Rijnlands denken én doen? - Hoofdinhoud
Rijnlands denken én doen?
Vorige week maandag maakte ik mijn stakersdebuut. Op uitnodiging van de vrouwen van dertig arbeiders bezocht ik een stakingsbijeenkomst. Plaats van gebeurtenis: hotel van der Meer te Dokkum. Aangekomen in de bovenzaal werd net de soep uitgedeeld. De broodjes kaas lagen al klaar. De vakbonden waren aanwezig en de bijbehorende sjaaltjes hingen om de nek van de leden. Stakingsdag 12 was even daarvoor ingegaan.
Een week daarvoor werd ik gebeld. Eén van de strijdbare echtgenotes vroeg of ik langs wilde komen. Het gezonde bedrijf dat vangrails maakte zou sluiten. Overgenomen door een buitenlandse investeerder. De onbekende directie liet er geen gras over groeien. Het overgebleven geld ging via een afdracht naar het hoofdconcern en de machines voor het maken van vangrails richting Polen. De werknemers bleven berooid achter. Wel een ontslagbrief, geen sociaal plan. Met een kop soep in de hand ging ik naast een oudere man zitten. “Heftruckchauffeur, meneer”. “Volgende maand 37 jaar in dienst”. Op zo’n moment proef je de smaak van de soep even niet. Woorden die bleven hangen.
Na de soep, gesprekken en toespraken reed ik door naar het nabij gelegen dorpje Hallum. Daar moet u van weten als lezer. Grote kans dat Hallum minimaal eenmaal per week op uw bordje of schoteltje ligt. Wafels, beschuit, roggebrood, brood, toastjes. Noem maar op. We weten het allemaal niet, maar in dit kleine dorpje staan drie grote fabrieken die ons dagelijks voorzien van voedsel. Allemaal familiebedrijven. “Van snelle winsten houden we hier niet” vertelde de pater familias mij bij binnenkomst. Investeren in het bedrijf, het personeel zelf scholen en waardering voor vakmanschap, dat was de succesformule voor en van deze familiebedrijven. Crisis? Geen last van. De bedrijven in Hallum wilde graag uitbreiden en hiervoor was een goede ontsluiting nodig. Op uitnodiging van de lokale CDA afdelingen bespraken we de ideeën en plannen.
Twee werelden. Het was alsof ik twee werelden bezocht. Diezelfde middag, hetzelfde gebied en toch zo ontzettend anders. Gelijktijdig die dag werd bekend dat in de desbetreffende gemeente twee CDA raadsleden uit de fractie stapte. Ze waren het niet eens met de koers van de partij. Hun oplossing: weg uit CDA fractie en de zetel in de gemeenteraad op persoonlijke titel behouden. De PVV samenwerking destijds zat hen nog steeds hoog. Ja, in mijn Friese provincie was veel weestand hiertegen. Ook mijn Friese CDA had hier moeite mee, maar zij koos bewust een andere weg. Niet opstappen, maar samen kijken naar koers en inhoud. Dit leidde afgelopen maand tot een inhoudelijk rapport over onze idealen en de huidige economische crisis. Over twee werelden gesproken.
“Rijnlands denken en doen” was de titel van dit rapport. Dit denken en doen komt voort uit de economische traditie van landen langs de Rijn zoals Duitsland, Zwitserland, Nederland en Frankrijk en richt zich meer op de lange termijn, duurzaamheid en vakmanschap. "Solidariteit, gespreide verantwoordelijkheid en rentmeesterschap, dat vertaalt zich in het Rijnlands denken in het verbinden, het vertrouwen geven en het benutten van vakmanschap, ook aan de top." In Duitsland blijkt de Rijnlandse aanpak crisisbestendig, terwijl er minder maatschappelijke ontevredenheid heerst”, aldus de schrijvers van dit rapport. Het rapport deed me denken aan het bezoek in Hallum. Ook hier bleven de woorden hangen: “Van snelle winsten houden we hier niet”. Rijnlands denken én doen?
De financiële crisis die juist ontstond in de Engelstalige en kapitalistische wereld. Daar waar veel beurs genoteerde bedrijven zich richten op een zo hoog mogelijke beurskoers. Te bereiken door snelle overnames en elk kwartaal meer winst te maken. Deze obsessie met winstcijfers op de korte termijn heeft bedrijven ertoe gebracht grote risico's te nemen. Dit ging ten koste van de stabiliteit op lange termijn. Ik dacht eraan toen ik in Dokkum de arbeiders toesprak. Slachtoffers van doorgeschoten kapitalisme? Tegenover deze kapitalistische wereld stonden ook de zuidelijke landen waar juist zoveel staatsbedrijven en invloed landen weer op een andere manier kwetsbaar maakte.
De waarheid in het midden? Ja, ik denk het wel. Rijnlands denken én doen. Het is zo gek nog niet. Deze crisis is een mooi moment om te zien waar de echte oplossingen vandaan komen. Zijn het de snelle jongens van het flitskapitaal en overnames? Of juist de familiebedrijven die zich richten op de lange termijn. Doe mij maar het Rijnlandse denken, maar dan ook het doen. Juist nu. Laat die discussie maar gestart worden. Wat mij betreft vanuit Hallum. Het zal nog wel even duren, want voordat het zover is, zal er nog wel heel wat water door de Rijn moeten stromen.