Zonnestroom Andasol - Hoofdinhoud
Spain, Sevilla
Andasol 1, 2 en 3
Marije blogt
Er is nog oneindig veel meer mogelijk met zon in Spanje
‘Er is nog veel potentie voor innovatie om zonne-energie nog efficiënter te maken’, vertelt Leopoldo Matinez, directeur van Andasol 3 bij Granada me. Met de leden van onze zonne-expeditie naar Zuid-Spanje bezoek ik zijn CSP (Concentrated Solar Power) centrale. Dit is de tweede dag van de expeditie, met Alphenaren Erik en Evert, Dorien uit Amstelveen en fotograaf Martin. De dag ervoor zijn we bij Solucar geweest, dat zich vooral toelegt op innovatie. Vandaag gaan we bij Andasol 1&2 en 3 langs, twee naburige bedrijven met dezelfde naam. Zij zijn producenten van energie voor de wijde omgeving.
We krijgen uitgelegd hoe alles werkt, en hoe innovaties en andere regelgeving zonne-energie nog veel efficiënter en goedkoper kunnen maken. De honderden zonnecollectoren die op het Andasolterrein staan zijn aan elkaar verbonden met een buis waar vloeistof doorheen loopt. Die vloeistof is 300 graden en wordt met zonnewarmte tot 400 graden verhit. De helft van deze vloeistof creëert stoom dat omgezet wordt in elektriciteit, de andere helft gaat naar een silo met 28.000 ton vloeibaar zout. Dat zout wordt van 280 naar 380 graden verwarmd overdag en koelt ‘s nachts weer af. Met de warmte die dat afgeeft kan de centrale blijven draaien, ook als de zon niet schijnt.
‘Als we een vloeistof zouden vinden dat grotere hitte kan weerstaan zonder van vorm te veranderen, zouden we dezelfde capaciteit kunnen bereiken met de helft van de collectoren’, zegt Leopoldo. Ook een alternatief voor het zout dat als accu gebruikt wordt zou meer rendement op kunnen leveren als het stollingspunt en de maximale hitte verder uiteen zouden liggen. Nu is het verschil 100 graden en geeft dat zo’n 7,5 uur stroom op vol vermogen. Het zout moet warmer dan 260 graden blijven, anders stolt het, en mag niet warmer dan 390 graden worden. In Andasol 1&2 laten Lorenzo Rodriguez en Pablo … ons de enorme zoutsilo’s zien en vertellen dat vloeibaar zout er precies zo uitziet als koud water, ook als het 400 graden heet is. ‘Het is doorzichtig en vormt geen stoom’.
Een innovatie die de operatiekosten naar beneden zou brengen is als er een coating voor de zonnecollectoren ontwikkeld zou worden die minder schoonmaak vergt. Nu wordt iedere nacht een deel schoongemaakt, zodat iedere collector eens per week aan de beurt komt. We zien bij beide centrales de wagentjes waarmee de schoonmaak gebeurt. Ze zien er komisch uit, de één met sproeiertjes en de ander met ronde borsteltjes aan lange tentakels.
Een manier waarop de centrale goedkoper zou worden is als de eisen voor een power block bijgesteld zouden worden. ‘Nu is de regel dat een power block hoogstens 50 megawatt mag verwerken’, zegt Lorenzo Rodriguez. ‘Wij hebben er drie staan hier om die reden, maar hadden technisch prima met eentje toegkund. Een power block kan prima 300 megawatt verwerken, het mag alleen niet’. Een power block is een duur onderdeel van de centrale, en als de regeling veranderd zou worden zou dat zo’n 100 miljoen kunnen schelen op de bouw.
De innovatie in zonne-energie gaat hard, steeds worden er nieuwe methoden uitgevonden. De concentrated solar power torens die we een dag eerder bij Solucar hebben gezien, hebben de toekomst. Ook de directeuren van Andasol voorspellen dat. De torens zijn efficiënter, omdat er niet eerst een vloeistof langs collectoren moet. De zonnewarmte wordt door reflectoren op één punt in de toren gericht, en verhit daar meteen het water tot stoom. Toch zijn zonne-energiecentrales niet snel verouderd. In Californië draait één van de eerste grote zonnecentrales al sinds de vroege jaren tachtig zonder problemen. Met goed onderhoud kunnen de centrales wel een jaar of vijftig mee, voorspellen de zonne-energieproducenten.
De grootste bedreiging voor nieuwe innovatie in Spanje is op dit moment de rechtse regering. Die heeft pas met terugwerkende kracht het vaste tarief dat 25 jaar zou gelden verlaagd. Rendementen op duurzame energie worden onzeker en lager, waardoor Spanje niet meer aantrekkelijk is voor grote en kleine investeerders. Vele kleine producenten van PV (photovoltaic) energie zullen door het nieuwe beleid failliet gaan, en ook grote producenten van CSP (concentrated solar power) energie komen in de problemen. Solucar zal minder overhouden om in innovatie te investeren, en gaat meer teren op zonnecentrales in het buitenland. Andasol 1&2 is relatief goed af omdat het de eerste grote zonnecentrale in Spanje was en de bouwkosten al grotendeels afbetaald zijn. Andasol 3 en andere nieuwere installaties maken zich de meeste zorgen. Zij weten nog niet of het bedrijf het hoofd boven water zal kunnen houden. De mannen van Solucar en de Andasols kunnen nog niet overzien wat precies de gevolgen van het nieuwe Spaanse beleid zullen zijn, maar de gouden tijden van zonne-energie in Spanje lijken in ieder geval voorlopig over.
Blog van Erik en Evert
twee GroenLinksers uit Alphen aan den Rijn
foto's Martin Pluimers
We vertrekken om half 8 naar de grootste zonne-energiecentrales van Europa, 's ochtends bezoeken we Andasol 1 en 2, 's middags Andasol 3. Onderweg hebben we onze kennis op het gebied van cabaret van de jaren 60-80 opgevijzeld. Moraal van het verhaal: alle onmogelijke mensen maken mogelijk. Na een stop worden we alweer snel met de neus op de feiten gedrukt. Het artikel in de Volkskrant van 23 juli 2013 met als titel 'Spanje maakt jacht op zonnepanelen' wordt voorgedragen door Erik.
Vol verbazing luisteren wij naar het feit dat de regering van Spanje mensen met zonnepanelen extra belasting moeten betalen. Daarnaast wordt het 'feed-in tarief', de vaste prijs die energiecentrales en particulieren ontvangen, ernstig beperkt. Dit is desastreus voor de vernieuwende bedrijven, die hun investeringen nog terug moeten verdienen. Geschat wordt dat hierdoor 40% van de bedrijven in de duurzame sector failliet zal gaan, wat ook banken en buitenlandse investeerders, die miljarden hebben geïnvesteerd, in de problemen kan brengen.
Het is even slikken, na onze euforie van gisteren, om te zien dat de toekomst voor zonne-energie in Spanje een stuk minder rooskleurig zou kunnen zijn dan gedacht. Wel komen we tot de conclusie dat we op geen beter tijdstip hadden kunnen komen. We moeten er alles aan doen te helpen de Spaanse regering onder druk te zetten om van het onzalige beleid af te zien, voordat een hele bedrijfstak met veel toekomst het loodje legt.
Bij ons eerste bezoek worden we heel vriendelijk ontvangen door Lorenzo. Natuurlijk zijn de gevolgen van de maatregelen van de regering het belangrijkste gespreksonderwerp. De maatregelen zijn meteen per 14 juli van kracht, de centrales Andasol 1 en 2 zijn nu 3 uur per dag minder actief, een gat dat moet worden opgevangen door aardgascentrales.
Uit het introductiefilmpje blijkt dat Andasol 1 en 2 energie leveren voor 100.000 huishoudens en werkgelegenheid voor 1000 werknemers, waarvan 80% uit de eigen streek. Zeker geen druppel op een gloeiende plaat.
Doordat we zo uitgebreid te woord zijn gestaan door Lorenzo, komen we 3 kwartier later dan gepland aan bij Andasol 3. Ook hier worden we heel hartelijk ontvangen door Oliver S. Vorbrugg (plant manager) en Leopold Martinez Gonzalez-Escalada (directeur). Martin mag zelfs onbeperkt foto's maken.
Andasol 1, 2 en 3 maken gebruik van dezelfde technologie. 'Parabolic throughs' zijn enorme spiegelconstructies die de straling van de zon naar hun middelpunt concentreren, waarmee een warmte ontstaat van boven de 300 graden. Met deze warmte wordt een soort olie verwarmd, die door buizen van spiegelconstructie naar spiegelconstructie lopen. Deze warmte wordt gebruikt voor 2 doeleinden: het verwarmen van stoom voor het opwekken van energie en het verwarmen van zout, dat in enorme silos is opgeslagen. Zout heeft als eigenschap dat het heel heet kan worden zonder te verdampen of uit elkaar te vallen en dat het langzaam afkoelt. Vanaf ca. 200 graden bereikt het een vloeibare vorm en lijkt het precies op water! De warmte van de olie zorgt ervoor dat de temperatuur van het zout stijgt. Dit hete zout wordt gebruikt voor het opwekken van energie op het moment dat er geen zon is.
Deze technologie zorgt niet alleen voor energieopwekking zonder CO2 uitstoot, de technologie is ook nog eens zeer duurzaam. Het zout hoeft niet te worden vervangen, terwijl de olie ook jaren meegaat en alleen geleidelijk wordt aangevuld. De levensduur van de centrale is minstens 30 jaar, wat bewezen is in Californië, waar een soorgelijke centrale al sinds 1983 operationeel is. Dit betekent dat de kosten voor het opwekken van energie laag en stabiel zijn, na de initiële investering voor technologie, systemen en infrastructuur.
Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld energieopwekking uit olie en gas, die afhankelijk is van sterk schommelende grondstofprijzen. De reden dat zonne-energie nu nog gesubsidieerd moet worden, is dat de opstartkosten qua technologische ontwikkeling en infrastructuur hoog zijn en dat er nog relatief weinig schaalvoordelen en standaardisering zijn. De investeringen moeten eerst worden terugverdiend, om voor een marktprijs energie te kunnen leveren. Men schat dat deze subsidiëring nog minstens 10 jaar moet duren.
Dit betekent dat de toekomst van zonne-energie vooral bepaald wordt door de politiek. Constante en stabiele overheidssteun, waardoor het aantrekkelijk blijft voor ondernemingen om te investeren, kan zorgen voor een industrie die onze energieproductie voor nu en de toekomst kan waarborgen. Het stoppen van deze steun, of het constant wijzigen van de 'regels van het spel' zorgen voor het einde van de grootschalige zonne-energie en een toekomst waar we afhankelijk blijven van de aanvoer van fossiele brandstoffen en daarmee waarschijnlijk met steeds hogere energieprijzen.
We vertrekken met een zeer gemixt gevoel terug naar Malaga. Dankbaar dat we zoveel hebben kunnen leren in de korte tijd, hoopvol door de bevlogenheid van de medewerkers die we gesproken hebben, boos door de grote problemen die de Spaanse overheid voor deze medewerkers heeft gecreëerd en vastbesloten te blijven strijden voor een wereld met toekomst.