Catalonië - Hoofdinhoud

Catalonië is een autonome regio in het noordoosten van Spanje. Sinds het overlijden van de voormalige Spaanse dictator Franco in 1975 streeft de regio in toenemende mate naar meer onafhankelijkheid. In totaal wonen ongeveer 7,5 miljoen mensen in Catalonië. Barcelona is de hoofdstad van de regio. De officiële talen zijn Spaans, Catalaans en Aranees.

Het Iberisch schiereiland - dat bestaat uit Spanje en Portugal - werd vanaf het begin van onze jaartelling overheerst door verschillende volken. In de Middeleeuwen werd Catalonië belangrijk voor de handel. Er woedden meerdere oorlogen tussen de Catalanen en de Spanjaarden. Doordat Spanje de meeste van deze oorlogen won, verschoof de macht naar Madrid en verloor Catalonië steeds meer van de gewenste onafhankelijkheid.

In de tweede helft van de 19e eeuw werd de streek een belangrijk industrieel centrum, waardoor de regio meer onafhankelijkheid afdwong van Spanje. Die onafhankelijkheid kwam tot een einde met de Spaanse burgeroorlog in 1936 en de daaropvolgende dictatuur van generaal Francisco Franco. In die tijd was alles wat Catalaans was, verboden. In 1975 overleed Franco en kreeg de regio weer meer politieke onafhankelijkheid.

Tegenwoordig is Catalonië een van de meest welvarende regio's van Spanje. Sinds 1979 is Catalonië erkend als autonome regio binnen het Spaanse koninkrijk. In de afgelopen jaren is de wens naar meer autonomie en onafhankelijkheid toegenomen onder de Catalanen. Bij regionale verkiezingen in november 2012 behaalden Catalaanse separatistische partijen samen een meerderheid in het Catalaanse parlement.

Op 12 december 2013 kondigde de Catalaanse president Artur Mas een referendum over onafhankelijkheid aan. Het verzoek tot een referendum dat Mas in september 2014 bij het Spaanse grondwettelijke hof deed, werd begin november geweigerd door de Spaanse opperrechters. Op 9 november 2014 heeft er echter toch een officieus referendum plaatsgevonden. Ruim 80 procent van de Catalaanse kiezers koos voor onafhankelijkheid; de opkomst lag rond de 50%.

In 2017 organiseerde het Catalaanse regiobestuur opnieuw een referendum. De Spaanse regering noem het referendum in strijd met de democratie en de grondwet. Het Constitutionele Hof deelde die mening. Niettemin werd op 1 oktober een referendum gehouden over Catalaanse onafhankelijkheid. Negentig procent van de kiezers sprak zich uit voor onafhankelijkheid van Catalonië, de opkomst was ruim 42 procent. De Catalaanse regering stelde op 10 oktober onderhandelingen over onafhankelijkeid met Madrid voor. Europese leiders pleitten voor de-escalatie.

Dat heeft niet mogen baten. De Catalaanse regering en de centrale Spaanse overheid zijn niet met elkaar in gesprek gegaan. De Catalaanse premier hield vast aan zijn eis van onafhankelijkheid, de regering de Spaanse premier Rajoy i benadrukte het onwettige karakter van het referendum. Rajoy hief het Catalaanse zelfbestuur op en stelde de regio onder direct bewind van de centrale overheid. Het Catalaanse parlement stemde op 27 oktober vóór onafhankelijkheid. Van de 135 parlementsleden stemden er 72 vóór, het grootste deel van de tegenstanders van onafhankelijkheid had de zaal verlaten.

In Catalonië heerst een echte sportcultuur, vooral nadat daar in 1992 de Olympische Spelen werden georganiseerd. FC Barcelona is een van de bekendste en meest vooraanstaande voetbalclubs ter wereld. Daarnaast beschikt Catalonië over een circuit waar jaarlijks een Formule 1 Grand Prix en MotoGP worden gereden.

De streek biedt veel kunst en cultuur. Op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan meerdere Catalaanse cultuurgoederen zoals de kathedraal Sagrada Família in Barcelona en het klooster Santa María in Poblet. Kunstenaars als Salvador Dalí, Gaudí en Míro hebben hun stempel gedrukt op de Catalaanse kunst en cultuur.