Brief minister over de situatie op de Molukken - Indonesië - Hoofdinhoud

Deze brief is onder nr. 29 toegevoegd aan dossier 26049 - Indonesië.

Officiële titel	Indonesië; Brief minister over de situatie op de Molukken
Document­datum	14-07-2000
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST47291
Kenmerk	26049, nr. 29
Van	Buitenlandse Zaken
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1999–2000

26 049

Indonesië

Nr. 29

¹ Ter inzage gelegd bij de afdeling Parlementaire Documentatie.

BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 juli 2000

Ingevolge mijn toezegging tijdens het Algemeen Overleg met de Vaste Commissie voor Buitenlandse Zaken op 28 juni jl., heb ik de eer u te informeren over de laatste ontwikkelingen op de Molukken en de inspanningen van de Nederlandse regering. Ik verwijs tevens naar bijgaande brief d.d. 13 juli van minister van Boxtel aan de Nederlandse gemeenten met een grote Molukse gemeenschap¹.

Situatie op de Molukken

De situatie op Ambon en elders in de Molukken blijft zorgwekkend. Na enige dagen van gespannen rust maken de jongste ontwikkelingen duidelijk dat van een structurele verbetering nog geen sprake is. Het blijft onrustig, getuige recente berichten van twee dodelijke slachtoffers op Saparua, een op handen zijnde aanval in Galela (Halmahera) en gevechten rond Ambon stad op 13 juli. Bij laatstgenoemde gewelddadigheden zouden 6 doden zijn gevallen, waaronder één politieman.

Na de door president Wahid op 26 juni jl. afgekondigde civiele noodtoestand voor de twee provincies Molukken en Noord-Molukken vonden nog ernstige onlusten plaats. Op 4 juli werden de dorpen Poka, Rumahtiga en Wailela en op 6 juli het dorpje Waai aangevallen en verwoest door fanatieke moslim-strijders. Bij deze aanvallen vielen enkele tientallen dodelijke slachtoffers.

Als gevolg van dit geweld en uit angst voor nieuwe aanvallen hebben duizenden, voornamelijk christelijke vluchtelingen hun toevlucht gezocht in de bergen of bij de marinebasis Halong. Andere vluchtelingen verlaten Ambon per boot naar omringende eilanden, Irian Jaya of Noord-Sulawesi.

Volgens de Indonesische regering komt de situatie niettemin langzaam onder controle. Zij wijst daarbij op de recente onderschepping door de marine van een schip met 250 Jihad-strijders, de arrestatie van Laskar Jihad-leider Rusdin Damunwayang, de confiscatie van wapens en de komst van twee nieuwe bataljons van elk 700 soldaten. Daarmee komt de militaire aanwezigheid op Ambon op 19 bataljons.

De humanitaire situatie blijft eveneens precair. UNDP heeft de afgelopen weken een aantal teams naar de Molukken en Centraal-Sulawesi gestuurd om een beoordeling te maken van de humanitaire situatie. Vooropgesteld dat de veiligheidssituatie niet verder verslechtert vertrekt Action contre la Faim (AcF) op 16 juli weer naar Ambon. De hulporganisatie Artsen zonder Grenzen België keerde reeds eerder terug naar Ambon. De buitenlandse staf kan zich, ondanks de vele blokkades, goed bewegen in Ambon-stad. Het meeste werk gaat zitten in onderhandelingen met de lokale autoriteiten en de militairen over de beschikbaarheid van medicijnen, medische zorg en de inzet van lokale staf.

De voedselsituatie is nog steeds slecht, maar niet nijpend. Het grote probleem is de aanwezige voorraden te verspreiden over de bevolking. In het centrum van Ambon zou de rijstprijs inmiddels tot driemaal de gebruikelijke zijn opgelopen. De beschikbaarheid van brandstof en kerosine is toegenomen, nu er één weg vanuit het centrum is geopend naar het achterland. Het opgehoopte huisvuil dreigt een bron van ziektes te worden.

Nederlandse inspanningen

De hierboven geschetste situatie stelt niet gerust. De Nederlandse regering heeft haar diplomatieke inspanningen voor herstel van rust en orde op de Molukken daarom onverminderd voortgezet. Daarbij hanteert zij als uitgangspunt dat de Indonesische regering zelf maatregelen dient te nemen om een einde te maken aan het conflict op de Molukken. Nederland zal haar op deze verantwoordelijkheid blijven aanspreken, zo veel mogelijk in nauwe samenwerking met de EU-partners, de VS en Aziatische partners. De Indonesische regering heeft duidelijk gemaakt dat van verdergaande buitenlandse bemoeienis geen sprake kan zijn. Zij is vastbesloten de problemen op de Molukken op te lossen. Anders dan Oost-Timor zijn de Molukken onbetwist onderdeel van de Republiek Indonesië; Jakarta beschouwt het conflict als een binnenlandse aangelegenheid. Deze laatste notie wordt onderschreven in de internationale gemeenschap. Ondermijning van het gezag van de regering Wahid is niet in het belang van Indonesië, maar om haar geloofwaardigheid te kunnen behouden zal de Indonesische regering wel alert en effectief moeten handelen.

Tegen deze achtergrond zijn de volgende diplomatieke acties ondernomen:

Eind juni drong ik in een telefoongesprek met minister Shihab opnieuw aan op effectieve maatregelen om verder bloedvergieten op Ambon en omringende eilanden te voorkomen. Minister Shihab herhaalde dat de Indonesische regering zich ten volle bewust is van haar verantwoordelijkheden in deze kwestie en wees op de afkondiging van de civiele noodtoestand, de marine-blokkade, de aanvoer van nieuwe troepen en de begonnen confiscatie van wapens. Hij benadrukte dat Indonesië het conflict zelf zou oplossen.

In een daarop volgend gesprek met minister Albright werd duidelijk dat de VS net als Nederland blijven zoeken naar mogelijkheden te helpen bij het oplossen van de crisis. Buitenlandse bemoeienis bij herstel van rust en orde zonder uitdrukkelijk Indonesisch verzoek is uitgesloten, zo concludeerden wij gezamenlijk.

Het gesprek van de EU met president Wahid, vice-president Megawati en chef-defensiestaf Widodo, waarover ik u in mijn brief van 27 juni informeerde, zal nu plaatsvinden op 17 juli a.s. In dit gesprek zal worden aangedrongen op confiscatie van wapens, effectief optreden door leger en politie en onderzoek naar en berechting van de aanstichters van het geweld. Op uitdrukkelijk Nederlands verzoek zal in die gesprekken bijzondere aandacht worden gevraagd voor de humanitaire situatie van de duizenden vluchtelingen en worden aangedrongen op vrije en veilige toegang voor hulpverleners.

Voorts heeft Nederland binnen de VN gezocht naar wegen om ook het gezag van deze organisatie in te zetten teneinde te komen tot het zo noodzakelijke herstel van rust op de Molukken.

Op 30 juni legde de Secretaris-Generaal van de VN een verklaring af waarin hij zijn verontrusting uitsprak over de escalatie van geweld en de verslechtering van de humanitaire situatie op de Molukken. Ook riep hij de verantwoordelijken voor het geweld op het humanitaire recht te respecteren en veilige en ongehinderde toegang van humanitaire hulpverleners toe te staan.

In reactie op het aanhoudende geweld, met name in Poka en Waai, en in vervolg op eerdere consultaties op het allerhoogste niveau in New York heeft de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiger te New York op 6 juli de grote zorg van de Nederlandse regering overgebracht aan de Secretaris-Generaal van de VN en deze verzocht in deze kwestie zijn eigen mogelijkheden maximaal te gebruiken.

Conclusie

De Nederlandse regering blijft zich bilateraal en multilateraal inzetten voor herstel van rust en orde op de Molukken. De duidelijke wens van de Indonesische regering dit conflict zelf op te lossen is bij deze inspanningen richtinggevend. Nederland zal waar mogelijk bijdragen aan leniging van de humanitaire noden en, als dat weer mogelijk is, aan de wederopbouw.

De Minister van Buitenlandse Zaken, J. J. van Aartsen