Kloof arm en rijk bestrijden

Met dank overgenomen van M. (Jet) Bussemaker i, gepubliceerd op woensdag 28 oktober 2015, 15:02.

Ieder kind heeft recht op goed onderwijs. En ieder kind moet gelijke kansen hebben om het maximale uit zichzelf te kunnen halen. De groeiende markt van huiswerkinstituten, privéscholen en particulier onderwijs dreigt hier een belemmering voor te vormen en de verschillen tussen kinderen van hoog- en laagopgeleiden te vergroten. Daarom stel ik een onderzoek in, te beginnen in het hoger onderwijs, naar het effect dat ‘schaduwonderwijs’ heeft op kinderen en studenten uit sterkere en zwakkere milieus. Dat kondigde ik vandaag aan in een interview in Trouw.

De verheffingsmachine die het onderwijs heel lang is geweest, wordt bedreigd. Leefwerelden raken steeds verder gescheiden. Niet alleen economisch, waar de econoom Piketty het over heeft, maar ook sociaal- cultureel. Het is een optelsom van onder meer de internationale concurrentie, de snelle ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, migratie en stedelijke ontwikkeling. Je ziet sociale segregatie ontstaan: op sportclubs, in kerken, in het sociaal verkeer, maar ook op school. We zien dat er in veel wijken al lang niet meer een buurtschool is, maar dat er allemaal verschillende schoolsoorten zijn. Kinderen uit verschillende sociale milieus komen elkaar niet meer tegen. Er zijn steeds minder brede brugklassen, vmbo-afdelingen worden afgesplitst van scholengemeenschappen en op het mbo scheiden ze de entreeopleiding en niveau- 2 van het hogere niveau 3 en 4. Ik zeg niet dat al die keuzes verkeerd zijn, scholen doen het vaak met de beste bedoelingen. Ze willen hun leerlingen meer aandacht geven en bijdragen aan hun zelfvertrouwen. Ouders vragen erom. Ook die zijn zelf veel minder gemengd. De tijd dat de arts met de verpleegkundige trouwde, is voorbij. Nu trouwt een arts met een arts en een hbo’er met een hbo’er. Al deze ontwikkelingen vergroten de kloof tussen toch al gescheiden werelden.

De druk van ouders op hun kinderen, is vaak gigantisch. We leven in een meritocratie, een hoge opleiding is belangrijker dan ooit. De groeiende markt van huiswerkinstituten en privéscholen als Luzac dreigen de verschillen tussen kinderen van hoog- en laagopgeleiden verder te vergroten, als je niet uitkijkt vindt het echte onderwijs in de schaduw plaats en zijn de gewone scholen er alleen nog maar voor de kansarmen. Ik wil daarom onderzoek naar het effect dat ‘schaduwonderwijs’ heeft op kinderen en studenten uit sterkere en zwakkere milieus. Hoe profiteren kinderen van ouders die extra willen betalen voor onderwijs? Hebben zij zo meer kans op een hoger diploma? Worden hiermee de verschillen vergroot?

De opdracht van het onderwijs is om grote tegenstellingen tussen groepen mensen tegen te gaan. Het onderwijs moet een plek bieden voor binding in de samenleving.