Recht op informatie bij aanhouding geldt nu in hele EU

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op donderdag 7 juni 2012.

"Hierbij verklaar ik dat u recht heeft op… een verklaring van rechten". In het Publicatieblad is onlangs een nieuwe richtlijn bekendgemaakt, op grond waarvan verdachten overal in de Europese Unie i hetzelfde recht op informatie hebben. Deze richtlijn betreffende het recht op informatie in strafprocedures is in juli 2010 voorgesteld door de Commissie, op 13 december 2011 aangenomen door het Europees Parlement i (zie IP/11/1534) en op 27 april 2012 vastgesteld door de ministers van Justitie van de lidstaten (zie IP/12/430). Het is de bedoeling dat alle EU-landen arrestanten of personen tegen wie een Europees aanhoudingsbevel loopt, via een schriftelijke verklaring wijzen op de basisrechten die zij in een strafprocedure genieten. De EU-lidstaten hebben nu twee jaar de tijd om de nieuwe regels om te zetten in nationaal recht. Momenteel bestaat het recht op een verklaring van rechten in slechts ongeveer een derde van de lidstaten1.

"Het gaat om een belangrijke pijler van een ware Europese rechtsruimte. De nieuwe wetgeving inzake het recht op informatie zal ertoe bijdragen dat processen overal in de EU eerlijk verlopen. Volgens de richtlijn moet een ieder die van een strafbaar feit wordt verdacht of beschuldigd, onmiddellijk in begrijpelijke taal op zijn rechten worden gewezen", aldus vicevoorzitter Viviane Reding i, Europees commissaris voor Justitie. "Dat is met name van belang voor de miljoenen vakantiegangers en andere reizigers in de EU. Als zij strafrechtelijk worden vervolgd, hebben zij voortaan het recht om te worden geïnformeerd over hun rechten in een taal die zij verstaan. Dit helpt gerechtelijke dwalingen te voorkomen. Ik reken erop dat de lidstaten deze EU-wetgeving vlot in nationale wetgeving zullen omzetten en hiermee niet zullen wachten tot vlak voor de uiterste termijn. Zo kan dit recht snel werkelijkheid worden voor alle 500 miljoen EU-burgers."

Achtergrond

De Europese Commissie i heeft de nieuwe richtlijn in juli 2010 voorgesteld als onderdeel van een breder pakket maatregelen dat het recht op een eerlijk proces in de hele EU moet waarborgen (IP/10/989). Het is het tweede initiatief dat EU-commissaris Reding (Justitie) heeft genomen om gemeenschappelijke minimumnormen voor strafzaken vast te stellen en het vertrouwen in de Europese rechtsruimte te stimuleren. Het Europees Parlement en de Raad hebben in oktober 2010 het eerste voorstel goedgekeurd, waardoor verdachten recht kregen op tolk- en vertaaldiensten (IP/10/1305).

De richtlijn betreffende het recht op informatie waarborgt dat politie en openbaar ministerie verdachten in eenvoudige, alledaagse taal informeren over hun rechten. Wordt iemand aangehouden, dan moet hem altijd de zogenoemde verklaring van rechten worden voorgelegd, of hij er nu om vraagt of niet. Zo nodig ontvangt hij de informatie in vertaling. Hoewel de EU-lidstaten zelf de precieze bewoordingen van deze verklaring mogen kiezen, stelt de Commissie gemakshalve een model voor in elk van de 22 talen van de EU (zie bijlage). Zo weten burgers ook buiten hun landsgrenzen waar zij aan toe zijn en blijven de vertaalkosten beperkt.

De verklaring van rechten bevat praktische gegevens over de rechten van arrestanten en gedetineerden, zoals:

  • - 
    het zwijgrecht,
  • - 
    het recht op een advocaat,
  • - 
    het recht op informatie over de tenlastelegging,
  • - 
    het recht op vertaal- en tolkdiensten, indien de betrokkene de procestaal niet verstaat,
  • - 
    het recht om na aanhouding snel te worden voorgeleid,
  • - 
    het recht om iemand anders in kennis te stellen van de aanhouding of de detentie.

De verklaring van rechten moet gerechtelijke dwalingen helpen voorkomen en het aantal beroepszaken beperken.

Op dit moment is de kans dat een burger bij aanhouding en strafrechtelijke vervolging naar behoren op zijn rechten wordt gewezen, niet in de hele EU gelijk. In sommige lidstaten worden verdachten alleen mondeling geïnformeerd over hun procedurele rechten en in andere lidstaten wordt de schriftelijke informatie alleen op verzoek verstrekt.

Krachtens artikel 82, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met het oog op de bevordering van de wederzijdse erkenning van rechterlijke beslissingen en de verbetering van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken, kan de EU maatregelen vaststellen om de rechten van EU-burgers overeenkomstig het EU-Handvest van de grondrechten te versterken.

Het recht op een eerlijk proces en de rechten van de verdediging zijn vervat in de artikelen 47 en 48 van het EU-Handvest van de grondrechten en in artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens.

In juni 2011 stelde de Commissie een derde maatregel voor, die de toegang tot een advocaat en communicatie met familieleden garandeert (IP/11/689). Dit voorstel wordt momenteel besproken in het Europees Parlement en de Raad.

Voor meer informatie

Homepage van vicevoorzitter Viviane Reding, EU-commissaris voor Justitie:

http://ec.europa.eu/reding

Algemene nieuwssite van DG Justitie:

http://ec.europa.eu/justice/newsroom/index_en.htm

Europese Commissie - rechten van verdachten en beklaagden:

http://ec.europa.eu/justice/criminal/criminal-rights/index_en.htm

 

Contact:

Mina Andreeva (+32 2 299 13 82)

Natasha Bertaud (+32 2 296 74 56)

BIJLAGE

Indicatief model voor een verklaring van rechten:

Dit model is uitsluitend bedoeld om nationale autoriteiten te helpen bij de opstelling van een dergelijke verklaring op nationaal niveau. De lidstaten zijn niet verplicht dit model te gebruiken. Bij het opstellen van hun verklaring van rechten kunnen de lidstaten dit model wijzigen om het in overeenstemming te brengen met hun nationale bepalingen en kunnen zij ook bijkomende nuttige informatie toevoegen. De lidstaten overhandigen de verklaring van rechten bij de aanhouding of inhechtenisneming. Dit belet de lidstaten evenwel niet om een verdachte of beklaagde ook in andere situaties tijdens de strafprocedure schriftelijke informatie te verstrekken2.

U hebt de volgende rechten wanneer u bent aangehouden of in hechtenis bent genomen:

A. BIJSTAND VAN EEN ADVOCAAT/RECHT OP RECHTSBIJSTAND

U hebt het recht om vertrouwelijk met een advocaat te spreken. Een advocaat is onafhankelijk van de politie. Vraag de politie, indien u hulp nodig hebt, om met een advocaat in contact te komen; de politie zal u helpen. In bepaalde gevallen kan de bijstand gratis zijn. Vraag de politie om meer informatie.

B. INFORMATIE OVER DE BESCHULDIGING

U hebt het recht te weten waarom u bent aangehouden of in hechtenis bent genomen en waarvan u wordt verdacht of beschuldigd.

C. VERTOLKING EN VERTALING

Als u de taal niet spreekt of verstaat die wordt gesproken door de politie of de andere bevoegde autoriteiten, hebt u recht op kosteloze bijstand van een tolk. De tolk kan u helpen om met uw advocaat te spreken en moet de inhoud van dat gesprek vertrouwelijk houden. U hebt recht op vertaling van ten minste de relevante passages van essentiële documenten, met inbegrip van het bevel van een rechter die uw aanhouding of bewaring bevestigt, de aanklacht of tenlastelegging en het vonnis. In bepaalde gevallen kan een mondelinge vertaling of samenvatting worden verstrekt.

D. ZWIJGRECHT

Tijdens een verhoor door de politie of andere bevoegde autoriteiten bent u niet verplicht te antwoorden op vragen over het strafbare feit waarvan u wordt verdacht. Uw advocaat kan u helpen om hierover te beslissen.

E. TOEGANG TOT DOCUMENTEN

Wanneer u bent aangehouden en in hechtenis bent genomen, hebt u (of uw advocaat) recht op toegang tot essentiële documenten die u nodig hebt om de aanhouding of inhechtenisneming aan te vechten. Als uw zaak voor de rechtbank komt, hebt u (of uw advocaat) recht op toegang tot materiële bewijsstukken die voor of tegen u spreken.

F. IEMAND IN KENNIS STELLEN VAN UW AANHOUDING OF INHECHTENISNEMING/UW CONSULAAT OF AMBASSADE IN KENNIS STELLEN

Wanneer u bent aangehouden of in hechtenis bent genomen, kunt u de politie meedelen als u iemand in kennis wilt laten stellen van uw hechtenis, bijvoorbeeld een familielid of uw werkgever. In bepaalde gevallen kan het recht om andere personen in kennis te stellen van uw hechtenis tijdelijk beperkt zijn. In dergelijke gevallen zal de politie u hierover informeren.

Als u een andere nationaliteit hebt, kunt u de politie meedelen wanneer u uw consulaire autoriteit of ambassade in kennis wilt laten stellen van uw hechtenis. Deel de politie ook mee als u in contact wilt komen met een officiële medewerker van het consulaat of de ambassade.

G. DRINGENDE MEDISCHE BIJSTAND

Wanneer u bent aangehouden of in hechtenis bent genomen, hebt u recht op dringende medische bijstand. Laat de politie weten als u dringende medische zorg nodig hebt.

H. DUUR VAN DE VRIJHEIDSBENEMING

Na uw aanhouding kunt u in hechtenis worden gehouden gedurende ten hoogste … [vul in het toepasselijke aantal uren of dagen]. Aan het eind van deze periode moet u ofwel worden vrijgelaten, ofwel worden voorgeleid aan een rechter die zal beslissen over de eventuele voortzetting van de hechtenis. Vraag uw advocaat of de rechter informatie over de mogelijkheid om uw aanhouding aan te vechten, de hechtenis te toetsen of om voorlopige invrijheidstelling te verzoeken.

1 :

Oostenrijk, Tsjechië, Duitsland, Italië, Letland, Luxemburg, Nederland, Polen, Slowakije, Spanje, Zweden en het Verenigd Koninkrijk (Engeland en Wales).

2 :

According to Article 4(1), the Letter of Rights shall be given upon arrest/detention. This however shall not prevent Member States from providing suspected or accused persons with written information in other situations during criminal proceedings.