Sterker en socialer? Niet dus - Hoofdinhoud
Op het speciale verkiezingscongres van zijn partij afgelopen zaterdag in Den Bosch zei PvdA-fractievoorzitter Samsom: „Wij willen verantwoordelijkheid nemen. Wij zijn geen mooiweerpartij. Het land heeft ons nodig, en dan zijn we er.” Hij noemt het regeerakkoord een „mooi akkoord”, een akkoord dat „Nederland sterker en socialer uit de crisis zal leiden”. Hij wil laten zien dat „politiek verbindt, niet verdeeld. Bruggen slaan en elkaar de hand reiken”. Even verderop gebruikt hij dezelfde bruggenmetafoor voor de samenwerking met de nieuwe vrienden van de VVD: „Ook ik voel me verantwoordelijk voor de onrust binnen de VVD. Dit regeerakkoord dragen we samen. Een brug moet op beide oevers rusten.”
In het tv-programma Buitenhof een dag later kritiseerde oud-PvdA-voorzitter Ruud Koole de aanpak bij de formatie waarbij de parijen vooral elkaar zaken hebben ‘gegund’. Zo werd door de PvdA tegen de VVD gezegd: „Jullie willen bovenop de tientallen miljarden bezuinigingen van de afgelopen jaren nog eens zestien miljard bezuinigen? Oké, als wij mogen nivelleren.” Door deze zwart-witbenadering heeft de PvdA de VVD vrij spel gegeven haar neoliberale agenda te volvoeren.
Zo maar eens een kleine, willekeurige opsomming van de VVD-triomfen: een verlaging van de inkomstenbelasting in de twee hoogste schijven; de derde schijf wordt verlengd; de villasubsidie blijft in stand; de btw-verhoging waar de PvdA fel tegen was, wordt niet teruggedraaid; er wordt structureel bijna vijf miljard bezuinigd op de sociale zekerheid; WW-rechten worden teruggebracht tot maximaal één jaar; ontslagvergoedingen worden versoberd; de sociale werkplaatsen worden ontmanteld, 60.000 werkplekken voor mensen met een arbeidsbeperking worden geschrapt; nieuwe mensen in de sociale werkplaatsen verdienen niet meer dan het wettelijk minimumloon; de werkloosheid stijgt; dit akkoord houdt de mogelijkheid open om mensen onder het minimumloon te laten werken; de AOW-leeftijd gaat versneld naar 67; de pensioenuitkeringen voor de komende generatie zullen met bijna een kwart dalen; er komen nauwelijks maatregelen die flexwerk beperken; de regering legt zich neer bij de komst van Roemenen en Bulgaren per 2014; de studiebeurs wordt afgeschaft; de marktwerking in de zorg wordt versterkt; zorgverzekeraars krijgen meer macht; er komt een winstuitkering in de zorg; zorgverzekeraars mogen doorgaan met het sluiten van streekziekenhuizen; zij gaan volledig bepalen waar je je zorg krijgt; huishoudelijke verzorging wordt afgeschaft; dagbesteding verdwijnt; er wordt vijf miljard bezuinigd in de zorg, waarvan bijna drie miljard op de thuiszorg; de ziektekostenpremie pakt de middeninkomens en houdt hoge inkomens uit de wind; de AWBZ wordt uitgekleed; de huren gaan fors omhoog; de publieke omroep levert nog eens 100 miljoen in; en ontwikkelingssamenwerking nog eens één miljard.
Dit is wat de nieuwe vice-premier, Lodewijk Asscher, eufemistisch ‘het leggen van een nieuwe vloer onder de verzorgingsstaat’ noemt. Samsom omschrijft het als ‘eerlijk delen en vooruitgang mogelijk maken’.
Natuurlijk, het is crisis, en er moeten keuzes gemaakt worden, maar waarom is de PvdA akkoord gegaan met de conditio sine qua non van de VVD van nog eens zestien miljard bezuinigen? Daar wordt ons land dus niet ‘sterker en socialer’ van.
Deze column verscheen op 8 november in NRC