Kunst, het zout in de pap

Met dank overgenomen van A.M.C. (Anne-Marie) Mineur i, gepubliceerd op zondag 4 september 2011, 12:58.

Ik zat vanochtend met verbazing te kijken naar Buitenhof, waar een rapport van kunsteconoom Pim van Klink besproken werd. Behalve Van Klink was ook Ann Demeester aanwezig, directeur van De Appel, en de Groningse wethouder van Cultuur Ton Schroor. De kunstsector is verslaafd aan subsidie, zei Van Klink. We moeten veel meer kijken naar het economisch rendement. “Endemol en popconcerten kunnen het toch ook prima zonder subsidie?”, vond hij. Mij gaat dat veel te kort door de bocht.

Alleen maar Endemol en popconcerten is net zoiets als elke dag taart en patat: zoet en vet. Je hebt meer nodig dan dat. Zout alleen is niet lekker, maar het is nodig in gebak én in dagelijks brood. Pim van Klink wil er helemaal vanaf, lijkt wel. Wel jammer dat Demeester niet kon uitleggen waarom kunst belangrijk is. Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de samenleving om ons een spiegel voor te houden. Net zo belangrijk als wetenschap en politiek. Kunstenaars vertalen wat er leeft in onze samenleving in waarneembare vorm. Dat valt weg als we alleen maar naar cijfers kijken.

Denk aan de Guernica van Picasso. Het eerste schilderij dat de brute ellende van de Spaanse burgeroorlog uitdrukte. (Klik op de afbeeldingen voor een grotere versie.)

Guernica, Pablo Picasso

Denk aan de Aardappeleters van Van Gogh. Een aanklacht tegen de bittere armoede in Brabant, eind 19e eeuw.

De Aardappeleters, Vincent van Gogh

Denk aan De Schreeuw (“Skrik”) van Edvard Munch, die uitdrukking probeerde te geven aan zijn zielepijn.

Skrik, Edvard Munch

Dat soort beelden is net zo belangrijk geweest als deze World Press Photo van het meisje met de napalm.

Kim Phuc, foto Nick Ut, winnaar Pulitzer Prize / World Press Photo 1972

Sommige dingen kan je niet in woorden uitdrukken of in wetenschappelijke termen en al helemaal niet in geld. Dat maakt ze niet onbelangrijk. Die World Press Photo leidde het einde in van de Vietnam-oorlog, omdat het zichtbaar maakte wat de oorlog was: smerig en mensontwaardig. Dat doel heeft kunst: niet alleen maar dat kleine stukje van onze hersenen aanspreken dat met ratio kan omgaan, maar ratio, emotie, geweten. Misschien aardig om eens te lezen over wat we allemaal nog meer in ons hoofd hebben dan alleen ons korte-termijngeheugen: een artikel van Chris Sprengers uit Intermediair uit 2005 getiteld Denken met je buik.

Als afsluiter dit werkstuk van Banksy - schokkend en confronterend als het is. Dergelijke beelden drukken schrijnend uit hoe sterk de commercialisering oprukt. Is dat waar Pim van Klink voor pleit…?

Napalm, Banksy