Sleutel aanpak voedselverspilling ligt bij de consument - Hoofdinhoud
Op maandag 21 september heeft de vaste Kamercommissie voor Economische zaken over de initiatiefnota van mevrouw Dik-Faber (Christen Unie) gesproken. Zij wil voedselverspilling tegengaan en heeft daar een aantal ideeën over. De VVD is natuurlijk ook tegen verspilling, maar wij zien hiervoor andere oplossingen dan mevrouw Dik-Faber. De meeste verspilling vindt plaats bij mensen thuis. De grootste winst kan dan ook bij consumenten gehaald worden en daar moeten we onze energie op richten. Een echte 'no go' voor de VVD is dat we voedselveiligheidsregels gaan versoepelen. Voor de VVD staan voedselkwaliteit en veiligheid voorop. Hieronder mijn spreektekst tijdens het notaoverleg.
Voorzitter,
Namens de VVD-fractie wil ik mevrouw Dik-Faber danken voor haar inzet om voedselverspilling tegen te gaan. Of het nu gaat om voedselverspilling, geldverspilling of geneesmiddelenverspilling - waarschijnlijk zal iedereen vinden dat dat moet worden tegen gegaan. Dat geldt uiteraard ook voor de VVD. Wij kunnen dan ook een eindje meegaan in de voorstellen van mevrouw Dik-Faber. Bijvoorbeeld als het gaat om initiatieven waar private partijen aangesproken worden op hun eigen verantwoordelijkheid.
Zoals mevrouw Dik concludeert ligt de sleutel tot oplossing van dit probleem bij de consument. In onze eigen keukens wordt namelijk het meeste voedsel verspild. Of je nou carnivoor, flexitariër of vegetariër bent, voedselverspilling valt ons allen te verwijten. Als wij als consumenten minder voedsel weggooien; door slimmer in te kopen, beter de portioneren en beter te bewaren, dan wordt er een stuk minder weggegooid. Bijkomend voordeel is dat de consument minder geld aan voedsel kwijt is.
Om die consument te helpen, vindt de VVD fractie het dan ook goed dat er onderzoek gedaan wordt naar duidelijkere houdbaarheidsdata. De Europese Commissie is er mee bezig, de minister van VWS ook, en de NVWA is ingeschakeld. De VVD wacht de uitkomsten hiervan met belangstelling af.
Voorzitter,
Mevrouw Dik-Faber heeft onderzoek gedaan naar de betrokkenheid van de overheid bij het vraagstuk van de vermindering van voedselverspilling. Samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid is iets wat de VVD toejuicht. De Nederlandse overheid is ook intensief betrokken bij diverse platforms en initiatieven. ZO is de staatssecretaris bij verschillende topsectoren aangehaakt. Dan zijn er nog de projecten REFRESH en een innovatieproject in het kader van CARVE. En doet de overheid mee in de Alliantie. Het lijkt mij dat de overheid flink meedoet. Mijn fractie is benieuwd welke concrete bijdragen van de overheid de initiatiefneemster mist?
Voorzitter,
Een aantal voorstellen uit de initiatiefnota steunt de VVD niet. Zo moeten we erg voorzichtig zijn waar het gaat om voedselveiligheid. Mevrouw Dik gebruikt het begrip ‘doorgeschoten voedselveiligheid’. Wat bedoelt zij hier mee, naast de gehanteerde vergelijking met Groot Brittannië?
Een voedselvergiftiging is voor een gezond mens al vervelend, maar voor ouderen, kinderen en mensen met een zwakke gezondheid kan het zelfs levensbedreigend zijn. In de afweging tussen verspilling en veiligheid heeft de VVD weinig moeite onomwonden voor het tweede te kiezen. Eerst veiligheid en kwaliteit, dan zuinigheid. De VVD steunt dan ook de lijn van de regering, die geen algehele wijziging wil van de normen voor bijvoorbeeld ongekoeld bewaren in de horeca, maar specifiek per product wil kijken of uitzonderingen mogelijk zijn. Dat lijkt ons de juiste route, deelt mevrouw Dik die ook?
Andere ideeën van de initiatiefneemster waren het overnemen van de aansprakelijkheid bij voedseldonatie en financiële prikkels om het weggeven of hergebruik van voedsel te stimuleren. De VVD is hier niet enthousiast over. Wat betreft de aansprakelijkheid bij voedseldonatie staat voedselveiligheid voor de VVD voorop. De overheid moet de aansprakelijkheid niet gaan overnemen van marktpartijen. De verantwoordelijkheid ligt nu bij producenten, supermarkten en horeca; en blijft daar ook als het aan de VVD ligt.
Er zit ook iets paradoxaals in de redenering van mevrouw Dik. Financiële prikkels introduceren bij het weggeven van voedsel vergroot eerder de kans op voedselverspilling dan dat het verspilling tegen gaat. De prikkel voor supermarkten om scherp in te kopen, en dan bedoel ik niet op prijs maar op hoeveelheid, wordt met financiële prikkels verminderd of weggenomen. Misschien heeft mevrouw Dik het niet zo bedoeld, maar dit risico is aanwezig. Graag een reactie van mevrouw Dik.
Dan de kliklijn voor voedselverspilling. De VVD fractie is voorstander van het verzamelen van ‘best practices’. Maar mevrouw Dik voegt nadrukkelijk ook de functie van kliklijn toe. Wat gaat er gebeuren denkt u? De buurman van een snackbar die hen aan de schandpaal nagelt, omdat die een doos friet weggooit? En wat dan? Moet de NVWA erop af? Hoeveel geld wil mevrouw Dik hiervoor uittrekken? En welke wettelijke titel heeft de NVWA of gemeente dan om eventueel op te treden? Geen één denk ik… Of wordt het dan het opgeheven vingertje, zo van: “niet meer doen hoor!”? Laten we ‘best practices’ laten verzamelen door de Alliantie en het Voedingscentrum, maar alsjeblieft geen tandeloze kliklijn instellen, die niets meer kan dan haar opgeheven vingertje gebruiken.
Voorzitter,
De VVD denkt graag mee om voedselverspilling tegen te gaan. De VVD heeft een idee voor mevrouw Dik. In haar nota verwijst zij naar onderzoek van het Swedish Institute for Food and Biotechnology. Ik was direct positief gestemd. De VVD-fractie vraagt namelijk al langer aandacht voor de oplossingen die biotechnologie kan bieden voor het wereldwijde voedselprobleem. Verschillende technieken kunnen de houdbaarheid van voedsel bevorderen. Een mooi voorbeeld om de houdbaarheid te verlengen is de rijping van tomaten te vertragen. We gebruiken al langer allerlei manieren om voedsel langer goed te houden zoals het toevoegen van houdbaarheidsmiddelen en het bewaren in een gekoelde omgeving. Ziet mevrouw Dik dezelfde kansen die de VVD in de biotechnologie ziet? Als een belangrijke pijler om voedselverspilling tegen te gaan? Ook als het om genetische modificatie gaat?
Het zou een grote zonde zijn als deze innovatieve weg onbewandeld te laten.
Dank u wel, voorzitter.