niet gebudgetteerde opdrachten.

Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp

De financiële middelen ter ondersteuning van architectuur en ruimtelijk ontwerp zijn voor 2015, in lijn met het beleid van de laatste jaren, ingezet om de positie van het ruimtelijk ontwerp en de ontwerpers verder te versterken. Het beschikbare budget voor de actieagenda is in 2015 grotendeels als meerjarige subsidie uitgekeerd aan een aantal Lead Partners (Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Architectuur Lokaal etc.), zoals het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Architectuur Lokaal. Daarnaast is in 2015, in het kader van programma’s als Atelier Making Projects, Atelier Stad en het Delta Ontwerpplatform, ontwerpend onderzoek zowel interdepartementaal als in samenwerking met andere overheden ondersteund. Met het Atelier Making Projects is ontwerpend onderzoek ingezet in de Ruimtelijk Economische Ontwikkelstrategie om concrete inzichten te geven in maatregelen die agglomeratiekracht kunnen versterken. Daarnaast is met ontwerpend onderzoek een tool ontwikkeld die inzichtelijk maakt wat de regionale potentie is voor de opwekking van duurzame energie en wordt deze tool ingezet in een ontwerpproces samen met verschillende regio’s. Door Atelier Stad zijn «City Studio’s» geïnitieerd waarmee innovatieve oplossingen voor lokale opgaven zijn ontwikkeld en nieuwe allianties zijn gevormd om hieraan uitvoering te geven. Met het Delta Ontwerpplatform is ontwerp ingezet in verschillende projecten om de wateropgave en ruimte aan elkaar te verbinden. Daarbij is een publieke bijeenkomst georganiseerd om nog meer projecten rond dit thema van elkaar te laten leren.

WABO

Ter uitvoering van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht wordt het beheer en onderhoud van het ondersteunende ICT systeem (OLO2)

jaarlijks opgedragen aan RWS en de interne ICT dienst.

Het verschil tussen het oorspronkelijke budget en de realisatie wordt in hoofdzaak veroorzaakt doordat bij 1^ste suppletoire begroting 2015 voor

€ 0,5 miljoen herschikt is binnen de budgetten voor OLO2 en het OLO3

systeem, voor € 1,1 miljoen de personele inzet vanuit RWS en voor € 1,0

miljoen de benodigde programmatische inzet van RWS is geregeld. Daar komt nog bij dat bij 2^de suppletoire begroting 2015 voor ca. € 0,3 miljoen extra uitgaven m.b.t. de release van OLO2.11 aan RWS is overgemaakt.

Ruimtelijke adaptatie

Onder leiding van het Ministerie van IenM is het Rijk in 2015 gestart met het zorg dragen dat nationale vitale en kwetsbare functies uiterlijk in 2050 beter bestand zijn tegen overstromingen.

In 2015 is het driejarige Stimuleringsprogramma Ruimtelijke Adaptatie van start gegaan, wat ondermeer heeft geleid tot tien zogenaamde impactprojecten, geselecteerd op basis van hun voorbeeldwerking. Het programma Ruimtelijke Adaptatie heeft in 2015 ook een eerste meting van een monitoring over klimaatadaptatie uitgevoerd. Uit de meting blijkt dat gemeenten, waterschappen, provincies en Rijk allemaal met ruimtelijke adaptatie aan de slag zijn, waarbij de waterschappen het verst gevorderd lijken te zijn en de differentiatie bij de gemeenten het grootst is. Alle partijen zijn op de hoogte van de gevolgen van klimaatverandering voor wateroverlast, overstromingsrisico’s en droogte, maar dit geldt minder voor hittestress.

Naast het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie is in 2015 ook gewerkt aan een overkoepelende Nationale Adaptatie Strategie. Deze strategie richt zich op alle mogelijke gevolgen van klimaatverandering voor Nederland en is in zijn scope daarbij breder dan het Deltaprogramma. Bovendien is in 2015 gewerkt aan de organisatie van een grote internationale conferentie over klimaatadaptatie in mei 2016 in Rotterdam: Adaptation Futures 2016.

In het kader van deze conferentie is bij 2^de suppletoire begroting het budget zowel vanuit de EU (€ 465.000) als vanuit dit ministerie (€ 100.000) opgehoogd. Daarnaast is een deel van het Topsector Water budget ter grootte van ca. € 300.000 aan het budget van Ruimtelijke Adaptatie toegevoegd. Daar tegenover is € 100.000 overgeboekt naar RWS in het kader van uitvoeringstaken en is er voor ca. € 150.000 minder opgedragen dan aanvankelijk voorgenomen was.

13.01.02 Subsidies

In 2015 zijn de laatste betalingen voor het programma’s Duurzame Dynamiek in de Delta en Klimaatbuffers verricht. Tevens is een eenmalige subsidie aan Platform 31 verricht voor het «Jaar van de Ruimte».

13.01.03 Bijdragen aan agentschappen (ad 2)

Het agentschap RWS heeft in 2015 het beheer van het OLO2-systeem gevoerd. Dit wordt in het kader van de uitvoering van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) gedaan.

De realisatie ligt hoger dan het oorspronkelijk budget als gevolg van een overboeking vanuit het OLO2 budget voor de programmatische inzet van RWS voor OLO2 ter grootte van € 900.000 (bij 1^ste suppletoire begroting)

en € 350.000 vanuit het OLO2 budget vanwege hogere kosten met betrekking tot de realisatie van release 11 (bij 2de suppletoire begroting). De uiteindelijk hogere realisatie wordt mede bepaald door het sneller moeten betalen van een deel van de opdrachten dan gebudgetteerd was in 2015.

13.01.04 Bijdragen aan medeoverheden

De uitvoering en realisatie van projecten in het kader van het Innovatieprogramma Mooi Nederland liep ook in 2015 door. Uiterlijk 2019 zal het laatste project zijn gerealiseerd.

13.02 Geo-informatie

13.02.01 Opdrachten

Primair zijn deze middelen in 2015 ingezet ten behoeve van de exploitatie, beheer en onderhoud van de voorzieningen op grond van Europese verplichtingen (onder meer de implementatie van de Europese richtlijn INSPIRE). Uit deze middelen zijn in 2015 mede in dat kader opdrachten aan onder meer Geonovum, SAGEO en Geofort verstrekt.

13.02.02 Subsidies GEO

In 2015 is verder gewerkt aan de transitie van de oude Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) naar de nieuwe BGT (basisregistratie grootschalige topografie). In dat kader zijn subsidies verstrekt aan de stichtingen Landelijk Samenwerkingsverband GBKN (LSV-GBKN) en het Samenwerkingsverband van Bronhouders BGT (SVB-BGT).

13.02.06 Bijdragen aan ZBO/RWT (ad 3)

In 2015 is de jaarlijkse opdracht aan het Kadaster verstrekt voor de ontwikkeling, beheer en realisatie van de landelijke voorziening van de basisregistraties en voor de ontsluiting van geo-informatie in Nederland.

De hogere realisatie is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan bijdragen van respectievelijk ca. € 3 miljoen en € 1,9 miljoen van de Unie van Waterschappen en EZ voor de Kadasteropdracht. Hiernaast is ca. € 1,5 miljoen overgeboekt vanuit 13.02.01 en besteed aan de doorontwikkeling van Ruimtelijke Plannen.nl, het Nationaal Geo Register en het beheer van de Basisregistratie Grootschalige Topografie. Ter compensatie van een tekort ontstaan als gevolg van een in 2014 beschikbaar budget voor gebruik van postcodes ter grootte van € 1,4 miljoen zijn extra middelen toegekend in 2015. Deze middelen zijn eveneens ingezet ten behoeve van de kadasteropdracht. Tevens is er ca. € 0,75 miljoen meer uitgegeven aan de laatste ronde BAG inspecties bij de gemeenten.

13.03 Gebiedsontwikkeling

13.03.01 Opdrachten

Met betrekking tot de gebiedsontwikkeling waren de opdrachten in 2015 veelal gerelateerd aan MIRT onderzoeken, de organisatie van de Bestuurlijke Overleggen MIRT en activiteiten die in het kader van de Vernieuwing MIRT hebben plaatsgevonden.

13.03.02 Subsidies

In 2015 is een subsidie aan het Regiecollege Waddengebied (RCW) verstrekt.

Tevens heeft het bedrijf Wind Unie EDevelopment (WindUnie) van IenM een subsidie verkregen voor communicatie rondom Greendeal Windpark Wieringermeer.

Tot slot is een incidentele subsidies verstrekt aan de Stichting Projectbureau Masterplan Noordzeekanaalgebied ten behoeve van de Ruimte-investeringsmonitor en communicatieactiviteiten.

13.03.04 Bijdragen aan medeoverheden

Projecten BIRK/NSP

Van de vijf nog lopende BIRK (Besluit Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit)

projecten, waaraan IenM nog een bijdrage geeft, heeft het project IODS

van de provincie Zuid Holland in 2015 volgens planning € 0,4 miljoen ontvangen.

Van de twee nog lopende NSP (nationale sleutelprojecten) projecten,

waaraan het departement nog een bijdrage geeft, heeft Breda in 2015

circa € 1,8 miljoen ontvangen.

13.04 Ruimtegebruik bodem

13.04.01 Opdrachten

Het beleidsonderbouwend onderzoek heeft in 2015 onder meer betrekking gehad op onderzoek ten behoeve van de Structuurvisie Ondergrond, de fundamentele herziening van de Wet bodembescherming, de Visitatiecommissie Waterketen en een Visie op de ruimtelijke kansen voor duurzame energieopwekking, -opslag en -transport in 2050. Ten behoeve van de Structuurvisie Ondergrond en de bijbehorende besluitvorming heeft publieksconsultatie plaatsgevonden en is aanvullend onderzoek uitgevoerd.

13.04.02 Subsidies

Bedrijvenregeling

Op grond van de Wet bodembescherming en het Besluit financiële bepalingen bodemsanering, zijn conform planning in 2015 subsidies in het kader van de bedrijvenregeling toegekend.

Bodemsanering NS

Aan de Stichting Bodemsanering NS is op basis van het convenant Bodemsanering NS- percelen (d.d. 21 december 1995) een laatste subsidie vertrekt in 2015. In maart 2015 hebben de convenantpartners de Beëindigingovereenkomst ondertekend met het oog op de beëindiging van de stichting per 1 januari 2017.

Programma Commissie m.e.r.

Om de continuïteit van de bij wet ingestelde Commissie m.e.r. niet in gevaar te brengen wordt door het Rijk in de jaren 2014–2017 een overbruggingsbudget van jaarlijks € 2 miljoen beschikbaar gesteld (Kamerstukken II 2013–2014, Kamerstuk 33 686, nr. 6, pagina 4).

13.04.03 Bijdragen aan agentschappen

Uitvoeringsorganisatie Bodem + en ondergrond heeft in 2015 projectmiddelen en menskracht ingezet. Concreet gaat het om het verrichten van uitvoerende wettelijke taken, ondersteuning van de beleidsontwikkeling, het organiseren van een kennis en expertisenetwerk en daarmee de overheden faciliteren ten aanzien van de thema’s Bodem en Ondergrond door RWS.

13.04.04 Bijdragen aan medeoverheden (ad 4)

Meerjarenprogramma bodem

2015 was het laatste jaar waarin uitvoering is gegeven aan het zogenaamde oude bodemconvenant. Hiervoor is in 2015 een bedrag van € 83 miljoen overgeheveld naar BZK ten behoeve van het Gemeentefonds voor € 44 miljoen en Provinciefonds voor € 39 miljoen. Daarnaast is er € 15 miljoen overgeheveld voor uitkering via BZK overeenkomstig specifieke saneringsafspraken met Gemeente Rotterdam, Gemeente Amsterdam, Provincie Zeeland, Provincie Overijssel en Gemeente Utrecht.

Op 17 maart 2015 is het Convenant Bodem en Ondergrond 2016–2020 getekend. Voor uitvoering van dit convenant heeft IenM bij Voorjaarsnota € 287 miljoen overgeheveld naar de bevoegde overheden op grond van de wet bodembescherming (12 provincies en 29 gemeenten) via Gemeenten – en Provinciefonds. Voor specifieke afspraken met individuele overheden in de periode 2016–2020 is nog eens € 97 miljoen overgeheveld. Het totaalbedrag van € 384 miljoen, (€ 287 en € 97 miljoen) is in 2015 als meerjarenmutatie over de periode tot en met 2020 geëffectueerd vanuit 13.04.04.

Voor de concrete voortgangsinformatie over de uitvoering van het Meerjarenprogramma Bodem wordt verwezen naar de bijlage bij Kamerstukken II, 2012/2013, 30 015, nr. 47 «Bodembeleid in beweging» (februari 2013). In dit Kamerstuk wordt gerapporteerd over de uitvoering van het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties uit 2009.

Programma gebiedsgericht instrumentarium

Hieronder valt ondermeer de aanpak van de drink- en afvalwatervoorziening in Caribisch Nederland. Door IenM is in 2015 een bijdrage verstrekt voor de verbetering van de drinkwatervoorziening op Saba. De nadruk lag daarbij op het vergroten van de drinkwatervoorraad, vanwege de steeds langer wordende periodes van droogte op het eiland. In dat kader heeft Saba in deze droogteperiode vanuit de bijdrage van IenM een bijdrage verstrekt ten behoeve van de transportkosten van drinkwater op alle eilanden. In 2015 is ook een bijdrage ten behoeve van de exploitatiekosten van de rioolwaterzuivering op Bonaire verstrekt, conform de in 2012 gemaakte afspraken. De rioolwaterzuivering zuivert het afvalwater van Bonaire, waardoor er geen ongezuiverd afvalwater via de bodem naar zee stroomt. De realisatie is nihil in de tabel aangezien deze bijdragen van IenM via budgetoverboekingen naar BZK zijn geschied.

13.04.07 Bekostiging

Uit het onderzoeksbudget is in 2015 aan de Stichting Kennis voor Klimaat ten behoeve van het Nationaal Onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat de afrondende betaling van € 2,3 mln. versterkt.

13.05 Eenvoudig Beter

13.05.01 Opdrachten (ad 5)

In 2015 zijn de middelen ingezet voor verdere uitwerking van de uitvoeringsregelgeving (AMvB’s) van de Omgevingswet. De ondersteunende werkzaamheden om te komen tot een goed stelsel zoals omgevingsma-nagement, het uitdragen van goede voorbeelden en opbouwen van kennis via het project Nu al Eenvoudig Beter (EB) en de implementatie van de Crisis- en herstelwet (Chw). Met Nu al EB en de Chw wordt het mogelijk gemaakt voor gemeenten om nu al te werken met een bestemmingsplan met verbreedde reikwijdte. Verder zijn middelen besteed aan het nader uitwerken van de scope en uitwerking van de implementatie.

OLO 3

In 2015 zijn middelen besteed aan de start van de bouw en doorontwikkeling van het systeem OLO 3, ter ondersteuning van de uitvoering van het Omgevingsloket, dat onderdeel uitmaakt van de digitale ondersteuning van de nieuwe Omgevingswet. De lagere realisatie is met name gelegen in vertraging bij de start van het bouwtraject.

13.05.03 Bijdragen aan agentschappen (ad 6)

In 2015 zijn middelen ingezet als agentschapbijdrage voor de capaciteitsinzet RWS voor de implementatie van de Omgevingswet (Ow) en de Crisis- en herstelwet (Chw). Daarnaast leverde RWS capaciteit voor de uitwerking van de uitvoeringsregelgeving voor de Omgevingswet. De realisatie ligt hoger dan het oorspronkelijk budget als gevolg van een overboeking van € 8,2 miljoen bij 2^de suppletoire begroting vanuit het opdrachten budget 13.05.01 ten behoeve van de bovengenoemde inzet van RWS en is mede het gevolg van het eerder dan gepland moeten aangaan van opdrachten en de daarbij behorende betalingen.

Ontvangsten (ad 7)

De hogere ontvangsten zijn voornamelijk toe te schrijven aan een niet gebudgetteerde afrekening van een Geonovum opdracht

(€ 310.000),

ontvangsten in het kader van verhaalacties met betrekking tot bodemsaneringen (€ 340.000),

meerontvangstenuit afrekeningen van projecten Mooi Nederland

(€ 791.000).

bijdragen van de EU voor de Provia conferentie in 2016 en het project

Duurzame Dynamiek in de Delta.

Artikel 14 Wegen en verkeersveiligheid

Algemene Doelstelling

Om weggebruikers zo snel, verkeersveilig, betrouwbaar en duurzaam mogelijk van A naar B te laten reizen ontwikkelt, beheert en benut IenM het hoofdwegennet. Daartoe zet IenM in op een hoofdwegennet dat bijdraagt aan de economische en ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en voldoet aan milieunormen. Daarnaast wordt ingezet op een afname van het aantal verkeersslachtoffers op alle Nederlandse wegen. Om deze doelen te bereiken werkt IenM samen met decentrale overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

Rollen en Verantwoordelijkheden

(Doen) uitvoeren

De Minister is verantwoordelijk voor een robuust mobiliteitssysteem van sterke verbindingen, sterke modaliteiten, voorspelbare reistijden en goede bereikbaarheid (zie ook artikelen 15 OV-keten en 16 Spoor). Voor het hoofdwegennet betekent dit dat de Minister zorgt voor:

De besluitvorming over en uitvoering van infrastructuur in relatie tot gebiedsontwikkeling. Aanlegprojecten worden in het MIRT vastgelegd. De bijdragen zijn gerelateerd aan het Infrastructuurfonds (artikel 12 Hoofdwegen).

De financiering (via het Infrastructuurfonds) van het programma Beter Benutten.

De uitvoering van het beheer, onderhoud, vervanging, verkeersmanagement en het oplossen van veiligheidsknelpunten door RWS als beheerder van het hoofdwegennet. Deze activiteiten zijn terug te vinden op het Infrastructuurfonds (artikel 12 Hoofdwegen). Het bevorderen van de bereikbaarheid en veiligheid en beperken van de kosten door verbetering van de reisinformatie en het verkeersmanagement. Via inzet op de laatste technologieën en samenwerking tussen bedrijfsleven en wegbeheerders verbetert de reisinformatie voor de reiziger, die zich daardoor zowel beter kan voorbereiden op de reis, als de reis kan aanpassen.

Het vormgeven (in saneringsplannen) en uitvoeren van de aanpak van hoge geluidbelastingen langs rijkswegen door middel van het meerjarenprogramma Geluid (MJPG).

Het oplossen van de knelpunten voor luchtkwaliteit langs het hoofdwegennet door middel van maatregelen (zowel generiek en locatie specifiek) in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving en deels ook voor de uitvoering van het beleid inzake wegen en verkeersveiligheid, waaronder het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving. Via wet- en regelgeving, aansturing van RWS in het beheer van het wegennet en afspraken met het bedrijfsleven en andere maatschappelijke organisaties, zorgt IenM voor veilige infrastructuur en optimaal gebruik daarvan. Daarbij wordt ingespeeld op ontwikkelingen bij gebruikers, voertuigen en infrastructuur. Deze regierol wordt concreet ingevuld door:

Regelgeving en afspraken over voorzieningen- en kwaliteitsniveaus bij infrastructuur in het kader van veiligheid, betrouwbaarheid, snelheden, doorstroming en duurzaamheid.

Een slim gebruik van de huidige en toekomstige infrastructuur. Met het programma Beter Benutten wordt - naast investeringen in de infrastructuur - gewerkt aan het terugdringen van de files met 20% op specifieke corridors in de drukste gebieden van het land, ten opzichte van een situatie zonder het programma Beter Benutten (zie ook

Indicatoren en Kengetallen artikelen 15 OV-keten en 16 Spoor). Samen met de regio’s worden de afgesproken gebiedspakketten in het kader van Beter Benutten uitgevoerd om zo op basis van maatwerk de beoogde effecten te realiseren. Daarbij is er nadrukkelijk ook samenwerking met het bedrijfsleven.

De inzet van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2008-2020 en de Beleidsimpuls Verkeersveiligheid. Ze richten zich op verbetering van infrastructuur, voertuigen en gedrag van weggebruikers ter vermindering van het aantal verkeersdoden en ernstig verkeersgewonden. Samen met decentrale overheden en maatschappelijke partners is met name aandacht voor de groeiende risicogroepen onder de verkeers-deelnemers: ouderen, fietsers, notoire overtreders en beginnende bestuurders.

Samen met (internationale) overheden en marktpartijen te werken aan de marktcondities ten behoeve van veiligheid, bereikbaarheid en economie in het wegvervoer. Denk daarbij aan regelgeving over opleidingseisen, cabotage en maten- en gewichten van het vrachtverkeer in Europa.

In samenwerking met sociale partners, de transportsector en maatschappelijke organisaties wordt ingezet op verbeterde duurzaamheid van mobiliteit.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de Inspectie Leefomgeving en Transport op dit beleidsterrein (zie artikel 24 Handhaving en toezicht).

Hieronder zijn de beleidsmatige indicatoren en kengetallen voor Wegen en verkeersveiligheid opgenomen. In productartikel 12 van het Infrastructuurfonds zijn de aan dit beleidsartikel gerelateerde productindicatoren en/of -kengetallen opgenomen.

Bron: Publieksrapportage RWS/WVL, 2016

Toelichting:

De reistijd op een traject is acceptabel als de streefwaarde voor de reistijd wordt gehaald. De streefwaarde voor trajecten op het hoofdwegennet tussen steden is een reistijd in de spits van maximaal 1,5 keer de reistijd buiten de spits (referentiesnelheid 100 kilometer/uur). Op trajecten rond de vijf grote steden en trajecten op niet-autosnelwegen van het hoofdwegennet is de streefwaarde maximaal 2,0. Er zijn 188 trajecten (alle autosnelwegen binnen het hoofdwegennet). Hiervan zijn er 82 trajecten onbemeten. Aangenomen is dat deze onbemeten trajecten voldoen aan de gewenste reistijd in de spits omdat dit de minst drukke trajecten zijn.

Het afgenomen percentage trajecten waar de streefwaarde wordt gehaald kan mogelijk als volgt worden verklaard. De economische groei in Nederland is in 2015 aangetrokken, waardoor de automobiliteit op het hoofdwegennet met 2,2 procent gestegen is (bron: Publieksrapportage

RWS T3 2015). Daardoor is de congestie op een groot aantal trajecten fors toegenomen. De voertuigverliesuren zijn in 2015 met 22 procent toegenomen tot 67,8 miljoen uur (bron: Publieksrapportage RWS T3 2015). Een belangrijk deel van het relatief kleine MIRT-realisatie programma voor 2015 is pas aan het eind van het jaar opengesteld. Het betreft bijvoorbeeld de A4 Delft-Schiedam en de A15 Maasvlakte-Vaanplein. De effecten hiervan zullen pas zichtbaar zijn in de cijfers van 2016. In 2016 vindt nader onderzoek plaats naar de aard en mechanismen die deze congestiegroei nader kunnen verklaren.

Indicator: lokale luchtkwaliteit NO₂ en geluidsknelpunten langs hoofdwegen waarvoor nog een saneringsplan moet worden opgesteld

2012                      2013                      2014                      2015 Streefwaarde peildatum

• 1. 

  Lokale luchtkwaliteit NO₂                                                                                                                                                                          0 knelpunten langs rijkswegen

2015

• 2. 

  Geluidsknelpunten langs rijkswegen waarvoor                        8.700                     8.650                     8.600                     8.600 0 knelpunten nog een saneringsplan moet worden vastgesteld¹                                                                                                                                            in 2020

¹ De hier genoemde reeks verschilt van de in eerdere jaarverslagen gepubliceerde reeksen omdat het aantal nog te saneren knelpunten nu kan worden gebaseerd op het geluidregister en de daarop gebaseerde nieuwe, meer gedetailleerde saneringsonderzoeken.

Bron: RijkswaterstaatWS/WVL, 2015

Toelichting:

Ad 1) Tussenliggende waarden zijn niet vastgesteld. In de prognose voor 2015 wordt voor stikstofdioxide (NO₂) op alle locaties langs rijkswegen, na volledig gebruik van de wettelijke beginselen van blootstelling en toepasbaarheid, voldaan aan de grenswaarde. Op basis van de monitoring in 2016 kan vastgesteld worden of de prognose daadwerkelijk gerealiseerd is. De doelstelling van 0 knelpunten in 2011 voor fijn stof (PM₁₀) is destijds gehaald. Uit de in 2015 uitgevoerde monitoring blijkt dat over het gepasseerde jaar (2014) dit nog steeds het geval is.

Ad 2) Het Meerjarenprogramma geluidsanering (MJPG) is in 2011 van start gegaan. Het MJPG is gericht op het realiseren van geluidreduce-rende maatregelen bij geluidsknelpunten (woningen met een geluidbelasting van meer dan 65 dB als gevolg van een rijksweg) en bij woningen langs die infrastructuur die in het kader van de saneringsoperatie onder de Wet geluidhinder tijdig zijn gemeld. Daarnaast zijn woningen die als gevolg van verkeersgroei onder de Wet geluidhinder een toename van meer dan 5 dB hebben ondergaan onderdeel van de saneringsoperatie. De Tweede Kamer is op 20 november 2015 per brief geïnformeerd over de financiële stand van zaken van het MJPG en de te nemen vervolgstappen (Kamerstukken II, vergaderjaar 2015/2016, 32 252, nr. 56).

Het totale aantal knelpunten zal worden herijkt op basis van nieuw beschikbaar landelijk onderzoek dat als gevolg van het voortschrijdende onderzoek steeds gedetailleerder is dan de eerder beschikbare informatie. In 2015 is de sanering van circa 50 geluidsknelpunten boven de 65dB formeel afgehandeld in aanlegprojecten en parallel daaraan vastgestelde saneringsplannen. Deze getallen waren in de begroting 2015 echter al aan het jaar 2014 toegeschreven en zijn derhalve hier niet opnieuw in mindering worden gebracht. Daarnaast zijn – in het kader van de PreNoMo-sanering – vooruitlopend op formele afhandeling van de sanering, in 2015 maatregelen opgeleverd waarmee de geluidsbelasting van circa 500 geluidsknelpunten boven de 65dB wordt aangepakt.

Bron: Rijkswaterstaat/WVL, 2014

De gegevens over 2015 waren nog niet beschikbaar ten tijde van het drukken van dit jaarverslag. De cijfers omtrent het aantal verkeersdoden komen in mei beschikbaar en het aantal verkeersgewonden in december. Deze cijfers zullen apart worden aangeboden aan de Tweede Kamer.

Beleidsconclusies

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar deels conform de verwachtingen, zoals vermeld in de begroting. Op een aantal terreinen zijn in 2015 goede resultaten geboekt. De inspanningen om luchtknelpunten op te lossen en de voortgang met de geluidsanering zijn conform verwachting verlopen. De evaluatie van het eerste deel van het programma Beter Benutten heeft laten zien dat het programma significant bijdraagt aan een betere bereikbaarheid. Daarnaast is het wetsvoorstel tijdelijke tolheffing aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. Dit maakt het mogelijk om de projecten Blankenburgverbinding en ViA15 gedeeltelijk te bekostigen via tolinning.

Het aantal ernstige verkeersgewonden is in 2014 gestegen. Slachtoffers vallen vooral op gemeentelijke wegen, er is een traject ingezet met de decentrale overheden om maatregelen en budgetten van decentrale overheden zo effectief mogelijk in te zetten.

De voertuigverliesuren zijn in 2015 met 22 procent toegenomen tot 67,8 miljoen uur. Het percentage trajecten met acceptabele reistijden geeft aan dat er blijvend ingezet moet worden op het realiseren van het huidige MIRT-programma tot en met 2028. In deze periode wordt onder andere gewerkt aan de Ring Utrecht en de Blankenburgverbinding.

Streefwaarde acceptabele reistijd

Het percentage trajecten waar de streefwaarde voor acceptabele reistijd wordt gehaald is afgenomen van 93% in 2014 naar 87% in 2015. Dit is in belangrijke mate te wijten aan de aantrekkende economie, waardoor de automobiliteit op het hoofdwegennet met 2,2 procent gestegen is (bron: Publieksrapportage RWS T3 2015).

Daardoor is de congestie op een groot aantal trajecten fors toegenomen. De voertuigverliesuren zijn in 2015 met 22 procent toegenomen tot 67,8 miljoen uur (bron: Publieksrapportage RWS T3 2015). In 2015 zijn enkele grote projecten opengesteld (A4 Delft-Schiedam en A15 Maasvlakte-Vaanplein). Dit zal vanaf aankomend jaar bijdragen om de groei van het verkeer op te vangen. Het KiM heeft daarnaast wel geconstateerd dat de filedruk met name tot 2020 zal gaan toenemen. Na 2020 is openstelling voorzien van enkele grote wegenprojecten zoals de A13/A16 Rotterdam, ViA15 en Knooppunt Hoevelaken. Deze projecten zijn nodig om de bereikbaarheid te blijven garanderen.

Geluid en Luchtkwaliteit

De in de begroting voorgenomen inspanningen om luchtknelpunten op te lossen (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) is conform verwachtingen verlopen. Op basis van de monitoring 2015 wordt op tijd voldaan aan de grenswaarden. Dit blijkt uit de RIVM-rapportage, die op 10 december 2015 door de Staatssecretaris is aangeboden aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, vergaderjaar 2015/2016, 30 175, nr. 224). Met de jaarlijkse monitoring wordt een vinger aan de pols gehouden. En indien nodig, worden extra maatregelen getroffen.

In 2015 is de sanering van 50 geluidknelpunten formeel afgehandeld en zijn daarnaast voor 500 knelpunten maatregelen opgeleverd vooruitlopend op de formele afhandeling van de sanering. Hiermee is verder voortgang geboekt met de geluidsanering. Echter, het merendeel van de geluidsanering zal na 2018 plaatsvinden omdat dan de akoestische onderzoeken zijn afgerond op basis waarvan de maatregelen kunnen worden geprioriteerd om binnen het beschikbare budget te blijven. Zoals gemeld in de brief van 20 november 2015 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2015/2016, 32 252, nr. 56) is gebleken dat niet alle op papier vereiste geluidmaatregelen even effectief zijn en is prioritering nodig om binnen het vastgestelde taakstellend budget te blijven.

Verkeersveiligheid

In 2015 is voortgebouwd op het beleid dat in gang is gezet ter uitvoering van het Strategisch Plan verkeersveiligheid en de Beleidsimpuls, met meer focus voor de risicogroepen. Dit laat zich echter niet direct vertalen in een vermindering van het aantal slachtoffers, dat moet blijken uit de cijfers over een langere periode. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) brengt jaarlijks monitoringsrapportages uit die de ontwikkelingen aangeven. Uit de verkenning die de SWOV in 2015 heeft uitgebracht blijkt dat het gestelde doel voor het aantal doden haalbaar is (500 in 2020), maar dat op basis van het huidige beleid het niet lukt de doelstelling te halen voor het aantal ernstig verkeersgewonden (10.600 in 2020). Vooralsnog wordt de doelstelling niet aangepast. Omdat de slachtoffers vooral op gemeentelijke wegen vallen is een traject ingezet met de decentrale overheden om maatregelen en budgetten van decentrale overheden zo effectief mogelijk in te zetten. De gegevens over 2015 waren nog niet beschikbaar ten tijde van het drukken van dit jaarverslag. Deze cijfers zullen apart worden aangeboden aan de Tweede Kamer.

Beter Benutten

Via de brief (IENM/BSK-2015/212446) aan de kamer over de uitkomsten BO’s MIRT najaar 2015 heb ik u geïnformeerd over de eindresultaten van het eerste deel van het programma Beter Benutten. De uitvoering van de maatregelen heeft geleid tot 19% minder files ten opzichte van een situatie zonder Beter Benutten. Aanvullend geldt dat de Beter Benutten maatregelen op jaarbasis gezamenlijk leiden tot een CO₂ reductie van ruim 70.000 ton. De afname aan stikstofuitstoot (NO_x) is 150 ton per jaar en de fijnstof reductie (PM10) is 15 ton per jaar. Het streven van het programma was een reductie van de files met circa 20% (waaronder 25.000 spitsmijdingen) op specifieke corridors in de drukste gebieden van het land. Daarmee heeft het programma Beter Benutten aan haar verwachting voldaan.

Er is in 2015 verder een begin gemaakt met het uitvoeren van de maatregelen voor het Vervolg van Beter Benutten.

Snelhedenbeleid

In 2015 zijn ontwerpverkeersbesluiten genomen om de snelheid op verschillende autosnelwegen te verhogen naar 130 km/u gedurende de hele dag of gedurende de avond- en nachturen. Na realisatie van deze besluiten is het aandeel snelwegen met een limiet van 130 km/u gestegen van circa 50% naar circa 60%.

Budgettaire gevolgen van beleid

14.01            Netwerk

14.01.01      Opdrachten

– Beter Benutten

– Overige opdrachten

14.01.02      Subsidies

14.01.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

14.02            Veiligheid

14.02.01      Opdrachten

14.02.02      Subsidies – VVN

– SWOV

– Overige subsidies

14.02.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

14.02.05 Bijdragen aan internationale

Toelichting op de financiële instrumenten

2)3)

Verplichtingen (ad. 1)

De hogere verplichtingen realisatie is veroorzaakt door uitgaven van het project Beter Benutten. Hiervoor heeft een overboeking uit het Infrastructuurfonds plaatsgevonden.

14.01 Netwerk

14.01.01 Opdrachten (ad. 2 en 3)

De uitgaven betreffen diverse onderzoeken op het gebied van geluid, zelfrijdende auto, wegmaatregelen en het verduurzamen van de mobiliteit. Daarnaast vinden uitgaven plaats voor het kennisplatform tunnelveiligheid, handhaving cabotage en kosten voor de uitvoeringsagenda Beter Geïnformeerd. Daarnaast is aan het Openbaar Lichaam Saba € 2,2 mln verstrekt voor groot onderhoud van de weg naar de haven. Deze was niet geraamd.

De uitgaven voor Beter Benutten betreffen diverse onderzoeken op het gebied van communicatie, monitoring en evaluatie, gedrag- en vraagbeïn-vloeding, fietsbeleid en ITS (Intelligente Transport Systemen). Het budget voor Beter Benutten staat op het Infrastructuurfonds. Voor de bovenstaande uitgaven is een budget overgeboekt van het Infrastructuurfonds. Dit verklaart het verschil tussen de stand begroting en realisatie 2015.

14.01.02 Subsidies

De vaststelling van de subsidie aan de VU Amsterdam voor het onderzoek bestuurscultuur in Nederland rond besluitvorming over infrastructuur heeft in 2015 plaatsgevonden. Daarnaast is een voorschot verstrekt aan de stichting Natuur en milieu ten behoeve van de Hopper Campagne.

Subsidies Beter Benutten

De uitgaven hebben betrekking op de Fietsersbond, een subsidie voor het NHTV (leerstoel mobiliteitsmanagement) en twee subsidies voor het Wandelnet en Fietsplatform conform amendement Hoogland.

14.01.03 Bijdragen aan agentschappen

Dit betreft de bijdrage aan RWS voor de capaciteitsinzet in het kader van Beleidsondersteuning en advies.

14.02 Veiligheid

14.02.01 Opdrachten

Het verbeteren van de positie van kwetsbare verkeersdeelnemers gebeurt onder meer door onderzoeken op het gebied van fietsveiligheid. Opdrachten in verband met de invoering van het trekkerrijbewijs, vergoedingen commissie rijgeschiktheid van de Gezondheidsraad en onderzoek cat. III medicijnen en onderzoek rijden onder invloed. Het stimuleren van de verkoop van veilige voertuigen gebeurt door onderzoeken door Euro NCAP (New Car Assessment Programme). Euro NCAP beoordeelt onafhankelijk de veiligheidsprestaties van Europa’s best verkochte auto’s. Om gedragsbeïnvloeding te bereiken wordt ondermeer het Meerjarenprogramma Campagnes Verkeersveiligheid uitgevoerd. Daarnaast zijn uitgaven verricht voor: gevolgen van de wijziging van de regelgeving code 95 (schrappen van de vrijstellingen voor beroepschauffeurs geboren voor 1 juli 1955): voor de herbeoordeling van de rijvaardigheid na geconstateerde fraude bij een aantal praktijkexamens: gevolgen van de uitspraak van de Raad van State over het alcoholslotpro-gramma (asp), waaronder het vergoeden van de feitelijke kosten van het asp aan de personen waarvan het besluit tot oplegging van het asp nog niet onherroepelijk was en het inwinnen van juridisch advies.

14.02.02 Subsidies

De uitgaven hebben betrekking op de aan maatschappelijke organisaties verstrekte subsidies Veilig Verkeer Nederland (VVN), ANBO, Fietsersbond, Team Alert en de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).

Aan het CBR is in 2015 een vergoeding verstrekt voor de onderzoeken naar de rijvaardigheid en de geestelijke en lichamelijke geschiktheid die zij uitvoeren en waarvan de kosten ingevolge de Regeling maatregelen Rijvaardigheid en Geschiktheid (RMRG) voor rekening van het Rijk komen. Daarnaast zijn uitgaven verricht voor het Fietshelmproject, Blijf veilig mobiel voor 50+, Veilig en bewust op de fiets en het Nationaal Verkeersveiligheid Congres (NVCC).

14.02.03 Bijdrage aan agentschappen

Dit betreft de bijdrage aan RWS voor de capaciteitsinzet in het kader van Beleidsondersteuning en advies.

14.02.05 Bijdrage aan internationale organisaties

Dit betreft de jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage aan EuroNCAP (New Car Assessment Programme).

Ontvangsten

De tegenvallende ontvangsten worden met name veroorzaakt doordat er € 2,2 miljoen minder aan bestuurlijke boetes zijn uitgeschreven door de politie. Ook zijn er uit de stichting buisleidingstraat € 2,1 miljoen minder opbrengsten ontvangen dan geraamd. Hieraan ten grondslag liggen bestuurlijke afspraken over het herinvesteren van de inkomsten door de stichting.

Extracomptabele verwijzingen               Extracomptabele verwijziging naar artikel 12 Hoofdwegennet van het

Infrastructuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 12 Hoofdwegennet van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 12 Hoofdwegennet van het Infrastructuurfonds                                                                              1.800.743 Andere ontvangsten van artikel 12 Hoofdwegennet van het Infrastructuurfonds                                                                                                                               592.926

Totale uitgaven op artikel 12 Hoofdwegennet van het Infrastructuurfonds                                                                                                                                   2.393.669

waarvan

12.01     Verkeersmanagement                                                                                             14.510

12.02     Beheer, onderhoud en vervanging                                                                     662.460

12.03     Aanleg                                                                                                                      618.288

12.04     GIV/PPS                                                                                                                   655.822

12.06     Netwerkgebonden kosten HWN                                                                         442.589

12.07     Investeringsruimte                                                                                                            0

Artikel 15 OV-keten

Algemene Doelstelling

Reizigers veilig, betrouwbaar en met een voorspelbare reistijd vervoeren door de OV-Keten, waarbij verschillende modaliteiten optimaal op elkaar aangesloten zijn. De verantwoordelijkheid van de Minister inzake spoor wordt verantwoord op artikel 16 Spoor.

Rollen en Verantwoordelijkheden

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving en deels ook de uitvoering van het beleid inzake regionaal openbaar vervoer (onder andere regionaal openbaar vervoer, taxi, waddenveren). De uitvoering vindt grotendeels plaats door middel van samenwerking in de gehele OV-Keten. Het beleid stimuleert en faciliteert deze samenwerking.

Ook het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid. De rol «regisseren» heeft specifiek betrekking op de volgende onderdelen:

Het stellen van regels en de kaders (wetgeving) voor het openbaar vervoer (overheden, marktpartijen en reizigers). De regels en kaders hebben betrekking op het openbaar vervoer per bus, tram en metro, het CVV (Regiotaxi) en het openbaar vervoer over water. Het faciliteren (waar nodig) van de decentrale overheden om hen in staat te stellen hun regionale OV-systeem beter te laten aansluiten op het landelijke spoorsysteem met het oog op het optimaliseren van de deur-tot-deur-reis. Hiertoe wordt samenwerking tussen alle betrokken partijen zoveel mogelijk gestimuleerd.

Het monitoren van sociale veiligheid door het ministerie. De uitvoering vindt plaats door decentrale overheden en OV-bedrijven voor het staden streekvervoer.

Het ontwikkelen van beleid voor toegankelijkheid in de OV-keten. Dit gebeurt door initiatieven bij elkaar te brengen, maar ook door maatregelen te testen waarbij organisaties zijn betrokken van reizigers met functiebeperkingen. Bij deze acties wordt samengewerkt met de vervoersbranche en de decentrale overheden.

Het financieren van grote regionale en lokale projecten, vanuit artikel 14 op het Infrastructuurfonds: Regionaal, lokale infrastructuur. Via artikel 25 Brede doeluitkering (op de Begroting hoofdstuk XII) wordt het realiseren van maatwerkoplossingen voor verkeers- en vervoersvraagstukken gefinancierd.

Het implementeren van de concessiesystematiek voor de Waddenveren (met uitzondering van Texel), waarbij extra aandacht wordt besteed aan de rol van de gebruikers van het vervoer en de belanghebbenden bij de eilanden.

Het opstellen en handhaven van wet- en regelgeving voor het taxivervoer over de vakbekwaamheid, maximum tarieven en de toegang tot de markt ter verbetering van de kwaliteit van het taxivervoer.

Het inpassen in nationale wetgeving van Europese en internationale wetgeving omtrent busvervoer.

Samen met decentrale overheden deelnemen in de ND-OV organisatie met als doel (actuele) brongegevens voor reisinformatie beschikbaar te stellen voor afnemers.

Het aanpassen van de governance structuur rond de OV-chipkaart om zo het belang van de concessiegrensoverschrijdende reiziger beter te dienen en toezicht op de OV-betaalmarkt te introduceren. Daarom wordt samen met decentrale overheden, vervoerders en consumenten- organisaties via de werkagenda van het NOVB gewerkt aan het verder verbeteren van het OV-chipkaartsysteem.

Indicatoren en kengetallen

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht).

Het kengetal reizigerskilometers regionaal openbaar vervoer is met ingang van de begroting 2015 niet meer opgenomen omdat de gegevens niet langer verzameld worden en dus niet meer beschikbaar zijn. Om deze gegevens weer beschikbaar te krijgen wordt in het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) nagegaan of gebruik gemaakt kan gaan worden van geanonimiseerde OV-Chipkaartdata. Inmiddels zijn afspraken gemaakt over de gegevens die niet privacy gevoelig zijn. De Tweede Kamer is via de voortgangsrapportage van het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) hierover geïnformeerd (Kamerstukken II, 2015/2016, 23 645, nr. 605). In de Lange Termijn Spooragenda (LTSA) is in actie 43 aangegeven dat gezamenlijk een dashboard wordt ontwikkeld waarmee de verbetering van de reis van deur-tot-deur in beeld kan worden gebracht. Op basis van het dashboard wordt de deur-tot-deur ambitie gemonitord aan de landsdelige en landelijke OV&Spoortafels. Over de uitvoering van deze actie is de Tweede Kamer op 7 juli 2015 geïnformeerd via de voortgangsrapportage over de uitvoeringsagenda van de LTSA. (Kamerstukken II, 2014/2015, 29 984, nr. 611)

Hieronder zijn de beleidsmatige indicatoren en kengetallen voor Openbaar vervoer opgenomen.

Kengetal klanttevredenheid regionaal openbaar vervoer

Kengetal klanttevredenheid regionaal openbaar vervoer

2011

2012

2013

2014

2015

Algemeen oordeel

Informatie en veiligheid

Rijcomfort

Tijd en doorstroming

Prijs

Bron: CROW/KpVV – Klantenbarometer 2015

Toelichting:

De OV-Klantenbarometer heeft betrekking op al het openbaar vervoer dat wordt aangestuurd door de twaalf provincies en de twee metropoolregio’s en is het klanttevredenheidsonderzoek voor het regionaal openbaar vervoer. Het is een landelijk onderzoek naar de mening van reizigers in het stads- en streekvervoer. Het onderzoek wordt jaarlijks gehouden in de periode van eind oktober tot begin december. Voor het vierde jaar op rij is het klantoordeel over de rit met bus, tram, metro, regionale trein en boot licht gestegen. In 2015 was het rapportcijfer afgerond een 7,5 (om precies te zijn een 7,53; en in 2014 was het een 7,48).

Kengetal sociale veiligheid in het stads- en streekvervoer

Kengetal Sociale veiligheid in het stads- en streekvervoer

2011                       2012                      2013                      2014                      2015

Bron: Rapportage OV-Klantenbarometer en Personeelsmonitor (CROW-KpVV)

Toelichting:

Ad 1) Dit cijfer betreft het veiligheidsgevoel van de reizigers zowel in als rond het voertuig.

Ad 2) Dit cijfer betreft het veiligheidsgevoel van het personeel zowel in als rond het voertuig.

Ad 3) Dit betreft het percentage reizigers dat slachtoffer is geworden van een incident. Het percentage in 2012 is niet vergelijkbaar met voorgaande jaren omdat een andere vraagstelling heeft plaatsgevonden. Voor een toelichting wordt verwezen naar de uitgave Sociale Veiligheid van

OV-reizigers in het stads- en streekvervoer 16.

Ad 4) Dit is het percentage van het personeel dat één of meerdere keren slachtoffer is geweest van een incident. Bij (2) en (4); Voor personeel wordt tweejaarlijks gemeten.

Beleidsconclusies                                    Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen grote afwijkingen of een noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen. Dit blijkt met name uit de gelijk gebleven en of gestegen klanttevredenheid en het gelijk gebleven / gestegen waarde-ringsgevoel sociale veiligheid in 2014.

Het beleid van IenM is gericht op een toekomstbeeld waarin de taxisector zelf zorg draagt voor veilig, betaalbaar en betrouwbaar taxivervoer voor de reiziger. Uit de evaluatie van het Taxibeleid (Kamerstuk 31 521 nr.88) is gebleken dat dit beleid volop ruimte biedt voor nieuwe initiatieven en innovaties binnen de regelgeving.

In de Kamerstukken II, 2014/2015, 29 984, nr. 603 en Kamerstukken II, 2015/2016, 29 984, nr. 623: zijn de uitkomsten weergegeven van de 3^e en 4^e OV en Spoortafel. Hierin wordt melding gemaakt van constructieve discussies over onderwerpen die het OV en Spoor aangaan. De OV en Spoortafels worden in 2016 geëvalueerd. Over de uitkomsten zal de TK nader worden geïnformeerd.

Budgettaire gevolgen van beleid

Overzicht van de budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

Ontvangsten

10

123

Toelichting op de financiële instrumenten

15.01 Openbaar vervoer 15.01.01 Opdrachten

Opdrachten betreffen voornamelijk (onderzoeks) opdrachten voor het project Nationale Data Openbaar Vervoer (NDOV), Beheer en Implementatie van Standaarden voor het OV (BISON), indicatiestelling OV-Begeleiderskaart, continue screening taxi, de implementatie van de Boord Computer Taxi, het samenwerkingsinitiatief Samen op Reis, het Nationaal Openbaar Vervoerberaad (NOVB), verbeteropgaven verkeer- en vervoermodellen en het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland (OVIN).

15.01.02 Subsidies

Er zijn subsidie-uitgaven gedaan voor: Het OV-loket (ROVER) Beleidsondersteuning ROVER

Het Landelijk Klachtenmeldpunt Taxi (Koninklijk Nederlands Vervoer) Waddenveren (ROCOV Fryslan)

Eenmalige subsidieregeling update software Boord Computer Taxi OV-Klantenbarometer (Kennisplatform CROW)

15.01.03 Bijdragen aan agentschappen

RWS ontvangt een jaarlijkse agentschapbijdrage voor de beleidsonder-steunde en adviserende taken voor het openbaar vervoer.

Extracomptabele verwijzingen

Extracomptabele verwijzing naar artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

0

0

0

Extracomptabele verwijziging naar artikel 14 Regionaal, lokale Infrastructuur van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 14 Regionaal,

lokale Infrastructuur van het Infrastructuurfonds                                                         134.120

Andere ontvangsten van artikel 14 Regionaal, lokale Infrastructuur van het Infrastructuurfonds                                                                                                      844

Totale uitgaven op artikel 14 Regionaal, lokale Infrastructuur van het Infrastructuurfonds

waarvan

14.01     Grote regionaal/lokale projecten

14.02     Regionale mobiliteitsfondsen

14.03     RSP-ZZL: pakket bereikbaarheid

134.964

128.658

0

6.306

Algemene Doelstelling

Rollen en Verantwoordelijkheden

Artikel 16 Spoor

De kwaliteit van het spoorproduct verbeteren zodat de reiziger en de verlader de trein in toenemende mate als een aantrekkelijke vervoersoptie beschouwen. Het goed functioneren van de gehele keten is hierbij van belang. In artikel 15 wordt hier verder op ingegaan. Specifiek voor het spoordeel gaat het met name om betrouwbaarheid en veiligheid.

(Doen) Uitvoeren

De Minister is verantwoordelijk voor aanleg en beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur. Om hier invulling aan te geven wordt ProRail als uitvoerder ingeschakeld. De andere wijze van aansturen die voortkomt uit de Lange Termijn Spooragenda heeft ook gevolgen voor de rol van ProRail als uitvoerder van het Rijksbeleid. De rol «uitvoeren» heeft betrekking op:

Verkenningen en planuitwerkingen;

Aanleg van projecten;

Beheer waaronder: onderhoud van infrastructuur, verkeersleiding en capaciteitsmanagement.

De Minister is ook verantwoordelijk voor het aanbod van reizigersvervoer op het hoofdrailnet. Invulling gebeurt door een concessie te verlenen aan vervoerder NS.

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving en deels ook de uitvoering van het spoorbeleid, waaronder het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving.

Het beleid is vastgelegd in de Lange Termijn Spooragenda. Deze heeft tot doel het verbeteren van de kwaliteit van het spoor zodat reizigers en verladers de trein in toenemende mate als een aantrekkelijke vervoersoptie zien en gebruiken. In de Lange Termijn Spooragenda deel 2 is de wijze van aansturing van de spoorsector voor de periode tot 2028 weergegeven. De overheid gaat langs 5 lijnen haar aansturing van de spoorsector aanscherpen. Dit zijn:

• 1. 

  Aanscherpen wet- en regelgeving;

• 2. 

  Scherpere sturing met concessies op ProRail en NS;

• 3. 

  Betere sturing met aandeelhouderschap;

• 4. 

  Verbeteren sturing op financiële bijdrage Prorail;

• 5. 

  Beter sturen op samenwerking.

Daarnaast heeft de Lange Termijn Spooragenda invloed op de wijze waarop de uitvoering plaatsvindt.

De verantwoordelijkheid van IenM heeft betrekking op de volgende onderdelen:

Het aansturen van het beheer van en vervoer over het hoofdrailnet. Dit verloopt via concessies. Per 1 januari 2015 is de nieuwe beheerconces-sie wederom voor 10 jaar aan ProRail gegund. Conform het Regeerakkoord is ook het vervoer op het hoofdrailnet de komende 10 jaar onderhands gegund aan de Nederlandse Spoorwegen. Met ingang van de nieuwe vervoerconcessie per 1 januari 2015 zijn ook de treindiensten op de Hogesnelheidslijn (HSL) onder de hoofdrailnetconcessie gebracht. IenM werkt verder aan het uitwerken en uitvoeren van concrete acties en afspraken uit de Lange Termijn Spooragenda middels de uitvoeringsagenda. Hieronder valt het vastleggen van wetgeving ter bevordering van een gelijk speelveld (waaronder implementatie Herschikkingsrichtlijn) en het faciliteren van samenwerking in de Spoorsector middels de OV- en spoortafels en de goederen-vervoertafel.

Het stellen van wettelijke kaders voor veilige aanleg, beheer en gebruik van lokale spoorwegen (met name tram en metro) en het eenduidig regelen van de verantwoordelijkheden.

Het verbeteren van de ketenregie op de logistieke processen in het goederenvervoer. Daarnaast wordt wet- en regelgeving voor de one-stop-shop verbeterd en wordt gestuurd op het verbeteren van de kwaliteit en benutting van de goederenpaden.

Het samen met medeoverheden en infrastructuurbeheerders werken aan de drie Europese spoorgoederencorridors (naar Frankrijk, Italië en Polen/Tsjechië) die in ons land beginnen, waarbij de regelgeving zoveel mogelijk wordt afgestemd op de Nederlandse situatie. De zorg voor de veiligheid van het spoorvervoer en van de omgeving. Onderdeel van de veiligheidsaanpak zijn het STS verbeterplan (reductie stoptonend sein passages), de veiligheidscultuur, veilig werken aan het spoor, aanpak overwegen, suïcide preventie en sociale veiligheid, maar ook externe veiligheid langs het spoor en bij emplacementen. In 2015 heeft een tussenevaluatie en actualisatie plaatsgevonden van de Derde Kadernota Spoorveiligheid. Om onder meer de veiligheid verder te verhogen wordt het European Railway Traffic Management System (ERTMS) ingevoerd. In 2015 bevond het programma ERTMS zich in de planuitwerkingfase. De verdere invulling en uitvoering van het Landelijk Verbeterpro-gramma Overwegen langs de volgende lijn: een integrale vernieuwende aanpak van overwegproblemen, door middel van bij voorkeur generieke maatregelen voor meerdere overwegen en waar nodig specifieke maatregelen.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht).

Indicatoren en kengetallen                      Hieronder staan de beleidsmatige indicatoren en kengetallen voor Spoor opgenomen. In de begroting 2015 was reeds aangegeven dat de indicatoren ten aanzien van punctualiteit zouden worden aangepast naar aanleiding van de nieuwe vervoerconcessie die op 1 januari 2015 is ingegaan. In productartikel 13 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds zijn de aan dit beleidsartikel gerelateerde productindicatoren en/of -kengetallen opgenomen.

Indicator: Punctualiteit Hoofdrailnet (HRN)

Indicator: Punctualiteit Hoofdrailnet (HRN)

Basiswaarde 2003

2011

2012

2013

2014

Indicator: 3 minuten punctualiteit

HRN¹

Indicator: 5 minuten punctualiteit

HRN¹

Reizigerspunctualiteit Klantoordeel op tijd rijden (% dat een 7 of hoger geeft)⁴ Algemeen klantoordeel⁴

83,1%

89,6%

88,5%

n.v.t.

89,7%

n.v.t.

n.v.t.

86,1%

Bron: NS Jaarverantwoording 2015

Toelichting:

Ad 1) Met het oog op de internationale vergelijkbaarheid is er sinds 2013

geen prestatie-afspraak meer op basis van de norm van 3 minuten, maar op basis van de norm van 5 minuten. De 3 minuten punctualiteit wordt nog wel gemeten, maar niet meer voorzien van een grenswaarde.

Ad 2) Vanaf 2015 geldt een nieuwe vervoerconcessie. Met deze concessie wordt er niet meer gewerkt met grenswaarden.

Ad 3) Als de realisatie lager is dan de bodemwaarde, kan een boete worden opgelegd.

Ad 4) De realisatie is lager dan 2014. NS verklaart dit onder meer door een aantal grote verstoringen (ijzel, ICT-storing, stroomstoring, etc.) In 2014

waren er 3 «zwarte dagen», in 2015 13 «zwarte dagen».

Indicator: Spoorveiligheid (naar risicodrager)

Indicator: spoorveiligheid (naar risicodrager)

Beoordelingsjaar verbetering in 2014 t.o.v. 2013?

Nr.

Risico-drager

Omschrijving indicator

NRV

MWA 2014

MWA 2013

1.1        Reiziger                      FWSI onder reizigers / jaar / mld reizigers- treinkm’s

1.2        Reiziger                      FWSI onder reizigers / jaar / mld reizigerskm’s

2           Personeel                   FWSI onder spoorpersoneel / jaar / mld treinkm’s

3           Overwegge-               FWSI onder overweggebruikers / jaar / mld bruiker                        treinkm’s

4           Onbevoegden           FWSI onder onbevoegden op het spoor / jaar /

mld treinkm’s

5           Anderen                     FWSI onder «anderen (derden)» / jaar / mld treinkm»

6           Overall                        Totaal FWSI / jaar / mld treinkm’s

Bron: ILT Jaarverslag spoorveiligheid 2014, Kamerstukken II, 2015/16, 29 893, nr. 200

Gebruikte afkortingen in de tabel:

FWSI = Fatalities and Weighted Serious Injuries (het aantal doden en gewogen zwaargewonden)

NRV = National Reference Value, de in Europees kader vastgestelde referentiewaarde per lidstaat voor de betreffende indicator

MWA = Moving Weighted Average (voortschrijdend gewogen gemiddelde)

Toelichting:

Ad 1) Abusievelijk is in het op 8 december 2015 naar de Tweede Kamer gestuurde Jaarverslag Spoorveiligheid 2014 (Kamerstukken II, 2015/16, 29 893, nr. 200) aangegeven dat het voortschrijdend gewogen gemiddelde voor deze risicodrager 4,88 in plaats van 6,58 FWSI per miljard treinkilo-meter bedraagt.

Hierboven staan de indicatoren voor spoorveiligheid. Dit betreft de ontwikkeling van de verschillende veiligheidsdoelstellingen voor de diverse risicodragers conform de Europese systematiek. Risicodragers zijn actoren met verschillende rollen die binnen het spoorsysteem veiligheidsrisico’s lopen. In bovenstaande tabel is voor de belangrijkste railveilig-heidsindicatoren aangegeven wat de stand van zaken eind 2014 was op basis van meerjarige voortschrijdende gewogen gemiddelden (MWA). Deze gegevens en de in Europees kader vastgestelde referentiewaarden (NRV) komen jaarlijks in oktober na afloop van het betreffende jaar beschikbaar in het Jaarverslag Spoorveiligheid. Dit Jaarverslag wordt vervolgens separaat aan de Tweede Kamer verzonden.

Zoals in bovenstaande tabel te zien is het MWA in 2014 bij zes railveilig-heidsindicatoren beter dan of gelijk aan die in 2013 en beter dan het NRV. Alleen bij de risicodrager «Anderen» is het MWA van 2014 slechter dan in 2013. Dit is onder andere veroorzaakt door een dodelijk ongeval in 2014, terwijl daar in 2013 geen sprake van was.

Kengetal: aantal treinbewegingen goederentreinen per week

Kengetal aantal treinbewegingen goederentreinen per week

2009                      2010                     2011                      2012                      2013                      2014                     2015

Bron: ProRail Operatie, VL/PAB en ProRail Vervoer en Dienstregeling PV/POV

Toelichting:

De treinbewegingen van goederentreinen in bovenstaande tabel zijn afgerond op tientallen en exclusief losse locomotieven. In de ontwerpbegroting voor 2015 is bij de betreffende tabel aangegeven dat het treinbewegingen betrof inclusief losse locomotieven. Dit bleek niet juist: alleen de aantallen voor de Betuweroute betroffen treinbewegingen inclusief losse locomotieven; voor de grensovergangen waren het cijfers exclusief losse locomotieven. Omdat het kengetal beoogt de ontwikkeling van de vervoersprestatie in beeld te brengen, is ervoor gekozen om het aantal treinbewegingen exclusief losse locomotieven te presenteren. Bewegingen van losse locomotieven zijn immers niet relevant voor de vervoersprestatie.

Zevenaar grens en Betuweroute in 2015 lager dan in 2014 ten gevolge van de werkzaamheden 3e spoor;

Oldenzaal en Venlo grens (mede) daardoor in 2015 hoger dan in 2014;

Oldenzaal en Venlo grens ook hoger ten gevolge van nieuw transit vervoer, geldt ook voor Roosendaal grens;

Roosendaal grens ook hoger ten gevolge van andere opzet wagenla- dingverkeer België.

Bron: Verantwoording NS over 2015

Kengetal: Sociale veiligheid NS

Toelichting:

Ad 1) In het Vervoerplan (https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/ 29984/blg-103345?resultIndex=9&sorttype=1&sortorder=4) van NS wordt voor sociale veiligheid, net als voor diverse andere zorggebieden, het klantoordeel gebruikt. Het klantoordeel veiligheid geeft een percentage en niet een cijfer. Het klantoordeel is het gewogen gemiddelde van de klantoordelen overdag en ’s avonds in de trein en overdag en ’s avonds op stations.

Beleidsconclusies

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar deels conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting.

Dit kan worden afgeleid uit de scores op de indicator voor de overall railveiligheid die in 2014 ten opzichte van 2013 is verbeterd en op alle specifieke indicatoren voor spoorveiligheid en punctualiteit die of wel een verbetering of wel een gelijke score in 2014 laten zien ten opzichte van 2013. Alleen bij de risicodrager «Anderen» is het voortschrijdend gewogen gemiddelde van 2014 slechter dan in 2013. Dit is onder andere veroorzaakt door een dodelijk ongeval in 2014, terwijl daar in 2013 geen sprake van was.

Afwijkend geldt ten aanzien van sociale veiligheid dat er in de afgelopen jaren vaker sprake is van ernstig fysiek geweld. De departementen van IenM, VenJ en BZK hebben in maart 2015 afspraken gemaakt met NS, ProRail, OR NS en vakbonden over extra maatregelen voor de aanpak van sociale veiligheid (Kamerstukken II, 2014/2015, 28 642, nr. 60). De maatregelen zijn volop in uitvoering en concrete resultaten zijn bereikt. (Kamerstukken II, 2015/2016, 28 642, nr. 65)

Een andere afwijking van de algemene conclusie over dit artikel zijn de lagere subsidie-aanvragen dan oorspronkelijk geraamd voor GSM-R. Teneinde vervoerders te stimuleren om snel de gesubsidieerde, interfe-rentiebestendige apparatuur in te bouwen zijn in de subsidieregeling «incentives» aangebracht, waarbij in de beginfase van de subsidieregeling sprake is van ruimere subsidiëring dan in de latere fasen. Omdat gebleken is dat het grootste deel van de vervoerders niet in staat was snel de betreffende apparatuur in te bouwen zijn in 2015 lagere subsidiebedragen benut dan voorzien.

Eind 2014 zijn de nieuwe concessies gegund aan ProRail en NS voor de periode 2015 tot 2025. Met de gunning van deze concessies is de in de LTSA deel 2 aangekondigde nieuwe sturing van de NS en ProRail van start gegaan. Daartoe zijn o.a. beheerprotocollen met NS en ProRail in gebruik genomen en is een ontwikkelagenda opgesteld met een meerjarig perspectief. Daarnaast is een handhavingkader opgesteld waarin beschreven is op welke wijze op de concessies wordt gehandhaafd.

In de nieuwe vervoerconcessie zijn de volgende drie indicatoren op het gebied van punctualiteit vervallen: Indicator: 3 minuten punctualiteit HRN, Indicator: 5 minuten punctualiteit HRN en Klantoordeel op tijd rijden. In de ontwerpbegroting 2016 is voor de indicator Punctualiteit Hoofdrailnet (HRN) het element grenswaarde in de tabel vervangen door de afgesproken bodemwaarde, streefwaarde en progressiewaarde. De bodemwaarde is de waarde waaronder NS niet mag presteren op straffe van een boete. De streefwaarde voor 2019 werkt met een bonus/ malusregime, waardoor er zowel een positieve als een negatieve prikkel is om de gewenste verbetering van de prestaties te realiseren. Voor elke prestatie-indicator geeft NS in het vervoerplan een zogeheten progressiewaarde voor het betreffende jaar die aangeeft wat de tussentijdse ambitie is. Progressiewaarden en realisaties moeten tezamen over het geheel gezien progressie tonen richting de streefwaarden voor 2019. De benaming voor de gewijzigde indicator wordt «Reizigerspunctualiteit en Algemeen klantoordeel». Door het toevoegen van een Algemeen klantoordeel is aansluiting gezocht bij het Algemeen klantoordeel zoals dit binnen het overige OV wordt toegepast (zie artikel 15).

Budgettaire gevolgen van beleid

16.01            Spoor

16.01.01      Opdrachten – ERTMS – Overige opdrachten

16.01.02      Subsidies – GSM-R

– Subsidie bodemsanering NS percelen – Overige subsidies

16.01.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan KNMI – waarvan bijdrage aan RWS

16.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

69

129

100

29

Ontvangsten

152

152 4)

Toelichting op de financiële instrumenten

Verplichtingen (ad 1)

De hogere verplichtingen zijn met name veroorzaakt door het aangaan van meerjarige verplichtingen voor subsidieregeling beheersing GSM-Rail interferentie (+ € 13,0 miljoen) en bodemsanering NS-percelen (+ € 18,152 miljoen).

16.01 Spoor

16.01.01 Opdrachten (ad 2)

Opdrachten betreffen voornamelijk (onderzoeks) opdrachten voor de bijdrage aan de NS voor de pilot ERTMS op het traject AmsterdamUtrecht, adviezen ter ondersteuning van de nieuwe beheer- en vervoer-

0

0

0

0

concessie, de Lange Termijn Spoor Agenda, railveiligheid en de parlementaire enquête Fyra. Daarnaast maakt de jaarlijkse vergoeding aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderdeel uit van deze middelen, welke een vergoeding is voor haar werk op het gebied van spoor (onder andere de Vervoerkamer). De Vervoerkamer reguleert vooral de relatie tussen de beheerders en de gebruikers van het spoor.

De hogere realisatie is met name veroorzaakt door reeds verplichte uitgaven (€ 10,4 miljoen) voor de bijdrage aan de NS voor de pilot ERTMS op het traject Amsterdam-Utrecht welke zijn begroot op het Infrastructuurfonds (artikel 13 Spoor) en verantwoord op Hoofdstuk XII.

16.01.02 Subsidies (ad 3)

Er zijn subsidie-uitgaven gedaan voor:

De uitvoering van de Complete Lijn Uitschakeling en de inzet van de 25kV Spanningstester (CLU+) op basis van de bestuurlijke overeenkomst tussen de Staat en Veiligheidsregio’s

Bodemsanering NS-percelen: sinds 1996 dragen het Ministerie van IenM (en haar voorganger) en de Nederlandse Spoorwegen jaarlijks geld bij aan de Stichting Bodemsanering Nederlandse Spoorwegen (SBNS) voor de landelijke aanpak van bodemverontreiniging in NS-percelen.

De subsidieregeling beheersing GSM-Rail interferentie. Bij Miljoenennota 2016 is vanwege de lagere verwachting ten aanzien van de uitgaven op voorhand een kasschuif verwerkt van € 4,5 miljoen van 2015 naar 2016. De subsidieregeling kent drie aanvraagperiodes. Het aantal subsidieaanvragen in de eerste aanvraagperiode van de subsidieregeling bleek nadien lager uit te vallen dan geraamd waardoor bij Najaarsnota 2015 aanvullend € 9,0 miljoen is doorgeschoven naar 2016. Na deze kasschuiven resteerde een kasbudget van € 1,5 miljoen waarvan € 0,4 miljoen niet tot betaling is gekomen vanwege een lager aantal subsidieaanvragen. Gebleken is dat het voor de meeste vervoerders onmogelijk was om de ambitieuze planning van de eerste twee aanvraagperiodes te realiseren. Nu blijkt dat de meeste treinen pas in de derde periode interferentiebestendig worden gemaakt.

16.01.03 Bijdragen aan agentschappen

Aan het KNMI is een agentschapbijdrage verstrekt voor beleidsonder-steunde en adviserende taken voor het spoor.

16.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

De uitgaven betreffen de contributie 2014 en 2015 voor de Organisation pour les Transports Internationaux Ferroviaires (OTIF).

16.01.09 Ontvangsten (ad 4)

Dit betreft een onvoorziene ontvangst in het kader van een subsidieafrekening op gebied van internationale samenwerking spoorgoederen.

Extracomptabele verwijzingen               Extracomptabele verwijzing naar artikel 13 Spoorwegen van het Infra- structuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 13 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 13 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds Andere ontvangsten van artikel 13 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds

1.759.133 240.852

Totale uitgaven op artikel 13 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds

1.999.985

1.225.522

625.037

132.285

17.141

0

Extracomptabele verwijzing naar artikel 17 Spoorwegen van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 17.02 Betuweroute, 17.03 HSL en 17.07 ERTMS van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 17.02 Betuweroute, 17.03 HSL en 17.07 ERTMS van het

Infrastructuurfonds                                                                                                                                                                                                     18.644

Andere ontvangsten van artikel 17.02 Betuweroute, 17.03 HSL en 17.07 ERTMS van het Infrastructuurfonds                                         1.438

Totale uitgaven op artikel 17.02 Betuweroute, 17.03 HSL en 17.07 ERTMS van het Infrastructuurfonds

20.082

waarvan

17.02            Betuweroute

17.03            HSL 17.07            ERTMS

778

383

18.921

Artikel 17: Luchtvaart

Algemene Doelstelling

Het versterken van de internationale concurrentiekracht van de Nederlandse luchtvaartsector en het realiseren van een efficiënt, veilig en duurzaam luchtvaartbestel voor goederen, passagiers en omwonenden.

Rollen en Verantwoordelijkheden

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving van de kaders en voor het binnen deze kaders (doen) realiseren van de gewenste ontwikkeling van de Nederlandse luchtvaart. De rol «regisseren heeft» betrekking op de volgende taken:

Voor een veilig en duurzaam gebruik van netwerken stelt de Minister normen en handhaaft deze. Om de concurrentiekracht van de luchtvaart te versterken streeft de Minister naar een internationaal level playing field. Daarin passen een actief Nederlands lidmaatschap van de International Civil Aviation Organization (ICAO) en een gerichte bijdrage in de totstandkoming van Europese regelgeving inclusief een actieve rol in agentschappen als de European Aviation Safety Agency (EASA) en anderen.

Voor het in stand houden en versterken van het luchtvaartnetwerk van verbindingen van Nederland met de rest van de wereld zijn internationale overeenkomsten cruciaal (multilateraal en bilateraal). De Minister sluit hiertoe overeenkomsten met de vanuit de Nederlandse luchtvaartpolitiek belangrijke landen.

Daarnaast wordt mede vanuit het oogpunt van verbetering van het milieu en van de kwaliteit van de leefomgeving de innovatie en de transitie naar een duurzame luchtvaart bevorderd. IenM zorgt voor de regelgeving op het gebied van marktordening, passagiersrechten, veiligheid, milieu en security. Veel van deze regelgeving komt in internationaal of Europees kader tot stand. In deze kaders levert Nederland een actieve bijdrage gericht op de Nederlandse belangen.

De Minister richt zich nationaal en internationaal op het veiligstellen en verbeteren van de inrichting, beheer en gebruik van het luchtruim en op verbetering van de prestaties van de Luchtverkeersleiding Nederland en het Maastricht Upper Area Control Centre, intensievere samenwerking tussen civiele en militaire luchtverkeersleidingsorganisaties (co-locatie) en betere samenwerking van internationale luchtverkeersleidingsorganisaties binnen het Functional Airspace Block Europe Central (FABEC).

De Minister geeft zoveel mogelijk ruimte voor ondernemerschap, met een maximaal beroep op de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven voor duurzaamheid en voor een permanente verbetering van de veiligheid middels introductie van veiligheidsmanagement. De Minister richt zich op het veilig stellen van voldoende nationale luchthavencapaciteit en geeft invulling aan de wettelijke taken en verplichtingen ten aanzien van inrichting en gebruik van luchthavens en de omgeving.

Voorts zet de Minister in op een intensivering en stroomlijning van de inspanningen van alle overheden, belangenorganisaties en sectorpartijen betrokken bij bovenstaande beleidsopgaven. Tevens draagt de Minister zorg voor een actieve inzet van Nederland in internationale gremia waar discussies worden gevoerd en besluiten worden genomen die van invloed zijn op het Nederlandse (mainport)-beleid, zoals in de Europese Raad van Transportministers. Het behalen van de doelstelling hangt af van de betrokkenheid van en samenwerking met andere overheden en het bedrijfsleven en het innovatieve vermogen van en technologische ontwikkelingen in de luchtvaartsector, de internationale ontwikkelingen en ontwikkelingen in internationale organisaties (EU, Eurocontrol, EASA, ICAO, ea.) en de verhouding met andere economische ontwikkelingen in Nederland.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht).

Bron realisatie: 2015 Traffic Review Schiphol Amsterdam Airport, januari 2016 Bron streefwaarde: luchtvaartnota, april 2009, januari 2014

Voor de luchthaven Schiphol is tot 2020 een plafond aan het aantal vliegtuigbewegingen afgesproken. Met het oog op de netwerkkwaliteit moet binnen dit plafond ruimte blijven voor de ontwikkeling van mainportgebonden verkeer. Het Rijk heeft hierbij verantwoordelijkheid voor het creëren van capaciteit op de luchthavens Eindhoven en Lelystad. In 2012 is afgesproken de inspanning er op te richten al bij 90 procent van de 510.000 vliegtuigbewegingen extra regionale luchthavencapaciteit te kunnen inzetten ter ontlasting van Schiphol (Kamerstukken II, 2011/2012, 29 665, nr. 181). De marktontwikkeling op Schiphol wordt daarom nauwlettend door het ministerie gevolgd.

In 2015 zijn in het kader van het nieuwe normen- en handhavingstelsel voor Schiphol nadere afspraken gemaakt over de ontwikkelruimte tot en met 2020. Als tegemoetkoming voor de ophoging van de dagnorm van de vierde baan en de introductie van een hardheidsclausule is de in het akkoord van 2008 afgesproken capaciteit van 510.000 vliegtuigbewegingen teruggebracht tot 500.000 tot en met 2020 (Kamerstukken II, 2014/2015, 34 098, nr. 1–3). In 2015 zijn verdere stappen gezet om het nieuwe normen- en handhavingstelsel conform het advies van de Alderstafel te verankeren in wet- en regelgeving (Kamerstukken II, 2014/2015, 34 098, nr. 5).

Bron Eindhoven: Luchthaven besluit Eindhoven 2014 (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013/2014, 31 936, nr. 187 Bron Lelystad: Ontwerp Luchthavenbesluit Lelystad (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013/2014 31 936 nr. C)

De ontwikkeling van Eindhoven en Lelystad (met in totaal 70.000 extra vliegtuigbewegingen op jaarbasis) vindt plaats in een zodanig tempo dat op Schiphol meer ruimte wordt gecreëerd voor mainportgebonden verkeer zodat de concurrentiepositie van Schiphol wordt versterkt,

conform het Convenant «Behoud en versterking mainportfunctie en netwerkkwaliteit luchthaven Schiphol» (Kamerstukken II, 2008/2009, 29 665, nr. 108). De feitelijke toevoeging van capaciteit vindt plaats op het moment dat deze is vastgelegd in het luchthavenbesluit.

In 2014 is voor Eindhoven met het vaststellen van het luchthavenbesluit de wettelijke basis gelegd voor 25.000 extra vliegtuigbewegingen tot 2020. In 2015 is de eerste tranche, met circa 10.000 extra vliegtuigbewegingen, geëvalueerd (Kamerstukken II, 2014/2015, 31 936, nr. 291). Uit de evaluatie komt naar voren dat alle afspraken die gemaakt zijn over de te evalueren onderwerpen zijn uitgevoerd en dat aan alle elementen van de evaluatie is voldaan, zodat conform het eerder door kabinet en Kamer onderschreven advies uit 2010, fase 2 in werking kan treden. Het kabinet neemt het Aldersadvies uit 2015 over en heeft hieraan enkele additionele hinderbe-perkende maatregelen toegevoegd. Dit betekent de start van de tweede fase van de ontwikkeling van Eindhoven Airport met de mogelijkheid om circa 15.000 extra vliegtuigbewegingen te accommoderen tot 2020.

Voor Lelystad is in 2015 een luchthavenbesluit vastgesteld voor 45.000 vliegtuigbewegingen «groot handelsverkeer». Vanaf 2018 komt deze extra capaciteit op Lelystad gefaseerd beschikbaar afgestemd op de marktontwikkelingen.

Met het vaststellen van de beide luchthavenbesluiten is de eerste stap van de beleidsopgave van de creatie van 70.000 extra vliegtuigbewegingen op Eindhoven en Lelystad gerealiseerd.

Indicator: Luchthavengelden, ATC-heffingen en overheidsheffingen (aeronautical kosten)

Ranglijst kostenniveau (van hoog naar laag)

Realisatie 2012

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Realisatie Streefwaarde 2015               2015 e.v.

London Heathrow (LHR) Parijs (CDG) Frankfurt (FRA) Gatwick Schiphol

Zürich München Brussel Madrid

Bron: SEO, Benchmark Luchthavengelden en Overheidsheffingen 2015

Toelichting:

Om te kunnen vaststellen of Schiphol een concurrerend kostenniveau heeft, vindt er jaarlijks een vergelijking plaats van de luchthavengelden, de ATC-heffingen en de overheidsheffingen op Schiphol en tien concurrerende luchthavens.

In deze benchmark wordt berekend wat op de verschillende luchthavens voor een vergelijkbaar aantal vluchten betaald zou moeten worden in het laatste onderzoeksjaar en een aantal voorgaande jaren. De resultaten van de benchmark van 2015 laten zien dat Schiphol medio 2015 goedkoper is dan acht andere Europese luchthavens. Het streven is om de huidige positie van Schiphol in de rangorde van kostenniveau onder die van Londen Heathrow, Frankfurt en Parijs Charles de Gaulle te houden.

Bron: Handhavingsrapportage Schiphol van de ILT 2015 Bron grenswaarde: Luchthavenverkeerbesluit 2004

Toelichting:

Op Schiphol is ook in 2015 aan de grenswaarden voor het Totale Volume Geluid (TVG) voldaan.

Het TVG is de totale hoeveelheid geluid die door alle vliegtuigen gezamenlijk in een jaar mag worden geproduceerd. In het Luchthavenver-keerbesluit Schiphol is vastgelegd dat de totale hoeveelheid geluid van het luchthavenluchtverkeer bij Schiphol per gebruiksjaar voor het etmaal (de L_den) niet meer dan 63,46 dB(A) en voor de nacht (de L_night) niet meer dan 54,44 dB(A) mag bedragen.

Kengetal: Jaarlijkse TRG-score voor Schiphol in relatie tot de TRG-grenswaarde in het Luchthavenverkeerbesluit

Bron: Handhavingsrapportage Schiphol van de ILT 2015

Toelichting:

Op Schiphol is ook in 2015 aan de grenswaarde voor het Totale Risico Gewicht (TRG) voldaan. Het TRG is het resultaat van een vermenigvuldiging van het maximale startgewicht van een vliegtuig met de ongevalskans per vliegtuigbeweging. De TRG-waarde 2015 bedraagt 7,408 ton. In het luchthavenverkeerbesluit Schiphol is vastgelegd dat het TRG van het luchthavenluchtverkeer bij Schiphol per gebruiksjaar niet meer dan 9,724 ton mag bedragen. Het gebruiksjaar 2015 loopt van 1 november 2013 tot en met 31 oktober 2014. Afgezet tegen de grenswaarde van 9,724 ton betekent dit dat op 31 oktober 2015 nog een TRG-ruimte van 2,316 ton beschikbaar was.

Kengetal: Aantal passagiersbestemmingen waarnaar (> 2 x per jaar) met vnl. geregelde vluchten wordt gevlogen per luchthaven

Luchthaven

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), op basis van APGdat, januari 2016

2014

2015

Toelichting:

Het aantal bestemmingen blijft in 2015 op de meeste luchthavens ongeveer gelijk. Met name op Parijs Charles de Gaulle neemt het aantal bestemmingen licht af.

Kengetal: Aantal vliegtuigbewegingen, aantal passagiers en vrachttonnage per luchthaven

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), januari 2016

Toelichting:

Het aantal vliegtuigbewegingen stijgt in 2015 op zowel Amsterdam als Brussel met 3%. Op de andere luchthavens wijzigt het aantal vliegtuigbewegingen minder sterk.

Het aantal passagiers stijgt in 2015 op alle luchthavens en het sterkst op Amsterdam (met 6%).

Met uitzondering van Brussel neemt het vrachtvolume in 2015 op alle luchthavens af. Op Amsterdam is de afname 1%.

De jaarlijkse Monitor Netwerkkwaliteit en Staatsgaranties geeft een beeld van de ontwikkeling van de netwerkkwaliteit op Schiphol ten opzichte van enkele concurrerende buitenlandse luchthavens. Daarnaast wordt in de monitor het netwerk van Skyteam (Air France KLM en alliantiepartners) vanaf Schiphol vergeleken met dat vanaf Parijs Charles de Gaulle. Zo wordt de naleving van de staatsgaranties gevolgd die in het kader van de fusie van KLM met Air France zijn afgesproken.

Uit het onderzoek blijkt dat het netwerk van Schiphol ook in 2015 sterker groeit dan de netwerken van de concurrerende Europese luchthavens. Het netwerk van Skyteam heeft zich op Schiphol sinds de fusie van Air France en KLM in 2004 op alle fronten aanzienlijk sterker ontwikkeld dan op Parijs Charles de Gaulle. Het netwerk van directe verbindingen van Skyteam is op Schiphol in de loop der jaren nagenoeg op hetzelfde niveau gekomen als op Parijs Charles de Gaulle. Ook de mate waarin vluchten van Skyteam op elkaar aansluiten (de «hubconnectiviteit») was op Schiphol alle jaren al beter en dit heeft zich op Schiphol sinds de fusie bovendien ook nog sterker ontwikkeld dan op Parijs Charles de Gaulle.

Kengetal: Gemiddelde vertraging per vlucht toe te rekenen aan Air Traffic Management (in minuten)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Taakstelling vanaf 2000 met herijking voor

2002–2006 Gerealiseerd

2,8 2,44 2,08 1,72          1,4          1,0          1,0          1,0          1,0          1,0          nb

2,5          1,4          0,9          0,8          0,9          1,0          1,2          1,4          0,9          2,0          1,1

0,7          0,6          0,5          0,5

0,63 0,54 0,61 0,76

Bron: Performance Review Body, Performance monitoring Dashboard 2016

Toelichting:

Het Rijk heeft geen directe invloed op het aantal minuten vertraging in het Europese luchtruim. Dit kengetal is een internationaal gemiddelde en wordt bepaald door operationele factoren, zoals capaciteitsplanning, human resource management, weersomstandigheden en stakingen. Dit kengetal geeft wel een beeld van de efficiëntie van het luchtvaartbestel.

De in bovenstaande tabel opgenomen reeks is gewijzigd: waar Eurocontrol in eerdere rapporten uitsluitend de gemiddelde vertraging in het en route verkeer gedurende de zomer heeft gemeten, hanteert de Performance Review Body (PRB; de onafhankelijke adviseur van de Europese Commissie inzake het EU-breed toegepaste prestatiesturingssysteem) thans een jaargemiddelde. De wijziging houdt verband met de invoering van het EU-brede prestatiesturingssysteem in 2012, waarin de vertraging als kernprestatie-indicator van het prestatiekerngebied capaciteit per jaar wordt gemeten. De waarden in de jaren tot 2012 zijn niet herberekend. De gegevens uit de onderscheiden perioden zijn derhalve niet vergelijkbaar.

Grenswaarde

Gemiddelde ATFM-vertraging (en route en airport) per vlucht in minuten per vlucht

Gerealiseerd

Gemiddelde ATFM-vertraging (en route en airport) per vlucht in minuten per vlucht

Gemiddelde ATFM-vertraging (en route en airport) per vlucht in minuten per vlucht volgens PRB methode¹

2,80

1,00

1,00

1,00

1,00

2,00

2,91

¹ Deze berekening betreft de oude systematiek en is vanaf 2015 niet meer beschikbaar. Bron: Luchtverkeersleiding Nederland 2016

Toelichting:

Dit kengetal heeft betrekking op de gemiddelde en-route vertraging per vlucht in het Nederlandse luchtruim en de gemiddelde vertraging op Schiphol tezamen. Het merendeel van de vertragingen treedt op in de terminalfase van een vlucht en wordt veroorzaakt door weersomstandigheden (storm, mist, sneeuw) die een direct negatief effect hebben op de afhandeling van de starts en landingen in de vluchtfase beneden een hoogte van een kilometer. Beperkte aantallen vliegtuigopstelplaatsen kunnen ook vertragingen veroorzaken. Zo is de toename in 2014 van de gemiddelde vertraging met name veroorzaakt door stormen en mist.

LVNL heeft met ingang van 2015 dezelfde systematiek als de Performance Review Body om vertragingen te meten. Verder heeft LVNL in 2015 de vertragingswaarden vanaf 2010 herberekend volgens de PRB systematiek om de effecten van de wijziging van de meetsystematiek transparant weer te geven. Er is uitsluitend sprake van een technische wijziging in de meetsystematiek zonder een beleidsmatige impact. De door LVNL beheersbare vertragingen zijn in 2015 onder de gestelde norm gebleven. 58% van de vertragingen is in 2015 veroorzaakt door weersomstandigheden.

Beleidsconclusies                                    Het op artikel 17 uitgevoerde beleid en de resultaten waren in 2015

conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen grote afwijkingen opgetreden en er was geen noodzaak tot bijstelling.

Met het vaststellen van de luchthavenbesluiten Lelystad en Eindhoven is de beoogde creatie van extra capaciteit voor 70.000 extra vliegtuigbewegingen op Lelystad en Eindhoven behaald.

Geconcludeerd kan worden dat met deze ontwikkeling van Lelystad en Eindhoven op Schiphol meer ruimte wordt gecreëerd voor mainportge-bonden verkeer zodat de concurrentiepositie van Schiphol wordt versterkt.

In 2015 heeft de schriftelijk behandeling door de Tweede Kamer van het wetsvoorstel Nieuw Normen- en handhavingsstelsel (NNHS) voor de luchthaven Schiphol plaatsgehad.

In mei 2015 is het voorstel tot wijziging van de Wet luchtvaart inzake de exploitatie van de luchthaven Schiphol (regulering luchthaventarieven Schiphol) naar de Kamer gestuurd (Kamerstukken II, vergaderjaar 2014/2015, 34 197 nr. 2).

Onderzoek van bureau Altenburg en Wyminga (in samenwerking met bureau Trifolium) in 2015, waarbij onder andere gebruik is gemaakt van de vogelradar van Schiphol, bevestigt de afname van het aantal ganzenbe-wegingen gedurende de graanoogstperiode.

Een groot deel van de geraamde uitgaven van het Schadeschap Schiphol voor 2015 schuift door naar 2016 omdat voor een aantal dossiers beroepszaken lopen die in tegenstelling tot eerdere verwachting pas in 2016 of later tot een uitspraak zullen leiden.

Budgettaire gevolgen van beleid

Overzicht van de budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

Ontvangsten

38.863

38.168

31.354

33.109

1.755 4)

Toelichting op de financiële instrumenten

17.01 Luchtvaart

17.01.01 Opdrachten (ad 1)

Opdrachten Geluidsisolatie Schiphol (GIS)

De derde fase van het geluidsisolatieprogramma is in 2012 afgerond. De beleidsevaluatie GIS is in 2013 aan de Tweede Kamer aangeboden. (Kamerstukken II, 2013/2014, 26 959, nr. 140). De resultaten van de beleidsevaluatie GIS worden betrokken bij de brede beleidsdoorlichting luchtvaart in 2017. Doel van het project GIS is het verminderen van de geluidshinder voor omwonenden van Schiphol door middel van geluidsisolatie van woningen. Ook wordt de behandeling en uitbetaling van schadeclaims en aankopen van woningen in de geluids- en sloopzones uit het LIB (Luchthaven Indelingsbesluit) uitgevoerd. De besluiten met betrekking tot Schiphol die aanleiding geven tot schadeverzoeken zijn (grotendeels) verjaard en de werkzaamheden van het Schadeschap hebben voornamelijk betrekking op verzoeken die in voorgaande jaren zijn binnengekomen. Een groot deel van de geraamde uitgaven voor 2015 schuift door naar 2016 omdat voor een aantal dossiers beroepszaken lopen die in tegenstelling tot eerdere verwachting pas in 2016 of later tot een uitspraak zullen leiden.

Overige opdrachten

Luchtvaartnota en de Alderstafels

In 2014 is voor Eindhoven met het vaststellen van het luchthavenbesluit de wettelijke basis gelegd voor 25.000 extra vliegtuigbewegingen tot 2020.

In 2015 is de eerste tranche, met circa 10.000 extra vliegtuigbewegingen,

geëvalueerd.

Voor Lelystad is in 2015 een luchthavenbesluit vastgesteld voor 45.000

vliegtuigbewegingen «groot handelsverkeer».

1

2)

Met het vaststellen van de beide luchthavenbesluiten is de eerste stap van de beleidsopgave van de creatie van 70.000 extra vliegtuigbewegingen op Eindhoven en Lelystad gerealiseerd.

Normen en handhavingsstelsel

In 2015 zijn in het kader van het nieuwe normen- en handhavingstelsel voor Schiphol nadere afspraken gemaakt over de ontwikkelruimte tot en met 2020. In 2015 zijn verdere stappen gezet om het nieuwe normen- en handhavingstelsel conform het advies van de Alderstafel te verankeren in wet- en regelgeving (Kamerstukken II, 2014–2015, 34 098, nr. 5).

Verminderen risico op vogelaanvaringen

In 2015 is de evaluatie van het convenant door de Tweede Kamer gepubliceerd (Vergaderjaar 2014–2015 Bijlage bij Kamerstuk 28 286 nr. 778). Monitoring vindt plaats op basis van een monitoringsprogramma waarin alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen. In 2015 hebben wederom vangacties plaatsgevonden en heeft de Adviesgroep Vogeltoets zijn eerste advies opgesteld om gemeenten te adviseren over de kwaliteit van de vogeltoets in relatie tot nieuwe bestemmingen en vormen van grondgebruik rondom Schiphol die mogelijk een vogelaantrekkende werking hebben.

Beleidsonderzoek vliegveiligheid

In 2015 is prioriteit gegeven aan onderzoek naar het effect van versneld onderploegen van graanresten en de ondersteuning door het RIVM van de ingestelde Nederlandse Adviesgroep Cabinelucht. De werkzaamheden van het RIVM met betrekking tot externe veiligheid zijn gecontinueerd.

Nadere uitwerking luchtruimvisie en civiel-militaire samenwerking In 2015 zijn verregaande stappen gezet in de realisatie van civiel-militaire co-locatie van de militaire luchtverkeersleidingstaken bij LVNL voor het lagere luchtruim, en het overdragen van de militaire taken voor het hogere luchtruim naar Maastricht Upper Area Control Centre (MUAC). In april is een intentieovereenkomst ondertekend tussen betrokken partijen voor de realisatie van luchtverkeersleiding Lelystad. Met de General Aviation partijen zijn toekomstvaste locaties voor GA activiteiten verkend en zal een advies begin 2016 volgen.

KDC

In 2015 heeft De Stichting Knowledge & Development Center (KDC) een reeks projecten gerealiseerd om de grond- en luchtoperaties van de luchthaven Schiphol te innoveren. Daarbij is ook kennis ingezet die in Europees verband voor de «Single European Sky» is ontwikkeld. De innovaties zijn gericht op de verbetering van het functioneren van de luchthaven in termen van efficiency, betrouwbaarheid van de operatie, flexibiliteit van operaties, omgang met verstoringen, veiligheid en vermindering van milieuhinder. Het beschikbare budget is daarvoor ten volle benut, aangevuld met bijdragen van de deelnemende sectorpartijen.

Opdrachten Caribisch Nederland

Het betreft opdrachten ter bevordering van het veilig gebruik van de luchthavens en het luchtruim in Caribisch Nederland (Bonaire, Saba en Sint Eustatius) en ter verbetering van de bedrijfsvoering van deze luchthavens en de luchtverkeersdienstverlening. Tevens betreft het bijdragen aan de opleidingen en brevettering van betrokken personeel.

17.01.02 Subsidies (ad 2)

Versneld onderwerken graanresten ten behoeve van reduceren risico

vogelaanvaringen

Eén van de uitvoeringsmaatregelen van het «Convenant Reduceren Risico

Vogelaanvaringen Schiphol» is een vergoedingsregeling voor agrarische ondernemers die de oogstresten op hun percelen in de noordelijke

Haarlemmermeer na de graanoogst versneld onderwerken. Hiervoor is bij

Miljoenennota 2016 € 1,9 miljoen aan het subsidiebudget toegevoegd.

Doel van deze maatregel is dat ganzen niet meer op de resterende graankorrels gaan foerageren zodat het aantal ganzenbewegingen op en rond Schiphol afneemt. De betreffende agrarische ondernemers ontvangen hiervoor een vergoeding per hectare versneld ondergewerkte graanakker.

Jaar

2012

2013

2014

2015

Deelnemende agrarische ondernemers

Oppervlak ondergewerkte graanakker

Totaal subsidiebedrag

(x € 1.000)

Percentage totale oppervlakte graan in de zone

Bron: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2016

De effectiviteit van het onderwerken van oogstresten wordt sinds 2013 elk jaar onderzocht. Het resultaat van het onderzoek van de oogstseizoenen 2013 en 2014 is betrokken in de «Evaluatie Nederlandse Regiegroep Vogelaanvaringen» (Kamerstukken II, 2014/15, 28 286, nr. 778).

Het onderwerken van oogstresten zorgt voor een verlaging van de hoeveelheid voedsel voor met name ganzen. Echter ook na onderwerken blijven er nog graanresten achter op de akkers. Onderzoek van Altenburg en Wyminga (in samenwerking met bureau Trifolium) in 2015 toont aan dat de hoeveelheid vogelvoedsel in de vorm van resterende graankorrels door het onderwerken met 60% wordt gereduceerd. Het blijkt echter dat ganzen in sommige gevallen ook met een lager graanaanbod nog foerageren op de ondergewerkte akkers. Dit is met name afhankelijk van de voedselsituatie in de omgeving Gebleken is dat alleen ploegen 100% effectief is om alle graanresten onder te werken. Behalve meeuwen direct achter de ploeg, foerageren er geen vogels op de geploegde percelen. Het verdient aanbeveling om te onderzoeken of ploegen haalbaar is.

De huidige geringe toename in het aantal vliegbewegingen staat niet in verhouding met de situatie van enkele jaren geleden, toen de graanresten nog niet werden ondergewerkt. Ganzentellingen tijdens de oogstperiode in 2009–2010 laten een toename zien van enkele honderden procenten ten opzichte van de ongeoogste situatie; van dergelijke toenames in het aantal vliegbewegingen is momenteel geen sprake meer. Uit systematische tellingen in 2014 door Van de Riet et al. bleek dat in de laatste jaren het aantal ganzen dat tijdens de oogstperiode de Haarlemmermeer komt binnenvliegen aanzienlijk is afgenomen.

Het versneld onderwerken van de oogstresten is een voor de hand liggende oorzaak van deze afname. Daarnaast is het waarschijnlijk dat ook de reductie van het aantal ganzen, door onder ander de vangacties – een andere maatregel voortvloeiend uit bovengenoemd convenant – van invloed is. Het hierboven genoemde onderzoek van Altenburg en Wyminga, waarbij o.a. vogelbewegingen met de vogelradar van Schiphol in beeld zijn gebracht, bevestigt de eerdere conclusie omtrent de afname van het aantal ganzenbewegingen gedurende de graanoogstperiode. Geconstateerd is dat de hoeveelheid vliegbewegingen na het onder-werken gemiddeld iets hoger (17 %) is dan in de situatie vóór de oogst.

ORS en commissies regionaal overleg

In januari 2015 is de Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol (CROS) en de Alderstafel Schiphol opgegaan in de Omgevingsraad Schiphol (ORS). De ORS heeft een adviserende bevoegdheid. Het doel van de ORS is het bevorderen van een duurzame ontwikkeling, inpassing en gebruik van de luchthaven Schiphol in zijn omgeving. Het gaat om het gezamenlijk vinden van een balans door partijen door middel van overleg, consultatie en advies. De balans moet gevonden worden tussen netwerkkwaliteit, ruimtelijk-economische structuurversterking en leefomgeving. Betrokken partijen bestaan uit vertegenwoordigers van het Rijk, de regionale overheden, de luchtvaartsector, bewonersvertegenwoordigers namens de omwonenden van Schiphol en vertegenwoordigers voor zowel het bedrijfsleven als milieuorganisaties.

Voor de luchthavens Eelde, Lelystad, Maastricht en Rotterdam zijn de afgelopen jaren Commissies regionaal overleg (CRO) ingesteld. Voor Lelystad is dat op 1 april 2015 gebeurd.

Incidentele subsidies

Bij eerste suppletoire begroting 2015 is het subsidiebudget met € 0,2 miljoen verhoogd voor het KLM biofuel programma. Het bedrag is niet uitgegeven omdat aan het eind 2015 de procedure daarvoor bij de Europese Commissie nog niet was afgerond. Deze uitgave is nu voorzien voor 2016.

17.01.03 Bijdragen aan agentschappen (ad 3)

Aan Rijkswaterstaat (RWS) is budget verstrekt als agentschapsbijdrage met name voor de uitvoering van de masterplannen luchthavens Caribisch Nederland.

Bij Voorjaarsnota 2015 is € 0,023 miljoen toegevoegd van het opdrachtenbudget aan de agentschapsbijdrage KNMI.

17.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

Ieder jaar is de directie Luchtvaart verplicht om in het kader van internationale verplichtingen een vijftal contributies te voldoen aan een drietal internationale organisaties, te weten de ICAO, de ECAC en de ABIS groep. Het betreft de jaarlijkse contributies aan: – de ICAO voor het lidmaatschap van Nederland en; – de ICAO ten behoeve van de overvliegrechten boven (a) IJsland en (b)

Denemarken op basis van een multilateraal MoU waar Nederland partij bij is; – de ECAC voor het Nederlandse lidmaatschap – de ABIS groep als lidstaat en partij bij het MoU.

Ontvangsten (ad 4)

Als gevolg van minder vliegbewegingen dan eerder geraamd zijn minder heffingsaanslagen opgelegd, hetgeen tot gevolg heeft gehad dat minder ontvangsten in het kader van de overige Schipholheffingen (hoofdzakelijk ter financiering van het Schadeschap Luchthaven Schiphol) zijn gerealiseerd dan was geraamd. Daarnaast heeft een ontvangst voor dezelfde heffing die in december 2015 werd verwacht, in januari 2016 plaatsgevonden.

De heffing ten behoeve van Geluidsisolatie Schiphol (GIS) is in 2015 beëindigd, omdat het bedrag dat voor het project GIS benodigd is, middels deze heffing is ontvangen.

Een deel van de uitgaven voor het project, voor de klachtenafhandeling, vinden plaats in latere jaren. Afhankelijk van deze toekomstige uitgaven is mogelijk teveel geheven, er dient bezien te worden hoe in dat geval met dit teveel geheven bedrag wordt omgegaan.

Artikel 18 Scheepvaart en Havens

Algemene Doelstelling

Het realiseren van een efficiënt, veilig en duurzaam goederenvervoer-systeem, waarbinnen de internationale concurrentiekracht van de mainport en van de Nederlandse maritieme sector wordt versterkt.

Rollen en Verantwoordelijkheden

(Doen) uitvoeren

De Minister is verantwoordelijk voor het in stand houden van een robuust hoofdnetwerk van vaarwegen. Vanuit de Begroting hoofdstuk XII (artikel 26.01) wordt een bijdrage gedaan aan het Infrastructuurfonds. Via het Infrastructuurfonds (artikel 15, 17 en 18) investeert de Minister door middel van aanleg en benutting in dit netwerk, in binnenhavens en in de maritieme toegang van zeehavens om een goede en betrouwbare bereikbaarheid over water van de economische kerngebieden te realiseren. Aanleg- en benuttingsprojecten worden in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) vastgelegd. De Minister is verantwoordelijk voor toezicht en nautisch beheer. Rijkswaterstaat voert als beheerder het beheer, onderhoud en vervanging uit. De uitgaven aan beheer, onderhoud en vervanging worden verantwoord op het infrastructuurfonds (artikel 15).

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving en deels ook voor de uitvoering, waaronder het toezicht op de uitvoering, van de wet- en regelgeving (zowel de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)) van het maritiem beleid. De rol «regisseren» heeft ook betrekking op de volgende taken:

De Minister stelt normen en handhaaft deze om het veilige en duurzame gebruik van netwerken te waarborgen. De Minister ijvert regionaal en internationaal voor deze normen, bijvoorbeeld in de Europese Raad van transportministers en de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), ook omdat een internationaal level playing field goed is voor de Nederlandse concurrentiepositie. Daarin passen een actief Nederlands lidmaatschap van IMO en Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) en een gerichte bijdrage aan de totstandkoming van Europese regelgeving, inclusief een actieve rol in agentschappen als het Europese Maritieme Veiligheidsagentschap (EMSA) en andere organisaties.

De in 2015 vastgestelde maritieme strategie en de daaronder hangende werkprogramma’s voor de zeehavens, scheepvaart en binnenvaart geven de leidende principes aan: meerwaarde door samenwerking, ruimte voor ondernemerschap en oog voor de stad en leefomgeving.

Vanuit het oogpunt van verbetering van het milieu en van de kwaliteit van de leefomgeving in de zeehavengebieden de innovatie en de transitie naar een duurzame scheepvaart bevorderd. IenM zorgt voor «state of the art» regelgeving op het gebied van marktordening, passagiersrechten, bemanningszaken en security. Met de programma’s Beter Benutten en Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen stimuleert de Minister een slim, efficiënt en veilig gebruik van de vaarwegen. Samen met de inspanningen van de vervoerders en verladers kan daarmee de capaciteit van de vaarwegen beter worden benut.

De Minister geeft zoveel mogelijk ruimte voor ondernemerschap, met een maximaal beroep op de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven voor een permanente verbetering van de veiligheid en duurzaamheid met betrekking tot maritiem beleid.

Indicatoren en Kengetallen

Bron: RWS 2016

IenM draagt binnen het kabinetsbrede bedrijvenbeleid verantwoordelijkheid voor de overheidsinbreng op de Topsector Logistiek. Voorts zet de Minister in op een intensivering en stroomlijning van de inspanningen van alle overheden, belangenorganisaties en sectorpartijen betrokken bij bovenstaande beleidsopgaven.

Tenslotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de Inspectie Leefomgeving en Transport op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en toezicht)

Hieronder zijn de beleidsmatige indicatoren en kengetallen voor scheepvaart en havens opgenomen. In productartikel 15 Hoofdvaarwegennet van het Infrastructuurfonds zijn de aan dit beleidsartikel gerelateerde productindicatoren en/of -kengetallen opgenomen.

Toelichting:

Voor elk type vaarweg (Hoofdtransportas, Hoofdvaarweg en Overige vaarwegen) wordt een te realiseren percentage schepen nagestreefd dat binnen de normtijd de sluis passeert (streefwaarde). De «passeertijd sluizen» is een absolute normtijd die voor elke sluis afzonderlijk is bepaald.

De gerealiseerde passeertijden op de hoofdtransportassen voldoen nog niet aan de streefwaarden. Dit speelt al langere tijd en wordt (naast geplande onderhoudsmaatregelen bij bijv. de Kreekraksluizen) voornamelijk veroorzaakt door gebrek aan capaciteit op de corridors tussen Zeeland en Rotterdam. Voor de sluizen op die corridors lopen dan ook MIRT-projecten, gericht op het verbeteren van deze capaciteit. De passeertijden voor de hoofd- en overige vaarwegen scoren wel ruim voldoende.

Kengetal: Ontwikkeling van het procentuele marktaandeel (in tonnen) van de Nederlandse havengebieden ten opzichte van de totale Noordwest Europese havenrange (de «Hamburg-Le Havre range»

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Bron: 2001–2010 Nationale Havenraad, 2011–2015 IENM

Toelichting:

Dit kengetal geeft informatie over het marktaandeel van de Nederlandse zeehavens ten opzichte van de concurrerende Noordwest-Europese havenrange (de zogenaamde «Hamburg-Le Havre range»). Het streven is het marktaandeel van de Nederlandse havengebieden ten opzichte van de totale Noordwest (de «Hamburg-Le Havre range») tenminste te handhaven.

«Totaal Nederlandse Zeehavens» laat in 2015 weer een lichte stijging van het marktaandeel zien ten opzichte van voorgaande jaren. Met name Mainport Rotterdam die na een lichte stijging in 2012 in 2013 en 2014 marktaandeel verloor, laat een behoorlijke stijging van het marktaandeel zien. Het marktaandeel van de overige Nederlandse zeehavens laat een lichte daling zien.

Kengetal: Ontwikkeling in aantallen en bruto tonnage (GT) van schepen > 100 GT en pontons > 1000 GT

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Bron: Zeeschepen onder Nederlandse vlag: Inspectie Leefomgeving en Transport, 2016. Zeeschepen onder buitenlandse vlag: cijfers 2005 Ecorys (december 2008); cijfers van 2006–2009 Policy Research Corporation (april 2010); cijfers 2010–2015 Inspectie Leefomgeving en Transport, 2016. Cijfers van zeeschepen onder buitenlandse vlag op basis van IHS.

Toelichting:

Bovenstaande kengetallen geven informatie over de ontwikkeling in aantallen en bruto tonnage (GT) van de vloot in Nederlands eigendom of beheer onder Nederlandse en buitenlandse vlag. De gegevens zijn opgesplitst naar de sectoren handelsvaart, zeesleepvaart en waterbouw. Het tonnage van de vloot onder Nederlandse vlag is afgenomen. Dat komt vooral door een lichte daling van het aantal handelsvaartschepen onder Nederlandse vlag. De cijfers laten hiervoor geen duidelijke oorzaak zien. Mogelijk dat een afname van het aantal nieuwbouwschepen hier een rol in speelt. De groei c.q. afname van de vloot onder Nederlandse vlag is niet alleen van overheidsbeleid afhankelijk, maar van meerdere factoren zoals de wereldwijde groei van het ladingaanbod, investeringsklimaat, het zeevaartbeleid (waaronder fiscale klimaat) van andere landen en de individuele prestaties van de ondernemingen. Een toename van de vanuit Nederland beheerde vloot (en dan met name de Nederlandse vlag) is gunstig voor de ontwikkeling van de toegevoegde waarde.

Kengetal: veiligheid scheepvaart

2004          2005          2006          2007          2008          2009          2010          2011          2012          2013          2014

Aantal scheepvaartongevallen (inclusief visservaartuigen en recreatievaart) op het Nederlandse deel van de Noordzee (Nederlandse en buitenlandse vlag)

Noot 1: Voor de beoordeling van de ontwikkeling van de veiligheid op de Nederlandse binnenwateren wordt gebruik gemaakt van het begrip «significant scheepsongeval». Significante scheepsongevallen zijn scheepsongevallen op de Nederlandse binnenwateren met schepen (ook onder niet Nederlandse vlag) waarbij schade is ontstaan die als ernstig wordt geclassificeerd in de vorm van slachtoffers (doden/gewonden), stremming van de vaarweg of schade aan de vaarweg, schip, lading of milieu. Bron: RWS 2015

De gegevens over 2015 komen in mei 2016 beschikbaar en zullen dan worden aangeboden aan de Tweede Kamer.

Toelichting:

In 2014 hebben geen zeer ernstige scheepvaartongevallen (ZESO’s) plaatsgevonden. De 12 ernstige scheepvaartongevallen (ESO’s) zijn als volgt verdeeld: koopvaardij (vijf), visserij (één), recreatievaart (vijf) en één gecombineerde ESO aanvaring zeevaart en visserij. Sinds 2012 is de registratie en classificatie van scheepsongevallen op de Noordzee aanzienlijk verbeterd en verfijnd. Dit heeft tot het inzicht geleid dat de historische reeks 2004–2011 waarschijnlijk een onderschatting van het aantal ESO’s geeft dat in werkelijkheid is opgetreden. Om een goede uitspraak te kunnen doen over de ontwikkeling van de veiligheid van scheepvaart op de Noordzee moet vanaf 2012 een nieuwe historische reeks van ESO’s worden opgebouwd. De historische reeks van ZESO’s wordt wel betrouwbaar geacht.

Voor de beoordeling van de ontwikkeling van de veiligheid op de Nederlandse binnenwateren wordt gebruik gemaakt van het begrip «significant scheepsongeval». Dit zijn scheepsongevallen op de Nederlandse binnenwateren met schepen (ook onder niet Nederlandse vlag) waarbij schade is ontstaan die als ernstig wordt geclassificeerd in de vorm van slachtoffers (doden/gewonden), stremming van de vaarweg of schade aan de vaarweg, schip, lading of milieu.

Wat betreft de veiligheid op de binnenwateren vertonen de resultaten over 2014 geen grote afwijkingen ten opzichte van voorgaande jaren en is er geen noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen.

Beleidsconclusies                                    Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar in lijn met de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen nieuwe of grote afwijkingen aan het licht gekomen. Wel bevindt de maritieme sector zich in een dynamische internationale omgeving met toenemende concurrentie. Dit vraagt van alle betrokken partijen in de sector een stevige inspanning.

Belangrijk voor de maritieme sector in 2015 is het door de Tweede Kamer aannemen van de Maritieme Strategie.⁴² Deze bevat het rijksbrede maritieme beleid tot 2025 en heeft als doel de Nederlandse internationale maritieme toppositie verder te versterken. Voor de implementatie van de strategie is een rijksbrede beleidsagenda opgesteld. Deze is voor modaliteitspecifieke onderwerpen uitgewerkt in dynamische werkprogramma’s voor zeevaart, zeehavens en binnenvaart. Alle relevante maritieme partners zijn betrokken het opstellen van de strategie en bij de uitvoering van de werkprogramma’s.

Eind 2015 zijn de Maritieme Monitor⁴³ en de Havenmonitor⁴⁴ gepubliceerd. Deze geven een compleet beeld van de maritieme cluster en de havens. Zo steeg de toegevoegde waarde van het maritieme cluster met 3,3% en de totale werkgelegenheid met 3,2%, wat gezien de mondiale concurrentie een grote prestatie is. Dit is echter geen vanzelfsprekendheid. Opkomende economieën en schaalvergroting in de zeevaart zijn ontwikkelingen waar de cluster innovatief op zal moeten reageren. Binnen de uitvoering van de maritieme strategie zijn dit onderwerpen van gesprek tussen alle betrokkenen.

Voor de CCR heeft Nederland in 2014 en 2015 als voorzitter opgetreden. De activiteiten van het Nederlands Voorzitterschap waren met name gericht op samenwerking met de Europese Commissie, modernisering van regelgeving, vergroening van de binnenvaart en het Beheersen van de crisis in de binnenvaart.

De CCR-regelgeving varen op LNG is in 2015 vastgesteld, eind 2016 zullen de technische voorschriften gebruik LNG in de binnenvaart in werking treden.⁴⁵

Beleidsdoorlichting beleidsartikel 18: Scheepvaart en Havens Voor het jaar 2016 is een beleidsdoorlichting van dit beleidsartikel 18 Scheepvaart en Havens voorzien. In 2015 is gestart met de voorbereidingen hiervan. De Kamer is middels een brief geïnformeerd over de opzet van de beleidsdoorlichting.⁴⁶

Kamerstukken II. 2015/01, 31 409, nr. 70

http://www.maritiemland.nl/maritieme-sector/publicaties/monitor-2015-digitaal

http://havenmonitor.nl

Kamerstukken II. 2015/12, 31 409, nr. 94

Kamerstukken II. 2015/10, 32 861, nr. 15

42

43

44

45

46

Budgettaire gevolgen van beleid

18.01            Scheepvaart en havens

18.01.01      Opdrachten

– Topsector Logistiek – Overige opdrachten

18.01.02      Subsidies

– Topsector Logistiek – Overige subsidies

18.01.03      Bijdrage aan agentschappen – waarvan bijdrage aan RWS

18.01.05 Bijdragen aan internationale organi-

Toelichting op de financiële instrumenten

3)

Verplichtingen (ad 1)

Bij de eerste suppletoire wet 2015 is voor zowel opdrachten als subsidies ten behoeve van de Topsector Logistiek € 28,9 mln. toegevoegd aan verplichtingenruimte. Deze ruimte is op € 2,8 mln. na benut. Het resterende verschil betreft een afboeking van afgeronde subsidieregelingen.

18.01 Scheepvaart en Havens

18.01.01 Opdrachten (ad 2)

Het verschil wordt met name verklaard door een overboeking van € 6,7 miljoen uit het Infrastructuurfonds naar opdrachten artikel 18 Scheepvaart en Havens bij de eerste suppletoire wet 2015. Dit ten behoeve van de Topsector Logistiek, conform de beslissing van de Minister. Hiervan is € 4,9 miljoen besteed. De hoofdoorzaak van de onderuitputting is dat 2015 een opstartjaar was voor de Topsector waarin de, tussen partijen vastgestelde governance-afspraken en het verkrijgen van cofinanciering, voor het eerst in de praktijk werden getest.

De overige verschillen worden verklaard door overboekingen van opdrachtenbudget naar subsidies, een interdepartementale overboeking naar EZ t.b.v. ACM voor het toezicht op het loodswezen en een overboeking naar bijdragen internationale organisaties met name voor de bijdrage aan North Atlantic Ice Patrol.

Het Ministerie heeft financieel voor circa € 0,3 miljoen bijgedragen bij aan de ACM voor het uitvoeren van toezicht op het loodswezen. Voor beleidswerk gericht op havens (onder andere havensamenwer-king) en Caribisch Nederland (de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba) hebben diverse ondersteunende activiteiten en onderzoeken plaatsgevonden.

Als vlaggen-, kust- en havenstaat heeft Nederland in IMO- en EU-verband ingezet op verbetering van het stelsel van regelgeving (bij

2

voorkeur door optimaliseren bestaande regelgeving). Dit is onderbouwd met gedegen onderzoeken naar de effecten. De concurrentiepositie van het maritieme cluster vereist de implementatie van verdragen, een gelijk speelveld en vermindering van de administratieve lasten. De inzet richt zich bijvoorbeeld op een Europese maritieme ruimte zonder grenzen, de bevordering van de aanwas in het maritieme onderwijs, het monitoren van de arbeidsmarkt en het faciliteren van verbetering van de efficiency van bemanningen. Hiervoor is beleidsinformatie verzameld en onderzoek verricht.

18.01.02  Subsidies (ad 3)

Het verschil wordt met name verklaard door een overboeking van € 1,75 miljoen uit het Infrastructuurfonds naar subsidies artikel 18 Scheepvaart en Havens bij de eerste suppletoire wet 2015 ten behoeve van de Topsector Logistiek.

De overige verschillen worden verklaard door twee overboekingen van opdrachten naar subsidies, ten behoeve van de subsidie innovatie duurzame binnenvaart (€ 200 k) en voor de subsidie voor kennismakingstages zeevaart (€ 250 k).

18.01.03  Bijdragen aan agentschappen

In het kader van het BeleidsOndersteuning en Advies (BOA) protocol met RWS zijn afspraken gemaakt over beleidsondersteuning en -advisering, die RWS uitvoert in opdracht van de beleids-DG’s. Door middel van de agentschapsbijdrage wordt capaciteit hiervoor bij RWS gereserveerd. In totaal heeft de directie maritiem een beroep gedaan op 10,9 fte van RWS voor deze taken, voornamelijk voor taken op het terrein van de binnenvaart.

18.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

In 2015 zijn conform verdragsverplichtingen contributies betaald. Het betreft circa € 0,4 mln aan contributie aan de International Maritime Organization (IMO), en ca € 0,58 aan de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) wegens contributies en activiteiten in het kader van 200 jarig bestaan van de CCR onder Nederlands voorzitterschap.

Extracomptabele verwijzingen               Extracomptabele verwijzing naar artikel 15 Hoofdvaarwegennet van het

Infrastructuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 15 Hoofdvaarwegen van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 15 Hoofdvaarwegen van het Infrastructuurfonds                                                                                  660.554 Andere ontvangsten van artikel 15 Hoofdvaarwegen van het Infrastructuurfonds                                                                                                             211.061

Totale uitgaven op artikel 15 Hoofdvaarwegen van het Infrastructuurfonds                                                                                                                                      871.615

waarvan

15.01     Verkeersmanagement

15.02     Beheer, onderhoud en vervanging

15.03     Aanleg

15.04     GIV/PPS

15.06     Netwerkgebonden kosten HVWN

15.07     Investeringsruimte

7.545

401.328

210.556

679

251.507

0

Extracomptabele verwijzing naar artikel 17.06 PMR van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 17.06 PMR van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 17.06 PMR van het Infrastructuurfonds                                                                                                                  4.613

Andere ontvangsten van artikel 17.06 PMR van het Infrastructuurfonds                                                                                                                                                37

Totale uitgaven op artikel 17.06 PMR van het Infrastructuurfonds

4.650

waarvan 17.06 PMR

4.650

Extracomptabele verwijzing naar artikel 18.03 Intermodaal vervoer van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

Extracomptabele verwijziging naar artikel 18.03 Intermodaal vervoer van het Infrastructuurfonds (x € 1.000)

2015

Bijdrage uit artikel 26 van Hoofdstuk XII aan artikel 18.03 Intermodaal vervoer van het Infrastructuurfonds                                                                                    1.272

Andere ontvangsten van artikel 18.03 Intermodaal vervoer van het

Infrastructuurfonds

Totale uitgaven op artikel 18.03 Intermodaal vervoer van het

Infrastructuurfonds                                                                                                                 1.272

waarvan

18.03 Intermodaal vervoer

1.272

Artikel 19 Klimaat

Algemene doelstelling

Klimaatverandering door menselijk handelen tegen gaan. Door uitstoot van CO₂ en overige broeikasgassen stijgt de temperatuur op aarde. Hierdoor verandert het klimaat en stijgt de zeespiegel. Nederland heeft internationale afspraken gemaakt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Beperking van CO₂-uitstoot biedt bovendien economische kansen, waaronder lagere energiekosten.

Het internationale IenM-beleid vindt niet alleen haar grondslag in dit artikel. Specifieke rollen en verantwoordelijkheden van de Minister op de verschillende beleidsterreinen van IenM zijn bij de betreffende artikelen vermeld.

Rol en verantwoordelijkheden

Regisseren