Eerste Kamer en weerhouding

Met dank overgenomen van C.G. (Kees) van der Staaij i, gepubliceerd op vrijdag 16 december 2011.

Alle ogen waren gericht op de Eerste Kamer. Hoe zou het aflopen? Velen hebben vorige week dinsdag met grote spanning het debat gevolgd over het zogenaamde rituele slachten. In de nachtelijke uren werd helder dat een meerderheid in de senaat het initiatiefwetsvoorstel van Tweede Kamerlid Thieme niet steunde. De kernachtige uitspraak van onze gewaardeerde senator Holdijk in dit debat is nadien nog vaak aangehaald: "De voorstanders van de slachtwet kunnen zich beter inleven in het leven van een kip dan in het leven van een gelovige."

Holdijk heeft er rond de verkiezingen voor de Eerste Kamer eerder dit jaar uitdrukkelijk op gewezen dat juist in die aanvullende, toetsende rol van de Eerste Kamer de toegevoegde waarde en kracht ligt. Als de Eerste Kamer een kopie van de Tweede Kamer wordt, ondergraaft deze zijn eigen bestaansrecht. Terecht heeft Holdijk gewaarschuwd voor een politisering van de rol van de senaat. Dit klemt in deze tijd extra, nu VVD, CDA en PVV in de Eerste Kamer geen meerderheid hebben, en voor velen de verleiding groot is om deze Kamer in te zetten voor oppositionele doeleinden.

De Eerste Kamer heeft zich in het debat over het initiatiefwetsvoorstel-Thieme grondig van zijn taak gekweten om een gewetensvolle Kamer van heroverweging te zijn. Het stemt tot dankbaarheid dat de traditionele vrijheidsrechten zwaar hebben gewogen voor de senaatsmeerderheid. Daarmee sloeg de balans precies naar de andere kant door dan eerder in de Tweede Kamer het geval was. Daar was immers maar een kleine minderheid, waaronder de SGP, tegen dit wetsvoorstel.

In de afgelopen decennia is meer dan eens gepoogd de Eerste Kamer op te doeken. De SGP heeft steeds met overtuiging gepleit voor het voortbestaan van de senaat. Juist in tijden van snel wisselende opinies en grote verschuivingen bij de stemmingen voor de Tweede Kamer, is het van heel grote waarde dat een Eerste Kamer nog eens rustig naar wetsvoorstellen kijkt. Dit is zeker ook van belang, omdat in de Tweede Kamer wetsvoorstellen door aangenomen wijzigingsvoorstellen niet zelden belangrijke veranderingen hebben ondergaan, veranderingen die de kwaliteit niet altijd ten goede komen.

De behandeling van het wetsvoorstel-Thieme laat al met al, en bepaald niet voor het eerst, weer eens zien dat de Eerste Kamer een belangrijke weerhouding kan bieden tegen de waan van de dag. '

Weerhouding

Terugkijkend op een turbulent politiek jaar, is ‘weerhouding’ een woord dat ook breder gezien op zijn plaats is. Het is een Bijbelse notie, dat er in Gods voorzienigheid een zekere weerhouding, een tegenhouden van de doorbraak van wetteloosheid en onrecht kan zijn (2 Thess. 2: 6,7).

Als we naar de maatschappelijke ontwikkelingen in ons land zien, dan zien we onmiskenbaar op veel terreinen dat er steeds breder draagvlak is voor een seculier, autonoom denken over goed en kwaad. Een radicaal andere visie dan de heilzame Bijbelse orde en Gods geboden ons aanwijzen. Er wordt meer ruimte bepleit om zelf een einde aan het leven te mogen maken voor hen die ‘klaar met leven’ zijn. Er wordt een lans gebroken voor het verder inperken van de zondagsrust. Er wordt schande gesproken over de trouwambtenaar die het huwelijk ziet als een verbintenis tussen een man en vrouw. Velen vinden het bovendien onbestaanbaar dat er met overheidssubsidie christelijk onderwijs wordt gegeven. En zo is er helaas nog veel meer op te noemen. Zorgen genoeg.

Als we zien wat er allemaal op het spel staat, is het temeer een voorrecht als we zien dat er een zekere weerhouding mag zijn.

De rechtsstaat, de verankering van vrijheidsrechten in onze Grondwet vormt zo’n buffer tegen een meerderheidsopvatting die geen boodschap heeft aan de gevoelens van minderheden.

Ook de politieke situatie van dit moment heeft enige weerhoudende werking, op een bijzondere manier. Zo had niemand het van te voren toch bedacht dat de politieke positie van de SGP, die nu soms nodig is om kabinetsvoorstellen aan een parlementaire meerderheid te helpen, aan die weerhouding wat mag bijdragen. Rekeninghoudend met de SGP is immers op gevoelige ethische onderwerpen, zoals bij de koopzondagen, een pas op de plaats gemaakt.

Dat is iets om dankbaar voor te zijn.

Tegelijk is het ook goed te bedenken dat het kwetsbaar is, omdat het louter gedragen wordt door de huidige bijzondere politieke omstandigheden. Meer dan ooit is een inhoudelijke omslag, een echte koersverandering geboden.

Daarom komt het eerst en vooral ook op aan dat het Woord van God harten raakt. Woord en Geest kunnen meer uitwerken dan alle menselijke weerhouding en politieke inzet ooit bieden kan.