Niet marchanderen met ambulancezorg - Hoofdinhoud

Tot voor kort stond het ministerie lijnrecht tegenover de ambulancediensten en de bonden. Laatstgenoemden zagen weinig heil in de openbare aanbestedingsplannen van minister Klink. De gunning van het ambulancevervoer verkeert in een cruciale fase.

Henk van Gerven, lid Tweede Kamer SP en oud-huisarts

Toenmalig minister Hoogervorst diende in 2004, na jarenlange discussie, de Wet ambulancezorg (Waz) in. Doel van de wet was tweeledig. Enerzijds bevordering van de kwaliteit door schaalvergroting en professionalisering. Anderzijds verbetering van de doelmatigheid en effectiviteit door de markt via een openbare aanbesteding.

Waz is achterhaald

De Waz is echter door de praktijk achterhaald. Was in 2001 het aantal ambulancediensten al teruggelopen van 200 in 1990 naar 75, thans hebben 19 van de 25 veiligheidsregio’s al één regionale ambulancevoorziening (RAV). Bij de overige zes lijkt de vorming van één RAV een kwestie van tijd. De kwaliteit en professionaliteit zijn sterk verbeterd en de ‘rotte appels’ zijn onder politieke en maatschappelijke druk verdwenen. In toenemende mate spitst de discussie zich dan ook toe op de doelmatigheid en effectiviteit. Liberaal Hoogervorst zette in op een openbare aanbesteding die elke vier jaar zou moeten worden herhaald.

Geen aanbesteding ambulancezorg

Wat Hoogervorst wel lukte bij de Zorgverzekeringswet, lukte hem niet bij de Waz. De Raad van State had grote bedenkingen en pleitte voor een openbare dienst. Het CDA bekritiseerde de private aansturing. De SP voorspelde dat investeringen in materieel en personeel zouden stilvallen als ambulancediensten slechts voor vier jaar een gunning zouden krijgen. En zelfs de VVD was tegen de marktwerking bij ambulancezorg: “Geen aanbestedingsavonturen en geen marktwerking met concurrerende aanbieders…”, aldus woordvoerder Schippers.

Gunningstelsel

De marktwerking werd bij amendement geschrapt: in plaats van een aanbestedingscircus om de vier jaar kwam er een permanent gunningstelsel met de minister als verlener van de vergunningen. Na aanname van de wet in de Eerste Kamer eind 2008 is er voortdurend getouwtrek geweest tussen de minister en het veld dat niets ziet in de openbare gunningprocedure. Het veld vreest dat prijsafwegingen en winstmotieven de doorslag zullen geven.

Klink faseerde in oktober zijn plannen door niet in alle 25 regio’s tegelijk een openbare gunning te starten, maar eerst op proef in enkele regio’s. De Tweede Kamer brandde dit plan volledig af. Er is veel sympathie om het aan de bestaande RAV’s - die regionaal verankerd zijn - te gunnen als zij hun zaken op orde hebben.

Cao ambulancezorg

Klink heeft daar in toegestemd onder vier voorwaarden: één cao voor de sector, een efficiencykorting voor de hele sector, invoering van een benchmarksysteem voor de ambulancesector en invoering van prestatiebekostiging. Eén cao is nu een feit en de invoering van de benchmark zal geen problemen opleveren. Hoe hoog de efficiencykorting zal zijn, is nog ongewis. Ook is nog niet duidelijk hoe de prestatiebekostiging er precies uit gaat zien.

Ongelukken doen niet aan marktwerking

Hoe het ook zij, ook in een publieke setting is het stukloonprincipe voor de ambulancezorg funest, omdat financiële afwegingen dan concurreren met inhoudelijke afwegingen. Het is beter te werken met een budget afgestemd op de regionale behoefte en omstandigheden. Met de ambulancezorg moet Klink verder niet marchanderen. Vanuit het besef dat ongelukken niet aan marktwerking doen.

Dit artikel verscheen op 22 januari 2010 in Zorgvisie