Een wonderlijk, maar niet uitzonderlijk type

Met dank overgenomen van E.W. (Ed) Anker i, gepubliceerd op dinsdag 1 december 2009.

Ik begin vandaag met een, toegegeven, iets te lang citaat uit De Uitvreter van Nescio. Omdat het me plezier geeft, maar ook omdat ik vandaag meerdere malen aan dit opmerkelijke, wonderlijke type moest denken:

'Behalve den man die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter. Den uitvreter, dien je in je bed vond liggen met zijn vuile schoenen, als je ’s avonds laat thuis kwam. Den uitvreter, die je sigaren oprookte, en van je tabak stopte en je steenkolen verstookte en je kasten nakeek en geld van je leende en je schoenen opdroeg en een jas van je leende als-i in den regen naar huis moest. Den uitvreter die altijd wat liet halen op den naam van een ander; die als een vorst jenever zat te drinken op ’t terras van ‘Hollandais’ voor de centen van de lui; die parapluis leende en nooit terugbracht; die een barst stookte in de tweedehandsch kachel van Bavink; die dubbele boorden droeg van zijn broer en de boeken uitleende van Appi, en buitenlndse reizen maakte als-i z’n ouwe heer weer had afgezet, en pakken droeg die hij nooit betaalde.' De Uitvreter, Nescio 1911

RTL nieuws berichtte dit weekend dat er een aantal korpschefs is die opvallend goed voor zichzelf zorgen. Ze declareerden te veel, en soms onterecht; sommigen krijgen vergoedingen die niet echt bij de functie lijken te passen. Als diezelfde korpschefs klagen dat ze de formatie hun korps niet rond krijgen, dan denk ik: ‘wonderlijke kerels’.

Helaas is het niet zo wonderlijk. Steeds vaker zie ik dat mensen allereerst voor zichzelf kiezen. Gisteren hoorden we van het bureau Motivaction dat die houding het grootste probleem lijkt te zijn bij de opvoeding van kinderen. Zij worden grootgebracht met het idee dat het goed is om allereerst voor jezelf te kiezen. We zijn niet alleen een geïndividualiseerde samenleving, we zijn ook steeds meer een egocentrische samenleving.

Het is natuurlijk niet goed wanneer korpschefs zichzelf verrijken. Het deugt ook niet dat de hoogste ambtenaar bij Justitie een belachelijk declaratiegedrag vertoont, zoals NRC/Handelsblad deze zomer meldde. De bonusbeloningen in het bedrijfsleven hebben ook mensen gemotiveerd om verkeerde beslissingen te nemen. Het eigen gewin als dé norm voor alles is een doodlopende weg.

En dan gebeurt er ook iets moois vandaag. Het ministerie van Binnenlandse Zaken is op initiatief van de ChristenUnie aan het werk gegaan om tot een ‘Handvest Verantwoord Burgerschap’ te komen. Niet omdat we met een stuk papier de wereld veranderen, maar wel omdat een samenleving en een overheid niet kunnen functioneren als de burgers hun burgerschap niet serieus nemen. Vanochtend kreeg ik een kalender uitgereikt met daarin een verzameling uitspraken van deelnemers aan de discussies over het Handvest. Dat zijn uitspraken van mensen die het geheel van de samenleving op het oog hebben. Het zijn uitspraken van mensen die niet in eerste instantie voor zichzelf kiezen, maar ook omzien naar de ander.

Ik ben opgevoed met een bijbel die mij leerde dat ik bekend moet staan om mijn gastvrijheid en vriendelijkheid, als iemand me vraagt om één mijl met hem op te lopen om dan ook die tweede mijl mee te lopen. Goed beschouwd is er dan ook maar één echt Wonderlijk Mens geweest.