Jaarverslag van het ministerie van Defensie (X) - Jaarverslagen over het jaar 2002 - Hoofdinhoud

Dit jaarverslag i is onder nr. 22 toegevoegd aan dossier 28880 - Jaarverslagen over het jaar 2002.

Officiële titel	Jaarverslagen over het jaar 2002; Jaarverslag van het ministerie van Defensie (X)
Document­datum	21-05-2003
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST66891
Kenmerk	28880, nr. 22
Van	Defensie (DEF)
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2002–2003

28 880                                    Jaarverslagen over het jaar 2002

Nr. 22                                                      JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN DEFENSIE (X)

Aangeboden 21 mei 2003

Gerealiseerde ontvangsten 2002

Wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling 0 mln

Internationale samenwerking 8 mln

Civiele taken 8 mln Vredesoperaties 9 mln

Ziektekostenvoorziening Defensiepersoneel 0 mln

Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden 0 mln

Militaire Inlichtingendienst 0 mln

Defensie Interservice Commando 24 mln

Koninklijke marechaussee 8 mln

Algemeen 8 mln

Koninklijke marine 57 mln

Koninklijke luchtmacht 39 mln

Koninklijke landmacht 74 mln

Gerealiseerde uitgaven 2002

Wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling 67 mln

Geheime uitgaven 1 mln

Internationale samenwerking 117 mln

Civiele taken 36 mln Vredesoperaties 173 mln

Ziektekostenvoorziening-Defensiepersoneel 29 mln

Pensioenen, uitkeringen en-wachtgelden 939 mln

Militaire Inlichtingendienst 58 mln

Defensie Interservice Commando 246 mln

Koninklijke marechaussee 327 mln

Algemeen 186 mln

Koninklijke marine 1.442 mln

Koninklijke luchtmacht 1.436 mln

Koninklijke landmacht 2.330 mln

INHOUDSOPGAVE                                                                                     blz.

6

6

8

11

15

15

32

151

158

165

166

166

9.1.  De verantwoordingsstaat van het Ministerie van Defensie                                                                                      166

9.2.  De samenvattende verantwoordingsstaat van de baten-lastendiensten                                                                 167

• 10. 

  Financiële toelichting bij de verantwoordingsstaten                      168

10.1. Toelichting bijdebeleidsartikelen                                           168

10.2. Toelichting bijde niet-beleidsartikelen                                   205

10.3. Toelichting bij de baten-lastendiensten                                  210

• 11. 

  Bijlage1:Verdiepingsbijlage                                                             238

• 12. 

  Bijlage 2: Aanbevelingen Algemene Rekenkamer                          246

• 13. 

  Bijlage3:Ramingskengetallen                                                          248

• 14. 

  Bijlage4:Saldibalans                                                                         266

• 15. 

  Bijlage5:Lijst van afkortingen                                                          282

A. ALGEMEEN

• 1. 

  VOORWOORD

Hierbij bied ik u het departementale jaarverslag over 2002 aan. In dit jaarverslag maakt Defensie, volgens de regels van de beleidsverantwoording, inzichtelijk in hoeverre eerder aangekondigde doelen zijn bereikt en welke financiële gevolgen daaraan verbonden waren.

De werkzaamheden van Defensie zijn te herleiden tot haar drie hoofdtaken, te weten verdediging van het bondgenootschappelijk grondgebied, inzet ten behoeve van crisisbeheersingsoperaties en verlening van bijstand aan civiele instanties. De werving van personeel, de aanschaf van materieel, de opleiding van nieuwe rekruten en de oefening van operationele eenheden – kortom de gehele bedrijfsvoering van Defensie – zijn erop gericht de krijgsmacht gereed te houden voor al deze hoofdtaken.

De meest zichtbare activiteit van de krijgsmacht is de inzet van militairen in een crisisgebied of tijdens een gewapend conflict. In het jaar 2002 zijn duizenden Nederlandse militairen uitgezonden. Niet alleen op de Balkan, maar ook in Afghanistan en in het kader van de internationale strijd tegen het terrorisme namen Nederlandse militairen deel aan diverse operaties. Zij vormden daarmee een onmisbare bouwsteen voor het vredes- en wederopbouwproces in verschillende landen en leverden een noodzakelijke bijdrage aan de bestrijding van het internationaal terrorisme. Het hoge inzetniveau van het afgelopen jaar onderstreept de blijvende behoefte aan een goed getrainde en goed uitgeruste krijgsmacht. Gelet op de actuele internationale ontwikkelingen, waarin het onderscheid tussen interne en externe veiligheid verder vervaagt, zal deze behoefte in de toekomst niet minder worden.

Het departementale jaarverslag is als volgt ingedeeld. Allereerst wordt ingegaan op de beleidsprioriteiten. Het gaat daarbij om een overzicht van de speerpunten van het defensiebeleid en de wijze waarop daaraan uitvoering is gegeven. Vervolgens wordt per beleidsartikel van de begroting meer in detail verantwoording afgelegd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van doelstellingenmatrices. Volgens de regels van het VBTB betreft dit document een zogenaamd «uitzonderingsverslag». Dit betekent dat per beleidsartikel slechts wordt toegelicht wat afwijkt van de voornemens.

De operationele gereedheid van de eenheden was over het algemeen voldoende. In dit jaarverslag wordt echter bij sommige onderdelen vermeld dat de operationele gereedheid onder druk stond. Voor een deel is dat een gevolg van het reeds vermelde hoge inzetniveau van de krijgsmacht. Daardoor konden sommige onderdelen hun reguliere oefen- en trainingsprogramma’s niet geheel doorlopen. Daarnaast zijn er ook financiële redenen aanwijsbaar. De kosten voor de materiële en de personele exploitatie zijn namelijk gestegen, wat de investeringen onder druk heeft gezet. Hierdoor moesten delen van de oefenprogramma’s worden versoberd.

Tot slot wil ik vermelden dat de beleidsvoering van de defensieorganisatie verder werd verbeterd. De interne processen werden verder aangepast aan de eisen van VBTB.

De Minister van Defensie,

H. G. J. Kamp

• 2. 

  DECHARGEVERLENING

Verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Defensie aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Defensie decharge te verlenen over het in het jaar 2002 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Defensie.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

• a. 

  het gevoerde financieel en materieelbeheer;

• b. 

  de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• c. 

  de financiële informatie in de jaarverslagen;

• d. 

  de departementale saldibalansen;

• e. 

  de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• f. 

  de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

van het Ministerie van Defensie. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• a. 

  het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2002; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden.

• b. 

  de slotwet van het Ministerie van Defensie over het jaar 2002; deze slotwet is als afzonderlijk kamerstuk aangeboden,

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;

• c. 

  Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2002 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel Jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

• d. 

  De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2002 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2002 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2002 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001);

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

Ten behoeve van het politieke oordeel dat door middel van een besluit tot dechargeverlening wordt uitgesproken, is het van belang mee te wegen dat de ondergetekende samen met staatssecretaris C. van der Knaap vanaf 13 december 2002 de zorg voor het financieel beheer van het Ministerie van Defensie op zich heeft genomen.

De Minister van Defensie, H. G. J. Kamp

mede namens

De Staatssecretaris van Defensie, C. van der Knaap

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van (datum):

De Voorzitter van de Tweede Kamer,

Naam:

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen aantekening door de voorzitter van de Tweede Kamer, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van:

(datum) ........................................................................................................................................

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Naam:

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen aantekening door de voorzitter van de Eerste Kamer, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

• 3. 

  LEESWIJZER

Opzet jaarverslag

Met ingang van het begrotingsjaar 2002 wordt, in lijn met het project Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording (VBTB), beleidsmatig verantwoord. Dat wil zeggen dat antwoord wordt gegeven op de vragen «Hebben we bereikt wat we ons hadden voorgenomen?», «Hebben we daarvoor gedaan wat we dachten te moeten doen?» en «Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?». In mei 2003 wordt daarom in aansluiting op de beleidsbegroting 2002 de beleidsverantwoording over dat jaar ingediend, het «Departementaal jaarverslag».

Het departementaal jaarverslag 2002 sluit aan bij de geformuleerde uitgangspunten in de regeringsnota VBTB, de Comptabiliteitswet 2001 en de in de VBTB begroting 2002 gehanteerde begrotingsindeling. De uitgangspunten van de begroting 2002 op het gebied van doelstellingen, activiteiten en middelen vormen tevens de uitgangspositie voor de inrichting van dit jaarverslag nieuwe stijl.

Het jaarverslag bestaat naast deze leeswijzer, uit het voorwoord van de minister, de dechargeverlening, het beleidsverslag en de jaarrekening. De kern van het jaarverslag wordt gevormd door het beleidsverslag. Hierin wordt met name aandacht besteed aan de drie algemene beleidsdoelstellingen van Defensie, de aansluiting met de beleidsartikelen en de beleidsprioriteiten zoals deze voor 2002 zijn geformuleerd, inclusief de beleidsprioriteit «terrorismebestrijding», die naar aanleiding van de aanslagen van 11 september 2001 op de agenda is gezet. De gehanteerde begrotingsindeling in dit jaarverslag is gebaseerd op de begroting voor 2002 en bevat 12 beleidsartikelen en 3 niet-beleidsartikelen. Deze indeling is naderhand geëvalueerd en aangepast. De artikelen 06 «Militaire Inlichtingen Dienst», 07 «Ziektekostenvoorziening Defensiepersoneel», 08 «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden» en 12 «Wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling» worden alleen in dit jaarverslag nog als separaat beleids-artikel verantwoord, waarbij zoveel mogelijk invulling is gegeven aan de hieraan gestelde eisen.

Ook wordt in het beleidsverslag aandacht besteed aan de bedrijfsvoering. De «Mededeling Bedrijfsvoering» verschaft inzicht in de kwaliteit van de bedrijfsvoering en doet een uitspraak over de mate waarin de bedrijfsprocessen van Defensie worden beheerst. Zoals aangegeven in de begroting 2003 is het streven om in 2004 te kunnen beschikken over kwaliteitseisen voor de gehele bedrijfsvoering (sturing en beheersing, primaire en ondersteunende processen). De in dit jaarverslag 2002 opgenomen mededeling beperkt zich nog tot een aantal ondersteunende processen. De mededeling over de bedrijfsvoering is ingebed in de plannings- en controlcyclus en gebaseerd op deelmededelingen van de bevelhebbers, de commandant-Dico, de plaatsvervangend secretaris-generaal en de Chef defensiestaf. Verder verstrekt de bedrijfsvoeringsparagraaf informatie over een aantal specifieke bedrijfsvoeringsthema’s zoals de implementatie van VBTB, financieel- en materieelbeheer, de informatievoorziening, competitieve dienstverlening, de invoering van het eigentijds begrotingsstelsel, uitbesteding DTO/oprichting DICTU en ruimtelijke ordening en milieu.

In de jaarrekening worden de verantwoordingsstaten, de artikelsgewijze toelichtingen en de verantwoordingen van de baten-lastendiensten DTO en DGW&T gepresenteerd.

Groeiparagraaf jaarverslag

Het opgestelde jaarverslag 2002 is gebaseerd op de in de begroting 2002 geformuleerde uitgangspunten (doelstellingen, activiteiten en middelen). In de begroting 2002 was een aantal zaken niet volledig uitgewerkt omdat ontwikkeling hiervan nog niet was afgerond. Deze ontwikkelingen zijn benoemd in de VBTB-groeiparagrafen bij de begroting 2002. Invulling van de VBTB-groeiparagrafen leidt tot verdere verbetering van het inzicht van de relatie tussen doelstellingen, activiteiten en middelen. In de bedrijfsvoeringsparagraaf is aangegeven welke activiteiten zijn uitgevoerd en welke resultaten met VBTB zijn bereikt in 2002.

In de Comptabiliteitswet 2001 zijn slechts ten dele eisen geformuleerd voor de betrouwbaarheid van de in het jaarverslag opgenomen gegevens. De betrouwbaarheidseisen voor de financiële gegevens in het jaarverslag zijn ten opzichte van de Comptabiliteitswet 1976 niet gewijzigd. De niet-financiële informatie zoals deze in het beleidsverslag is opgenomen moet, conform de Comptabiliteitswet 2001, op een deugdelijke wijze totstandkomen en aan daaraan te stellen kwaliteitsnormen voldoen. De verdere invulling van deze eis is afhankelijk van de ontwikkeling van een kwalitatief normenkader voor de niet-financiële informatie. Om de betrouwbaarheid van de in het jaarverslag opgenomen niet-financiële informatie te kunnen waarborgen wordt bij Defensie zoveel mogelijk gebruik gemaakt van een standaard begrippenlijst, van een standaard procesmodel, van systemen van reguliere prestatiegegevens en van het toepassen van audits naar de kwaliteit van de informatievoorziening.

Wijze van toelichten

Het jaarverslag 2002 heeft ten dele het karakter van een uitzonderingsrapportage. Dit houdt in dat slechts aanvullende informatie is opgenomen als sprake is van substantiële afwijkingen ten opzichte van de in de begroting geformuleerde te bereiken doelstellingen, de te verrichten activiteiten en de hiervoor aan te wenden financiële middelen.

Indien zich gedurende 2002 bijzonderheden hebben voorgedaan ten aanzien van de realisatie van de doelstellingen dan wel dat doelstellingen niet volledig zijn gerealiseerd, dan wordt dit expliciet in het jaarverslag weergegeven met behulp van het n symbool, gevolgd door een toelichting. Hiermee wordt inzicht gegeven in de realisatie van de doelstellingen, de oorzaken van eventuele afwijkingen en de als gevolg hiervan te treffen maatregelen. Indien sprake is van beleidsmatige afwijkingen in de activiteiten of in de uitgaven, dan wordt dit in het jaarverslag toegelicht, met aandacht voor de oorzaken, de consequenties voor de realisatie van de doelstellingen en de eventueel te treffen maatregelen. De afwijkingen tussen begroting en realisatie bij de financiële middelen worden onderverdeeld in technische en beleidsmatige afwijkingen. De technische afwijkingen betreffen bijvoorbeeld mutaties als gevolg van loon- en prijsbijstelling en verschuivingen tussen artikelonderdelen en hebben geen direct verband met de realisatie van de geformuleerde doelstellingen. Deze relatie bestaat wel bij de beleidsmatige afwijkingen die het gevolg zijn van tussentijds opgekomen beleidsprioriteiten, zoals bij- voorbeeld terrorismebestrijding.

Budgettaire gevolgen van het beleid

In deze eerste beleidsverantwoording is bij de overzichten «Budgettaire gevolgen van het beleid», niet gekozen voor het door Financiën toegestane groeimodel. Dit betekent dat de realisatiegegevens zich niet beperken tot de jaren 2001 en 2002, maar dat ook de realisatiegegevens over de jaren 1998, 1999 en 2000 zijn opgenomen. Hierbij is getracht om de consistentie in de cijfers over de jaren zoveel mogelijk in stand te houden. Zo zijn hiertoe bij de drie grootste krijgsmachtdelen de uitgaven en ontvangsten met betrekking tot de civiele taken (Kustwacht Nederlandse Antillen en Aruba, Kustwacht Nederland, Explosievenopruiming en Hulp aan civiele overheden) geëlimineerd en onder het beleidsartikel «Civiele taken» opgenomen. Voor wat betreft de uitgaven is, gezien de verwevenheid van een deel van deze uitgaven (met name de Kustwacht Nederland en de Explosievenopruiming), een «extrapolatie» toegepast op basis van de realisatiecijfers over het begrotingsjaar 2000.

Toelichting verschillen

Bij de toelichting van de realisatieverschillen wordt onderscheid gemaakt tussen technische en beleidsmatige verschillen. Onder technische verschillen worden onder meer verstaan:

• - 

  uitdeling loonbijstelling: de ontwerpbegroting is voor wat betreft de bezoldiging geraamd op loonpeil 2001, de realisatie heeft plaatsgevonden in het lopende loonpeil hetgeen onvermijdelijk tot meeruitgaven heeft geleid, die zijn gecompenseerd via de uitdeling van de loonbijstelling door Financiën;

• - 

  uitdeling prijsbijstelling: de ontwerpbegroting is voor wat betreft de materiële uitgaven geraamd op prijspeil 2001, de realisatie heeft plaatsgevonden in het lopende prijspeil hetgeen onvermijdelijk tot meeruitgaven heeft geleid, welke gedeeltelijk zijn gecompenseerd via de uitdeling van prijsbijstelling door Financiën;

• - 

  bijdragen door defensieonderdelen in gezamenlijk te financieren projecten: een aantal projecten is van belang voor meer dan één defensieonderdeel; dit leidt er toe dat de uitgaven voor dergelijke projecten in zijn totaliteit ten laste van het artikel van het uitvoerende defensieonderdeel worden verantwoord, hetgeen daar onvermijdelijke meeruitgaven tot gevolg heeft en bij het bijdragende defensieonderdeel minderuitgaven.

Bij de toelichting op de realisatieverschillen is een grensbedrag gehanteerd van € 5 miljoen. Verschillen met een kleinere omvang worden niet toegelicht, tenzij de aard van het verschil het noodzakelijk maakt om toch een korte toelichting te verstrekken.

Voortgang materieelprojecten

Zoals in de Kamerbrief van 14 maart 2002 over de inrichting van de VBTB-begroting Defensie is uiteengezet, is de informatie uit het Materieelprojecten Overzicht (MPO) verwerkt in de investeringsoverzichten bij de respectieve beleidsartikelen in het jaarverslag. Daar wordt inhoudelijk ingegaan op de in het jaar 2002 bereikte voortgang ten aanzien van projecten uit het MPO. Een aparte bijlage is derhalve overbodig. Conform de Kamerbrief van 11 mei 2001 over de resultaten van de evaluatie van het Defensie Materieelkeuze Proces, zal de informatie over de grote materieelprojecten in de artikelsgewijze toelichting bij de begroting halfjaarlijks worden geactualiseerd in de eerste suppletore begroting. Ook de op de website

geplaatste informatie over grote materieelprojecten zal halfjaarlijks worden geactualiseerd.

B. BELEIDSVERSLAG

• 4. 

  BELEIDSPRIORITEITEN IN 2002

In de veiligheidsanalyse die in de begroting voor 2002 was opgenomen, werd terrorisme nog gerekend tot de dreigingen met lage intensiteit. De terroristische aanslagen op de Verenigde Staten van 11 september 2001 maakten echter duidelijk dat terrorisme ook de vorm van buitensporige geweldsuitbarstingen kan aannemen. Deze gebeurtenissen hadden ook grote gevolgen voor het veiligheidsbeleid van Nederland. Op 5 oktober 2001 presenteerde de regering het «Actieplan terrorismebestrijding en veiligheid», waarin op tal van terreinen conclusies werden verbonden aan de terroristische dreiging. Defensie stelde een ambtelijke taakgroep «Defensie en terrorisme» in. Het eindrapport van deze taakgroep, dat op 18 januari 2002 naar de Tweede Kamer werd gezonden, concludeerde dat er een belangrijke rol is weggelegd voor de krijgsmacht bij het voorkomen en bestrijden van het terrorisme. Deze rol bestaat onder meer uit deelneming aan de militaire campagne tegen het internationale terrorisme en de ondersteuning van andere overheidsdiensten, als vangnet en, in bijzondere omstandigheden, als sterke arm van de civiele autoriteiten. Op die manier werd terrorismebestrijding bij de uitvoering van de Defensiebegroting voor 2002 een beleidsprioriteit.

De terroristische aanslagen in de Verenigde Staten van 11 september 2001 werden door de internationale gemeenschap beschouwd als een gewapende aanval waartegen de Verenigde Staten zichzelf mochten verdedigen. De Navo achtte het artikel 5 van het Navo-Verdrag van toepassing en stemde in met acht maatregelen ter operationalisering van dit artikel 5. Daarnaast nam Nederland op verzoek van de Verenigde Staten in 2002 deel aan «Enduring Freedom» met de inzet van fregatten, een onderzeeboot, maritieme patrouillevliegtuigen, een transportvliegtuig, tankervliegtuigen en gevechtsvliegtuigen. Voorts waren één fregat en twee maritieme patrouillevliegtuigen actief in het Caribisch gebied, ter aflossing van Amerikaanse eenheden die elders werden ingezet. De uitgaven voor deze operatie werden geboekt op de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS).

De bestrijding van terrorisme was ook een belangrijke grond voor deelneming aan de International Security Assistance Force (ISAF) in Kaboel en directe omgeving. Deze troepenmacht ondersteunt de Afghaanse autoriteiten bij het creëren en handhaven van een veilige omgeving in de Afghaanse hoofdstad. De stationering van een dergelijke troepenmacht maakte deel uit van het inter-Afghaanse Akkoord van Bonn van december 2001. Na de val van het Taliban-regime bood dit akkoord de Afghaanse bevolking weer perspectief op een betere toekomst. In het najaar van 2002 nam de regering het besluit om samen met Duitsland de leiding te nemen over deze door een coalitie van bereidwillige landen uitgevoerde operatie. In dit kader werd het gezamenlijke hoofdkwartier van het Duits-Neder-landse Legerkorps gereedgesteld voor uitzending. De Navo leverde de benodigde ondersteuning op planningsgebied.

A. DE UITVOERING VAN DE BELEIDSPRIORITEITEN

Speerpunt 1: versterking van de Europese militaire capaciteiten

De versterking van de Europese militaire capaciteiten is al enkele jaren prioritair en kreeg in de nasleep van de aanslagen van 11 september 2001

nieuwe nadruk. In EU-(Headline Goal) en Navo-kader (DCI en zijn opvolger PCC) werden projecten geïdentificeerd die gericht zijn op het opheffen van de vastgestelde Europese militaire tekorten. De initiatieven van de Navo en de EU liggen in elkaars verlengde: het gaat immers grotendeels om dezelfde tekortkomingen.

«European Capability Action Plan» (ECAP):in de EU werd concreet gewerkt aan de vergroting van de doelmatigheid van de Europese defensie-inspanningen. Dat gebeurde gecoördineerd en door twee of meer bondgenoten, onder meer in het kader van het ECAP van de EU. Daarbij kon het gaan om co-financiering en/of samenvoeging («pooling») van soortgelijke militaire middelen, gezamenlijke inspanningen en taak-specialisatie. Nederland ontplooide in dat kader diverse initiatieven, die resulteerden in overeenkomsten met onder andere Duitsland en Frankrijk (zie hieronder). Voor de verschillende aandachtsgebieden werden negentien ECAP-panels opgericht, die in maart 2003 hun werkzaamheden zullen voltooien. Nederland is vertegenwoordigd in zeventien panels, waarvan in drie in de rol van (co-)voorzitter.

«Prague CapabilitiesCommitment» (PCC):ook in Navo-verband werden in 2002 initiatieven genomen ter versterking van de Europese defensiecapaciteiten. Tijdens de Navo-top in Praag bekrachtigden de Navo-staatshoofden en regeringsleiders het PCC. Het PCC bestrijkt vier capaciteitsterreinen:

+ de verdediging tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) aanvallen; + het verzekeren van veilige verbindingen, commandovoering en «information superiority»; + de verbetering van de interoperabiliteit en de gevechtskracht van

ontplooide eenheden; + de verzekering van de snelle ontplooiing en het voortzettingsvermogen

van strijdkrachten. Tevens werd besloten tot oprichting van een NATO Response Force (NRF), een snel inzetbare reactiemacht van 5 000 tot 20 000 militairen.

De Navo-lidstaten stelden een «capability package» samen dat de vier bovengenoemde terreinen omvat. Dat leidde tot multinationale en collectieve oplossingen op diverse terreinen, zoals grondwaarneming, NBC-bescherming en detectie, en de ondersteuning van te ontplooien eenheden. De Nederlandse bijdrage aan het PCC werd in de zomer uitgewerkt en zal worden gefinancierd uit de EVDB-intensivering in het Strategisch Akkoord. Tijdens de Navo-top in Praag committeerde Nederland zich aan de volgende projecten:

De verdediging tegen CBRN-aanvallen:

+ NBC-detectiecapaciteit: de ombouw van zes Fuchs-pantservoertuigen tot NBC-verkenningsvoertuigen, ondergebracht in één multinationale «pool» met Duitsland en het Verenigd Koninkrijk;

+ invulling van de «Bronson proposals»: het versterken van de huidige capaciteiten om de inzetbaarheid en het voortzettingsvermogen van eenheden in operaties te vergroten;

+ «Deployable NBC Analytical Laboratory»: de ontwikkeling van een mobiele laboratoriumcapaciteit die in operaties NBC-analyses kan uitvoeren. Met Duitsland worden de mogelijkheden voor een gemeenschappelijke aanpak bezien;

+ «NBC Event Response Team»: het ontwikkelen, in Navo-verband, van

een «NBC Event Response Team». Dit team kan tijdens operaties bij een eventuele besmetting adviseren; + «Disease Surveillance System»: het in multinationaal verband onderzoeken welke medische informatiesystemen bruikbaar zijn om «near realtime» informatie te verkrijgen over wijzigingen in het gezondheids-beeld van het personeel in het operatiegebied; + «Collective Protection»: het voorzien van installaties, onder andere in

de geneeskundige afvoerketen, van NBC-beschermingsmiddelen; + «Point Detection»: de verwerving van chemische detectiemiddelen om de inzetbaarheid en het voortzettingsvermogen van eenheden in Navo-of EU-geleide operaties te vergroten, waarbij Nederland multinationale verwerving als uitgangspunt hanteert. In de bestaande plannen was de versterking van de TMD («Theatre Missile Defence»)-capaciteit vastgelegd. Door de voorgenomen overname van Duitse Patriotsystemen kan Nederland al in 2003 beginnen met de vervanging van de HAWK en het daardoor verbeteren van zijn TMD-capaciteit.

Veilige verbindingen, commandovoering en «informationsuperiority»:in

de bestaande plannen werd geïnvesteerd in

+ de verwerving van TITAAN, een geïntegreerd informatiesysteem voor operaties waarbij de land- en de luchtstrijdkrachten betrokken worden, ten behoeve van het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps;

+ de commandofaciliteiten van het tweede amfibisch transportschip;

+ «Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance» (Istar): in het Istar-bataljon in oprichting worden alle inlichtingenverga-ringsmiddelen van de Koninklijke landmacht bijeen gebracht. Dit vergroot de mogelijkheden om doelmatig inlichtingen te verzamelen. In het kader van ECAP wordt onderzocht of in Istar-verband met Noorwegen en Tsjechië kan worden samengewerkt;

+ MALE UAV: zowel in het ECAP als in het PCC richt een panel zich op de versterking van de capaciteit aan onbemande vliegtuigen. Frankrijk en Nederland hebben, voortvloeiend uit de bilaterale overeenkomst ter zake (zie hieronder), in beide fora de leiding;

+ Sostar-X: Nederland neemt ter voorbereiding op de verwezenlijking van een bruikbare grondwaarnemingscapaciteit deel aan de ontwikkeling van het «technology concept demonstrator»-programma Sostar-X.

Interoperabiliteit en gevechtskracht van ingezette eenheden:in de

bestaande plannen ging het om

+ «Precision Guided Munitions»: Nederland onderzoekt met een aantal andere landen of multinationale verwerving en beheer van precisiemu-nities kan leiden tot verlaging van de stuksprijs, zodat binnen de bestaande budgetten extra munitie kan worden verworven;

+ Command and Control: als onderdeel van de intensivering van de Duits-Nederlandse samenwerking wordt het BMC4I-systeem ingevoerd, dat bijdraagt aan de versterking van de Europese luchtverdedigingscapaciteit. Het betreft een «command and control»-systeem, inclusief sensoren, dat voorwaarden schept voor het contact met andere luchtverdedigingseenheden van de Navo;

+ Transporthelikopters: 181,5 miljoen euro was gereserveerd voor de investering in middelzware transporthelikopters. Vanwege de taakstellingen uit het Strategisch Akkoord wordt thans voorrang gegeven aan de verhoging van de inzetbaarheid van de huidige vloot, waarmee de versterking van de snel inzetbare Europese militaire capaciteiten beter is gediend. Deze herfasering laat de behoefte aan middelzware transporthelikopters in Europa onverlet. Wanneer de nieuwe toestellen zullen

instromen, wordt in het Integraal Defensieplan onderzocht. Duitsland, Nederland, Polen en Spanje onderzoeken de mogelijkheden tot samenwerking (onder andere op het gebied van verwerving en logistiek).

Snelle ontplooiing en voortzettingsvermogen vanstrijdkrachten:in de bestaande plannen ging het om «tracking and tracing». In 2001 is een begin gemaakt met de invoering van dit operationeel-logistieke systeem, dat inzicht moet geven in de goederenstroom naar en van het operatiegebied. Het systeem draagt bij aan de «rapid deployment»-capaciteit van de Nederlandse krijgsmacht en paste in de doelstellingen om de mobiliteit en de inzetbaarheid van de Europese krijgsmachten te verhogen zoals die is omschreven in de HLG en het PCC.

De maatregelen uit de beleidsagenda van 2002

+ De omvorming en versterking van het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps (GE/NL HQ):het hoofdkwartier van het Duits-Nederlande legerkorps werd door de ministers van Defensie van Duitsland en Nederland operationeel verklaard. Het werd in november de «High Readiness Forces Headquarters»-status toegekend. Het samen met Duitsland ontwikkelde concept voor de legerkorpstroepen werd verder uitgewerkt. Nederland heeft hierin een leidende rol bij de geniecapaciteiten, bij Istar («Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance») en bij de logistieke capaciteiten. Duitsland neemt op zijn beurt een leidende rol bij artillerie, NBC en bij de geneeskundige verzorging. Een apart punt vormt de luchtverdediging, waar Duitsland voorlopig de voortrekkersrol vervult.

+ Deelneming aan het multinationale ontwikkelingsprogramma van Sostar:Nederland neemt in EVDB-kader deel aan de ontwikkeling van het «technology capability demonstrator»-programma Sostar-X. Dit programma loopt tot 2006.

+ Versterking van de Duitse luchttransport- en tankercapaciteit in ruil voor Nederlandse aansprakendaarop:in het kader van het Duits-Nederlandse luchttransportinitiatief heeft Nederland geïnvesteerd in het Duitse programma tot uitbreiding van de luchttransportvloot, in ruil voor trekkingsrechten. In november 2002 was daar voor een equivalent van 9,4 miljoen euro gebruik van gemaakt.

+ Commandofaciliteiten van het tweede amfibisch transportschip:met de installatie van commandofaciliteiten op het LPD II kan Nederland met een internationale commandostaf (vredes)operaties leiden of ondersteunen. Met dit EVDB-project draagt Nederland bij aan het opheffen van het tekort aan Europese commandovoeringscapaciteiten.

+ Role-3 veldhospitaal in samenwerking met het Verenigd Koninkrijk:het project voor dit bilaterale veldhospitaal loopt voorspoedig. De eerste oefening op basis van dit samenwerkingsverband is succesvol afgerond. Verdere uitwerking van dit project vindt plaats onder toezicht van een stuurgroep die onder wisselende leiding van het Verenigd Koninkrijk en Nederland staat.

+ De oprichting van de «Air Transport Coordination Cell» (EATCC):het EATCC is volledig operationeel sinds februari 2002. Naar analogie van het EATCC is door een aantal Navo-landen (Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Nederland) besloten een «Sealift Coordination Cell» (SCC) op te richten. De SCC is ondergebracht bij de EATCC op de vliegbasis Eindhoven. Na een proefperiode van een jaar (aanvang september 2002) zal het SCC op zijn merites en doelmatigheid worden beoordeeld.

+ Verwerving van eendefensiebreed «tracking and tracing»-systeem: door de EVDB-voorziening kon een begin worden gemaakt met de

versnelde invoering van een defensiebreed «tracking and tracing»-systeem. Tegen die achtergrond werd «tracking and tracing» ook ingebracht in het PCC. + Personele versterking van de Koninklijke marechaussee ter versterking van de Europese capaciteit voor politiemissies:de Koninklijke marechaussee moest door de intensivering van haar activiteiten als gevolg van de maatregelen uit het «Actieplan terrorismebestrijding en veiligheid» alle opleidingscapaciteit voor dit doel inzetten. De opleidingen van extra marechaussees voor de inzet in civiele politiemissies zijn daarom uitgesteld.

De bilaterale militaire samenwerkingsprojecten

De in gang gezette intensivering van de bilaterale samenwerkingsverbanden heeft in 2002 zijn vruchten afgeworpen.

+ Met Duitsland:de bilaterale samenwerking met Duitsland is inmiddels vastgelegd in een op 19 juni 2002 getekende «Declaration of Intent» van de Duitse en Nederlandse ministers van Defensie. Hierin is in principe overeengekomen dat Nederland overtollige Duitse «Patriot» luchtverdedigingssystemen overneemt. De grondgedachte is via samenwerking een doelmatiger organisatie van een flexibele, modulaire luchtverdedigingcomponent te bereiken. Daarbij vervangt Nederland zijn HAWK-systemen door Duitse Patriots. Een deel van de verrekening geschiedt door het verlenen van zogenaamde «Sachleistun-gen», materiële tegenprestaties, die juridisch aan dit project gekoppeld zijn. Deze spitsen zich toe op de totstandkoming van verdere verdiepte samenwerking op het gebied van grondgebonden luchtverdediging: «Extended Air Defence Units» en «Short Range Air Defence» (Shorad) en voorts de samenwerking tussen landmachteenheden, de verdediging tegen de NBC-dreiging, alsmede het gebruik van Nederlandse zeetransportcapaciteit en van de commandofaciliteiten van het tweede amfibisch transportschip. Al deze voornemens worden verder concreet gemaakt in bijna voltooide bilaterale overeenkomsten.

+ Met België:de Nederlandse en Belgische marines opereren gezamenlijk en de operationele staven en de operationele en logistieke opleidingen zijn zelfs volledig geïntegreerd. Tevens is er een samenwerkingsverband met de Belgische luchtmacht, de «Deployable Air Task Force» (DATF), waarin F-16 gevechtsvliegtuigen van beide landen gezamenlijk kunnen worden uitgezonden. Denemarken en Noorwegen tonen interesse in deelneming in de DATF.

+ Met het Verenigd Koninkrijk:zie de mededelingen over het Role-3 veldhospitaal bij de maatregelen uit de beleidsagenda 2002, hierboven. Voorts is invulling gegeven aan het gemeenschappelijk Europees amfibisch initiatief.

+ Met Frankrijk:om het in EU- en Navo-verband vastgestelde tekort aan «Medium Altitude Long Endurance» (MALE) onbemande vliegtuigen (UAV’s) op te heffen, sloten Frankrijk en Nederland in mei 2002 een overeenkomst inzake de ontwikkeling van een binationale MALE UAV capaciteit (gericht op een operationele binationale eenheid vanaf 2009). Italië, Spanje en Zweden tonen interesse in deelneming aan dit initiatief. Het Nederlandse aandeel hierin bedraagt zo’n 15 procent, vergelijkbaar met één systeem met vier «airframes». Hiermee kan extra worden bijgedragen aan het opheffen van deze Europese tekortkoming. Tevens richt zich in EU-verband een ECAP-panel op dit onderwerp. Frankrijk en Nederland hebben in dit forum de leiding.

+ MetNoorwegen:is de verdere uitwerking van de «Letter of Intent» (eind 2002) ter hand genomen. De verschillende krijgsmachtdelen in Noorwegen en Nederland is opgedragen samenwerkingsmogelijk-

heden te onderzoeken, aangestuurd door een binationale stuurgroep met vertegenwoordigers uit beide hoofdsteden. Het streven is op zeer korte termijn dit samenwerkingsinitiatief te consolideren in een meer verbindend document.

Speerpunt 2: uitvoering van het veranderingsproces

De commissie Opperbevelhebberschap, die werd ingesteld om advies uit te brengen over de vraag of het wenselijk dan wel noodzakelijk is een opperbevelhebber aan het hoofd van de commandostructuur te plaatsen en hoe een dergelijke functie zou kunnen worden vormgegeven, presenteerde haar rapport in april 2002. Hierin werden concrete aanbevelingen gedaan. Daar bovenop kwamen de maatregelen die Defensie moest nemen om de taakstellingen uit het Strategisch Akkoord te verwerken.

Versterken van de rol van de Chef defensiestaf

Door de Chef defensiestaf voor de operationele inzet en voor het plan-proces hiërarchisch boven de bevelhebbers te plaatsen, wordt de bestuurlijke daadkracht van het kerndepartement vergroot. Om inhoud te geven aan de extra bevoegdheden van de Chef defensiestaf worden functies uit de krijgsmachtdelen overgeheveld naar zijn staf. Er werd één projectgroep ingesteld, die de secretaris-generaal en de Chef defensiestaf ondersteunt bij de coördinatie en die toeziet op de uitvoering van alle maatregelen. Hierdoor wordt in de komende vier jaar een onomkeerbaar ontschottingsproces doorgevoerd.

Operaties:het gehele planningsproces van de Chef defensiestaf voor (vredes)operaties werd beschreven. Het planningsteam van het Defensie Crisisbeheersingscentrum (DCBC) kreeg een nieuwe structuur, in tegenstelling tot de gelegenheidssamenstellingen uit het verleden. Voorts beschikt het in zijn nieuwe basissamenstelling over een controller. In de laatste maanden van 2002 werd in deze nieuwe samenstelling zowel de planning van het Nederlandse commando van operatie Amber Fox in Macedonië, als de huidige planning van de Nederlandse bijdragen aan Enduring Freedom en ISAF uitgevoerd. Een «Joint operatiecentrum» (JOC) is in oprichting.

Plannen en investeren:de Chef defensiestaf werd verantwoordelijk voor de toedeling van het investeringsbudget voor groot materieel met inbegrip van de hieraan gekoppelde exploitatielasten. Er komt één, integraal Defensieplan, in plaats van de door de staven van de verschillende bevelhebbers opgestelde krijgsmachtdeelplannen. Dit zogenaamde «Integraal Defensieplan» (IDP) levert de programma’s en budgetreeksen, die mede de basis vormen voor de defensiebegroting.

Samenwerken van de krijgsmachtdelen

Oefenen en trainen:

+ een interservice werkgroep onderzoekt het oefenplanningsproces van de krijgsmachtdelen en kijkt waar middelen doelmatiger kunnen worden ingezet en de samenwerking kan worden geoptimaliseerd;

+ krijgsmachtdelen oefenden in zowel nationaal als internationaal

verband (bijvoorbeeld de Luchtmobiele brigade van de landmacht en de Tactische helikoptergroep van de luchtmacht, alsmede de gezamenlijke oefeningen van het Korps mariniers en het Korps commandotroepen);

+ andere voorbeelden van gezamenlijke oefeningen zijn de defensie-

brede calamiteitenoefening «Purple Tulip» (april 2002), de «Crisis Management Exercise 2002» (CMX02 – in februari), een oefening in politiek-militaire besluitvormingsprocedures, alsmede de oefening «Strong Resolve 2002» in maart: de grootste Navo-oefening «in het veld», waaraan elke vier jaar door alle krijgsmachtdelen wordt deelgenomen.

Het «joint» optreden:

+ in 2002 was vooral de Task Force Fox (TFF) in Macedonië, waarover Nederland gedurende zes maanden de leiding had, een aansprekend voorbeeld van een «joint» operatie. Ook de overige uitzendingen hebben «joint» elementen in zowel de voorbereiding als de uitvoering van de missie;

+ na de verhoogde dreiging ten gevolge van de aanslagen in de Verenigde Staten werd het Navo waarschuwingssysteem («NATO Precautionary System») in werking gesteld. Dit betreft de nationale implementatie van eventueel te nemen maatregelen als door de Navo een bepaalde dreiging wordt onderkend. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Buitenlandse Zaken. Als daar aanleiding voor is kunnen de krijgsmachtdelen in onderlinge samenwerking en onder leiding van de Chef defensiestaf beschermende maatregelen nemen;

+ op het gebied van de civiel-militaire samenwerking (CIMIC) werd intensief samengewerkt tussen de krijgsmachtdelen, maar ook met de krijgsmachtdelen van verschillende landen. De «CIMIC Group North» van de Navo is medio 2002 operationeel geworden.

Ondersteuning:

+ besloten werd tot het samenvoegen van de voeding- en kantineorganisaties van de krijgsmachtdelen binnen het Dico in een Defensie horeca organisatie (DHO) met ingang van april 2004;

+ het samenvoegen van de krijgsmachtbrede inspanning op het gebied van de informatievoorziening kreeg onder meer gestalte door de oprichting van de Defensie ICT uitvoeringsorganisatie (DICTU);

+ in het licht van de bezuinigingen wordt onderzocht welke ondersteunende beheersdiensten voorts kunnen worden ondergebracht bij het Dico.

Opleiden:

+ het KIM, de KMA en het IDL werden ondergebracht in één nieuwe bestuurlijke organisatie. Er wordt één Faculteit voor Militaire Wetenschappen opgericht. Hierin worden de wetenschappelijke delen van de hogere officiersopleidingen geïntegreerd en bij de aanvang van het academisch jaar 2003–2004 ingepast in de «bachelor/master»-struc-tuur. De mogelijkheid de verschillende opleidingen te laten fuseren, wordt onderzocht in het kader van het IDP;

+ de hogere militaire vorming werd voor belangrijke delen geïntegreerd en alle militaire rijopleidingen kwamen samen in het «Opleidings- en trainingscentrum rijden» (OTCR);

+ de infrastructurele voorbereidingen voor de gezamenlijke opleidingsfaciliteiten ten behoeve van de grondgebonden luchtverdedigings-eenheden van de landmacht en de luchtmacht in De Peel gingen volgens plan van start.

Samenwerken met de private sector in het Platform Defensie Bedrijfsleven:

In het kader van het samenwerkingsverband tussen het VNO-NCW en het

ministerie van Defensie werd in 2002:

+ een proefproject uitgevoerd op het gebied van civiel-militaire samenwerking (CIMIC), waarbij Nederlandse accountants, bankiers en organisatieadviseurs Bosnische ondernemers in het Nederlandse operatiegebied ondersteunen;

+ een keuzevak vrede en veiligheid opgezet aan de KMA, waaraan 26 studenten van verschillende universiteiten en kadetten van de KMA deelnamen;

+ de samenwerking met de brancheverenigingen voor transport en logistiek en voor metaal- en elektrobedrijven uitgewerkt, zodat BBT-militairen beter kunnen doorstromen naar de civiele arbeidsmarkt;

+ in drie regio’s van VNO-NCW een defensievertegenwoordiger aangesteld, die zorgt voor verdere intensivering van de contacten;

+ plannen voor het oprichten van een gezamenlijke school en kenniscentrum op het gebied van explosievenopruiming, dat wordt ondergebracht in het «Joint EOD-centrum».

Terrorismebestrijding:

In het licht van de maatregelen die zijn genomen naar aanleiding van het rapport van de taakgroep Defensie en terrorisme zijn ook gezamenlijke, niet in de beleidsagenda voor 2002 aangekondigde, intensiveringen doorgevoerd op het gebied van opleidingen. Het betreft onder meer: + de intensivering van de samenwerking tussen de speciale eenheden

van de verschillende krijgsmachtdelen inclusief hun ondersteunende

component; + het opzetten van een gezamenlijk NBC-school en -kenniscentrum;

Communicatie:

+ de Koninklijke landmacht, het Dico en de MIVD gebruiken thans het

correspondentiesysteem in de huisstijl. Naar verwachting werkt heel

Defensie medio 2003 met het vernieuwde gestandaardiseerde

correspondentiesysteem; + de defensie-internetsite is uitgebreid met een evenementenkalender en

is beter toegankelijk gemaakt voor bezoekers; + onderzocht wordt hoe de contacten tussen de departementsleiding en

de organisatie met moderne communicatiemiddelen kunnen worden

versterkt; + de veelheid aan defensieperiodieken werd, mede in het licht van de

bezuinigingen, gerationaliseerd.

Standaardisering informatievoorzieningsprogramma’s: De standaardisatie loopt achter bij de verwachtingen die hierover bestonden in 2001 op de terreinen van Financiën en Control, van Materieel en die van de ICT-infrastructuur. Om de IV procesgang te bewaken werd een «IV-verandermanager» aangesteld. De defensiebrede IV-infra-structuur zal gebruik gaan maken van een geïntegreerde IV-voorziening (ERP). Er werd een procedure gestart om een (ERP)-pakket te kiezen. Het toekomstige defensiebrede P&O-beheer, ondergebracht in het project P&O2000+, loopt wel op schema. Het tracht de verschillende personeels-beheerprocessen van de defensieorganisatie te standaardiseren. Hiervoor werd een softwarepakket geselecteerd. Als voorbereiding op de invoering hiervan wordt thans een defensiebrede procesharmonisatie uitgevoerd. De uitvoering van defensiebrede informatievoorzieningsprojecten werd

opgedragen aan de nieuw geformeerde Defensie ICT uitvoeringsorgan-satie (DICTU). De DICTU voert voor de defensiebrede systemen het functioneel beheer uit.

Speerpunt 3: de versterking van het personeelbeleid

In de loop van 2002 bleek dat het pakket aan maatregelen dat in de afgelopen jaren werd getroffen om de personele vulling van de krijgsmacht te verbeteren, vruchten heeft afgeworpen. De aanstellingsresultaten vertonen thans een stijgende lijn, terwijl de niet-reguliere uitstroom afneemt. Overigens draagt ook de gewijzigde arbeidsmarktsituatie hieraan het nodige bij. In de Integrale monitor personeelsvoorziening Defensie (IMPD), die in het kader van de verantwoording over 2002 separaat aan het parlement wordt aangeboden, wordt in detail op deze ontwikkelingen ingegaan. Als gevolg van de genoemde ontwikkelingen is in 2002 de begrotingssterkte overschreden. Desondanks vertoont de vulling van de in de Defensienota 2000 voorziene eenheden tekorten. De discrepantie tussen de omvang van de krijgsmacht enerzijds en de financiële ruimte voor personele uitgaven anderzijds dient in het kader van het Integraal Defensieplan te worden opgelost.

Personeelsvoorziening en bezetting

De kosten van de personele exploitatie stegen. Het beheer van het personeelsbestand was in 2002 niet vrij van problemen, die overigens een sterk conjuncturele aard hadden. Het was bijvoorbeeld moeilijk het benodigde technische personeel te werven. Met het verslechteren van de economische vooruitzichten oversteeg daarnaast in de loop van het jaar de werving van personeel voor de reguliere gevechtseenheden de begrote sterkte, waardoor de kosten voor het personeel sterk opliepen.

Over de maatregelen die in 2002 werden genomen om de personele vulling te verbeteren werd de Kamer in de voortgangsrapportage van 11 januari 2002 (Kamerstuk 26 900 nr. 46) geïnformeerd. Zo zijn de keuringseisen van de krijgsmachtdelen beter op elkaar afgestemd en is begin februari 2002 het Instituut Keuring en Selectie (IKS) geopend. Deze en andere maatregelen hebben ertoe geleid dat een hoger rendement wordt behaald.

De door de krijgsmachtdelen eind 2001 benoemde ketenregisseurs hebben bijgedragen aan een verbetering van de integrale sturing en beheersing van het gehele proces van personeelsvoorziening voor het krijgsmachtdeel. Het aantal jongeren dat door de instroomopleidingen op de Regionale opleidingscentra (ROC) kennismaakte met Defensie steeg in 2002 substantieel. Het opleidingsverloop is verder gedaald.

Verbetering loopbaanbeleid

Opheffen onderscheid BOT-BBT:in 2002 werd het voorgenomen besluit al het militair personeel in de toekomst dezelfde aanstelling te geven verder voorbereid. Hierdoor vervalt het onderscheid tussen militairen met een contract voor onbepaalde tijd (BOT) en militairen met een contract voor bepaalde tijd (BBT). In de toekomst kan daardoor niet iedereen meer een volledige carrière binnen de krijgsmacht doorlopen. Op relevante momenten in de loopbaan van een individuele defensiemedewerker moeten door deze persoon en de organisatie keuzes worden gemaakt tussen voortzetting van het werk bij Defensie of daarbuiten. Dat vergt een zorgvuldige

loopbaanbegeleiding en toereikende opleidingsfaciliteiten. In 2002 werd een notitie voorbereid die alle gevolgen van een dergelijke wijziging in kaart brengt. Op basis van deze notitie kunnen in 2003 besluiten ter zake worden genomen.

Verbetering arbeidsvoorwaarden

Stimulering nadienen:het vrijwillig nadienen door militairen werd verder gestimuleerd. Hiermee werd vooruit gelopen op de verplichte verhoging van de ontslagleeftijden van militairen vanaf 2006. Het is de bedoeling dat 30% van het personeel dat hiervoor in aanmerking komt gaat nadienen, gedurende een periode van gemiddeld drie jaar. Deze doelstelling werd niet gehaald, maar in 2002 werd in toenemende mate gebruik gemaakt van deze regeling (27%). Gemiddeld tekenden deze personeelsleden voor een nadienperiode van anderhalf jaar.

Toepassing flexibilisering arbeidsduur 2002:het BOT- en burgerpersoneel dat gemiddeld 38 uur per week werkt, kreeg de mogelijkheid om ieder jaar de arbeidsduur per week met twee uur te verlengen of te verkorten. Ongeveer de helft van deze defensiemedewerkers maakte in 2002 gebruik van de regeling, waarvan ongeveer 20% koos voor verlenging en 30% voor verkorting. De overige medewerkers hebben geen wijziging aangebracht in hun arbeidsduur. Deze resultaten komen overeen met de voor de totstandkoming van deze maatregel gehanteerde uitgangspunten.

Keuzemogelijkheden bij arbeidsvoorwaarden:het defensiepersoneel moet de vrijheid krijgen bepaalde keuzes te maken binnen het arbeidsvoorwaardenpakket van Defensie. In het rapport «Keuzemogelijkheden arbeidsvoorwaarden» werd een aantal mogelijkheden op het gebied van financiën en werktijden geïdentificeerd, waarmee medewerkers invloed op hun eigen arbeidsvoorwaardenpakket kunnen uitoefenen. Met de centrales van overheidspersoneel werd overeengekomen één en ander te betrekken bij de onderhandelingen over een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord, die in het najaar van 2003 gevoerd zullen worden.

Versterking van het verband tussen beloning en prestatie:de inventariserende studie naar de knelpunten in het functioneren van het militair bezoldigingssysteem kwam in 2002 vrijwel gereed. De resultaten worden met de centrales van overheidspersoneel besproken. In dit kader werden ook voorbereidingen getroffen voor de aangekondigde studie naar de relatie tussen rang, functie en bezoldiging. De resultaten van deze studie komen in de loop van 2003 beschikbaar.

Vergelijking arbeidsvoorwaarden:de primaire, secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden van Defensie zijn voldoende concurrerend. Uit een onderzoek van het periodiek «Intermediair» bleek dat Defensie in 2002 tot de beste werkgevers van Nederland behoorde. Defensie eindigde op de tweede plaats van de beste overheidswerkgevers en op de achtste plaats van de beste werkgevers in Nederland.

Verbetering communicatie van arbeidsvoorwaarden:in 2002 werd de communicatie met het defensiepersoneel over de arbeidsvoorwaarden geïntensiveerd. Het personeel werd thuis geïnformeerd over arbeidsvoorwaardelijke thema’s als werk- en rusttijden, arbeid en zorg, flexibel belonen, rechtspositie bij uitzending, integriteit en spaarloon en premiesparen. Daarnaast werden specifieke doelgroepen benaderd over vrijwillig nadienen en over de afkoop van de Turkse dienstplicht. De bewaar-

exemplaren van het Algemeen militair ambtenarenreglement en het Burgerlijk ambtenarenreglement Defensie werden vernieuwd. Op een website kwam medio 2002 actuele arbeidsvoorwaardelijke informatie beschikbaar. Uit het aantal bezoekers van de site kan worden afgeleid dat deze in een behoefte aan informatie bij het defensiepersoneel voorziet.

Wettelijke verankering bijzondere eisen en verplichtingen van de militair: met de centrales van overheidspersoneel is gesproken over het in de Militaire ambtenarenwet vastleggen van de diverse aspecten en elementen van de «bijzondere positie van de militair». Een wijzigingsvoorstel van de Militaire ambtenarenwet werd ontworpen, waarin de verplichtingen verbonden aan het beroep van militair expliciet zijn geregeld.

Overige aspecten van het personeelsbeleid

«Family support»:vooruitgang werd geboekt bij de uitwerking van de aanbevelingen uit het beleidskader «Family support». Het gaat om de ondersteuning van het thuisfront tijdens uitzendingen van militairen, alsmede van in het buitenland geplaatst defensiepersoneel en hun gezinnen. Deze regelgeving wordt voltooid in het kader van de onderhandelingen over een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord in het najaar van 2003.

Ethiek en krijgsmacht:het bureau Ethiek en krijgsmacht richtte zich vooral op de ontwikkeling van het ethiekonderwijs aan militairen en meer in het bijzonder op de verzorging van modules in diverse opleidingstrajecten voor instructeurs en leidinggevenden. In dat kader werd in 2002 het eerste deel gepubliceerd van het basishandboek «Morele dilemma’s van militairen in theorie en praktijk».

Arbo:in april 2002 werd het convenant Fysieke belasting sector Defensie gesloten. De daarin opgenomen maatregelen moeten leiden tot de vermindering van ziekteverzuim door fysieke (over-)belasting. De voorziene Arbomonitor en het registratiesysteem ziekteverzuim worden betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe integrale personeelsinformatiesysteem voor Defensie P&O2000+.

Speerpunt 4: de uitvoering van de Defensienota 2000

De gemiddelde investeringsquote was in het afgelopen jaar 17,9%. Dit percentage staat onder druk, onder meer ten gevolge van een gestage stijging van de materiële exploitatie-uitgaven. De kosten van de materiële exploitatie van de krijgsmacht namen in 2002 verder toe doordat, onder andere, «oud» materieel onderhouden moest worden, reservedelen niet altijd voorhanden waren, de aanschaf van nieuw materieel werd vertraagd en de onderbezetting bij het technisch onderhoudspersoneel niet verbeterde. Voor de beheersing van deze uitgaven wordt samen met de krijgsmachtdelen een betere uitgavenregistratie ingevoerd. Daardoor zal een goed inzicht ontstaan in de factoren die verantwoordelijk zijn voor de stijging van deze uitgaven. Dat is een eerste voorwaarde voor een betere uitgavenbeheersing. Deze operatie zal nog enkele jaren in beslag nemen en leverde in 2002 nog geen echte resultaten op.

Milieubeleid

De intensivering op het gebied van milieubeleid ondervindt grote hinder van de lange vergunningentrajecten en de investeringsstop die ten gevolge van de bezuinigingen werd afgekondigd. Juist de relatief omvang-

rijke projecten met direct meetbare en substantiële bijdragen aan de milieudoelstellingen werden hierdoor niet uitgevoerd. De kansrijkste milieubesparingsprojecten, bijvoorbeeld de opwekking van eigen windenergie, liepen vertraging op.

In 2002 werd de Defensie milieubeleidsnota 2000 geëvalueerd en begonnen met het opstellen van een nieuwe. In dit kader zijn ook de criteria aangepast op basis waarvan financiering wordt toegekend. Voorts werden in het kader van het inventarisatie- en monitoringsprogramma van de natuurwaarden op defensieterreinen rapportages uitgebracht. De bedrijfsvoeringsparagraaf gaat hier dieper op in.

De uitvoering van de Defensienota in 2002 en de plannen van de krijgsmachtdelen

De krijgsmachtdelen hebben in 2002 de projecten die waren voorgenomen goeddeels uitgevoerd. Hieronder volgt een overzicht.

De Koninklijke marine (zie ook het beleidsartikel 01)

+ Het tweede amfibisch transportschip (LPD-II) werd aanbesteed. Hiervoor werd in mei 2002 een contract getekend. De overdracht is voorzien in 2006.

+ De Bijzondere bijstandseenheid van het Korps mariniers werd uitgebreid met één peloton en ook het Amfibisch verkenningspeloton werd uitgebreid als gevolg van de maatregelen uit het actieplan Terrorisme en Veiligheid van de regering.

+ Als bezuinigingsmaatregel werd besloten de paraatstelling van het derde mariniersbataljon met drie jaar uit te stellen. De activiteiten werden stilgelegd. Deze maatregel zal betrokken worden bij het Integraal Defensieplan.

+ Drie mijnenjagers werden uit de vaart genomen. Naar een koper wordt nog gezocht.

+ Besloten werd drie P-3C maritieme patrouillevliegtuigen uit dienst te nemen. Naar een koper wordt nog gezocht.

+ De twee geleidewapen fregatten zijn afgestoten. Twee S-fregatten werden verkocht, het derde wordt afgestoten in 2003 en het vierde in 2004.

+ Het eerste luchtverdedigings- en commandofregat (LCF) werd in april

2002 in dienst gesteld. De proeftocht van het tweede schip is inmiddels geweest.

+ De studie naar de mogelijkheden de LCF-fregatten uit te rusten met maritieme «Theatre Missile Defence»-capaciteit wordt uitgevoerd. Resultaten worden in 2003 verwacht.

+ De modernisering van het jaaggedeelte van de mijnenbestrijdings-vaartuigen werd ter hand genomen. Het project zal zijn uitgevoerd in 2008.

+ De bouw van twee hydrografische opnemingsvaartuigen werd ter hand genomen. Deze zullen naar verwachting worden opgeleverd in

2003 respectievelijk begin 2004.

+ De modernisering van tien P-3C maritieme patrouillevliegtuigen werd in augustus 2002 gestart. Dit project wordt naar verwachting in 2006 voltooid.

+ De activiteiten ter vervanging van de Lynx-helikopters door maritieme NH-90 helikopters betroffen ondersteuning bij de ontwikkeling en productie. De instroom is voorzien vanaf 2007.

+ In mei 2002 tekende de Koninklijke marine, mede ten behoeve van de Koninklijke landmacht en de Koninklijke luchtmacht, een contract voor de verwerving van mobiele tactische terminals ten behoeve van de

militaire satellietcommunicatie (Milsatcom). Een grondstation in de Lauwersmeer werd opgeleverd. In november 2002 werd een MOU getekend met de Verenigde Staten voor verdere satellietcapaciteit door het gebruik van het Amerikaanse «Advanced EHF»-systeem op langere termijn, waarschijnlijk in 2009. + Het Maritiem hoofdkwartier Nederland werd in Den Helder in gebruik genomen. Het Kustwachtcentrum in Den Helder werd operationeel.

De Koninklijke landmacht (zie ook het beleidsartikel 02) + Twee extra pantserinfanteriecompagnieën werden paraatgesteld, zodat alle pantserinfanteriebataljons thans beschikken over drie parate compagnieën. Als bezuinigingsmaatregel werd besloten de paraatstelling van de vierde compagnieën van de pantserinfanteriebataljons met drie jaar uit te stellen. Deze maatregel zal betrokken worden bij het Integraal Defensieplan. + Er werd extra capaciteit gerealiseerd voor de eenheid voor elektronische oorlogsvoering (EOV-compagnie) en voor de mortieropsporings-radarbatterij. De paraatstelling van het derde peloton van de eenheid voor onbemande vliegtuigen (RPV-batterij) is vertraagd. + De «CIMIC Group North» werd operationeel gesteld. + De reorganisatie bij het Nationaal commando (Natco) werd voltooid. + Op luchtmachtbasis De Peel zijn de infrastructurele aanpassingen begonnen voor de concentratie van de objectluchtverdedigings-eenheden. + Het hoofdkwartier van het Duitse-Nederlandse legerkorps werd omgevormd tot een «High Readiness Forces (Land) Headquarters» (HRF(L)HQ). + Het opwerktraject van «Air Manoeuvre Brigade» naar de operationele

gereedheidstatus werd volgens schema voortgezet. + De materieelprojecten voor het optreden van een samengestelde eenheid van brigadegrootte in het hogere deel van het geweld-spectrum werden voortgezet: – de gevechtswaardeverbetering van de Leopard-2 verliep volgens

plan. De eerste voertuigen zijn inmiddels ingestroomd; – het contract voor het «Medium and Short Range Anti-Tank» (MRAT)

wapen werd getekend, het wapen wordt in 2003 ingevoerd; – vervanging van de pantservoertuigen, inclusief het infanterie-gevechtsvoertuig + het contract voor het klein pantserwielvoertuig werd getekend.

De instroom zal vanaf 2003 plaatshebben; + het eerste prototype van het groot pantserwielvoertuig is gereed. Het Europese consortium OCCAR meldde echter een vertraging van acht maanden; + de verwerving van het infanteriegevechtsvoertuig bevindt zich in de voorstudiefase. In 2004 zal deze zijn voltooid; – de verwerving van de wissellaadsystemen werd voortgezet. De verwervingsbrief volgt in 2003;

+ de verwerving van de trekker-oplegger combinatie werd goedgekeurd; + het project ter vervanging van straalzenders werd opgenomen

in het project TITAAN; + het verwervingscontract voor de vervanging van de vuur-monden M-114/39 en de vervanging van de M-109A2/90 werd getekend.

De Koninklijke luchtmacht (zie ook het beleidsartikel 03)

+ De invulling van de behoefte aan transporthelikoptercapaciteit werd herzien.

+ De uitbreiding van de Tactische helikopter groep (THG) met 300 functies en de opwerking van de THG naar de operationele gereedheid-status van de «Air Manoeuvre Brigade» verloopt volgens plan.

+ Er werd een studie uitgevoerd naar de mogelijke capaciteitsverbeteringen bij de Apache gevechtshelikopter voor elektronische zelfbescherming, MTADS en de longbowradar. Een werkgroep onderzoekt thans de mogelijkheden, waarna een nadere afweging zal worden gemaakt bij het Integraal Defensieplan.

+ De uitrusting van de transporthelikopters met elektronische zelfbescher-mingsmiddelen werd ter hand genomen. De softwareontwikkeling liep vertraging op, maar dit heeft geen effect op de voorgenomen termijn voltooiing ervan in 2004.

+ Het plan om drie vliegbases voor gevechtsvliegtuigen uit te rusten naar «High Readiness Forces» (HRF-)standaarden van de Navo, werd uitgevoerd. Het opleidingssquadron werd van Twenthe naar Volkel verplaatst en iedere «Main Operating Base» beschikt over een HRF-squadron.

+ Besloten werd deel te nemen aan het ontwikkelingsprogramma van de Joint Strike Fighter (JSF). Hiervoor werden in juni 2002 met de Verenigde Staten contracten getekend.

+ Het squadron maritieme patrouillevliegtuigen in de West werd opgeheven en twee F-27M toestellen afgestoten.

+ De vergroting van de doelmatigheid Groep geleide wapens (GGW) werd afgerond. Het opleidingssquadron is geïntegreerd met een operationeel squadron.

De Koninklijke marechaussee (zie ook het beleidsartikel 04)

+ De stafcapaciteit van de Koninklijke marechaussee is met vijftig personen versterkt.

+ Het langer aanhouden van extra opleidingscapaciteit is gedeeltelijk gefinancierd uit het actieplan Terrorismebestrijding en Veiligheid.

+ Het aanpassen van de infrastructuur van het Opleidingscentrum van de marechaussee is gestart.

+ De reorganisatie van de staven en het personeelsbeleid is in overeenstemming met de aanbevelingen uit het «Beleidsplan Koninklijke marechaussee 2000» in 2002 ter hand genomen.

B. Budgettaire en financiële consequenties van de beleidsprioriteiten

De in de beleidsagenda genoemde beleidsprioriteiten zouden, net als de gedurende het begrotingsjaar nieuw geformuleerde beleidsprioriteiten, in een financieel overzicht moeten worden weergegeven. De door Defensie in haar beleidsagenda van 2002 geformuleerde beleidsprioriteiten laten zich evenwel niet zo eenvoudig weergeven. Vooral de speerpunten «Uitvoering van het veranderingsproces» en «Uitvoering van de Defensienota 2000» kennen geen toegewezen budgetten. Voor het beleidsspeer-punt «Versterking van het personeelsbeleid» is een budgettaire reeks weergegeven in de Defensiebegroting 2002. De uitgaven voor de hieruit voortvloeiende maatregelen worden in de praktijk echter vermengd met de reguliere personeelsuitgaven van de krijgsmachtdelen. Een uitzondering kan worden gemaakt voor het speerpunt «Versterking van de Europese militaire capaciteiten» voorzover de hiermee gepaard gaande

budgetten worden verantwoord ten laste van het artikelondeel «Europese Veiligheids- en Defensiebeleid» van het artikel 11 «Internationale samenwerking».

Voor de nieuwe beleidsprioriteit Terrorismebestrijding werd bij Nota van wijziging een bedrag van 16,835 miljoen euro toegevoegd aan de beleids-artikelen 01 «Koninklijke marine» (5,265 miljoen euro), 04 «Koninklijke marechaussee» (9,710 miljoen euro) en 06 «Militaire Inlichtingen Dienst» (1,860 miljoen euro).

Bedragen x € 1 000

Beleidsprioriteit

Artikel

Ontwerpbegroting 2002

Nadere mutaties 2002

Realisatie 2002

Versterking van de Europese militaire capaciteiten Versterking van het personeelsbeleid

Nieuwe prioriteiten Terrorismebestrijding

Betreft een saldo van inkomende en uitgaande eindejaarsmarge en uitdeling prijsbijstelling.

De budgetten voor deze prioriteit zijn in de praktijk sterk vermengd met de reguliere personeelsbudgetten. De financiële realisatie van de met het

speerpunt gemoeide maatregelen kunnen slechts met grote moeite worden getraceerd. Aangenomen wordt dat de hiermee gemoeide bedragen

volledig werden gerealiseerd. Dit is aannemelijk vanwege de inspanningen op personeelsgebied in 2002 en omdat er meer is uitgegeven voor de

personeelsbudgetten dan begroot.

Betreft de bij Nota van wijziging aan het defensiebudget toegevoegde bedragen.

C. Beleidsmatige conclusies ten aanzien van de beleidsprioriteiten

Terrorismebestrijding

De maatregelen die worden genomen in het kader van de terrorismebestrijding worden gedekt uit een intensivering van 90 miljoen euro tot en met 2006 en uit herschikkingen in de Defensiebegroting. De versterking van de crisisbeheersingscapaciteiten van de Nederlandse krijgsmacht bleek ook in het verband van de terrorismebestrijding van groot belang. Het beleid ter zake zal in 2003 dan ook worden voortgezet. Vooral het precisieoptreden verdient aandacht. Dit optreden is juist tegen niet-statelijke actoren, die niet over staande legers beschikken, van groot belang. Het gaat dan niet alleen om de versterking van en samenwerking tussen speciale eenheden, maar ook om precisiewapens, NBC-beschermende middelen en inlichtingenverwervingscapaciteiten zoals onbemande vliegtuigen (UAV) en militaire satellietwaarneming. Deze projecten komen in dit jaarverslag bij de behandeling van het beleidsspeerpunt gericht op de versterking van de Europese militaire capaciteiten aan de orde.

Speerpunt 1: versterking van de Europese militaire capaciteiten

Deze projecten waren vooral gericht op het opheffen van de tekorten die zijn vastgesteld in EU- (Headline Goal) en Navo-kader (PCC). De initiatieven van de Navo en de EU ter zake zijn complementair en kregen in

3

2002, in de aanloop naar de Navo-top in Praag, een extra impuls. Hierdoor was het aantal projecten in dit kader groter dan voorzien in de beleidsagenda van 2002. Het beleid gericht op de versterking van de Europese militaire capaciteiten zal mede met behulp van de EVDB-intensivering uit het Strategisch Akkoord in 2003 verder worden versterkt. Besloten werd de onderstaande projecten uit te gaan voeren.

In het kader van het verzekeren van veilige verbindingen en commandovoering en «information superiority»:

+ «Alliance Ground Surveillance» (AGS): AGS moet voorzien in de door de Navo uiteindelijk gewenste grondwaarnemingscapaciteit in 2010. Nederland neemt proportioneel deel aan dit multinationale programma. + Interim verbetering grondwaarnemingscapaciteit: vooruitlopend en in aanvulling op het verkrijgen van onder andere de AGS-capaciteit, is Nederland voornemens om de grondwaarnemingscapaciteit van de maritieme patrouillevliegtuigen (P-3C Orion) te vergroten. Hiertoe zullen drie vliegtuigen van een digitale datalink worden voorzien. + Waarnemingssatellieten: Nederland kiest voor een stapsgewijze aanpak, waarbij in eerste instantie het gebruik van reeds beschikbare (commerciële) satellietbeelden zal worden geïntensiveerd. Als tweede stap wordt onderzocht deel te nemen aan het Franse Helios 2 satellietprogramma, eventueel in een samenwerkingsverband met België. Ook andere landen hebben hiervoor interesse getoond. + Het verder uitbreiden van het aantal TITAAN-systemen voor het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps om in een aanvullende Navo-behoefte te voorzien.

In het kader van de snelle ontplooiing en het voortzettingsvermogen van strijdkrachten krijgt «Reception, Staging and Onward Movement» (RSOM) de aandacht: samen met het Verenigd Koninkrijk, Polen, Denemarken, Noorwegen en België wordt een RSOM-capaciteit opgezet. Projecten als «tracking and tracing», wissellaadsystemen, fysieke distributie en het tweede amfibisch transportschip passen in dit RSOM-concept.

Speerpunt 2: veranderingsproces

Deze beleidsprioriteit wordt voortgezet in 2003. De maatregelen die voortvloeiden uit het Strategisch Akkoord hebben dermate grote personele en financiële gevolgen, dat ingrijpende maatregelen onontkoombaar waren. Door de doelmatigheids- en volumetaakstellingen gingen deze maatregelen verder dan de aanbevelingen van de commissie Opperbevelhebberschap. De herstructurering van de bestuursstructuren bij Defensie krijgt de volgende kenmerken:

+ de beleidsvorming en planning wordt op het kerndepartement gecentraliseerd en geïntegreerd; + de (uitvoerende) beheerstaken in organisatiedelen die op afstand staan van het beleid en de uitvoering (het «primaire proces), op de terreinen personeel, materieel, financiën, informatievoorziening en infrastructuur», worden samengevoegd en gereduceerd; + de uitvoerende operationele taken van het beleid en het beheer worden gescheiden. De verantwoordelijkheid voor de gereedstelling van operationele eenheden wordt gescheiden van de verantwoordelijkheid voor de aansturing bij operationele inzet. De Chef defensiestaf krijgt daartoe de beschikking over een joint operatiecentrum Defensie onder gelijktijdige opheffing van de situatiecentra bij de krijgsmachtdelen;

+ de verbreding van de toezichtrol, niet alleen in financieel opzicht, maar ook in termen van management en (uitvoering van) beleid.

Speerpunt 3: personeelsbeleid

De personeelsparagraaf van de beleidsagenda kwam medio 2001 tot stand, toen de personele vulling van de krijgsmacht onder druk stond en de werving en behoud van personeel de hoogste prioriteit hadden. In dat kader dienen de beleidsinitiatieven te worden gezien die in de beleidsagenda werden gepresenteerd.

Als gevolg van de bezuinigingsmaatregelen uit het Strategisch Akkoord moeten aanzienlijke financiële en personele reducties worden doorgevoerd. Zoals in de Najaarsbrief werd aangekondigd zal het personeelsbestand in de periode 2003–2006 met ongeveer 4 800 vte’n moeten afnemen. Met het defensiepersoneel moet juist in deze onzekere tijden een zorgvuldige, open en eerlijke relatie worden onderhouden. De flankerende maatregelen die de afgelopen jaren door Defensie werden genomen en de besluiten die met hetzelfde doel voor ogen nog genomen worden zijn hierbij van belang. Het ligt derhalve in de rede dat het personeelsbeleid een beleidsprioriteit blijft.

Speerpunt 4: uitvoering van de Defensienota 2000

Versterking van het expeditionaire vermogen blijft ook in de komende jaren een prioriteit voor de krijgsmacht, hoewel het financiële keurslijf van de Defensienota 2000 in toenemende mate begint te knellen. Deze druk nam verder toe door de bezuinigingen uit het Strategisch Akkoord. Het is niet uit te sluiten dat het noodzakelijk wordt maatregelen te nemen die verdergaan dan de maatregelen die in de Najaarsbrief werden aangekondigd. Dit zal consequenties hebben voor het uitvoeren van de Defensienota 2000.

Begroting 2002

• 5. 

  BELEIDSARTIKELEN

BELEIDSARTIKEL 01 KONINKLIJKE MARINE

Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De in de beleidsagenda uiteengezette hoofddoelstellingen van de krijgsmacht zijn voor de Koninklijke marine geoperationaliseerd in een gereed-heidsmatrix van inzetbare eenheden en in veranderdoelstellingen Defensienota 2000. Uit de in de begroting 2002 opgenomen matrix blijkt hoeveel eenheden (kwantiteit) binnen welke termijn (reactietijd) beschikbaar zouden moeten zijn. Uitgangspunt daarbij is dat binnen de aangegeven reactietijd steeds de gereedheid wordt geleverd, benodigd voor het gehele geweldsspectrum (kwaliteit). Een operationele eenheid is inzetbaar wanneer deze voldoet aan de minimumeisen op het gebied van personeel, materieel en de mate van geoefendheid.

HRF

FLR/LTBF*

HRF= High Readiness Forces, FLR= Forces of Lower Readiness, LTBF= Long Term Build-up Forces.

Het derde op lange termijn inzetbare fregat betreft een LCF in proeftochtstatus.

De aantallen maritieme helikopters betreffen zowel de geëmbarkeerde helikopters als de aan de wal gestationeerde helikopters.

Resultaat 2002

De inzet voor diverse vredesoperaties heeft in algemene zin duidelijk invloed gehad op de realisatie van de gereedheidsmatrix. Naast de daadwerkelijke inzet voor vredesoperaties hebben ook het personeelstekort en een aantal materiële tegenvallers de realisatie beïnvloed. Hierna wordt per type eenheid ingegaan op de oorzaken en de getroffen maatregelen.

Fregatten CZMNED

De operationele gereedheid van de fregatten heeft gedurende het gehele jaar onder druk gestaan door de inzet voor Enduring Freedom waardoor aan het vereiste oefenprogramma niet geheel kon worden voldaan. Ook waren er personele tekorten in de categorieën officieren en onderofficieren technische dienst en wapentechnische dienst en manschappen operationele, technische en logistieke dienst. Het uiteindelijke resultaat is dat voor twee van de zes op korte termijn inzetbare fregatten beperkingen in de gereedheid zijn opgetreden.

Maritieme Helikopters CZMNED

Vier van de acht op korte termijn inzetbare helikoptereenheden hebben

gedurende het gehele jaar niet aan alle eisen van inzetbaarheid kunnen

voldoen. Oorzaken waren de toenemende reparatielast door veroudering

van de Lynx, problemen met de staart-rotor-aandrijving in de periode

juni-augustus en personeelstekorten bij zowel het vliegend als het

onderhoudspersoneel.

Onderzeeboten CZMNED

In het laatste kwartaal zijn technische problemen opgetreden. Hierdoor voldeed één op korte termijn inzetbare eenheid in de tweede helft van het verslagjaar niet aan alle gereedheidseisen.

Mijnenbestrijdingsvaartuigen CZMNED

Als gevolg van de maatregelen uit het Strategisch Akkoord zijn eind 2002 twee extra mijnenjagers op non-actief gesteld. Hierdoor zijn er zes van de oorspronkelijk acht mijnenjagers op korte termijn beschikbaar en komt het totaal aantal mijnenjagers daardoor op tien in plaats van twaalf.

Maritieme patrouillevliegtuigen CZMNED

De operationele gereedheid van zowel de direct inzetbare P-3C Orion maritiem patrouillevliegtuigen als van de drie op korte termijn inzetbare eenheden is niet volledig gerealiseerd. Het uitlopen van regulier (groot) onderhoud aan de vliegtuigen, de schaarste aan onderdelen en de personele tekorten bij het onderhoudspersoneel samen met de omvangrijke inzet van de P-3C Orion maritieme patrouillevliegtuigen, onder de gelijktijdige aanloop van de Capability Upkeep (CUP-Orion) van het eerste vliegtuig in de Verenigde Staten, liggen hieraan ten grondslag.

Maritieme Helikopters CZMCARIB

Door de reeds genoemde problemen met de staart-rotor-aandrijving en een onvoorziene motorwisseling, waarvoor een motor uit Nederland moest worden ingevlogen, is niet gedurende het gehele jaar aan alle eisen van inzetbaarheid voldaan.

Mariniersbataljons met gevechts- en logistieke ondersteuning Omdat de oprichting van het 3^e mariniersbataljon op basis van het Strategisch Akkoord drie jaar is uitgesteld wordt niet volledig voldaan aan de gereedstelling van één op korte termijn inzetbaar bataljon.

Veranderdoelstellingen

De veranderdoelstellingen van de Koninklijke marine uit de Defensienota 2000 hebben vooral betrekking op de instandhouding en verbetering van het expeditionair vermogen. De doelstellingen betreffende materieelprojecten worden toegelicht bij de paragraaf investeringen. De overige doelstellingen worden hierna toegelicht.

Veranderdoelstellingen                                                              Resultaten 2002

De paraatstelling in de periode 2001–2004 van een            Tijdens de uitwerking van de maatregelen van het Strategisch Akkoord zijn de

derde mariniersbataljon door een uitbreiding van het       bouwactiviteiten van de Marinierskazerne Buitenveld getemporiseerd. Tevens is

Korps Mariniers met 300 vte’n. In Den Helder worden       het vullen van de bemanning van het 3^e mariniersbataljon stilgezet. hiervoor infrastructurele voorzieningen getroffen

De afstoting van drie mijnenjagers in de periode 2000 De mijnenjagers Hr. Ms. Alkmaar, Hr. Ms. Delfzijl en Hr. Ms. Dordrecht zijn uit tot 2002                                                                                         dienst gesteld. Totophedenisgeen koper voor deze schepen gevonden.Inhet

kader van het Strategisch Akkoord zijn tevens de mijnenjagers Hr.Ms. Harlingen en Hr.Ms. Scheveningen afgevoerd van de operationele sterkte.

Afstoting beide geleide wapenfregatten van de Tromp- De oorspronkelijke veranderdoelstelling is in 2002 afgerond. klasse alsmede de afstoting van vier Standaardfregatten.

De afstoting van drie P-3C Orions in de periode 2001– Voor de drie in 2001 voor de verkoop geïdentificeerde P-3C Orions zijn tot op 2003                                                                                               heden geen kopers gevonden. Twee vandedrie vliegtuigen waren begin 2002 al

op non-actief gesteld. Het derde vliegtuig is non-actief gesteld eind 2002.

Bedragen x € 1 000

Budgettaire gevolgen van het beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde budgettaire gevolgen van het beleid voor 2002:

Realisatie 1998

Realisatie 1999

Realisatie Realisatie Realisatie Begroting 2000               2001               2002               2002

Verschil

Verplichtingen

1 412 401

1 223 124 1 990 253 1 359 009 1 468 172 1 541 995

73 823

Uitgaven

Apparaatsuitgaven

Commandant der ZeemachtinNederland         313 839          334 435          320 167          334 561          336 969          318 574 18395

Commandant der Zeemachtinhet                        49098            54753            61246            66003            71428            65738 5690 Caribisch Gebied

Commandant van het Korps Mariniers                 91188            94896            99706          115 084          121 870          106 519 15351

Ondersteunende eenheden                                   250 944          252 603          257 299          288 072          293 378          263 733 29645

Admiraliteit                                                               245 260          226 929          224 936          213 910          220 492          194 909 25583

Wachtgelden                                                              13436            14801            13260            16953            17081                                      17081

Investeringen

Schepen

Vliegtuigen

Electronisch materieel

Munitie

Overig materieel

Infrastructuur

Toelichting verschillen

De in 2002 gerealiseerde verschillen vinden hun oorzaak in de navolgende technische en beleidsmatige afwijkingen (afwijkingen kleiner dan € 5 miljoen zijn onder «Overige verschillen» samengenomen):

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de verplichtingen

Technische verschillen

Aandeel nieuwbouw Alexanderkazerne

Loonbijstelling

Prijsbijstelling

Ontvlechting wachtgelden

MILSATCOM aandeel defensieonderdelen

Beleidsmatige verschillen

Trekkingsrechten DVVO

Ramingsbijstelling personeel

Ontvlechten wervingsbudgetten

Lening KSG

PAM

Claim opschorten bouw mijnenveegdrones

Terrorismebestrijding

Activiteitenreductie

Overige verschillen

Totaal verschillen

Totaal

• - 

  4 400 42 994

6 427 15 505 30 416

• - 

  4 085 15 713

5 731 - 20 241 155 458

• - 

  5 200 5 265

• - 

  2 206

• - 

  4 284

73 823

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de uitgaven

Apparaatsuitgaven

Subsidies

Investeringen

Totaal

Technische verschillen

Aandeel nieuwbouw Alexanderkazerne

Loonbijstelling

MILSATCOM aandeel defensieonderdelen

Prijsbijstelling

Ontvlechting wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Trekkingsrechten DVVO

Ramingsbijstelling personeel

Ontvlechting wervingsbudgetten

Lening KSG

PAM

Claim opschorten bouw mijnenveegdrones

Verkoopgereedmaken fregatten

Terrorismebestrijding

Activiteitenreductie

Overige verschillen

42 994

6 427 15 505

• - 

  4 085

15 713

5 731

4 000

1 702

• - 

  2 400

26 158

Totaal verschillen

111 745

8 146

103 599

Toelichting technische verschillen (zowel voor de verplichtingen als de uitgaven)

Aandeel nieuwbouwAlexanderkazerne

De Koninklijke landmacht voert het project nieuwbouw Alexenderkazerne uit, ook voor de Koninklijke marine. De hiermee gemoeide uitgaven worden niet, zoals bij de opstelling van de begroting nog verondersteld, ten laste van dit artikel verantwoord, doch ten laste van het artikel 02 «Koninklijke landmacht».

Loonbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in loonpeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de loonbijstelling worden

gecompenseerd.

Prijsbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in prijspeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de prijsbijstelling worden

gecompenseerd.

Ontvlechting wachtgelden

In de voorbereiding van de begroting 2002 was besloten om de uitgaven voor wachtgelden centraal te ramen en te verantwoorden ten laste van het beleidsartikel «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden». Tijdens de begrotingsuitvoering is dit besluit evenwel teruggedraaid en is besloten om de uitgaven ten laste van de artikelen van de defensieonderdelen te verantwoorden, aangezien daar de beslissing wordt genomen om al dan niet aanspraak te kunnen maken op wachtgeld.

MILSATCOM aandeeldefensieonderdelen

Het project MILSATCOM wordt door de Koninklijke marine eveneens uitgevoerd ten behoeve van andere defensieonderdelen. Dit betekent dat deze uitgaven die voor deze onderdelen in dit kader moeten worden verricht, en welke geraamd waren bij deze onderdelen, alsnog ten laste van de Koninklijke marine worden verantwoord.

Toelichting beleidsmatige verschillen (zowel voor de verplichtingen als de uitgaven)

Trekkingrechten DVVO

Het budget voor transport dat door de krijgsmachtdelen bij de opstelling van de ontwerpbegroting is overgeheveld naar het artikelonderdeel «Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie» van het artikel 05 «Defensie Interservice Commando» is gebaseerd op historische gegevens. Als gevolg van toename van de transportbehoefte, met name goederentransport over water en door de lucht, is het marineaandeel in het door DVVO in te huren transport toegenomen.

Ramingsbijstelling personeel

De realisatie van de reductietaakstellingen burgerpersoneel verloopt langzamer dan voorzien. Tevens neemt het aantal vacatures van hoger ingeschaald personeel sneller af waardoor bijstelling van het budget noodzakelijk is.

Ontvlechting wervingsbudgetten

Met ingang van 2002 zijn de diverse defensieorganisaties weer volledig verantwoordelijk voor het proces van personeelsvoorziening (met uitzondering van keuring en selectie). Daarom zijn de wervingsbudgetten vanuit Dico/DWS weer aan de defensieonderdelen ter beschikking gesteld.

Lening KSG

Het contract met betrekking tot de lening is nog niet getekend in 2002 waardoor dit budget in de verplichtingen en de uitgaven niet tot realisatie is gekomen.

PAM (Project aanpassing mijnenbestrijdingscapaciteit) Omdat het gezamenlijke contract reeds in december 2001 is afgesloten zijn de verplichtingen lager. Door een aanpassing van de fasering in de contracten voor de Sonar- en C2-apparatuur zijn de uitgaven voor 2002 hoger dan begroot.

Claim opschorten bouw mijnenveegdrones

Met betrekking tot de drones voor de mijnenveegcomponent van het project is overeenstemming bereikt met de werf over de afkoop van de verplichting om drones op korte termijn af te nemen.

Verkoopgereedmaken fregatten

Om de verkoop van de overtollige fregatten Hr. Ms. Jan van Brakel en Hr. Ms. Pieter Florisz mogelijk te maken, zijn nog de nodige reparaties en aanvullende wensen van de kopers uitgevoerd. De contract onderhandelingen met Griekenland over de verkoop van Hr.Ms. Philips van Almonde zijn in 2002 afgerond. Het contract was echter aan Griekse zijde nog niet getekend.

Terrorismebestrijding

De realisatie is hoger door implementatie van maatregelen in het kader van de terrorismebestrijding. Dit betreft met name de uitbreiding van de BBE Mariniers, waarvan het extra peloton per 1 juni 2002 is gereed-gesteld, en het Amfibisch Verkenningspeloton, waarvan de uitbreiding per 1 augustus is gerealiseerd.

Activiteitenreductie

Als gevolg van het slechts voor 25% uitkeren van de benodigde prijsbijstelling heeft, waar dit verantwoord was, een neerwaartse bijstelling plaatsgevonden van het activiteitenniveau.

Ramingsbijstelling overige investeringsprojecten

Om uiteenlopende redenen (hetgeen bij de projectinformatie nader wordt toegelicht) is een aantal investeringsprojecten, voor wat betreft verplichtingen en kasuitgaven, anders gefaseerd in de tijd.

Bedragen x € 1 000

Toelichting verschillen

De meerontvangsten ten opzichte van de ontwerpstand zijn een gevolg van extra leveringen van brandstof aan derden, de terugvordering inzake de verleende steun aan de Koninklijke Schelde Groep (KSG) en een aantal kleine meer/minderontvangsten.

Activiteiten

De Koninklijke marine beschikt voor het realiseren van de geoperationaliseerde doelstellingen over de volgende organisatiestructuur:

Bevelhebber der Zeestrijdkrachten

Admiraliteit

Commandant der Zeemacht in Nederland (CZMNED)

Prestatiegegevens CZMNED

Meeteenheid

Realisatie 2001

Realisatie Begroting 2002             2002*

Verschil 2002

Fregatten/bevoorradingsschepen/LPD

Standing Naval Forces Atlantic & Mediterranean UK/NL Amphibious Force & NATO Striking Fleet Overige oefeningen

Maritieme helikopters

Standing Naval Forces Atlantic & Mediterranean Overige oefeningen

Onderzeeboten Mijnenbestrijdingsvaartuigen

MCM Forces North & South Overige oefeningen

Hydrografische vaartuigen Maritieme patrouillevliegtuigen

Stationering Keflavik Overige oefeningen

• * 

  In de begroting 2002 is alleen een totaal geraamd zonder opdeling in deelactiviteiten opgenomen waardoor de opsplitsing per activiteit niet beschikbaar is.

** Hiervan zijn ten behoeve van de uitvoering vredesoperaties in 2002 649 vaardagen fregatten, 862 vlieguren maritieme helikopters, 229 vaar-dagen onderzeeboten en 1 571 vlieguren maritieme patrouillevliegtuigen gerealiseerd (zie ook beleidsartikel 09).

De exploitatie uitgaven in verband met de vaardagen en vlieguren voor vredesoperaties zijn, voor zover deze binnen het vastgestelde activiteitenplan zijn gerealiseerd, ten laste gebracht van het beleidsartikel 01 «Koninklijke marine». De additionele uitgaven, als gevolg van de overschrijding van het activiteitenplan door vredesoperaties, zijn ten laste gebracht van beleidsartikel 09 «Vredesoperaties».

De vlieguren van de maritieme patrouillevliegtuigen en helikopters zijn achtergebleven door de personele tekorten bij het onderhoudspersoneel. De vliegoperaties van de helikopters zijn tijdens de zomer wegens technische problemen in de staart-rotor-aandrijving tijdelijk opgeschort waardoor het aantal vlieguren lager is dan begroot.

Commandant der Zeemacht in het Caribisch gebied

Prestatiegegevens CZMCARIB

Meeteenheid

Realisatie 2001

Realisatie Begroting 2002             2002*

Verschil 2002

Fregat                                                                                                Vaardagen

Presentie, surveillance en interdictie Bestrijding illegale handel verdovende middelen Oefeningen

Ondersteuningsvaartuig                                                               Vaardagen

Presentie, surveillance en interdictie Oefeningen

Maritieme helikopters                                                                    Vlieguren

Presentie, surveillance en interdictie Bestrijding illegale handel verdovende middelen Oefeningen

Maritieme patrouillevliegtuigen                                                  Vlieguren

Presentie, surveillance en interdictie Oefeningen

Marinierspelotons                                                                           Mensoefendagen

Presentie, surveillance en interdictie Oefeningen

AntilliaanseenArubaanse Militie                                                Mensoefendagen

Presentie, surveillance en interdictie Oefeningen

53

90

135

100

14 500

3 685

33

1 953

2 308

• * 

  In de begroting 2002 is alleen een totaal geraamd zonder opdeling in deelactiviteiten opgenomen waardoor de opsplitsing per deelactiviteit niet beschikbaar is.

In het kader van de bijdrage aan het bestrijden van de illegale handel in verdovende middelen, heeft CZMCARIB, als Commander Task Group 4.4. (CTG 4.4) in de «Joint Inter Agency Task Force East» (JIATF), 1 261 kg drugs gevangen.

De onderrealisatie bij de Maritieme helikopters wordt veroorzaakt door de tijdelijke opschorting van de vliegoperaties wegens de eerder genoemde technische problemen in de staart-rotor-aandrijving en de onvoorziene motorwisseling waarvoor een motor uit Nederland moest worden ingevlogen.

Omdat het uitwisselingsprogramma met het United States Marine Corps uit Camp Lejeune niet doorging is een groot deel van de mensoefendagen marinierspelotons niet gerealiseerd.

De Antilliaanse en Arubaanse militie heeft in 2002 minder mensoefen-dagen gerealiseerd dan begroot als gevolg van de gewijzigde taakstelling, de niet volledig gevulde personele bezetting en de vervallen gezamenlijke oefeningen met de mariniers.

0

6

2

Commandant Korps Mariniers

Prestatiegegevens Korps Mariniers

Meeteenheid

Realisatie 2001

Realisatie Begroting 2002             2002*

Verschil 2002

Mariniersbataljons                                                                          Mensoefendagen

UK/NL Landing Force and ACE Mobile Force (Land)

Beschikbaar houden noodhulpverkenningseenheid

Gereedstelling bataljonsgroep als strategische reserve

SFOR

Training (nationaal en internationaal)

Opleidingen

Bijzondere Bijstandseenheid (BBE)                                             Mensoefendagen

Gereedstelling

Totaal

74 121

145 751

147 542

1 791

• * 

  In de begroting 2002 is alleen een totaal geraamd zonder opdeling in deelactiviteiten opgenomen waardoor de opsplitsing per deelactiviteit niet beschikbaar is.

De realisatie BBE is ten oprichte van de realisatie 2001 hoger door implementatie van maatregelen in het kader van de terrorismebestrijding. Dit betreft met name het extra peloton dat per 1 juni 2002 is gereedgesteld.

Ondersteunende Eenheden

Materieel Logistiek

Prestatiegegevens Materieel Logistiek (Marinebedrijf en CAMS)

Meeteenheid

Realisatie Realisatie Begroting 2001               2002               2002

Verschil 2002

Benoemd onderhoud

Meerjarig onderhoud (MJO’s) TussentijdsOnderhoud (TTO’s)

Incidenteel onderhoud

Reparatieorders

Engineering

Modificatie-opdrachten en projecten

Aantal

Aantal

Uren

Naar aanleiding van de in 2001 met positief resultaat uitgevoerde proef «optimalisering van het onderhoudsproces multipurposefregatten (M-fregatten)» is de planning van Meerjarige en Tussentijdse Onderhoudsperioden (MJO’s en TTO’s) meerjarig geactualiseerd waardoor de realisatie voor MJO’s en TTO’s in 2002 konden worden bijgesteld. De hierdoor vrijgekomen capaciteit is onder meer ingezet voor het gereedmaken van fregatten voor de verkoop aan de Griekse marine. Hierdoor is er een duidelijke overrealisatie van het aantal uren voor engineering.

Opleidingen

Het veranderde economische klimaat heeft de werving positief beïnvloed waardoor een toename van de instroom voor de initiële opleidingen OKM kon worden gerealiseerd. Ook voor het KIM heeft dit geleid tot een grotere jaarlijkse opkomst in augustus waardoor het aantal initiële opleiding genietende militairen hoger is dan begroot. Omdat de personeelscapaciteit voor het realiseren van publicaties kleiner was dan begroot is het aantal publicaties achter gebleven bij de prognose.

In de begroting 2002 is bij de raming van OKM voor het gewenste aantal bijscholings- en functieopleidingen uitgegaan van maximale vulling van de opleidingen. Door overplaatsingen en operationele inzet van eenheden alsmede het aantal vacatures in de organisatie is niet altijd voldoende personeel beschikbaar om een opleiding volledig te vullen. Hierdoor blijft de realisatie achter bij de begroting. De vrijgekomen capaciteit wordt onder andere ingezet voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs.

Investeringen

Schepen

Project fregatten van De Zeven Provinciën-klasse (LCF)

Doelstelling

Instandhouding van capaciteiten op het vlak van maritieme commandovoering, maritieme oorlogsvoering en luchtverdediging voor de lange afstand door het in gebruik nemen van vier luchtverdedigings- en commandofregatten (LCF)

De doelen voor 2002 zijn met de indienststelling van het eerste fregat en de proefvaart van het tweede fregat grotendeels gerealiseerd. Het aanbieden van de D-brief met betrekking tot het deelproject Sirius is uitgesteld tot na 2002.

Project Aanpassing Mijnenbestrijdingscapaciteit (PAM)

Na de ondertekening van het contract in december 2001 is het project in uitvoering genomen. Tevens is, met betrekking tot de drones voor de mijnenveegcomponent van het project, overeenstemming bereikt met de werf over de afkoop van de verplichting om drones aan te besteden. De verwachting is dat de eerste gemoderniseerde mijnenjager in 2004 zal worden opgeleverd. In het PAM-project wordt samengewerkt met de Belgische marine.

Project Tweede Landing Platform Dock (LPD-2)

Doelstelling

Zekerstellen van het voortzettingsvermogen van LPD-1 alsmede de uitbreiding van de amfibische liftcapaciteit en strategische zeetransportcapaciteit door de verwerving van een tweede amfibisch transportschip. In het kader van EVDB wordt het schip voorzien van commandofaciliteiten waarbij wordt gestreefd naar internationale cofinanciering.

Projectomvang

€ 202,6 miljoen, exclusief € 34,9 miljoen voor commandofaciliteiten ten laste van beleidsartikel 11 «Internationale samenwerking»

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

A-brief

B/C-brief

D-brief Contract met KSG

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

2 200 2 025

152 703 4 389

In mei 2002 is het contract met de Koninklijke Schelde Groep (KSG) getekend.

Hydrografische opnemeningsvaartuigen (HOV)

Het contract met betrekking tot de bouw van de HOV-en is na behandeling van de D-brief getekend in februari 2002. De oplevering van het eerste HOV is gepland voor 2003.

Vliegtuigen

Project NH-90

Doelstelling

Instandhouding van de algemene maritieme militaire capaciteiten op het vlak van tactisch maritiem luchttransport en opsporing en redding door de vervanging van de Lynx-helikopter door 20 NH-90 helikopters. De combinatie van 14 full mission capable en 6 provisions forlevert een doelmatige en doeltreffende mix ten behoeve van het takenpakket.

In 2002 is door de industrie het ontwerp van de helikopter verder verfijnd en zijn beproevingen met de prototypes uitgevoerd. Ook is de productie in gang gezet. De instroom van de NH-90 bij de marine start in 2007.

Project Capability Upkeep Program van de Maritieme patrouillevliegtuigen (CUP Orion)

Doelstelling

Instandhouding van de algemene maritiem-militaire capaciteiten alsmede capaciteiten op het gebied van surveillance boven land en opsporing en redding door modernisering van tien Orion-vliegtuigen naar eenzelfde, op oppervlakte surveillance gerichte basisconfiguratie en de aanvullende multifunctionele uitrusting van zeven van de tien Orions.

Naar aanleiding van het «disbursementoverzicht van de US Navy» van het laatste kwartaal 2001 heeft eind 2001 een betaling van € 3,7 miljoen plaatsgevonden die oorspronkelijk voor 2002 was gepland. Tevens is de modificatie van het eerste P-3C Orion maritieme patrouillevliegtuig in augustus aangevangen.

Elektronisch materieel

Project MaritimeTheatre Missile Defence System (MTMD)

Doelstelling

Verwerving van een «lower tier» maritieme MTMD-capaciteit. Daartoe vindt momenteel de «concept Validation Phase (CVP)» plaats. De uitkomst dient als basis voor besluitvorming over implementatie aan boord van het LCF.

Projectomvang

€ 148,6 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

Concept validation phase (CVP)

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

5 263 297

500 2 748

25 1 039

Ontwikkelingen in de VS hebben ertoe geleid dat aansluitend op de «concept validation phase», die medio 2003 wordt afgerond, een vervolgstudie noodzakelijk is met betrekking tot het optimaliseren van de performance van de thans door de VS voorziene TBM-interceptor. Ook wordt de integratie van de interceptor in het NL/GE Anti Air Warfare-systeem onderzocht. Deze studie wordt naar verwachting eind 2005 afgerond.

Vervanging verbindingsapparatuur Mariniers (NIMCIS)

Situational awareness

Verbetering van de capaciteiten op het vlak van informatieuitwisseling en «situational awareness» van de operationele marinierseenheden door de vervanging van communicatie- en data-apparatuur.

Projectomvang

€ 86 miljoen Inclusief € 12,3 miljoen voor het 3e MARNSBAT

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

A-brief aangeboden

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

De DMP-A brief is in 2002 aangeboden aan de Kamer. Het document is nog niet geaccordeerd.

Interservice project Satelliet communicatie voor militair gebruik (MILSAT-COM)

Doelstelling

De verbetering van «command en control» en informatieverwerking door introductie van lange-afstand-verbindingsapparatuur op basis van satelietcommunicatie

Projectomvang

€ 242,1 miljoen (waarvan € 179,1 miljoen onderdeel is van de begroting van de KM)

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

Korte termijn: C1-brief

Korte termijn:           Contract (korte

D1-brief termijn): Grondsta-Lange termijn: tion bouwkundig C2-brief                 opgeleverd

MOU-AEHF

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

In 2002 is het contract getekend voor de verwerving van het korte termijn deel van het project en is de Memorandum ofUnderstanding(MoU) met de Verenigde Staten getekend. De MoU betreft de verwerving van de AEHF-capaciteit, uit het lange termijn deel van het project. De ondertekening en de verplichtingen, van contract en MoU, was in de begroting 2002 voorzien voor respectievelijk 2001 en 2003. De Kamer is hierover geïnformeerd.

Munitie

Doelstelling

In dit artikelonderdeel worden de uitgaven geraamd voor de aanschaf van kapitale munitie alsmede de conventionele klein kaliber munitie voor zover deze als aanvulling op de oorlogsvoorraden wordt verworven. Tevens is het project MRAT hierin ondergebracht. Als basis voor de raming voor kapitale munitie wordt de NATO Maritime Stockpile Policy Guidance gehanteerd op basis waarvan, totdat de Bi-SC Stockpile Guidance (Bi-SC SPG) door Nederland is goedgekeurd, de normen voor de Koninklijke marine worden bepaald.

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

De realisatie van de munitie is hoger uitgekomen dan begroot door verschuivingen van betalingen uit 2003 en hogere realisatie van met name de «Standard Missile 2», Evolved Sea.

Sparrow Missile en CHAFF-D. De verplichtingen zijn achtergebleven doordat er met name voor de aanschaf van SM-2 geen meerjarig, doch een éénjarig contract is aangegaan.

Overig groot materieel

Doelstelling

De post overig groot materieel betreft projecten die naar hun aard niet in één van de andere artikelonderdelen van investeringen kunnen worden ondergebracht alsmede de bestuurlijke informatievoorziening en de projecten die niet groter zijn dan € 2,5 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

Infrastructuur

In samenhang met de in de Novemberbrief aangekondigde vertraging in het gereedstellen van het 3e Mariniersbataljon ondervindt het project «Marinierskazerne Buitenveld» vertraging. Verder is het uitgavenbudget met de tweede suppletore begroting 2002 verlaagd als gevolg van het overhevelen van budget voor het project Legering Nieuwbouw Alexander-kazerne naar de Koninklijke landmacht.

Groeiparagraaf VBTB

Met de concretisering in de begroting 2003 van de prestatiegegevens voor de ondersteunende eenheden «Materieel Logistiek», met separaat de aantallen projecten voor nieuwbouw en afstoting alsmede het aantal modificatieopdrachten en reparatieorders, is invulling gegeven aan het eerste onderdeel van de groeiparagraaf. Bij het bepalen van de kengetallen die moesten worden opgenomen in de begroting 2003 zijn eerst de bestaande kengetallen beoordeeld op functionaliteit en volledigheid om te kunnen bepalen welke veranderingen nodig waren. Hiermee is invulling gegeven aan het tweede onderdeel van de groeiparagraaf.

BELEIDSARTIKEL 02 KONINKLIJKE LANDMACHT

Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De in de beleidsagenda uiteengezette hoofddoelstellingen van de krijgsmacht zijn voor de Koninklijke landmacht geoperationaliseerd in een gereedheidsmatrix van inzetbare eenheden en in veranderdoelstellingen Defensienota 2000. Uit de in de begroting 2002 opgenomen matrix blijkt hoeveel eenheden (kwantiteit) binnen welke termijn (reactietijd) beschikbaar zouden moeten zijn. Uitgangspunt daarbij is binnen de aangegeven reactietijd steeds de gereedheid te leveren benodigd voor het gehele geweldsspectrum (kwaliteit). Een operationele eenheid is inzetbaar wanneer aan de minimumeisen voor personeel, materieel en mate van geoefendheid wordt voldaan.

Begroting 2002

HRF

FLR/LTBF¹

Gereedheidstermijn

Totaal

Direct inzetbaar Op korte termijn Op lange termijn inzetbaar                     inzetbaar

Legerkorpsstaf Staf Luchtmobiele brigade n Luchtmobiel infanteriebataljon Staf Gemechaniseerde brigade Pantserinfanteriebataljon Tankbataljon

HRF= High Readiness Forces, FLR= Forces of Lower Readiness, LTBF= Long Term Build-up Forces.

Ondanks het feit dat in bovenstaande matrix slechts voor één eenheid wordt gemeld dat de beoogde gereedheid niet is behaald, wil dit niet zeggen dat de resterende eenheden moeiteloos aan de beoogde gereedheid hebben voldaan. Op het gebied van personeel heeft de Koninklijke landmacht nog steeds te maken met een minimale vullingsgraad waarmee eenheden nog net inzetgereed kunnen worden gehouden. Mede gelet op het uitstel van de paraatstelling van de vierde compagnie van de pantserinfanteriebataljons verhoogt dit de druk op het voortzettingsvermogen van de brigades om hun taken blijvend te kunnen vervullen. Daarnaast is het oefenprogramma noodgedwongen versoberd tot het niveau waarmee minimaal wordt voldaan aan de gestelde operationele gereedheidseisen. Achterstallig onderhoud van uitrustingsstukken is beperkt gebleven, echter ten koste van het opgelegd materieel. Noodzakelijke en geaccordeerde behoeftestellingen en investeringsprojecten zijn echter in een zeer laat stadium stopgezet en naar achteren in de planperiode geschoven. Projecten als Wissellaadsysteem (WLS), het Infanterie Gevechtsvoertuig (IGV) en de vervanging van de brugleggende tank kunnen niet zonder meer in het noodzakelijke tijdschema worden gerealiseerd. Om de operationele risico’s te beperken zijn dergelijke investeringen echter wel degelijk noodzakelijk.

Resultaat 2002

Luchtmobiel infanteriebataljon

In 2002 is een versterkte compagnie luchtmobiel ingezet in Afghanistan.

De twee op korte termijn inzetbare luchtmobiele infanteriebataljons zijn

3

door de voorbereiding op en recuperatie na ISAF en personele ondervulling niet tot en met niveau V (bataljonsniveau) geoefend.

Veranderdoelstellingen

Veranderdoelstellingen                                                              Resultaten 2002

n Vergroting parate capaciteit van de pantserin-           De paraatstelling van de in totaal zes pantserinfanteriecompagnieën verloopt

fanterie-eenheden met 1000 functies door uitbrei- volgens planning. De eerste is in 2001 gerealiseerd. In 2002 zijn de tweede en ding met zes parate compagnieën in de periode derde compagnie paraat gesteld. Vanwege de bezuinigingsmaatregelen als 2001–2004.                                                                         gevolg van het Strategisch Akkoordisdeparaatstelling vanderesterende drie

compagnieën tot 2006 uitgesteld.

n Vergroting parate capaciteit van de inlichtingen- De extra capaciteit voor de RPV-batterij, de EOV-compagnie en de mortier-opsporings-eenheden met ongeveer 150 functies opsporingsradarbatterij is gerealiseerd. Gezien technische problematiek in de periode 2001–2004.                                                omtrent de Sperwer is besloten het paraatstellen van het 3^e peloton UAV

vertraagd. Nadat de technische problemen zijn opgelost zal het paraatstellen

van dit peloton weer worden voortgezet.

Oprichting van een, door Nederland en Duitsland, De CIMIC-group North is operationeel. geleide, internationale interservice CIMIC-frame-workgroup in de periode 2000–2001 met een Nederlandse inbreng van ongeveer 20 functies in de kernstaf.

Reorganisatie Nationaal Commando (met inbe- De huidige staf-NATCO en de NATCO-ondersteuningsgroep zijn 1 juni 2002 grip van Natres) dat in de periode 2000–2002 met operationeel geworden. Conform de reorganisatieprocedure zal medio 2003 de ongeveer 800 functies wordt verkleind.                       oprichting van deze beide organisatie-elementen worden geëvalueerd. De orga-

nisaties van de onderliggende Regionaal Militaire Commando’s en de Lokaal Facilitaire Diensten worden jaarlijks geëvalueerd waarbij telkens wordt getoetst of de daadwerkelijke werklast overeenkomt met de geprognosticeerde cijfers. Afwijkingen hierin zijn veelal toe te schrijven aan reorganisatieprojecten, vertraging van geplande verhuizingen en uitstel van sluiting van kazernes.

n Concentratie van de objectluchtverdediging van In 2002 is de behoeftestelling goedgekeurd en is de opdracht verstrekt voor de de Koninklijke luchtmacht en de grondgebonden voorbereidende bouwwerkzaamheden. De verwachting is dat de grote verhui-luchtverdedigingseenheden van de Koninklijke zing van de KL luchtverdediging in 2004/2005 zal plaatsvinden, waarmee de landmacht tot een gezamenlijke luchtverdedi-           fysieke samenvoeging met de Grondgebonden Luchtverdediging van de Konink-

gingseenheid binnen de Landmacht, die op de         lijke luchtmacht wordt gerealiseerd.

vliegbasis De Peel wordt gestationeerd. In 2004 worden een Joint Air Defence Centre en een Joint Air Defence School ingericht.

Omvorming 1(GE/NL)Corps Hoofdkwartier in een De omvorming van het 1(GE/NL)Corps Hoofdkwartier is gerealiseerd. Inmiddels High Readiness Force (Land)HeadQuarter                  is Full Operational Capability-status verkregen.

Bedragen x € 1 000

Budgettaire gevolgen van het beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde budgettaire gevolgen van het beleid voor 2002:

Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Begroting 1998                1999                2000               2001               2002               2002

Verschil

Verplichtingen

1880 418 2000 791 1962 431 3 130 297 2 507 627 2 917 392

409 765

Uitgaven Apparaatsuitgaven

1 Divisie «7 December» (tot 2001:

1(GE/NL)Corps)

Nationaal Commando, exclusief

Civiele Taken

Opleidings- en trainingscommando KL

Overige Eenheden BLS

Landmachtstaf

Wachtgelden en inactiviteitswedden

481 335

449 016

443 537

547 312

559 915

539 103

Investeringen

Automatisering

Logistiek

Commandovoering, verbindingen en

gevechtsinlichtingen

Elektronisch materieel

Nucleair, biologisch en chemisch

materieel (NBC)

Luchtverdediging

Manoeuvre

Vuursteun

Gevechtssteun

Infrastructuur

30 499 22 552

71 239 9 128

29 591 71 660 19 076 5 136 64 287

76 475 48 764

67 087 10 533

339

38 876

135 625

12 089

7 901

94 067

63 770 55 564

44 177 2 959

463

31 805

81 960

9 804

7 129

113 985

49 053

18 986

56 958 6 883

1 449

19 748 136 896

5 641

8 198

134 797

24 113 26 096

33 795 10 051

5 348

6 912 159 254

4 033

3 919

128 212

39 733

40 132

59 902 9 793

10 995

4 765

176 882

10 097 8 064

97 530

20 812

15 620 14 036

26 107 258

• - 

  5 647 2 147

17 628

• - 

  6 064

• - 

  4 145 30 682

Toelichting verschillen

De hiervoor in 2002 gerealiseerde verschillen vinden hun oorzaak in de

volgende technische en beleidsmatige afwijkingen:

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de verplichtingen

Technische verschillen

Bijdrage KM in de nieuwbouw Alexanderkazerne

Bijdrage KLu in project «Strijpse Kampen».

Bijdrage in project MILSATCOM

Implementatie P&O 2000

Loonbijstelling

Prijsbijstelling

Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Overheveling wervingsbudgetten

Overheveling Marechaussee-eenheden

Ramingsbijstelling apparaatsuitgaven

Project «De Peel»

Project «Wissellaadsysteem»

Project «Tactis»

Project «Vervanging M109»

Aanpassing bestelmoment

Overige verschillen

Totaal verschillen

Totaal

4 400

3 600

21 291

-7 700

91 960

9 580

44 102

20 886

• - 

  4 953

60 439

-34 700

266 200

-70 600

• - 

  54 400

201 315

16 427

409 765

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de uitgaven

Apparaatsuitgaven

Subsidies

Investeringen

Totaal

Technische verschillen

Bijdrage KM-aandeel nieuwbouw Alexanderkazerne

Bijdrage KLu in project «Strijpse Kampen»

Implementatie P&O 2000

Loonbijstelling

Prijsbijstelling

Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Overheveling wervingsbudgetten Overheveling Marechaussee-eenheden Ramingsbijstelling apparaatsuitgaven Aanpassing kasritme investeringsprojecten

Overige verschillen

91 960

9 580

44 102

20 886 - 4 953

60 654

21 097

36

Totaal verschillen

243 326

36

56 160

187 202

Toelichting technische verschillen (zowel voor de verplichtingen als de uitgaven)

Bijdrage Koninklijke marine in de nieuwbouw Alexanderkazerne De Koninklijke landmacht voert het project nieuwbouw Alexenderkazerne uit, ook voor de Koninklijke marine. De door de Koninklijke marine voor dit project geraamde bedragen worden niet ten laste van het artikel 01 «Koninklijke marine» verantwoord, doch ten laste van dit artikel.

Bijdrage Koninklijke luchtmacht in project «Strijpse Kampen» De Koninklijke landmacht voert het project «Strijpse Kampen» uit, waarbij ook de Koninklijke luchtmacht is betrokken. De door de Koninklijke luchtmacht op het eigen artikel geraamde uitgaven worden echter ten laste van dit artikel verantwoord.

Bijdrage in project MILSATCOM

Het project MILSATCOM wordt door de Koninklijke marine ook uitgevoerd ten behoeve van de Koninklijke landmacht en de Koninklijke luchtmacht. Dit betekent dat de uitgaven die voor deze krijgsmachtdelen in dit kader moeten worden verricht, en welke geraamd waren bij deze krijgsmachtdelen, alsnog ten laste van het artikel «Koninklijke marine» worden verantwoord.

Implementatie P&O 2000

Door de Centrale organisatie wordt het defensiebrede project P&O 2000 uitgevoerd. De bedragen die de defensieonderdelen voor hun bijdrage in dit project hadden geraamd, worden ten laste van het artikel 90 «Algemeen» verantwoord.

Loonbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in loonpeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de loonbijstelling worden

gecompenseerd.

Prijsbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in prijspeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de prijsbijstelling worden

gecompenseerd.

Overheveling wachtgelden

In de voorbereiding van de begroting 2002 was besloten om de uitgaven voor wachtgelden centraal te ramen en te verantwoorden ten laste van het beleidsartikel «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden». Tijdens de begrotingsuitvoering is dit besluit evenwel teruggedraaid en is besloten om de uitgaven ten laste van de artikelen van de defensieonderdelen te verantwoorden, aangezien daar de beslissing wordt genomen om al dan niet aanspraak te kunnen maken op wachtgeld.

Toelichting beleidsmatige verschillen (zowel voor de verplichtingen als de uitgaven)

Overheveling wervingsbudgetten

Met ingang van 2002 zijn de diverse defensieonderdelen weer volledig verantwoordelijk voor het proces van personeelsvoorziening (met uitzondering van keuring en selectie). Daarom zijn de wervingsbudgetten vanuit Dico/DWS weer aan de defensieonderdelen ter beschikking gesteld.

Overheveling Marechaussee-eenheden

Het 103 Eskadron van de Koninklijke landmacht is in het begrotingsjaar

2002 overgeheveld naar de Koninklijke marechaussee.

Ramingsbijstelling apparaatsuitgaven

Uit een uitgebreide analyse van de bedrijfsplannen voor 2002 bleek dat de

uitgaven voor de lopende materiële exploitatie-uitgaven niet op korte

termijn konden worden teruggedrongen zonder ernstige consequenties voor de bedrijfsvoering van de Koninklijke landmacht. Derhalve kon tijdens de begrotingsuitvoering 2002 niet anders worden besloten dan een herverdeling tussen de investeringen en exploitatie-uitgaven door te voeren. De hiermee opgeloste knelpunten in de materiële exploitatie hebben zich met name voorgedaan op het gebied van informatiesystemen en data- en telecommunicatie en voor onderhoud aan en reservedelen voor voertuigen en manoeuvre.

Als gevolg van het afsluiten van het centrale contract voor elektriciteit en gas, is NATCO in januari 2002 hiermee samenhangende betalingen gaan verrichten. Begin 2002 hebben echter ook nog betalingen over november en december 2001 plaatsgevonden. Een andere oorzaak voor de toename van huisvestingskosten betreft de gestegen kosten voor schoonmaakcontrac-ten.

De ramingsbijstelling bij personeel is het gevolg van stagnatie in de afbouw van het personeelsbestand voor het burgerpersoneel. Dit is minder snel verlopen doordat vacatures in het BOT-bestand worden gevuld met burgers. Het verloop bij BOT-personeel is daarentegen hoger dan verwacht. De werving van beroepspersoneel voor bepaalde tijd is boven verwachting gerealiseerd. Deze veranderingen zijn van invloed op de samenstelling van het personeelsbestand hetgeen ook financiële consequenties heeft gehad.

Project De Peel

De verplichtingen voor dit bouwproject zijn in 2002 niet aangegaan vanwege vertraging in het verkrijgen van noodzakelijke externe vergunningen (kapvergunning e.d.). Het project zal in 2003 pas kunnen aanvangen met de realisatie van het deelproject Bouwvoorbereiding.

Project Wissellaadsystemen 165kN

De verplichting van € 266,2 miljoen voor dit project stond gepland in 2002. In het kader van de prioriteitsstelling als gevolg van het ontbreken van budgettaire ruimte is dit project verschoven naar 2005. De instroom wordt hierdoor niet eerder voorzien dan vanaf 2005.

Project Tactische Indoor Simulatie (TACTIS)

Vanwege een langer durende onderhandelingsfase is er in de verwervings-fase vertraging opgetreden. Hierdoor is het aangaan van de verplichting verschoven naar 2003. Als gevolg hiervan kan de instroom van het materieel ook pas in een later stadium plaatsvinden.

Project Vervanging M109

De behandeling van het DMP-D document heeft in het eerste kwartaal van 2002 plaatsgevonden. De verwerving van de hoofduitrustingsstukken van dit project is volgens de planning van de begroting 2002 verlopen. De aanvang van de levering van de systemen is voorzien in 2004. De verwerving van de aanvullende voorzieningen en het munitiepakket is door vertraging bij de vaststelling van deze behoeften doorgeschoven naar latere jaren. Hierdoor is de in de begroting geplande verplichtingenbedrag € 54,4 miljoen lager uitgevallen.

Aanpassing bestelmoment/Aanpassing kasritme (investerings)projecten Om problemen in de bedrijfsvoering en andere redenen (die bij de projectinformatie nader worden toegelicht) heeft ten aanzien van het aangaan van verplichtingen en het doen van kasuitgaven een herfasering in de tijd plaatsgevonden.

Bedragen x € 1 000

Verschillenindeontvangsten                                                                                              Totaal

BTW                                                                                                                                            4800

POMS                                                                                                                                         3700

UNIVE                                                                                                                                         4500

Overige verschillen                                                                                                                 2760

Totaal verschillen                                                                                                                  15760

Toelichting op de verschillen

De bijstelling van de ontvangsten betreft met name de afwikkeling van achterstallige afrekeningen met betrekking tot terug te vorderen BTW, de afwikkeling van een claim op de Verenigde Staten voor het POMS-perso-neel en declaraties bij Univé inzake psychotherapeutische verrichtingen. Dit laatste betreft met name betaling van declaraties over de periode 1994–2001.

Activiteiten

De Koninklijke landmacht beschikt voor het realiseren van bovenstaande doelstellingen over de volgende organisatiestructuur:

Bevelhebber

der

Landstrijdkrachten

Landmachtstaf

-I Overige eenheden BLS

1Divisie "7 December"                 Nationaal Commando           Commando Opleidingen KL

1 Divisie «7 December»

In verband met de vorming van de HRF(L)HQ heeft de 1 Divisie «7 December» de taken in het kader van de vredesbedrijfsvoering van het 1(GE/ NL)Corps overgenomen. De 1 Divisie «7 December» is binnen de Koninklijke landmacht daarmee nu de belangrijkste leverancier van operationeel gerede eenheden geworden.

Prestatiegegevens 1 Divisie «7 December» Realisatie Realisatie Begroting Verschil (in mensoefendagen)                                                     2001             2002             2002             2002

Totaal                                                                            540 000 495 000 580 000 –85000

In 2002 is besloten om een aantal oefeningen die in het buitenland gepland stond in Nederland te realiseren. Daarnaast zijn grensverleggende activiteiten geheel niet doorgegaan. De inzetbaarheid van de 43 Gemechaniseerde Brigade bleek na uitzending lager dan het gewenste

oefenniveau. Hierdoor zijn oefeningen op compagniesniveau vervangen door oefeningen op pelotonsniveau. Deze oefeningen zijn korter van duur en minder omvangrijk in aantal.

NationaalCommando (NATCO)

Prestatiegegevens NATCO

Meeteenheid (x 1 000)

Realisatie Realisatie Begroting 2001               2002             2002*

Verschil 2002

Operationele diensten Logistieke diensten Facilitaire diensten Specifieke diensten

Totaal

Mensuren

6 093

6 397

6 052

345

Door de staf van het NATCO is in 2002 veel aandacht besteed aan verdere verbetering en verdieping van producten en diensten en de informatievoorziening hierover. Als gevolg van deze ontwikkelingen en de jaarlijkse evaluatie van de reorganisatie van het Landelijk Bevoorradingsbedrijf KL is er een aantal verschuivingen doorgevoerd tussen de verschillende categorieën diensten.

Als gevolg van de oprichting van de NATCO Ondersteuningsgroep is medio 2002 de capaciteit aan facilitaire diensten uitgebreid. Het betreft hier met name de toevoeging van activiteiten door het BetaalService-Center, Documentaire Informatie Voorziening KL, Facilitair Audit Service Center en de Militaire Postorganisatie. Tijdens het opstellen van de begroting 2002 waren deze ontwikkelingen nog niet bekend, waardoor de realisatie in 2002 aanzienlijk hoger is. De toename van de gerealiseerde uren facilitaire dienstverlening wordt daarnaast verklaard door het hanteren van te lage normuren voor integrale veiligheidszorg in de plangegevens en een toename van gerealiseerde uren op het gebied van infrastructuur en milieu.

De toename van de operationele dienstverlening wordt verklaard door extra bewaking als gevolg van 11 september en de bijdrage bij de bijzetting van ZKH Prins Claus.

CommandoOpleidingen KL (COKL)

Prestatiegegevens COKL

Primaire producten

Initiële opleidingsproducten

Vervolgopleidingsproducten

Trainingsproducten

LO/S Opleidingen en training

Secundaire producten

Kennisproducten

Steunverlening

Maatschappelijke meerwaarde

Het aantal mensuren uit de financiële verantwoording 2001 (187 642) is omgerekend naar mensdagen (8 uur per dag)

In de periode tot 2006 wordt het COKL omgevormd tot een Opleidings- en TrainingsCommando (OTC), waarmee de ondersteuning van de trainingsactiviteiten van de 1 Divisie «7 December» meer wordt benadrukt. Gedurende 2002 zijn de opleidingscentra Manoeuvre, Vuursteun, Genie en Rijden tot opleidings- en trainingscentra getransformeerd.

In de begroting 2002 waren 13 600 opleidingsplaatsen voor initiële opleidingen gepland. Omdat een initieel opleidingstraject uit meerdere deel-opleidingen bestaat kunnen de opgenomen opleidingsplaatsen niet direct aan het aantal opgeleide leerlingen worden gerelateerd. Het gepland aantal opleidingsplaatsen kwam, rekening houdend met het opkomst- en opleidingsverloop, overeen met 2 475 opgeleide leerlingen. In 2002 zijn uiteindelijk 2 061 opgeleide leerlingen afgeleverd. Deze onderrealisatie is veroorzaakt door het hoge opleidingsverloop bij met name de Algemene Militaire Opleiding Luchtmobiel en doordat op de momenten dat de initiële opleidingen startten, de opkomsten laag waren.

De onderrealisatie bij vervolgopleidingsproducten is veroorzaakt door een te lage bezettingsgraad bij sommige opleidingen. Hierdoor moesten gehele opleidingen worden geannuleerd. Daarnaast komt het voor dat cursisten niet op komen dagen en er door (tijdelijke) tekorten aan instructeurs en munitie minder opleidingsplaatsen konden worden gerealiseerd dan was gepland.

Door de omvorming van COKL naar OTC komt in de organisatie de nadruk steeds meer te liggen bij trainingsondersteuning. Door intensievere afstemming van het OTC Manoeuvre, OTC Vuursteun, OC Ede met de eenheden van 1 Divisie «7 December» is de realisatie in 2002 verbeterd.

In 2002 is een inhaalslag doorgevoerd om verouderde handboeken, syllabi en voorschriften te vervangen en daardoor meer en kwalitatief betere ondersteuning te kunnen bieden. Het aantal mensdagen kennisproductie is daardoor hoger dan gepland.

Op basis van een nauwkeuriger planning is begin 2002 het plancijfer voor steunverlening naar boven bijgesteld tot 6 150 mensdagen. Uiteindelijk is de realisatie licht achtergebleven bij de aangepaste planning doordat een klein aantal evenementen niet is doorgegaan.

De beroepsmilitairen met een contract voor bepaald tijd (BBT) hebben de mogelijkheid door middel van opleidingen hun maatschappelijke meerwaarde te verhogen. Het aantal BBT’ers dat de studie niet afrondde was in 2002 veel hoger dan voorzien. Het aantal drop-outs volgt een grillig patroon en is moeilijk te beïnvloeden.

Investeringen

Logistiek

Project Wissellaadsystemen 165kN

De verplichting van € 266,2 miljoen voor dit project stond gepland in 2002. In het kader van de prioriteitsstelling als gevolg van het ontbreken van budgettaire ruimte is dit project verschoven naar 2005. De instroom wordt hierdoor niet eerder voorzien dan vanaf 2005. De in 2002 gerealiseerde uitgaven hebben betrekking op de verwerving en beproeving van prototypen.

Project Vervanging trekkeropleggercombinatie 400/650kN

Dit project is conform de begroting 2002 gerealiseerd waarbij een deel van het project waarvan de verplichting in 2004 werd voorzien, tegelijkertijd met de serie is besteld. De instroom wordt verwacht vanaf 2004 en is voltooid in 2005.

Commandovoering, verbindingen en gevechtsinlichtingen

Programma Theater Independent Tactical Army and Airforce Network (TITAAN)

Doelstelling

Verbeteren van de C3I-ondersteuning op de niveaus legerkorps, divisie, brigade en bataljon

Projectomvang

€ 128,7 miljoen (waarvan € 11,5 miljoen voor de Klu-behoefte en € 24,1 miljoen EVDB)

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

878

1 104 1 138

In 2002 is door de Koninklijke landmacht € 1,1 miljoen uitgegeven, terwijl was uitgegaan van € 5,9 miljoen. Medio 2002 heeft er een herijking van het project plaatsgevonden, waardoor twee deelprojecten (mobiel telefoonsysteem fase 1 en draadloos netwerk fase 2) niet zijn gerealiseerd en er een vertraging is ontstaan doordat prioriteit is gegeven aan het opwerken van het HRF(L)HQ en het minimaliseren van ontwerprisico’s in latere fasen van het project.

Project Remotely Piloted Vehicle (RPV)

Door vertragingen in de leveringen van een deel van het project RPV in 2001 zijn de uitgaven gerealiseerd in 2002. Dit veroorzaakt in 2002 een stijging van de uitgaven met € 7,5 miljoen ten opzichte de begroting 2002.

Project Battlefield Management System

Ten opzichte van de begroting 2002 is de omvang van dit project in het kader van de eerder genoemde prioriteitsstelling aangepast. Dit heeft geleid tot een verlaging van de verplichtingenomvang met € 11,8 miljoen en van de uitgaven met € 7,8 miljoen. Het Battlefield Management System wordt in eerste instantie alleen ingevoerd bij 13 Gemechaniseerde brigade.

Elektronisch materieel

Project Elektronische Oorlogsvoering (EOV) fase 1

Dit project bevindt zich in de realisatiefase en is nagenoeg voltooid. De realisatie verloopt overwegend conform de begroting 2002. Een deel van dit project is echter in het kader van de prioriteitsstelling in 2001 uitgesteld en daardoor gedeeltelijk in 2002 tot verplichting gekomen.

Luchtverdediging

Project Gevechtswaarde Instandhouding Pantserrups Tegen Luchtdoelen (GWI PRTL)

Project Future Ground Based Air Defence (FGBAD)

De benaming van dit interserviceproject «Project Netherlands Short Range Air Defence Systems (NESRADS)» is na de begroting 2002 gewijzigd. Het project FGBAD bestaat uit twee delen, BMC4I (Battlefield Management Command, Control, Communication, Computerisation en Intelligence) en het uitgestelde SHORAD (Short Range Air Defence) en wordt gefaseerd uitgevoerd. Verhoging van de verplichtingenomvang (€ 6,4 miljoen) en van de uitgaven (€ 3,1 miljoen), beide ten opzichte van de begroting 2002, zijn vooral veroorzaakt doordat een deel van dit project eerder is gerealiseerd dan werd voorzien. Dit betreft de Proof of concept Pilot Air Defence.

Manoeuvre

Project Vervanging Licht Verkennings- en Bewakingsvoertuig

Bij het opstellen van de begroting 2002 is er van uitgegaan dat de verplichting en een deel van de betaling nog in 2001 zouden plaatsvinden. Doordat de verplichting echter ultimo 2001 is aangegaan zijn de bijbehorende uitgaven in 2002 verricht. Hierdoor zijn de kasuitgaven in 2002 met € 35,3 miljoen toegenomen. De aanvang van de instroom van de voertuigen is voorzien in 2003.

Project Vervanging pantservoertuigen (Licht pantserwielvoertuig)

Doordat de verplichting ultimo 2001 is aangegaan zijn de uitgaven gedaan in 2002 in plaats van 2001 zoals aangegeven in de begroting 2002. Hierdoor zijn de kasuitgaven met € 21,2 miljoen toegenomen. De aanvang van de instroom van de voertuigen is voorzien in 2004.

Project Vervanging pantservoertuigen (Gepantzertes Transport Kraftfahr-zeug (GTK))

Vertragingen in het ontwikkelingstraject van het project Vervanging Pantservoertuigen (GTK) hebben tot minder leveringen en daardoor tot minder betalingen geleid. De uitgavenrealisatie is hierdoor € 15,8 miljoen lager dan in de begroting 2002 werd voorzien. De uitgaven zijn gedaan voor de deelname aan de ontwikkeling in een Engels-Duits-Nederlands samenwerkingsverband.

Project Vervanging pantservoertuigen (Infanterie gevechtsvoertuig)

Project Verbetering Leopard 2

Project Short Range Antitank (SRAT)

Dit project is in het kader van de eerder genoemde prioriteitsstelling uitgesteld. In de begroting 2002 was de verwerving van dit project reeds voorzien in 2001. Dit heeft geleid tot een verlaging van de uitgaven met € 18,1 miljoen.

Project Medium Range Antitank (MRAT)

De voortgang van het project verloopt niet geheel volgens planning vanwege enige problemen met de typeclassificatie. De levering van de eerste systemen wordt pas voorzien in het tweede kwartaal van 2003.

Project Soldier Modernisation Program (SMP)

Dit project is in het kader van de genoemde prioriteitsstelling uitgesteld. Zowel de verplichtingen (€ 8,9 miljoen) en de uitgaven (€ 8,6 miljoen) zijn hierdoor in 2002 verlaagd.

Project Tactische Indoor Simulatie (TACTIS)

Vanwege een langer durende onderhandelingsfase is er in de verwervings-fase vertraging opgetreden. Hierdoor is het aangaan van de verplichting verschoven naar 2003. Als gevolg hiervan kan de instroom van het materieel ook pas in een later stadium plaatsvinden.

Project Gevechtsveldcontroleradar

Op basis van de in medio 2002 afgesloten contract zijn het afleverschema en het betaalschema aangepast. De omvang van het project is, als gevolg van herziene prijsstelling, verlaagd. De aanvang van de instroom van de systemen wordt voorzien in 2004.

Project Duelsimulatoren en geïnstrumenteerd oefenterrein (DS-IOT)

Bij dit project hebben in 2002 minder leveringen plaatsgevonden. Hierdoor is de uitgavenstand lager dan was geprognosticeerd. Deze leveringen zullen in 2003 plaatsvinden, waarna het project in zijn totaliteit is gerealiseerd.

Vuursteun

Project Vervanging M109

Doelstelling

Vervanging van de technische en operationeel verouderde vuurmonden M-114 en M-109 door een nieuwe vuurmond met verbeterde vuursnelheid, langere dracht, verbeterde bescherming en grotere nauwkeurigheid

Projectomvang

€ 426,5 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

DMP-D Contract

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

367 644

De behandeling van het DMP-D document heeft in het eerste kwartaal van 2002 plaatsgevonden. De verwerving van de hoofduitrustingsstukken van dit project is volgens de planning van de begroting 2002 verlopen. De aanvang van de levering van de systemen is voorzien in 2004. De verwerving van de aanvullende voorzieningen en het munitiepakket is door vertraging bij de vaststelling van deze behoeften doorgeschoven naar latere jaren. Hierdoor is de in de begroting geplande verplichtingenstand € 54,4 miljoen lager uitgevallen.

Project Waarnemingsopbouw

De omvang van het project is, als gevolg van herziene prijsstelling, verlaagd. De aanvang van de instroom van de systemen wordt voorzien in 2004. Gelet op de nauwe relatie van dit project met het project Licht Verkenning- en Bewakingsvoertuig is dit project hierbij ondergebracht. De verplichting welke in 2002 is aangegaan maakt onderdeel uit van het hoofdcontract. Als gevolg hiervan zal het project waarnemingsopbouw vanaf 2003 als separaat project komen te vervallen.

Gevechtssteun

Project Vervanging brugleggende tank

De ontwikkeling van dit project wordt in samenwerking met Duitsland uitgevoerd. De verwerving van dit project is – eveneens in het kader van genoemde prioriteitsstelling – uitgesteld.

Infrastructuur Project De Peel

Doelstelling                                      Samenvoeging van grondgebonden luchtverdediging van KL en Klu per 2004 door nieuwbouw voor de

op te richten Joint Air Defence School en Joint Air Defence Center

Projectomvang                                 € 59,5 miljoen

Realisatie 1998                             1999                             2000                             2001                             2002

Activiteiten                                                                                                                                                                                                                       DMP-A

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

De verplichtingen voor dit bouwproject zijn in 2002 niet aangegaan vanwege vertraging in het verkrijgen van noodzakelijke externe vergunningen (kapvergunning e.d.). Het project zal in 2003 pas kunnen aanvangen met de realisatie van het deelproject Bouwvoorbereiding.

Project Strijpse Kampen

De oplevering van Strijpse Kampen is vertraagd. Met de betrokken gemeentelijke partijen is in goed overleg een latere ontruiming (uiterlijk 1 mei 2003) van het Prinses Irenekamp overeengekomen.

Project Integrale Veiligheidszorg (IVZ)

Het project verkeert in een afrondende fase. Doordat het project in het verleden vertraging had opgelopen was een deel van het kasgeld in 2003 gepland. Aan het eind van 2002 bleek dat het project alsnog tot afwikkeling kon komen waardoor de uitgaven eerder zijn gerealiseerd. Het Military Peacetime Security System is ultimo februari 2003 aan de Koninklijke landmacht overgedragen.

Groeiparagraaf VBTB

Het jaar 2002 heeft in het teken gestaan van het zoeken en benoemen van meetbare, stuurbare en realistische beleidsdoelstellingen in relatie tot de ontwikkeling naar een Eigentijds Begrotingsstelsel (EBS). De aandacht van 1 Divisie «7 December» is uitgegaan naar verbetering van het inzicht in de inzetbaarheid van eenheden van de Koninklijke landmacht. De opleidings-en trainingsactiviteiten van de inzetgerede eenheden zijn door 1 Divisie «7 December» gekwantificeerd voor de diverse oefenniveaus. De eerste stap is in de begroting 2003 reeds gezet. Verder zullen de opleidings- en trainingsactiviteiten van de bataljons worden gekwantificeerd voor niveau IV-, V- en VI-oefeningen en voor de niveau I t/m III oefeningen in totalen. De capaciteit die voor deze oefeningen wordt ingezet zal hierbij worden gerelateerd aan budgetten.

Voor het NATCO blijkt het lastig om prestatiegegevens te ontwikkelen als gevolg van de heterogeniteit van de diensten en de vele veranderingen in de organisatie door diverse reorganisaties. Het inzicht in het hoger onderhoud is verbeterd door een onderverdeling te maken naar onderhoud van elektronisch, mechanisch en overig materieel. De bevoorrading van de klasse I t/m V goederen (voeding, kleding en uitrusting, brandstof, munitie en overige goederen) zijn inzichtelijk gemaakt. Omdat het hier een veelheid aan artikelsoorten binnen de desbetreffende klassen betreft, kunnen deze leveringen vooralsnog uitsluitend in mensuren en de hieraan gerelateerde uitgaven worden gepresenteerd.

Bij het COKL zijn de producten en diensten heroverwogen. Voor wat betreft de initiële opleiding is het aantal opgeleide leerlingen inzichtelijk gemaakt. Voor de vervolgopleidingen is het begrip opleidingsplaats vooralsnog gehandhaafd in verband met de grote verschillen in opleidingsduur. De vertaling van opleidingsplaats (capaciteitsgegeven) naar opgeleide leerlingen (outputgegeven) wordt nader onderzocht. Met het uitsplitsen van 1 Divisie «7 December» en overige afnemers in de begroting 2003 is een eerste stap gezet in de ontwikkeling van het inzicht in de relatie tussen opleidingen en trainingen en de operationele eenheden.

BELEIDSARTIKEL 03 KONINKLIJKE LUCHTMACHT

Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De in de beleidsagenda uiteengezette hoofddoelstellingen van de krijgsmacht zijn voor de Koninklijke luchtmacht geoperationaliseerd in een gereedheidsmatrix van inzetbare eenheden en in veranderdoelstellingen. Uit de in de begroting 2002 opgenomen matrix blijkt hoeveel eenheden (kwantiteit) binnen welke termijn (reactietijd) beschikbaar zouden moeten zijn. Uitgangspunt daarbij is binnen de aangegeven reactietijd steeds de gereedheid te leveren benodigd voor het gehele geweldsspectrum (kwaliteit). Een operationele eenheid is inzetbaar wanneer aan een aantal minimumeisen op het gebied van personeel, materieel en mate van geoefendheid wordt voldaan.

Begroting 2002

HRF

FLR/LTBF*

Gereedheidstermijn Type eenheid

Totaal

Direct inzetbaar Op korte termijn Op lange termijn inzetbaar                     inzetbaar

n Squadron Jachtvliegtuigen

n Squadron Gevechtshelikopters

n Squadron Transporthelikopters

n Squadron Light Utility Helikopters

n Squadron Lutra tankervliegtuigen

n Triad squadron

n Air Operations Control Station

HRF= High Readiness Forces, FLR= Forces of Lower Readiness, LTBF= Long Term Build-up Forces

Resultaten 2002

Algemeen

De inzet voor vredesoperaties, de beperkte materiële gereedheid en de als gevolg hiervan beperkte realisatie van het oefenprogramma hebben duidelijk invloed gehad op de realisatie van de gereedheidsmatrix. Hierna wordt per type eenheid ingegaan op de oorzaken van de beperkte inzetbaarheid en de getroffen maatregelen.

Squadron Jachtvliegtuigen

Twee van de drie «direct inzetbare» eenheden waren met name door een tekort aan precisiewapens en een tekort aan geoefende vliegers beperkt inzetbaar. Het tekort aan precisiewapens is in 2001 ontstaan tijdens de operatie Allied Force en zal naar verwachting begin 2004 worden weggewerkt. Het tekort aan geoefende vliegers is gedurende 2002 weliswaar afgenomen maar zal naar verwachting ook in 2003 wegens inzet en het soort uit te voeren missies niet geheel kunnen worden weggewerkt. De «op korte termijn inzetbare» eenheden waren door problemen in de materiële gereedheid (tekort aan reservedelen) beschikbaar met beperkingen. Inmiddels zijn activiteiten ingezet om de materiële gereedheid voor het noodzakelijke trainingsprogramma te verhogen.

Squadron Gevechtshelikopters

De twee squadrons gevechtshelikopters waren met uitzondering van een

deel van één squadron (2 van de 3 vluchten) volledig inzetbaar. De

beperkte inzetbaarheid werd veroorzaakt door de beperkte materiële gereedheid en het als gevolg daarvan niet realiseren van het oefenprogramma. Door aanpassingen in de logistieke keten (onderhouds-proces) is verbetering van de materiële gereedheid inmiddels zichtbaar. Naar verwachting zijn beide squadrons eind 2003 volledig inzetbaar.

Squadron Transporthelikopters

De inzetbaarheid van de squadrons transporthelikopters is beperkt vanwege de lage materiële gereedheid, de operationele inzet en de negatieve invloed hiervan op de realisatie van het reguliere oefenprogramma met onder andere de Koninklijke landmacht. De geoefendheid is hierdoor gedurende het jaar afgenomen. Tevens is er gedurende het grootste deel van het jaar een tekort aan vliegers geweest, dat nu overigens nagenoeg is opgelost. Inmiddels is een aantal maatregelen genomen zoals de aankoop van extra reservedelen en uitbesteding van fase-inspecties om de materiële inzetbaarheid te verbeteren.

Squadron Light Utility Helicopters

De inzetbaarheid van de Bölkow was gedurende 2002 ernstig beperkt vanwege problemen op het gebied van materiële gereedheid (tekorten aan reservedelen, scheurvorming). Het squadron was daarom in het vierde kwartaal niet meer inzetbaar voor haar operationele taak. Als uitvoeringsmaatregel van het Strategisch Akkoord is de Bölkow vervroegd buiten dienst gesteld. Inmiddels is op 13 januari 2003 het 299 Squadron opgeheven.

Squadron Lutra en tankervliegtuigen

Mede als gevolg van de uitzendingen en het feit dat één KDC-10 een omvangrijke onderhoudsbeurt heeft ondergaan, is het in 2002 regelmatig noodzakelijk gebleken om LUTRA-capaciteit van MOU-partners aan te spreken, dan wel vluchten via Air Transport and Air Refuelling Exchange of Service (ATARES) uit te laten voeren. Hierdoor is met name de aanspraak op ATARES hoger dan wenselijk. Om de balans te herstellen zal de Koninklijke luchtmacht in 2003 minimaal 300 uur voor ATARES partners moeten vliegen.

Triad Squadron

Vanwege de realisatie van een modificatieprogramma zijn de op korte en lange termijn inzetbare squadrons gedurende 2002 niet inzetbaar geweest. Daarnaast was een van de direct inzetbare squadrons met name door het grote aantal vacatures beperkt inzetbaar. Inmiddels voldoen de squadrons weer aan de eisen van inzetbaarheid.

Air OperationsControl Station

Het operationele personeel voor de gevechtsleiding is beperkt gekwalificeerd doordat het interim onderkomen beperkingen oplegt aan een aantal noodzakelijke trainingen. Het personeelstekort bij de luchtverkeersbeveiliging blijft groot. Desondanks zijn de bewaking van de integriteit van het Nederlands luchtruim en de uitvoering van de primaire verkeersleidings-taken gegarandeerd. Naar verwachting zal het personeelstekort ook in 2003 door de aanzuigende werking vanuit de civiele verkeersleidingsinstanties niet geheel kunnen worden weggewerkt.

Veranderdoelstellingen

De veranderdoelstellingen van de Koninklijke luchtmacht leiden tot een versterking van het vermogen haar taken uit te voeren in samenwerking

met andere krijgsmachtdelen en in samenwerking met andere luchtmachten. De doelstellingen met betrekking tot materieelprojecten worden toegelicht bij de investeringen.

Veranderdoelstellingen                                                              Resultaten 2002

Verbetering van de inzetbaarheid en het voortzettings- Het 313 squadron is omgevormd tot een Main Defence Force squadron en eind vermogen van Reaction Force (RF)-squadrons.                   2002 operationeel aangeboden aan de Navo. Hiermee is de veranderdoelstelling

gerealiseerd.

Versterking van de inzetbaarheid en voortzettings-             Met het vaststellen van het voorlopig plan THGKlu krijgt de geplande uitbrei-

vermogen Tactische Helikopter Groep (THG).                      ding van de THG met 300 functies tussen 2001–2003 inmiddels gestalte. Hoewel

realisatie van de OGS door de uitzending van helikopters wordt bemoeilijkt zal naar verwachting na afronding van de oefening Gainfull Sword 2003 de Operationele Gereedheidsstatus (OGS) in 2003 worden bereikt.

Vergroting van de doelmatigheid door integratie van De integratie van het opleidingssquadron van de Groep Geleide Wapens in één opleidingen in een operationeel squadron                            van de vier operationele squadrons is gerealiseerd.

Concentratie van de grondgebonden luchtverdediging De werkgroep Joint Air Defence School (JADS) ontwikkelt een bedrijfsvoerings-op luchtmachtbasis De Peel                                                     model aan de hand waarvan een organisatievoorstel (voor de JADS) wordt

gedaan. Vanaf 1 juni 2002 is de voorbereiding en implementatie van de Kernstaf JADC (Joint Air Defence Center) in gang gezet. De landmachteenheden gaan vanaf 2005 verhuizen naar De Peel.

Bedragen x € 1 000

Budgettaire gevolgen van het beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde budgettaire gevolgen van het beleid voor 2002.

Realisatie 1998

Realisatie 1999

Realisatie 2000

Realisatie 2001

Realisatie 2002

Begroting 2002

Verschil

Verplichtingen

970 813 1139 747 1093 635 1608 165 2 014 259 1539 212

475 047

Uitgaven Apparaatsuitgaven

Tactische luchtmacht

Decentrale Ondersteunende Eenheden

Logistiek Centrum Klu

Koninklijke Militaire School Luchtmacht

Staf Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten

Wachtgelden en inactiviteitswedden

Totaal Apparaatsuitgaven

875 718

883 718

940 855 1002 312 1037 601

941 557

96 044

Investeringen

Vliegtuigmaterieel (incl. F-16)

Vervoermiddelen

Elektrisch en elektronisch materieel

Bewapeningsmaterieel

Springstoffen en munitie

Overig materieel

Infrastructuur

Luchtmobiele brigade

239 045 16 560 54 052 19 398 18 223 11 390 93 807

150 873

162 381

6 596

73 891

13 987

13 741

• - 

  2 651 69 564

154 089

51 667

5 866 57 979 19 788

2 940

6 462 71 033

156 599

62 172 18 020 51 893 14 196 543 12 146 75 009 138 022

171 825

9 173

44 120

7 216

1 487

9 063

61 219

94 404

37 721 20 760 67 695 11 198 3 217 13 015 70 971 149 855

134 104

• - 

  11 587

• - 

  23 575 -3 982 - 1 730 -3 952 -9 752

• - 

  55 451

Toelichting verschillen

De hiervoor in 2002 gerealiseerde verschillen vinden hun oorzaak in de

volgende technische en beleidsmatige verschillen:

Bedragen x € 1000

Verschillen in de verplichtingen

Totaal

Technische verschillen

Loonbijstelling

SDD-bijdrage EZ/Industrie

Prijsbijstelling

Bijdrage project MILSATCOM

Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Aanpassing burgerpersoneel

Aanpassing militair personeel

Inhuur personeel boven-formatief

Ontvlechting wervingsbudgetten

Opleidingen helikoptervliegers

Onderhoud wapensystemen

Aanpassing infrastructuur

Vrijval restant NAFIN

Bijdrage NLR

Actieve en passieve grondverdediging

F-16 MLU

Vervanging F-16

Herfasering Luchtmobiele Brigade

Link 16

Patriot Pac III

F-16 luchtverkenning

F-16 verbetering lucht-grond bewapening

Nachtzicht en laserdoelaanstralingsapparatuur

Aanpassing bestelmomenten overige investeringen

38 716 48 000 8 603 - 4 258 11 949

5 844 2 159

10 682

7 503

8 088

11 842 -8 148

• - 

  15 990

2 000

• - 

  21 207 -9 847

697 027

• - 

  22 651

• - 

  29 473 127 830

• - 

  29 557 -80 138

• - 

  14 080 -14 187

Totaal verschillen

475 047

Bedragen x € 1 000

Verschillen in uitgaven

Apparaatsuitgaven

Investeringen

Totaal

Technische verschillen

Loonbijstelling SDD-bijdrage EZ/Industrie Prijsbijstelling Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Aanpassen burgerpersoneel

Aanpassen militair personeel

Inhuur personeel boven-formatief

Ontvlechting wervingsbudgetten

Onderhoud wapensystemen

Vliegtuigbrandstoffen

Onderhoud infra

Aanpassing infrastructuur

Vrijval restant NAFIN

F-16 MLU

Vervanging F-16

Tranpsorthelikopters zelfbescherming

Herfasering Luchtmobiele Brigade

Link 16

Patriot Pac III

Bijdrage NLR

Aanpassing kasritme overige exploitatie

Aanpassing kasritme overige investeringen

Totaal verschillen

96 044

24 075

120 119

Toelichting technische verschillen (zowel verplichtingen als uitgaven)

Loonbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in loonpeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de loonbijstelling worden

gecompenseerd.

SDD-bijdrageEZ/industrie

Teneinde de financiering van de SDD-fase JSF mogelijk te maken is een deel van de hiermee gemoeid gaande uitgaven, welke niet in de begroting waren opgenomen, gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken en de Nederlandse industrie.

Prijsbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld

in prijspeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan,

welke door Financiën via de uitdeling van de prijsbijstelling worden

gecompenseerd.

Bijdrage inMILSATCOM

Het project MILSATCOM wordt door de Koninklijke marine ook uitgevoerd ten behoeve van de Koninklijke landmacht en de Koninklijke luchtmacht. Dit betekent dat de uitgaven die voor deze krijgsmachtdelen in dit kader

moeten worden verricht, en welke geraamd waren bij deze krijgsmachtdelen, alsnog ten laste van het artikel «Koninklijke marine» worden verantwoord.

Overheveling wachtgelden

In de voorbereiding van de ontwerpbegroting 2002 was besloten om de uitgaven voor wachtgelden centraal te ramen en te verantwoorden ten laste van het beleidsartikel «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden». Tijdens de begrotingsuitvoering is dit besluit evenwel teruggedraaid en is besloten om de uitgaven ten laste van de artikelen van de diverse defensieonderdelen te verantwoorden, aangezien daar de beslissing wordt genomen om aanspraak te kunnen maken op wachtgeld.

Toelichting beleidsmatige verschillen (zowel verplichtingen als uitgaven)

Aanpassen burger- en militair personeel

Rekeninghoudend met de verwerking van de algemene salarismaatregelen is daarnaast de raming beïnvloedt door de aangepaste (hogere) begrotingssterkte.

Inhuur personeel boven-formatief

Om de diverse knelpunten binnen de bedrijfsvoering op te vangen is extra

personeel ingehuurd. Het betreft hier met name de inhuur van technisch

personeel.

Ontvlechting wervingsbudgetten

Met ingang van 2002 zijn de diverse defensieorganisaties weer volledig verantwoordelijk voor het proces van personeelsvoorziening (met uitzondering van keuring en selectie). Daarom zijn de wervingsbudgetten vanuit Dico/DWS weer aan de defensieonderdelen ter beschikking gesteld.

Opleidingen helikoptervliegers

Op grond van de planning van de helikopteropleidingen is het aangaan

van contracten in de tijd bijgesteld.

Onderhoud wapensystemen

Dit betreft onderhoud voor alle wapensystemen. Voor de jachtvliegtuigen, luchttransport en geleide wapens zijn de contracten zowel in volume als tijd bijgesteld. Daarnaast zijn reparaties, die in de VS worden uitgevoerd, duurder geworden.

Vliegtuigbrandstoffen

Het verbruik van vliegtuigbrandstof is gebaseerd op het aantal geplande vlieguren. Aangezien de realisatie van de vlieguren, mede als gevolg van de problemen in de materiële gereedheid, achter zijn gebleven bij de geraamde aantallen is minder brandstof nodig geweest.

Onderhoud en aanpassing infrastructuur

De budgetten voor de investeringen zijn neerwaarts aangepast aan de verwervingscapaciteit en de bijgestelde behoefte. Daarnaast is als gevolg van het nog niet beschikbaar zijn van de uitkomsten van de studie «Moto-renonderhoud» en de Strategische toekomstvisie van het Logistiek Centrum Koninklijke luchtmacht deze behoeftestelling uitgesteld. Mede als gevolg hiervan zijn wel de uitgaven voor het uitvoeren van het noodzakelijke onderhoud gestegen.

Vrijval restant Nafin

Dit defensieproject is door de Koninklijke luchtmacht uitgevoerd. Na

afronding van het project is het resterende budget terugbetaald aan de

defensieonderdelen.

Project F-16 MLU

Het project F-16 MLU wordt conform planning in april 2003 afgerond. De uitkomsten van de aansluitend uit te voeren projectevaluatie worden eind 2003 met een DMP-E document aangeboden. De afwijkingen in de realisatie van de verplichtingen (- € 9,8 miljoen) en uitgaven hangen samen met de afronding van het project.

Vervanging F-16

Door de onzekerheid met betrekking tot het afsluiten van het contract inzake de SDD-fase van de JSF zijn in de begroting 2002 geen bedragen voor verplichtingen en uitgaven opgenomen. Dit geldt specifiek voor de SDD-fase. Na het afsluiten van de MoU in juni 2002 zijn de verplichtingen vastgelegd en is voor de uitgaven een betaalschema overeengekomen. De gerealiseerde budgetten voor zowel de verplichtingen als de uitgaven zijn dan ook conform de businesscase en de in 2002 afgesloten MoU inzake de SDD-fase van de JSF.

Transporthelikopters zelfbescherming

Door vertragingen in de betalingen in 2001 is het uitgavenbudget in 2002

toegenomen.

Herfasering Luchtmobiele Brigade

De minderuitgaven zijn een gevolg van het feit dat er een aantal gevechtshelikopters nog niet in Nederland is afgeleverd, maar voor opleidingsdoeleinden in de VS gestationeerd blijft. Hierdoor verschuiven de voor 2002 geplande betalingen voor invoerrechten en BTW naar een later moment. Daarnaast is een positief koersverschil geboekt als gevolg van aanwending van termijndollars.

Project LINK 16

Na de A-fase is dit project gesplitst in twee deelprojecten: verwerving modificatiepakketten (verkeert momenteel in de realisatiefase) en verwerving terminals (verkeert momenteel in de B/C/D-fase). De inbouw van de modificatiepakketten wordt gecombineerd met het Pacer Amstel instandhoudingsprogramma. Door vertragingen in de betalingen in 2001 zijn de uitgaven in 2002 hoger dan gepland. Doordat het traject voor de verwerving van de terminals nog niet is afgerond, zijn de verplichtingen lager dan geraamd (€ 29,5 miljoen).

Project Patriot PAC-III

Er was voorzien om de Patriot-systemen aan te vullen met PAC-III raketten en extra lanceerinrichtingen om de bescherming tegen tactisch ballistische raketten, kruisraketten en laagvliegende doelen te verbeteren. In afwachting van definitieve besluitvorming in het project «Vervanging HAWK» is het project Patriot PAC-III tijdelijk aangehouden. Hierdoor zijn de voorziene verplichtingen van € 127,8 miljoen en de uitgaven van € 4,9 miljoen niet gerealiseerd.

F-16 Luchtverkenning

De projectfases B en C zijn nog niet afgerond waardoor de voorziene

verplichting in 2002 niet is gerealiseerd (-€ 29,5 miljoen).

Project verbetering Lucht-grond Bewapening

Dit betreft een deelproject (fase 1) van het aanschaffen van GPS- en lasergeleide wapens alsmede 20 mm patronen. De brief over de afronding van de behoeftestellingsfase is op 25 februari 2003 aan de Kamer aangeboden. De in 2002 voorziene verplichting van € 80,1 miljoen is hierdoor niet gerealiseerd.

Nachtzicht- en Laserdoelaanstralingsapparatuur

De levering van de laserdoelaanstralingsapparatuur is inmiddels voltooid. Nog één van de 20 nachtzichtpods dient te worden gemodificeerd. De lagere realisatie van de verplichtingen (€ 14,1 miljoen) is veroorzaakt door opname van onjuiste getallen in de ontwerpbegroting.

Bijdrage Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) Door diverse (financiële) oorzaken is de continuïteit van het NLR in gevaar gekomen. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft als penvoerend ministerie in overleg met de ministeries van Defensie, Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, besloten om het NLR een éénmalige overheidssteun te geven. In dit overleg is bepaald dat het ministerie van Defensie een bedrag van € 2 miljoen voor haar rekening neemt dat vervolgens geheel ten laste van de Koninklijke luchtmacht (als meest belanghebbende beleidsterrein) is gebracht.

Actieve en passieve grondverdediging

Het betreft hier enkele (deel)projecten die neerwaarts zijn bijgesteld als gevolg van vertraging in het wervingstraject. Hierdoor zijn de geplande fondsen in de tijd verschoven naar een later bestelmoment.

Overige aanpassingen exploitatie

Dit hogere bedrag wordt met name veroorzaakt doordat de werving boven verwachting is gerealiseerd waardoor de uitgaven hoger zijn uitgevallen. Daarnaast zijn (rechtspositionele) uitgaven die persoonsgebonden zijn enigszins hoger uitgevallen. Hiertegenover staat dat de jachtvlieg-opleidingen nu voor een deel in Nederland wordt verzorgd in plaats van de (duurdere) opleidingen in de Verenigde Staten.

Overige aanpassingen investeringen

Als gevolg van diverse omstandigheden zijn er wijzigingen in de fasering van diverse projecten opgetreden, waardoor de bestelmomenten en het kasritme zijn aangepast. Het betreft hier een aantal kleinere projecten waarvan de uitgaven zijn bijgesteld. De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op de volgende projecten:

Vliegtuigbrandbestrijdingsvoertuigen

Vertraging in het project van enkele maanden heeft geleid tot een lagere realisatie van de uitgaven. De vertraging heeft geen operationele consequenties.

Landingsapparatuur (ILS)

Sinds februari 2002 bevindt dit project zich in de realisatiefase. Door onder andere bouwvergunningsprocedures heeft het project enige vertraging opgelopen. Hierdoor is de in eerste aanleg voor 2001 geraamde verplichting gerealiseerd in 2002 en zijn betalingen niet geheel gerealiseerd. De opgelopen vertraging heeft geen gevolgen voor de oplevering.

Koninklijke Luchtmacht Implementatie Middenlaag (KLuIM) Het project is afgerond; op 1 april 2002 is het projectteam KLuIM opgeheven. De afwijking in de realisatie van de verplichtingen en uitgaven betreft de vrijval in verband met de voltooiing van het project.

De per saldo hogere ontvangsten ten opzichte van de ontwerpbegroting is met name het gevolg van extra ontvangsten die via het WWRS (World Wide Warehouse) zijn gerealiseerd.

Activiteiten

De Koninklijke luchtmacht beschikt voor het realiseren van bovenstaande doelstellingen over de volgende organisatiestructuur:

Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten

Staf Bevelhebber

Tactische Luchtmacht

Logistiek Centrum Koninklijke Luchtmacht

Koninklijke Militaire School Luchtmacht

Tactische Luchtmacht (TL)

Het ressort TL levert de operationele prestatie van de Koninklijke luchtmacht in de vorm van operationeel inzetbare eenheden. De exploitatieuitgaven in verband met de vlieguren voor vredesoperaties zijn, voor zover deze binnen het vastgestelde activiteitenplan zijn gerealiseerd, ten laste gebracht van het beleidsartikel 03 «Koninklijke luchtmacht». De additionele uitgaven, als gevolg van de overschrijding van het activiteitenplan door vredesoperaties zijn ten laste gebracht van beleidsartikel 09 «Vredesoperaties».

Jachtvliegtuigen

Hiervan zijn ten behoeve van uitvoering vredesoperaties in 2002 1 363 vlieguren gerealiseerd (zie ook beleidsartikel 09). De Koninklijke luchtmacht heeft € 4 miljoen exploitatie-uitgaven in verband met de uitvoering vredesoperaties doorbelast. Deze doorbelasting heeft plaatsgevonden op basis van de tussentijds aangepaste geplande uren van 20 000 (activiteitenplan) en niet de oorspronkelijk geplande uren zoals opgenomen in de oorspronkelijke begroting. Het activiteitenniveau in 2002 was tijdelijk verlaagd naar 20 000 uur om de personele en materiële inzetbaarheid te kunnen verbeteren.

2

Het trainingsprogramma kon vanwege beperkingen in de materiële gereedheid nog niet geheel worden gerealiseerd. Ingezette activiteiten om de materiële gereedheid voor het noodzakelijke trainingsprogramma te verhogen werpen hun vruchten nog niet voldoende af. De inspanningen die worden gedaan om de hoge materiële gereedheid voor de operatie Enduring Freedom te leveren zijn hier mede debet aan.

Het aantal geoefende vliegers is in 2002 geëindigd op 101 vliegers, 19 lager dan de norm van 120. Door deelname aan hoog gekwalificeerde oefeningen is het aantal geoefende vliegers in 2002 wel gestegen van 75 naar 101. Door deelname aan Operatie Enduring Freedom, waar vanwege het soort uit te voeren missies niet de vereiste getraindheid kan worden onderhouden, zullen naar alle waarschijnlijkheid ook eind 2003 onvoldoende geoefende vliegers ter beschikking zijn om de gewenste inzetbaarheid te kunnen behalen.

Helikopters

Prestatiegegevens helikopters

Meeteenheid

Realisatie Realisatie Begroting 2001               2002               2002

Verschil 2002

Gevechtshelikopters Transporthelikopters LUH-helikopters (Bölkow+Alouette) SAR-helikopters

Inclusief 483 uur (van de geplande 500 uur) voor opleiding en training te Fort Hood/V.S.

Hiervan zijn ten behoeve van uitvoering vredesoperaties in 2002 1 446 vlieguren gerealiseerd (zie ook beleidsartikel 09).

Het oefenprogramma van de gevechtshelikopters is vanwege problemen met materiële gereedheid niet geheel gerealiseerd. In de laatste maanden van 2002 zijn de eerste vervolgopleidingen en trainingen in Fort Hood, VS gegeven. Daartoe zijn acht Nederlandse Apaches in Fort Hood gestationeerd. Dit zal de komende jaren worden gecontinueerd waardoor de geoefendheid van de Apache-squadrons op een efficiënte wijze wordt ondersteund.

Bij de transporthelikopters heeft de lage materiële gereedheid, als gevolg van onder meer de reservedelenproblematiek, in combinatie met de operationele inzet, een negatieve invloed op de vliegurenrealisatie ten behoeve van het reguliere oefenprogramma met onder andere de Koninklijke landmacht. Inmiddels is een aantal maatregelen genomen om de situatie te verbeteren (verwerving extra reservedelen en uitbesteding van enkele fase-inspecties).

De in oktober 2002 in Nederland gehouden 11 Air Manoeuvre Brigade oefening Dutch Falcon heeft, net als de oefening Falcon Spring in april 2002, opnieuw geleid tot een grote vooruitgang op weg naar het vereiste niveau voor operationele gereedheidsstatus (OGS) 2003. Aan deze oefening werd met transport- en gevechtshelikopters van de Koninklijke luchtmacht deelgenomen. Met name zijn enkele missies met meerdere helikopters tegelijk en met verschillende typen helikopters succesvol uitgevoerd.

De beperkingen in de materiële gereedheid van de Bölkow-helikopters hebben geleid tot een onderrealisatie in de vlieguren. Vanaf oktober 2002

2

waren, door scheurvorming, operaties met de Bölkow opgeschort. Ten gevolge van het Strategisch Akkoord werd besloten de Bölkow vervroegd uit te faseren. Inmiddels is het 299 squadron op 13 januari 2003 formeel opgeheven. Op verzoek en ter ondersteuning van de Koninklijke landmacht, in het kader van het opwerken naar OGS 2003, zullen vijf inmiddels gerepareerde Bölkow-helikopters tot en met OGS 2003 (oktober 2003) in de lucht worden gehouden. De verwachting is dat er in 2003 ten behoeve van OGS 2003 nog ongeveer 800 vlieguren gemaakt worden door deze Bölkows.

De inzet van de SAR-helikopters is minder dan geraamd vanwege technische problemen bij de uitvoering van het groot onderhoud.

Luchttransport

Ten behoeve van uitvoering vredesoperaties in 2002 zijn 3 208 vlieguren gerealiseerd (zie ook beleidsartikel 09).

In de begroting wordt het maximaal aantal vlieguren opgenomen op basis van het aantal beschikbare vliegtuigen en bemanningen. De afwijking ten opzichte van de begroting 2002 is met name te wijten aan de lagere inzet van de Fokker 60, de Fokker 50 en de Gulfstream.

In 2002 zijn diverse uitzendingen succesvol ondersteund. In de periode eind maart tot en met eind september 2002 is een C-130 detachement in Deens, Nederlands en Noors verband uitgezonden naar Manas. Vanaf eind september 2002 is een KDC-10 detachement uitgezonden ter ondersteuning van het F-16 detachement. Laatstgenoemde uitzending loopt op dit moment nog steeds (tot 1 april 2003). Deze twee uitzendingen werden tegelijkertijd succesvol gerealiseerd en inmiddels wordt een derde uitzending uitgevoerd. Mede als gevolg van de drie uitzendingen en het feit dat één KDC-10 een omvangrijke onderhoudsbeurt heeft ondergaan, is het in 2002 regelmatig noodzakelijk gebleken om LUTRA-capaciteit van MoU-partners aan te spreken, dan wel vluchten via ATARES (Air Transport and Air Refuelling Exchange of Service) uit te laten voeren.

Groep Geleide Wapens (GGW)

De GGW heeft het geplande oefenprogramma met goede resultaten kunnen realiseren. Het oefenprogramma omvatte deelname aan Dynamic Mix in Spanje, een (internationaal geëvalueerde) Tactical Firing Evaluation te Kreta en een internationale missile defense oefening. In november is de succesvolle alarmeringsoefening Desert Arrow gehouden, waarbij daadwerkelijk werd opgewerkt naar een Ready To Move configuratie.

Air Operations Control Station (AOCS) Nieuw Milligen Naar aanleiding van de aanslagen op 11 september 2001 is een nieuwe bevelstructuur opgesteld voor het gebruik van geweld tegen een niet-militaire dreiging. De extra werklast die hierdoor is ontstaan, kan met het huidige personeelsbestand tijdelijk worden opgevangen. De definitieve

oplossing moet echter komen uit een permanente personeelsuitbreiding van het AOCS. De centralisatie van de naderingsverkeersleiding op het AOCS is inmiddels in gang gezet. Afronding van dit project vindt in 2004 plaats. Desondanks blijft het personeelstekort bij de verkeersleiding groot en kunnen slechts de primaire taken worden uitgevoerd.

Logistiek CentrumKoninklijke luchtmacht (LCKLu)

De realisatiegegevens 2001 zijn niet beschikbaar vanwege een andere wijze van registreren

Projecten en faseonderhoud

F-16

De afwijkingen bij de projecten worden met name veroorzaakt door onjuiste ramingen over 2002. Bij het project Pacer Amstel is een aantal proefmodificaties uitgevoerd, waarbij scheurvorming is geconstateerd. Hierdoor heeft het project vertraging opgelopen.

PC-7

In 2002 was, vanwege een onderrealisatie in de vlieguren, het aanbod voor inspecties lager dan verwacht. De eerste PC-7 modificatie AHRS en Mode S is vertraagd en wordt in april 2003 door de fabrikant gerealiseerd. De overige modificaties staan vanaf augustus 2003 gepland om te worden uitgevoerd door het LCKLu.

Chinook

Door problemen met de leverancier hebben de modificatieprojecten

HUMS en HF-radio 2 vertraging opgelopen en heeft een verschuiving

plaatsgevonden naar 2003. De problemen zijn inmiddels opgelost en de modificatie wordt uiterlijk 2004 afgerond.

Vanwege het later starten van de proefmodificatie zijn bij het EZB-project drie in plaats van vier stuks gerealiseerd.

Cougar

De onderrealisatie van de fase-inspecties wordt veroorzaakt door een tekort aan reservedelen waardoor langere doorlooptijden zijn ontstaan voor de inspecties.

Bölkow

Onderrealisatie bij de fase-inspecties Bölkow heeft plaatsgevonden door

een tekort aan reservedelen en onverwacht correctief onderhoud.

Servicegraad kringloopartikelen/herbevoorrading

F-16

Met name door de stijging van de aanvragen vanwege de inzet in Manas

en de Operationele Evaluatie van Vliegbasis Twenthe is de servicegraad

niet gehaald. Om verbeteringen te realiseren is een speciale werkgroep

ingesteld.

Helikopters

De lage servicegraad wordt verklaard doordat voor een aantal items nog geen contracten zijn gesloten (Chinook) respectievelijk door een aantal onverwachte nieuwe logistieke knelpunten (Cougar). Naar verwachting worden contracten in 2003 afgesloten. De logistieke knelpunten vormen onderwerp van onderzoek door de werkgroep.

De servicegraad voor repairables (Bölkow) vertoont vanaf oktober 2002 een dalende tendens vanwege het stopzetten van de uitbestedingsactiviteiten begin oktober in verband met het Strategisch Akkoord.

Koninklijke Militaire School Luchtmacht

Prestatiegegevens opleidingen

Meeteenheid

Realisatie Realisatie Begroting 2001                2002             2002*

Verschil 2002

Initiële opleidingen Initiële vliegopleiding Overige opleiding

LLCW

LLVU

LLCW

11 250

3 605

11 356

11 199

3 195

2 753*

12  000 4 500

13 000

-801 - 1 305 3 247*

LLCW = leerling cursus weken, LLVU = leerling vlieguren

• * 

  In deze aantallen zijn de door andere cursus verzorgende instanties dan de KMSL verzorgde LLCW niet meegenomen.

De realisatie van de initiële opleidingen ligt lager dan geraamd doordat de daadwerkelijke instroom achter is gebleven bij de planning.

In de begroting 2002 zijn in de begrote uren voor initiële vliegopleiding (4500) tevens de uren van de instructeurs verwerkt die nodig zijn om hun eigen vaardigheid op peil te houden. Deze uren voor instructeurs zijn volledig gerealiseerd. Van de begrote opleidingsuren (3251) zijn er 3195 gerealiseerd.

Voor de overige opleidingen geldt dat voor de KMSL 6000 leerlingcursus-weken was begroot. De realisatie hiervan is met 3250 leerlingcursusweken achtergebleven. Dit werd voor een deel veroorzaakt door een lager

cursistenaanbod ten opzichte van de initiële vraag. Inmiddels zijn maatregelen genomen om de vraag naar en het aanbod van cursussen beter te reguleren om zodoende te komen tot een beter realisatiepercentage. Een groot aantal (7000) leerlingcursusweken wordt door andere instanties dan het KMSL verzorgd. De informatiesystemen zijn echter nog niet zodanig ingericht dat éénduidig over de realisatie van deze leerlingcursusweken kan worden gerapporteerd. Inmiddels worden de systemen zodanig ingericht dat deze informatie in 2003 wel kan worden aangeleverd.

Investeringen

Project F-16 MLU (Mid Life Update)-ontwikkeling, productie en inbouw

Het project F-16 MLU wordt conform planning in april 2003 afgerond. De uitkomsten van de aansluitend uit te voeren projectevaluatie worden eind 2003 met een DMP-E document aangeboden. De afwijkingen in de realisatie van de verplichtingen (- € 9,8 miljoen) en van de uitgaven hangen samen met de beëindiging van het project.

Project F-16 Nachtzicht- en laserdoelaanstralingsapparatuur

De levering van de laserdoelaanstralingsapparatuur is inmiddels voltooid. Nog één van de 20 nachtzichtpods dient te worden gemodificeerd. De lagere realisatie van de verplichtingen (€ 14,1 miljoen) is veroorzaakt door het abusievelijk opnemen van dit bedrag in de ontwerpbegroting.

Project Transporthelikopters zelfbescherming

Conform de Defensienota 2000 dient het project in 2004 te zijn afgerond. De eerder gerapporteerde problemen met Eurocopter op het gebied van het testen en certificeren, worden momenteel in onderling overleg opgelost; de laatste helikopter (Cougar) zal medio 2004 gemodificeerd zijn. De afwijking in de realisatie van de uitgaven (€ 9,8 miljoen) wordt veroorzaakt door de vertraging in de betalingen 2001.

Project Vervanging F-16

Dit project betreft de vervanging van de F-16 jachtvliegtuigen vanaf 2010. Op 4 juni 2002 heeft een Kamermeerderheid ingestemd met deelname aan de System Development and Demonstration fase (level 2) van het Joint Strike Fighter project. Vervolgens zijn op 5 juni de Medefinancieringsovereenkomst met de Nederlandse industrie en het Memorandum Of Understanding met de Amerikaanse overheid getekend.

Project Apache 64Dgenerieke capaciteitsverbeteringen

Met de Defensienota 2000 is het besluit genomen om de operationele capaciteiten van de gevechtshelikopters te verbeteren. De verbetering betreft zelfbescherming, Second Generation Forward Looking Infra Red Systemen en de Longbow-radar. Momenteel wordt de behoefte aan Pilot Night Vision System (PNVS) en een Target Acquisition and Designation System (TADS) nader beschouwd. Afronding van de behoeftestellingsfase van dit project is nu voorzien in 2003.

Project Unmanned Reconnaissance Aerial Vehicles (URAV’s)

Dit project betreft de verwerving van URAV’s voor met name tactische luchtverkenning. Door Nederland wordt in samenwerking met Frankrijk via twee sporen invulling gegeven aan het UAV-project. Enerzijds is Defensie voornemens deel te nemen aan een interim MALE UAV-eenheid in Frankrijk voor de duur van drie jaar. Anderzijds is er het traject dat opwerkt naar een binationale URAV-eenheid in 2009, waarvoor het DMP-traject moet worden doorlopen. Naar verwachting wordt de behoefte-stellingsfase van dit project in 2003 afgerond.

Project F-16 Missile Approach Warnings System (MAWS)

Voor de bescherming van F-16’s tegen infraroodraketten was de aanschaf van MAWS voorzien. Vanwege gewijzigde prioriteiten is dit project stopgezet.

Project F-16 Aanvulling bewapening

Tijdens de operatie «Allied Force» zijn lucht-grondwapens ingezet. De voorraad wapens dient te worden aangevuld. De verwervingsvoorbereiding is afgerond. De wapens worden via de Amerikaanse overheid (FMS-systematiek) aangeschaft.

Project Vliegtuigbrandbestrijdingsvoertuigen

Vertraging in het project van enkele maanden, door diverse opstart en technische problemen, heeft geleid tot een lagere realisatie van de uitgaven (€ 5,8 miljoen).

Project F-16 Luchtverkenning (LVS)

Doelstelling

Vervanging huidige technisch en operationeel verouderde luchtverkenningssystemen om aan de operationele (inter)nationale luchtverkenningstaken te kunnen blijven voldoen

Projectomvang

€ 29,7 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1000) Uitgaven (x€ 1000)

26 146

65

35

75 39

De projectfases B en C (voorstudie en studie) vergen meer tijd dan in eerste aanleg was voorzien. Hierdoor is de verplichting in 2002 niet gerealiseerd (-€ 29,5 miljoen).

Project LINK 16

Na de A-fase is dit project gesplitst in twee deelprojecten: verwerving modificatiepakketten (verkeert momenteel in de realisatiefase) en verwerving terminals (verkeert momenteel in de B/C/D-fase). De inbouw van de modificatiepakketten wordt gecombineerd met het Pacer Amstel instandhoudingsprogramma.

Door vertragingen in de betalingen in 2001 zijn de uitgaven in 2002 hoger dan gepland (€ 4 miljoen). Doordat het traject voor de verwerving van de terminals nog niet is afgerond, zijn de verplichtingen lager dan geraamd (€ 29,5 miljoen).

Project Naderingsapparatuur (MASS)

Project Landingsapparatuur (ILS)

Doelstelling

De veiligheid tijdens de landing van vliegtuigen onder alle weersomstandigheden kunnen blijven waarborgen door vervanging van de huidige sterk verouderde landingsapparatuur

Projectomvang

€ 12,8 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

DMP-A

Contract

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1000) Uitgaven (x€ 1000)

10 217 1 127

Sinds februari 2002 bevindt dit project zich in de realisatiefase. Door onder andere bouwvergunningsprocedures heeft het project enige vertraging opgelopen. Hierdoor is de in eerste aanleg voor 2001 geraamde verplichting gerealiseerd in 2002 (€ 6,1 miljoen) en zijn betalingen niet geheel gerealiseerd (- € 7,6 miljoen). De opgelopen vertraging heeft geen gevolgen voor de oplevering.

Project NAFIN

Het project «Netherlands Armed Forces Integrated Network» (Nafin) voorziet in een geïntegreerd communicatienetwerk voor de defensieorganisatie. De Koninklijke luchtmacht trad op als «Single Service Manager». Het project is per 1 april 2002 voltooid. De afwijking in de realisatie van de uitgaven (-€ 16 miljoen) betreft de vrijval bij voltooiing van het project.

Project Air Command and Control Systems (ACCS)

Doelstelling

Modernisering van de verouderde command- and control- plus meldings- en gevechtsleidingsystemen

Projectomvang

€ 9 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten

Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1000) Uitgaven (x€ 1000)

81 42

Onderdeel van dit project is de realisatie van zowel een statische als een mobiele gevechtsleiding component. Als gevolg van diverse discussies binnen de Navo is een beslissing over de Navo-plannen en de behandeling van de fondsaanvragen uitgesteld en is er vertraging van tenminste zes maanden opgetreden in het project.

Project Koninklijke Luchtmacht Implementatie Middenlaag (KluIM)

Het project is afgerond; op 1 april 2002 is het projectteam KLuIM opgeheven. De afwijking in de realisatie van de verplichtingen (- € 8,5 miljoen) en uitgaven (-€ 9,2 miljoen) betreft de vrijval bij voltooiing van het project.

ProjectF16 ALQ 131 update

Het project betreft verbetering van de zelfbeschermingscapaciteit van de F-16 door modernisering van de ALQ-131. Het beleid inzake elektronische oorlogsvoering is nog niet definitief vastgesteld. De fase van operationele behoeftestelling wordt naar verwachting in 2003 afgerond.

Project PATRIOT PDB-5/SD-5

Dit betreft de modificatie van de Patriot Radar Set om te kunnen opereren met PAC-3 missiles. De modificatie bestaat uit een hardware deel en een software deel. De modificatie alsmede de technische integratie van de systemen in Nederland zijn voltooid.

Project Vervanging HAWK PIP III

De Hawk-systemen van de Koninklijke luchtmacht bereiken vanaf 2005 het einde van hun operationele en technische levensduur. Ter vervanging zullen drie Duitse PATRIOT-systemen worden overgenomen. De overname is evenwel opgeschort in afwachting van een nieuw regeerakkoord. Na aanbieding van de DMP-A/B/C brief in november 2002 bevindt het project (€ 227 miljoen) zich momenteel in de D-fase.

Project Patriot PAC III

Er was voorzien om de Patriot-systemen aan te vullen met PAC-III raketten en extra lanceerinrichtingen teneinde de bescherming tegen tactisch ballistische raketten, kruisraketten en laagvliegende doelen te verbeteren. In afwachting van definitieve besluitvorming in het project «Vervanging HAWK» is het project Patriot PAC-III tijdelijk aangehouden. Hierdoor zijn de voorziene verplichtingen van € 127,8 miljoen en de uitgaven van € 4,9 miljoen niet gerealiseerd.

Project verbetering Lucht-grond bewapening

Dit betreft een deelproject (fase 1) van het aanschaffen van GPS- en lasergeleide wapens alsmede 20 mm patronen. De brief over de afronding van de behoeftestellingsfase is op 25 februari 2003 aan de Kamer aangeboden. De in 2002 voorziene verplichting van € 80,1 miljoen is hierdoor niet gerealiseerd.

Project infrastructuur LCKLu

Dit project betreft het voorzien in vervangende infrastructuur van enkele productie-eenheden van het LCKLu die (ARBO-) technisch zijn afgekeurd. De fase van behoeftestelling is nog niet afgerond in afwachting van de uitkomsten van de studie «motorenonderhoud» en de Strategische toekomstvisie LCKLu. Hierdoor zijn de in 2002 voorziene verplichtingen en uitgaven (beide € 34,5 miljoen) niet gerealiseerd.

Project Luchtmobiele brigade

De minderuitgaven zijn een gevolg van het feit dat een aantal gevechtshelikopters nog niet in Nederland is afgeleverd, maar voor opleidingsdoeleinden in de VS gestationeerd blijft. Hierdoor verschuiven de voor 2002 geplande betalingen voor invoerrechten en BTW naar een later moment. Daarnaast is een positief koersverschil geboekt als gevolg van aanwending van termijndollars. Hierdoor zijn in totaal verplichtingen voor een bedrag van € 16,6 miljoen en uitgaven voor een bedrag van € 55,6 miljoen niet gerealiseerd.

Groeiparagraaf VBTB

In de groeiparagraaf VBTB was opgenomen dat vooral aandacht zou worden besteed aan een verdere verbetering van de relatie tussen doelstellingen, activiteiten en middelen. Hiertoe is, voor het eerst zichtbaar in de begroting 2003, een verdere uitwerking naar wapensystemen doorgevoerd. Naast de al deels aanwezige opsplitsing bij het ressort Tactische Luchtmacht zijn ook eerste aanzetten gedaan deze toebedeling door te voeren binnen de ressorts Logistiek Centrum Koninklijke Luchtmacht en Koninklijke Militaire School Luchtmacht.

Daarnaast is in 2002 een studie uitgevoerd om de financiële administratie zodanig aan te passen dat het meer dan voorheen mogelijk wordt uitgaven toe te kennen aan een wapensysteem. De uitvoering van de aanbevelingen uit deze studie staat voor 2003 op het programma. Tot slot is in 2002 door middel van audits en door een studie naar een beter managementinformatiesysteem een stap gezet naar verdere verbetering van de betrouwbaarheid van beleidsinformatie.

BELEIDSARTIKEL 04 KONINKLIJKE MARECHAUSSEE

Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De in de beleidsagenda uiteengezette hoofddoelstellingen van de krijgsmacht zijn voor de Koninklijke marechaussee vertaald in een aantal operationele beleidsdoelstellingen die zijn onderverdeeld in vijf taakvelden en in veranderdoelstellingen. De beleidskaders van de verschillende gezagsdragers bepalen voor een groot deel de operationele doelstellingen. De doelstellingen vormen daarbij de basis voor de hierna genoemde toelichting per taakveld en de hieraan gerelateerde activiteiten en budgetten.

Taakveld

Doelstelling

01 Beveiliging

n 02 Handhaving vreemdelingenwet

03 Politietaken Defensie

04 Politietaken Burgerluchtvaartterreinen

n 05 Assistentieverlening, samenwerking en bijstand

«Het handhaven van het veiligheidsniveau overeenkomstig de geldende beveiligingsconcepten, zoals deze zijn bekrachtigd door het bevoegd gezag.»

«Het uitvoeren van haar wettelijke taken, in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving en binnen de met het gezag overeengekomen, of nog overeen te komen, normafspraken.»

«Het handhaven van de openbare orde op en rondom militaire terreinen, het handhaven van de strafrechtelijke rechtsorde binnen de krijgsmacht en jegens militaire justitiabelen, zowel in Nederland als in internationaal verband, alsmede het verlenen van hulp aan hen die dat behoeven.»

«Het handhaven van de openbare orde en de strafrechtelijke rechtsorde op de aangewezen nationale luchthavens in overeenstemming met de met het bevoegd gezag gemaakte afspraken, alsmede het verlenen van hulp aan hen die dat behoeven.»

«Het zorgdragen voor het gereedhouden van het bijstandreservoir alsmede het op verzoek van het bevoegd gezag leveren van personeel, eenheden en materieel voor de samenwerking, bijstand- en assistentieverlening aan de politie.»

Resultaten 2002

Algemeen

De vraag naar door de Koninklijke marechaussee te leveren producten is het afgelopen jaar sterk toegenomen. Dit betrof zowel beveiliging van objecten en personen, de militaire politiedienst in binnen- en buitenland, grensbewaking, het opsporen en verwijderen van illegale immigranten als het vinden van drugskoeriers. Onderstaand wordt toegelicht welke resultaten hierbij zijn gehaald in relatie tot de in de begroting 2002 gepresenteerde doelstellingen.

Beveiliging

Aan de doelstellingen is voldaan, hoewel als gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 en van de moord op dhr. Fortuyn de vraag naar persoonsbeveiliging door de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) in 2002 zeer sterk is toegenomen. Het betreft de vraag naar persoonsbeveiliging en beveiligingsmanagement door het ministerie van Buitenlandse Zaken en de vraag naar bijstand op het gebied van persoonsbeveiliging door de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) van de politie. Teneinde hieraan te kunnen voldoen, is een aantal maatregelen genomen. Ten eerste wordt er binnen de Koninklijke marechaussee extra mankracht ingezet voor de BSB door middel van detacheringen. Daarnaast is door het ministerie van Justitie prioriteit gelegd bij persoons-

beveiliging ten laste van de ondersteuning van rechercheonderzoeken, waarmee de BSB eveneens belast is. Tot slot is er ten aanzien van de persoonsbeveiliging door de BSB bepaald dat de uitzonderingsituatie met betrekking tot de werk- en rusttijden in de zin van het AMAR van toepassing is.

Handhavingvreemdelingenwet

De Koninklijke marechaussee was in 2002 door het gezag belast met de taak 10% meer verwijderingen te realiseren dan in 2001. Doordat het, gezien de realisatie in de eerste acht maanden van 2002, leek dat deze doelstelling niet gehaald zou worden, zijn de laatste drie maanden van het jaar 30 marechaussees bij het District Schiphol gedetacheerd. Dit personeel is grotendeels ontrokken aan het Mobiel Toezicht Vreemdelingen (MTV). Uiteindelijk is de doelstelling voor verwijderingen gerealiseerd. Verder is in 2002 vanuit het MTV personeel gedetacheerd naar het District Schiphol voor de realisatie van de bekorting van de wachttijden in de grensbewaking en voor de aanpak van de problematiek van de drugskoeriers. Hiervoor zijn in totaal maximaal 67 marechaussees naar Schiphol gedetacheerd, waarbij tegelijkertijd het aantal «dagelijkse» controles in het MTV van 365 per brigade per jaar naar 150 teruggebracht is. Dit neemt niet weg dat de intensiteit van de controles in het MTV, zoals deze tot uitdrukking komt in tijdsduur en omvang, niet alleen voor de «dagelijkse» controle, maar ook op andere onderdelen minder geworden is. Niet alle doelstellingen in het kader van MTV zijn daardoor volledig gerealiseerd. Zo is onder meer de samenwerking met de Douane, de Bundesgrenzschutz en de Belgische Federale Politie afgenomen.

Politietaken burgerluchtvaartterreinen

De problematiek van de drugskoeriers was de voornaamste bijzonderheid voor het taakveld Politietaken Burgerluchtvaartterreinen. De controle en opsporing door de Koninklijke marechaussee op dit terrein zijn geïntensiveerd als gevolg van het «Plan van Aanpak Drugskoeriers Schiphol» van de Minister van Justitie. Door de Koninklijke marechaussee is verder uitvoering gegeven aan de bewaking, verzorging en justitiële behandeling van de zogeheten «bolletjesslikkers» en de bediening van een daarvoor beschikbaar gesteld cellencomplex. Om dit te realiseren is het MTV belast, in afwachting van het realiseren van formatie-uitbreidingen.

Assistentie, samenwerking en bijstand

De operationele inzetbaarheid van het bijstandspotentieel van de Koninklijke marechaussee is gedaald tot 4¹∕2 peloton mobiele eenheid. De drie eskadronscommandogroepen zijn niet operationeel inzetbaar. Oefeningen in eskadronsverband bleken niet mogelijk, door een gebrek aan oplei-dings- en trainingscapaciteit op het opleidingscentrum. De beschikbare capaciteit is ingezet voor de opleidingen «crowd and riot control» (CRC) ten behoeve van de overige krijgsmachtdelen. Daarnaast hebben de veelvuldige detacheringen naar het district Schiphol het afgelopen jaar hiertoe bijgedragen. De aanhoudingseenheid en de Bijzondere Bijstandseenheid Krijgsmacht (BBEK) waren operationeel volledig inzetbaar.

Veranderdoelstellingen

Veranderdoelstellingen

Resultaten 2002

Verbetering van de interne en externe sturing

De in 2000 geïntroduceerde planning en controlcyclus Koninklijke marechaussee is in 2002 verder beproefd. Tevens is een managementinformatiemodel opgeleverd. Aandachtspunten op het gebied van interne sturing zijn het uitvoeren van een risicoanalyse, het verbeteren van de betrouwbaarheid van de gegevens, het opstellen van een communicatie-, informatiebeleids- en informatievoorzieningplan en het verder uitwerken (beschrijven) van de processen, inclusief het ontwikkelen van procesindicatoren.

Voortgang beleidsplan Koninklijke marechaussee 2000 Het overgrote deel van het beleidsplan is gerealiseerd. Nog niet gerealiseerde

deelopdrachten zijn het onderzoek naar de consequenties van de Koninklijke marechaussee als zelfstandig krijgsmachtdeel en het onderzoek naar IT-ondersteuning voor de interne sturing.

Uitbreiding opleidingscapaciteit van het Opleidingscentrum Koninklijke marechaussee

Door intensivering van de taakstelling van de Koninklijke marechaussee is de opleidingsbehoefte zo sterk gestegen, dat het niet meer mogelijk is de huisvestingsbehoefte voor langere termijn te realiseren op het huidige complex. Derhalve is het plan om het OCKMar te verplaatsen van de Koning Willem III Kazerne te Apeldoorn naar het Kamp Nieuw Milligen.

Overnemen van de eenheden Koninklijke marechaussee van de Koninklijke landmacht

Per 1 januari 2002 is ook het administratief beheer overgegaan op de Koninklijke marechaussee. In 2003 zal een gezamenlijke evaluatie worden gestart.

Verbetering financieel beheer

Alle activiteiten van het verbeterplan Financieel- en Materieelbeheer zijn gerealiseerd. Dit heeft geleid tot een betere procesgang intern de Koninklijke marechaussee. Door de DEFAC en de Algemene Rekenkamer is deze ontwikkeling ook positief gewaardeerd.

Actieplan Terrorismebestrijding en Veiligheid

In dit actieplan zijn de volgende hoofdpijlers te onderscheiden: preventie, beveiliging van personen en opsporing van terroristische activiteiten. De voor 2002 te implementeren acties (personele uitbreidingen/kwaliteitsverbetering) zijn gerealiseerd. De realisatie in het kader van de beveiliging burgerluchtvaart zijn verschoven naar 1 april 2003 in verband met de vertraging van de invoering van de nieuwe Luchtvaartwet. De inspanningen zijn met name gericht geweest op de versterking van de beveiliging van de burgerluchtvaart en de BSB in het kader van de persoonsbeveiliging.

Bedragen x € 1 000

Budgettaire gevolgen van beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde budgettaire gevolgen van het beleid voor 2002

Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Begroting 1998                1999                2000               2001               2002               2002

Verschil

Verplichtingen

208 086

242 148

254 965

300 633

322 098

296 119

25 979

Uitgaven

Apparaatsuitgaven                                                 193 652          212 172

Operationele taakvelden

– Beveiliging

– Handhaven vreemdelingenwet

– Politietaken Defensie (exclusief internationale en vredesoperaties)

– Politietaken burgerluchtvaartterreinen

– Assistentieverlening, samenwerking en bijstand

Ondersteunende eenheden

– Staf Koninklijke Marechaussee

– Opleidingscentrum Koninklijke Marechaussee

Wachtgeldeneninactiviteitswedden                          423                  482

529

973

985

985

N.B. Doordat het niet mogelijk is om de uitgaven direct te relateren aan de onderkende taakvelden, worden de uitgaven van dit artikel op basis van gerealiseerde begrotingssterkte van de taakvelden over de taakvelden verdeeld. Dit is in lijn met de methode die is gekozen om de geraamde bedragen over de taakvelden te verdelen, namelijk de geraamde begrotingssterkte van de taakvelden.

Toelichting verschillen

De hiervoor in 2002 gerealiseerde verschillen vinden hun oorzaak in de

volgende technische en beleidsmatige afwijkingen:

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de verplichtingen

Totaal

Technische verschillen

Loonbijstelling Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Terrorismebestrijding Overname 103 ESK van de KL Ontvlechting wervingsbudgetten Grensbewaking Schiphol

Overige verschillen

12 156 985

1 400 6 170 1 849

1 000

2 419

Totaal verschillen

25 979

Bedragen x € 1 000

Toelichting op technische verschillen (zowel verplichtingen als uitgaven)

Loonbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld in loonpeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan welke door Financiën via de uitdeling van de loonbijstelling wordt gecompenseerd.

Overheveling wachtgelden

In de voorbereiding van de ontwerpbegroting 2002 was besloten om de uitgaven voor wachtgelden centraal te ramen en te verantwoorden ten laste van het beleidsartikel «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden». Tijdens de begrotingsuitvoering is dit besluit evenwel teruggedraaid en is besloten om de uitgaven ten laste van de artikelen van de krijgsmachtdelen te verantwoorden, aangezien daar de beslissing wordt genomen om al dan niet aanspraak te kunnen maken op wachtgeld.

Toelichting op beleidsmatige verschillen (zowel verplichtingen als uitgaven)

Terrorismebestrijding

In het kader van terrorismebestrijding zijn extra activiteiten verricht op het

gebied van beveiliging burgerluchtvaart en de BSB in het kader van

persoonsbeveiliging.

Overname 103 ESK van de KL

Besloten is om alle eenheden van de Koninklijke marechaussee onder te brengen bij de Koninklijke marechaussee. Dientengevolge is het 103 ESK van de Koninklijke landmacht overgenomen door de Koninklijke marechaussee.

Ontvlechting wervingsbudgetten

Als gevolg van het besluit dat de krijgsmachtdelen weer zelf verantwoordelijk worden voor het gehele wervingsproces heeft er toe geleid dat de uitgaven, die in de ontwerpbegroting nog stonden geraamd bij het Defensie Interservice Commando, nu ten laste van dit beleidsartikel zijn verantwoord.

Grensbewaking Schiphol

Deze mutatie betreft de aanloopkosten om tot het jaar 2005 toe te groeien naar een uitbreiding met 76 vte’n. Hoofddoel van deze uitbreiding, gecombineerd met een aangepaste werkwijze, is het verkorten van de wachttijden bij de balies.

Uitbreiding Schiphol (drugskoeriers)

Op verzoek van de minister van Justitie zijn in verband met de toename

van het aantal drugkoeriers de activiteiten op Schiphol uitgebreid.

Bewaking Koninklijk huis

Het besluit van ZKH Prins Willem Alexander om zijn intrek te nemen in de De Eijkenhorst heeft tot personele uitbreiding geleid ten behoeve van de bewaking en beveiliging.

Vertraging infrastructuur

Als gevolg van het ontbreken van voldoende stafcapaciteit is een groot aantal infrastructuurprojecten, waaronder het Opleidingscentrum Koninklijke marechaussee (OCKMar, € 6,6 miljoen) en het infrastructuurproject Noord-Holland/Utrecht (€ 3,4 miljoen) vertraagd. Daarnaast is door de vele ontwikkelingen rond de BSB het Project Highschool Soesterberg komen te vervallen.

Extra inhuur

Deze uitgaven hebben betrekking op niet in de organisatie aanwezig zijnde ICT-personeel en op extra horeca-personeel dat ten behoeve van de dependance van het OCKMar in Vught moest worden ingehuurd.

Huisvestingskosten

De belangrijkste oorzaak van dit verschil is de vertraging in de oplevering van de accommodatie Badhoevedorp waardoor personeel van de Koninklijke marechaussee, werkzaam op Schiphol, ondergebracht is in hotels in de omgeving van Schiphol.

Toelichting verschillen

In toenemende mate wordt een beroep gedaan op steunverlening door de Koninklijke marechaussee. Daar waar mogelijk worden deze extra inspanningen in rekening gebracht bij de opdrachtgevers. Daarnaast zijn extra ontvangsten gerealiseerd, doordat elementen uit de Wet Vermindering Afdracht, die in voorgaande jaren nog ten gunste van de Koninklijke landmacht werden verantwoord, nu terecht ten gunste van de Koninklijke marechaussee worden gebracht.

Activiteiten

Onderstaand is het organogram van de Koninklijke marechaussee weergegeven. Het tactisch niveau wordt gevormd door zes districten. Onder de districten ressorteren de brigades van de Koninklijke marechaussee.

District

Noord-Brabant/

Limburg

Bevelhebber

Staf Kmar

District

Noord-Holland/

Utrecht

District

Gelderland/

Overijssel/

Flevoland

District Schiphol

District

Zuid-Holland/

Zeeland

District Noord

Opleidingscentrum

Het is nog niet goed mogelijk een toelichting op de prestaties per taakveld te geven aan de hand van de in de begroting 2002 vastgestelde indicatoren. Dit komt doordat in de begroting 2002 geen normen of streefwaarden zijn opgenomen. Het ontbreekt veelal ook aan realisatiecijfers over 2001. Daarom zijn alleen de realisatiecijfers voor 2002 gepresenteerd. Verwacht wordt dat dit in het groeitraject van VBTB verbetert door de verdere ontwikkeling van indicatoren en systemen van dataverzameling.

Taakveld Beveiliging

Prestatiegegevens taakveld Beveiliging

Prestatie-indicator

Realisatie 2002

Het beveiligen van objecten in binnen- en buitenland, het Aantal gerealiseerde mensuren objectbeveiliging

adviseren en ondersteunen ten aanzien van het beveiligen

van objecten en optreden in geval van incidenten bij het Servicegraad objectbeveiliging

beveiligen van objecten

Het beveiligen en begeleiden van personen in binnen- en Aantal gerealiseerde mensuren persoonsbeveiliging per

buitenland                                                                                        opdrachtgever

– Defensie

– Justitie

– Buitenlandse Zaken

439 000

100%

6 000 51 000 30 000

Servicegraad persoonsbeveiliging per opdrachtgever

– Defensie

– Justitie

– Buitenlandse Zaken Het beveiligen van de burgerluchtvaart, waaronder high- Aantal gerealiseerde mensuren beveiliging risk vluchten.                                                                                    Bezettingsgraad per beveiligingscluster/vlucht.

Het beveiligen van waardetransporten, hoofdzakelijk van Aantal gerealiseerde mensuren transportbeveiliging De Nederlandsche Bank                                                                 Servicegraad transportbeveiliging

Het uitvoeren van ceremoniële diensten                                    Servicegraad ceremoniële diensten

74%¹ 97%

348 000

96%

10 000

100%

100%

Exclusief januari t/m april 2002.

Voor objectbeveiliging, beveiliging van de waardetransporten van «De Nederlandsche Bank» en uitvoering van ceremoniële diensten is het servicepercentage 100%, hetgeen wil zeggen dat aan alle aanvragen hiervoor voldaan is. De realisatie van het servicepercentage voor persoonsbeveiliging is lager, doordat niet aan alle verzoeken voldaan kon worden als gevolg van de zware belasting van de BSB. De servicegraad voor Buitenlandse Zaken kon niet worden ingevuld, omdat op basis van een convenant werkzaamheden worden verricht op het gebied van zowel beveiligingsmanagement als persoonsbeveiliging.

Taakveld HandhavingVreemdelingenwet

Prestatiegegevens taakveld Handhaving VreemdelingenwetPrestatie-indicator

Realisatie 2002

Het uitvoeren van de grensbewaking, waaronder het uitvoeren van persoonscontroles, het verwijderen van ongewenste vreemdelingen en het verstrekken van nood-documenten

Het uitvoeren van het mobiel toezicht vreemdelingen (MTV), waaronder het houden van controles

Aantal vreemdelingen dat de toegang tot Nederland is ontzegd c.q. is geweigerd

Aantal vreemdelingen dat Nederland is uitgezet/verwijderd

Aantal verstrekte visa

Aantal verstrekte nooddocumenten

Aantal illegalen dat is aangetroffen in het grensgebied

5 504

14 669

17 329 27 133

6 890

Het geven van ondersteuning bij de asielprocedure op de Aantal identiteitsvaststellingen in het AC-proces                                             7 497

AC’a Schiphol, Zevenaar, Rijsbergen en Ter Apel

Het aantal opgedragen verwijderingen is met 10% toegenomen ten opzichte van 2001. De doelstelling voor 2002 bedroeg 13 200 verwijder-

ingen. Ook het aantal afgegeven nooddocumenten is gestegen ten opzichte van 2001. Dit verschijnsel doet zich ook voor bij andere bevoegde autoriteiten en wordt onder meer veroorzaakt door invoering van een wachttijd van vijf dagen voor documenten die grenspassage mogelijk maken bij gemeenten. Bij de ondersteuning van de asielprocedure stelt de Koninklijke marechaussee formeel geen identiteit vast. Wel zijn er werkzaamheden met betrekking tot identiteitsvaststelling na het proces, als de vreemdeling in bewaring is gesteld ter fine van zijn verwijdering uit Nederland. Tijdens de asielprocedure verricht de Koninklijke marechaussee wel een controle op de echtheid van documenten. Onder de betreffende indicator wordt over deze controle (aantallen) gerapporteerd.

Taakveld Politietaken Defensie

Prestatiegegevens taakveld Politietaken Defensie                   Prestatie-indicator                                                                                 Realisatie 2002

De zogenaamde beschikbaarheid-ofbereikbaarheidfunctie Aantal mensuren bezetting                                                                               189 000

ofwel de beschikbare capaciteit om binnen de afgesproken

tijdtereagerenopcalamiteiten. Aantal mensuren beschikbaarheid                                                                    91000

Het handhaven vandeopenbare ordeendestrafrechtelijke Aantal misdrijfverbalen                                                                                         1320 rechtsorde

Aantal procesverbalen «lik-op-stuk»                                                           568 (43%)

Aantal uitgevoerde middelgrote/grote recherche-                                                49 onderzoeken

In 2002 zijn door de Koninklijke marechaussee 1 320 misdrijfverbalen aan het Openbaar Ministerie Arnhem gezonden. 43% van de strafbare feiten (misdrijven) is conform het lik-op-stuk beleid afgedaan. Op beide indicatoren is door de Koninklijke marechaussee niet zelfstandig te sturen. In het jaar 2002 is voor het eerst gewerkt met een definiëring van kleine, middelgrote en grote (recherche-)onderzoeken. In de begroting 2002 is opgenomen het «aantal mensuren surveillance». In dit jaarverslag is de indicator gewijzigd in het «aantal mensuren beschikbaarheid», omdat het begrip surveillance onvoldoende éénduidig is. Bij de beschikbaarheid gaat het om die capaciteit die in de planning is vastgelegd om te kunnen reageren op incidenten en in voorkomend geval noodhulp te kunnen verlenen. Het realisatiecijfer betreft alleen de beschikbaarheidsuren tijdens welke geen noodhulp of andere activiteiten zijn verricht.

Taakveld Politietaken Burgerluchtvaartterreinen

Prestatiegegevens taakveld Politietaken Burgerluchtvaart- Prestatie-indicator                                                                                 Realisatie 2002

terreinen

De zogenaamde beschikbaarheid-ofbereikbaarheidfunctie Aantal mensuren bezetting                                                                                 20300

ofwel de beschikbare capaciteit om binnen de afgesproken

tijdtereagerenopcalamiteiten.                                                  Aantal mensuren beschikbaarheid                                                                      4200

Het handhaven van de openbare orde en de strafrechtelijke Servicegraad noodhulpfunctie prioriteit 1 (aantal meldingen                         88%

rechtsorde                                                                                        prioriteit1met reactietijd binnendenorm versus totaal

aantal meldingen met prioriteit 1)

Servicegraad noodhulpfunctie prioriteit 2 (aantal meldingen                         90%

prioriteit 2 met reactietijd binnen de norm versus totaal aantal meldingen met prioriteit²

De indicatoren servicegraad noodhulpfunctie prioriteit 1 en prioriteit 2 worden alleen gehanteerd en geregistreerd op de Luchthaven Schiphol. Het niet geheel realiseren van de gewenste servicegraad voor de Politiedienst op de Luchthaven Schiphol komt door de stijging in het aantal prioriteit 1 meldingen. Deze stijging wordt veroorzaakt door een toename van het aantal onwel geworden personen op het aan landzijde gelegen gedeelte van de terminal, de uitbreiding van het luchthaventerrein waardoor grotere afstanden en langere rijtijden ontstaan en de onervarenheid van het personeel. Inmiddels wordt de bereikbaarheid en de instructie aan het personeel verbeterd.

Taakveld Assistentie, Samenwerking enBijstand

Prestatiegegevens taakveld Assistentie, Samenwerking en Bijstand Prestatie-indicator                                                                Realisatie 2002

Het instandhouden, leveren en inzetten van ME-eenheden,                   Aantal inzetbare bijstandseenheden:

pantserwagenpelotonsendeBBE-K –BBE-Krijgsmacht                                                                                       1

– Eskadronsgroepen                                                                                    0

– ME-pelotons                                                                                            4,5

– Aanhoudingseenheid                                                                               1

Aantal mensuren geleverde bijstand                                              41000

Het leveren/inzetten van recherchecapaciteit Aantal mensuren geleverde recherchecapaciteit                                    –

Het leveren/inzetten van teams voor de bestrijding van grens-              Aantal geleverde functies voor assistentie en

overschrijdende criminaliteit (GOC), Unit Synthetische Drugs (USD) samenwerking:                                                                                            94

en Unit Mensensmokkel (UMS).                                                                    –GOC

– USD                                                                                                           80

– UMS                                                                                                             6

8

Het aantal geleverde mensuren bijstand wordt met name verklaard door de inzet van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) als bijstand aan de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) en in mindere mate door de inzet bij het huwelijk van de Prins van Oranje. Alle GOC-teams zijn operationeel. Het aantal vacatures is het afgelopen jaar toegenomen, doordat er onvoldoende rechercheopleidingen gerealiseerd konden worden. Verwacht wordt dat dit opgelost wordt door de samen-

werking met het Landelijk Selectie en Opleidingscentrum Politie (LSOP). Van de tien functies bij de Unit Synthetische Drugs zijn vier functies bij de BSB op afroep beschikbaar. Door de hoge druk op de BSB kan echter thans niet aan deze beschikbaarheid worden voldaan.

Opleidingscentrum Koninklijke marechaussee (OCKMar) Het opleidingsverloop van beroepsmilitairen met een contract voor bepaalde tijd (BBT) was 15,9%. Maatregelen worden getroffen om dit terug te brengen tot 10% met ingang van 2004.

Investeringen

Project C2000

Het Project C2000 bestaat uit de deelname van het District Schiphol in de «startregio» en de op basis van de bevindingen in de startregio uit te voeren Landelijke Roll Out (LRO). In 2002 was een afronding van de startregio voorzien. De afronding van de startregio is echter vertraagd door: – een vertraagde gezamenlijke aanbesteding van de radiobediensyste-men; – problemen met de op te leveren systemen en randapparatuur; – problemen met de capaciteit en functionaliteiten van het netwerk. Naar verwachting zullen deze problemen medio 2003 zijn opgelost.

Project Infrastructuur Noord-Holland/Utrecht

Medio 2002 is duidelijk geworden dat de plannen voor de nieuwbouw ten behoeve van het District Noord-Holland/Utrecht te ambitieus zijn gesteld.

Daarnaast heeft de contractvorming tussen de externe architect en DGW&T geleid tot vertraging waardoor het honorarium voor delen van de ontwerpfase in 2002 niet tot betaling is gekomen. Het totale niveau van de begroting voor het project is met € 1,8 miljoen toegenomen ten opzichte van de voorgaande defensiebegroting. Het overgrote deel (€ 1,0 miljoen) hiervan wordt veroorzaakt door de gebruikelijke loon- en prijspeilaanpassing in de bouw. Daarnaast zijn de kosten voor de engineering van het project sterk toegenomen. De oplevering van het complex is op dit moment in 2005 voorzien. De verplichtings- en betalingsmomenten zijn op deze herziene planning afgestemd.

Project infrastructuur OCKMar

Doelstelling

Realiseren van de infrastructurele voorzieningen op het OCKMar voor het toegenomen aantal cursisten door groei van het personeelsbestand KMar vanwege recente taakuitbreidingen

Projectomvang

€ 35,9 miljoen

Realisatie 1998

1999

2000

2001

2002

Activiteiten Financiële resultaten

Verplichtingen (x€ 1 000) Uitgaven (x€ 1 000)

254 63

31 123

388 459

Door diverse intensiveringen van taakstelling van de Koninklijke marechaussee is de opleidingsbehoefte zo sterk gestegen, dat het niet meer mogelijk is de huisvestingsbehoefte voor langere termijn te realiseren op het huidige complex. Derhalve is het plan om het OCKMar te verplaatsen van de Koning Willem III Kazerne te Apeldoorn naar het Kamp Nieuw Milligen. De werkzaamheden, die betrekking hebben op het oude project, zijn geannuleerd. Het stopzetten van het project, dat zich deels in de definitiefase en deels in de ontwerpfase bevond, heeft ertoe geleid dat in 2002 ten opzichte van de vorige Defensiebegroting € 6,5 miljoen niet tot besteding is gekomen. Het project is administratief grotendeels afgerond en het totaal aan uitgaven dat ten laste van het project komt bedraagt € 0,7 miljoen. Voor de realisatie van het OCKMar op Kamp Nieuw Milligen wordt in 2003 een nieuwe DMP-A aangeboden.

Groeiparagraaf VBTB

De volgende resultaten zijn bereikt ten opzichte van de groeiparagraaf in de begroting 2002:

• 1. 

  In overleg met het gezag zijn voor de prestatie-indicatoren normen/ streefwaarden benoemd, waardoor beter zicht wordt verkregen op de geleverde prestaties per taakveld. Nog niet voor iedere prestatieindicator is in de begroting 2003 een norm/streefwaarde bepaald, dit zal in 2003 alsnog gebeuren.

• 2. 

  Door een betere productdefiniëring en aandacht voor outputsturing is meer inzicht verkregen in de prestaties en daaraan gerelateerde kosten. Een kostprijsmodel is nog in ontwikkeling.

• 3. 

  Het onderzoek naar het vaststellen van een integrale middensom is afgerond daarmee is inzicht verkregen in de gemiddelde kosten per personeelslid.

BELEIDSARTIKEL 05 DEFENSIE INTERSERVICE COMMANDO

Nader geoperationaliseerde doelstelling

Het Defensie Interservice Commando (Dico) levert ondersteuning van velerlei aard aan met name de krijgsmachtdelen. Deze kunnen zich hierdoor beter op hun primaire taken toeleggen. Door de concentratie van gelijksoortige activiteiten bij interservice dienstverlenende organisaties is een doelmatige ondersteuning van de krijgsmacht mogelijk.

Budgettaire gevolgen van het beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde budgettaire gevolgen van het beleid voor 2002.

Uitgaven Apparaatsuitgaven

Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie Instituut Keuring en Selectie Defensie (tot 2002 Defensie Werving en Selectie) Militair Geneeskundig Facilitair Bedrijf Instituut Defensie Leergangen Overige Interservice Diensten Staf Defensie Interservice Commando Wachtgelden en inactiviteitswedden

Toelichting verschillen

De in 2002 gerealiseerde verschillen vinden hun oorzaak in de volgende technische en beleidsmatige afwijkingen:

Bedragen x € 1 000

Verschillen in de verplichtingen

Totaal

Technische verschillen

Loonbijstelling Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Trekkingsrechten DVVO Overheveling wervingsbudgetten Overdracht CBMS Verbetering bedrijfsvoering IKS

Overige verschillen

Technische verschillen

Loonbijstelling Overheveling wachtgelden

Beleidsmatige verschillen

Trekkingsrechten DVVO Ontvlechting wervingsbudgetten Overdracht CBMS Verbetering bedrijfsvoering IKS Bedrijfsrestaurant IDL

Overige verschillen

8 017 5 229

5 704 36 912

6 992 2 474 4 795

Totaal verschillen

5 854

3 548

9 402

Toelichting op de technische verschillen (zowel verplichtingen als uitgaven)

Loonbijstelling

De ontwerpbegroting is in lijn met de vigerende voorschriften opgesteld in loonpeil 2001. Dit betekent dat onvermijdelijke meeruitgaven ontstaan welke door Financiën via de uitdeling van de loonbijstelling wordt gecompenseerd.

Overheveling wachtgelden

In de voorbereiding van de ontwerpbegroting 2002 was besloten om de uitgaven voor wachtgelden centraal te ramen en te verantwoorden ten laste van het beleidsartikel «Pensioenen, uitkeringen en wachtgelden». Tijdens de begrotingsuitvoering is dit besluit evenwel teruggedraaid en is besloten om de uitgaven ten laste van de artikelen van de krijgsmachtdelen te verantwoorden, aangezien daar de beslissing wordt genomen om al dan niet aanspraak te kunnen maken op wachtgeld.

Toelichting beleidsmatige verschillen (zowel voor verplichtingen als uitgaven)

Trekkingsrechten DVVO

Het budget transport dat door de krijgsmachtdelen bij de opstelling van de ontwerpbegroting is overgeheveld naar het artikelonderdeel «Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie» van het artikel 05 «Defensie Interservice Commando» is gebaseerd op historische gegevens. Als gevolg van toename van de transportbehoefte, met name goederentransport over water en door de lucht) is het marineaandeel in door DVVO in te huren transport toegenomen.

Overheveling wervingsbudgetten

Als gevolg van het besluit om de krijgsmachtdelen weer zelf verantwoordelijk te maken voor het integrale wervingstraject, zijn de hiermee gemoeide budgetten welke geraamd waren bij het Defensie Interservice Commando overgedragen aan de krijgsmachtdelen. Dientengevolge zijn de uitgaven inzake de werving ook bij de krijgsmachtdelen verantwoord.

OverdrachtCBMS

Als gevolg van het besluit om het Centraal Bureau Militaire Salarissen (CBMS) bij het Defensie Interservice Commando onder te brengen zijn de uitgaven, die initieel bij het niet-beleidsartikel 90 «Algemeen» waren geraamd, nu ten laste van dit beleidsartikel gebracht.

Verbetering bedrijfsvoering IKS

De reorganisatie van DWS heeft niet alleen gevolgen gehad voor de wervingsorganisatie, doch ook voor de keurings- en selectie-organisatie. Extra impulsen zijn gegeven om de noodzakelijk beoogde kwaliteitsverbetering voor een adequate bedrijfsvoering bij het IKS tot stand te brengen

Bedrijfsrestaurant IDL

Als gevolg van vertraging in de aanbesteding van de bouw van het

bedrijfsrestaurant zijn de hiermee gemoeide uitgaven niet tot realisatie

gekomen.

Activiteiten

Het Dico bestaat uit twee baten-lastendiensten, twaalf resultaatverantwoordelijke eenheden en een staf. De organisatie ziet er als volgt uit:

Commandant

Staf

Verkeers- en vervoersdiensten

Prestatiegegevens Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie (DVVO)

Meeteenheid

Realisatie 2001

Realisatie BegrotingVerschil 2002 2002                2002

Wegvervoer

Diepladervervoer

Lijndienstvervoer

Munitievervoer

Containervervoer

Overig goederenvervoer

Personenvervoer met chauffeur

Personenauto zonder chauffeur

Vrachtvoertuigen zonder chauffeur

Busvervoer

Steunverlening viertonners

Luchtvervoer

Goederenvervoer Personenvervoer

Spoorvervoer

Goederenvervoer

Zeevervoer

Goederenvervoer

Ferryvervoer

Ferryvervoer