Memorie van toelichting - Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (XIV) voor het jaar 2000 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 26800 XIV - Vaststelling begroting Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 2000.

Officiële titel	Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (XIV) voor het jaar 2000; Memorie van toelichting
Document­datum	21-09-1999
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST36532_2
Kenmerk	26800 XIV, nr. 2
Van	Landbouw, Natuurbeheer en Visserij
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1999–2000

26 800 XIV

Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (XIV) voor het jaar 2000

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

blz.

A.           ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL                                                                                                      2

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)                                                                                        2

Wetsartikel4(agentschap LASER)                                                    2

Wetsartikel 5(agentschap Bureau Heffingen)                                  2

Wetsartikel 6 (agentschap Plantenziektenkundige

Dienst)                                                                                                   2

B.           ALGEMENE TOELICHTING BIJ DE BEGROTING(SSTAAT)              4

C.           TOELICHTING PER BEGROTINGSARTIKEL                                     55

• 1. 

  Uitgavenenverplichtingen                                                              55

• 2. 

  Ontvangsten                                                                                       57

D.

TOELICHTING BIJ DE AGENTSCHAPSBEGROTING(EN)

171

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij voor het jaar 2000 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2000. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2000.

Met de vaststelling van deze wetsartikelen wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van de uitgaven en de ontvangsten voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in de onderdelen B en C van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 4 (agentschapbegroting LASER)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «LASER» voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 5 (agentschapbegroting Bureau Heffingen)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «Bureau Heffingen» voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 6 (agentschapbegroting Plantenziektenkundige Dienst)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «Plantenziektenkundige Dienst» voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 7, 8

Het Landbouw-Egalisatiefonds wordt met ingang van 1-1-2000 opgeheven en het LEF-A wordt geïntegreerd in de begroting van het Ministerie van LNV. De Europese geldstromen in het kader van LEF-B worden onveranderd buiten begrotingsverband geboekt.

De Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, L. J. Brinkhorst

Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt op grond van het bepaalde in artikel 25a, derde lid, onder b, van de Wet op de Raad van State.

B. ALGEMENE TOELICHTING BIJ DE BEGROTING INHOUD

33

33 33 34 34 34 35 35 35

MEMORIE VAN TOELICHTING

BIJ BEGROTING LNV 2000

1 HOOFDLIJNEN VAN BELEIDSONTWIKKELING 1.1 Algemeen kader

1.1.1 Op de drempel

De Rijksbegroting leent zich niet goed voor historische beschouwingen. Maar de drempel van een nieuw millennium is wel een goed moment om de ontwikkelingen in het landelijk gebied en in de agrarische sector in een wat ruimer tijdsperspectief te bezien. Honderd jaar geleden was de Nederlandse samenleving, zoals de West-Europese in zijn geheel, nog in belangrijke mate een agrarische samenleving. Meer dan 30% van de Nederlandse beroepsbevolking was werkzaam in de (primaire) agrarische sector, nu is dit nog ongeveer 2,5%. Tegelijkertijd heeft een ingrijpende verschuiving in het grondgebruik plaatsgevonden doordat ons land de afgelopen eeuw een sterke verstedelijking te zien heeft gegeven. Evenals de gehele economie is de primaire sector ingrijpend van karakter en structuur veranderd. Dit geldt voor de techniek van de voedselproductie, maar evenzeer voor de internationalisering van de landbouwmarkten en van het landbouwbeleid.

De Nederlandse land- en tuinbouw is de afgelopen decennia toonaangevend geweest in de technologische ontwikkelingen (veredeling, mechanisering) die de westerse landbouw heeft doorgemaakt en agrarisch Nederland heeft zich een buitengewoon sterke positie op de wereldmarkt verworven. De bijdrage van de agrosector aan de nationale economie is indrukwekkend en de sector was en is bepalend voor de inrichting van het landelijk gebied. Maar in deze kracht schuilen ook zwakheden, die juist deze jaren scherper aan het daglicht treden. Door de groei van de productie is de druk op het milieu in een aantal opzichten te groot geworden. De gevoeligheid voor ziekten maakt verschillende sectoren kwetsbaar. Bovendien heeft het welzijn van dieren soms te veel te lijden onder de drang naar een zo hoog mogelijke productiviteit. Het landbouwbedrijfsleven, het agro-kenniscomplex, én de overheid hebben sinds de Tweede Wereldoorlog met succes een strategie van productieverhoging en standaardisering van de kwaliteit van het eindproduct gevolgd. In toenemende mate stelt de consument en burger nu echter ook eisen aan de wijze waarop het voedsel wordt geproduceerd. De beschikbaarheid van voldoende en betaalbaar voedsel is in de westerse wereld een vanzelfsprekendheid geworden. De waardering van de samenleving voor de primaire sector krijgt daardoor een nieuwe grondslag.

1.1.2 Nieuwe perspectieven

De omslag die de land- en tuinbouw in een aantal opzichten maakt, opent ook perspectieven voor het aanboren van nieuwe marktsegmenten en nevenactiviteiten. De sterke groei van de biologische landbouw is misschien wel het meest sprekende voorbeeld hiervan. Maar ook milieucoöperaties en de «verbreding» door de primaire sector met agro-toerisme, streekeigen productie, e.d. bieden nieuwe mogelijkheden voor het genereren van inkomen. Hiervan wordt door een substantiële en groeiende groep boeren gebruik gemaakt. De overheid ziet voor zichzelf een taak in het ondersteunen en bevorderen van dergelijke vormen van modern agro-ondernemerschap. De vorige minister had een scherp oog voor het belang van deze ontwikkelingen. Hij sprak in dit verband van de vitaliteit van het platteland die vergroot moet worden. Vroeg in het komende begrotingsjaar zal een geactualiseerd plan van aanpak voor de biologische landbouw worden uitgebracht, waar betekenisvolle impulsen voor verdere versterking van de biologische landbouw in ons land vanuit zullen gaan.

Meer aandacht voor het milieu, meer respect voor het welzijn van dieren en voldoende aandacht voor de eisen die de consument stelt aan de voedselveiligheid, vormen belangrijke ijkpunten voor de landbouw en daarmee voor het landbouwbeleid voor de komende jaren. De stad kijkt immers met steeds meer belangstelling over de schouder van de boer mee, over de akker, naar de kwaliteit van het landschap, en in de stal, naar de gezondheid en het welbevinden van de veestapel. Efficiëntie en duurzaamheid moeten daarom hand in hand gaan. De Nederlandse landbouw produceert ook in de toekomst in belangrijke mate voor de Europese en wereldmarkt, maar hij zal dit moeten doen op een wijze waarbij zuinig wordt omgegaan met water, nutriënten en energie. De exportmarkten zijn vooral kwetsbaar wanneer bij de consument twijfel ontstaat over de veiligheid van het voedsel, zoals recente internationale crises rond BSE en dioxine hebben onderstreept. De komende jaren zal deze kwetsbaarheid dienen te worden verminderd, niet alleen door het versterken van transparante en betrouwbare voedselketens maar ook door het aanscherpen van normen en de handhaving daarvan. Daarnaast is voor de nabije toekomst essentieel dat de verdere ontwikkeling van de land- en tuinbouw plaatsvindt in goede harmonie met de andere functies van het landelijk gebied, zoals de zorg voor stilte en biodiversiteit en het behoud van waardevolle landschappen. De regering ziet het als een gezamenlijk streven van sector én overheid dat op korte termijn in deze zin flinke vorderingen worden gemaakt, zodat de Nederlandse agrarische sector over een aantal jaren beter toegerust zal zijn om de Nederlandse burger en de consumenten in met name de hogere marktsegmenten optimaal te kunnen bedienen.

1.1.3 Europese uitdaging

Deze ontwikkelingen worden ook in belangrijke mate internationaal gestuurd. Dit is deels inherent aan de internationalisering van de markten van voedingsmiddelen en grondstoffen als veevoeder en veevoedergrondstoffen. Daardoor neemt ook het belang toe van de afspraken die in WTO-verband worden gemaakt over enerzijds het wegnemen van handelsbelemmeringen en anderzijds het tegemoet komen aan zogeheten «consumer concerns». Met de afspraken die in de Europese Unie zijn gemaakt in het kader van het zogeheten Agenda 2000-pakket, zal een verdere verschuiving plaatsvinden van steun via de prijzen naar directe steun aan de producent. De belangrijkste reden hiervoor is dat ook na de «MacSharry-hervorming» van begin jaren negentig, de Europese landbouwprijzen zich nog altijd boven het wereldmarktniveau bevinden. Dit betekent dat voor de afzet op de wereldmarkt van met name granen, zuivel- en rundvleesproducten nog altijd exportsubsidies moeten worden ingezet. Met het oog op de aanstaande nieuwe WTO-onderhandelingen over onder andere verdere liberalisering van landbouwmarkten, de zogenoemde millenniumronde, waren verdergaande hervormingen daarom gewenst.

Hier komt nog als belangrijk argument bij dat grote verschillen in het prijsniveau van landbouwproducten tussen de EU en de landen in Midden- en Oost-Europa een belangrijke hindernis kunnen vormen voor de toetreding van landen uit deze regio tot de Unie. Verlaging van het prijspeil in de Unie heeft daardoor een politieke betekenis die verder reikt dan het functioneren van de landbouwmarkten op zich. Voor de agrarische sector is voorts van belang dat Agenda 2000 behalve hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid ook verplichtingen behelst ten aanzien van het milieu. Wanneer boeren niet aan bepaalde milieu-voorwaarden voldoen, heeft dit negatieve consequenties voor de inkomenstoeslagen die zij ontvangen («cross compliance»).

1.1.4 Landelijk gebied als publiek domein

De landbouw staat zo aan het begin van de nieuwe eeuw voor belangrijke uitdagingen. De hernieuwde kennismaking tussen stad en land lijkt in sommige opzichten onwennig; het is alsof boer en stedeling enige tijd in verschillende werelden hebben geleefd, waardoor zij van elkaar vervreemd zijn geraakt. Doordat stad en land nu weer meer oog voor elkaar krijgen, is de «groene ruimte» niet meer alleen het domein van de boeren. Het is meer dan ooit publiek domein. Het platteland is ontsloten door de stedelijke cultuur en via media, mobiliteit en scholing en door de stedelijke bevolking, die rust en ruimte zoekt op het land. De toegenomen betrokkenheid van de stad bij het land stelt, zoals gezegd, nieuwe eisen aan de manier waarop landbouw wordt bedreven. Maar ook aan het behoud en de versterking van de natuur om haar ecologische functie en om haar maatschappelijke betekenis. De verschillende, elkaar schijnbaar soms beconcurrerende belangen kunnen in een dichtbevolkt land als Nederland alleen maar tot hun recht komen wanneer er wordt gestreefd naar een synthese van functies.

Inmiddels zijn zowel overheid als bedrijfsleven doordrongen van de veranderde maatschappelijke verwachtingen ten aanzien van de beleidsterreinen van het ministerie van LNV. Waar overheid en bedrijfsleven in het verleden op zowel korte als lange termijn veelal eendrachtig dezelfde doelen nastreefden, lijkt er nu, althans op de korte termijn, soms sprake van uiteenlopende belangen. Dit vereist helderheid over de rolverdeling tussen overheid en bedrijfsleven en een nieuwe invulling van de wederzijdse verantwoordelijkheden. Per beleidsthema zal de uitwerking hiervan kunnen verschillen. In het oog springende vraagstukken, waarvoor in de onmiddellijke toekomst uit het oogpunt van sturing nieuwe wegen moeten worden verkend, zijn de toekomst van de dierlijke sectoren, het beleid ten aanzien van biotechnologie en de verbreding van het natuurbeleid.

1.1.5 Licence to produce

De intensieve veehouderij is tegen harde grenzen opgelopen. Op indringende wijze is duidelijk geworden dat de productiewijzen van de sector te wensen overlaten als het gaat om duurzaamheid, voedselveiligheid en dierenwelzijn. Bovendien ontwikkelen de maatschappelijke wensen zich snel. De sector heeft moeite in hetzelfde tempo op deze wensen in te spelen. Voor de overheid geldt als uitgangspunt dat de sector zich alleen maar blijvend een «licence to produce» kan verwerven indien de productiewijzen worden aangepast aan de veranderende maatschappelijke behoeften. In dit proces geeft de overheid richting, stelt criteria en formuleert verantwoordelijkheden. Daarbij hoort het toewijzen van middelen en bevoegdheden en het in balans brengen van rechten en plichten. Met dit laatste wordt ook bedoeld dat een sector, waarvan de productiewijze vergaande gevolgen voor de samenleving heeft, zich bewust is van zijn morele en maatschappelijke plicht om aan de zorgen van de consumenten tegemoet te komen. Alleen bij een dergelijke grondhouding kan de sector van de overheid steun en stimulansen verwachten.

De afgelopen 15 jaar is door de achtereenvolgende kabinetten beleid ontwikkeld en zijn afspraken met de sector gemaakt om de groei van de veestapel tot staan te brengen en de omvang van de mestproductie in overeenstemming te brengen met de draagkracht van het milieu. Telkens moet echter worden vastgesteld dat het mestprobleem een buitengewoon slecht beheersbaar probleem is, waar de overheid feitelijk weinig grip op lijkt te hebben. Waar van de overheid terecht wordt verwacht dat deze haar verantwoordelijkheid neemt en zorg draagt voor collectieve waarden als een schoon milieu, worden de mogelijkheden hiervoor voelbaar begrensd door de bereidheid tot medewerking hieraan van de sector. De plicht van de overheid op te komen voor het collectieve belang – een plicht die in het geval van het mestbeleid ook in heldere, Europees-rechtelijk bepaalde normen is vastgelegd – staat bovendien op gespannen voet met de individuele rechten van ondernemers om op basis van hun in het verleden opgebouwde bedrijfsomvang te produceren. Het «mest-dossier» legt daarmee het vraagstuk van de mogelijkheden van, en grenzen aan overheidssturing scherp op tafel.

Voor het kabinet geldt als uitgangspunt dat de nationaal en Europees democratisch vastgelegde grenzen die aan de mestproductie zijn gesteld en die met name zijn benoemd in de EU-Nitraatrichtlijn en de Integrale notitie mest en ammoniak, kaderstellend zijn.

1.1.6 Vertrouwen in voedselveiligheid

De markt verplicht de voedselproducent tot het leveren van uiterste inspanningen om het vertrouwen van de consument te behouden, dan wel te vergroten. Dit betekent enerzijds dat gangbare productiemethoden kritisch beoordeeld moeten blijven worden en anderzijds dat de ontwikkeling van nieuwe technieken en de introductie van nieuwe levensmiddelen zal moeten aansluiten bij de acceptatie door de consument. De moderne biotechnologie is hiervan een voorbeeld. In sommige EU-lidstaten weren grote supermarktketens voedingsmiddelen die met behulp van gentechnologie zijn vervaardigd, van hun schappen. Het is aan de politiek om dergelijke signalen serieus te nemen. Voor wat betreft de toelating van dergelijke voedingsmiddelen gebeurt dit door de EU-richtlijn terzake in die zin te verbeteren dat de toelatingsprocedures verder aan zorgvuldigheid winnen en voorts wordt de keuzevrijheid van de consument gewaarborgd doordat de overheid de (wettelijke) voorwaarden schept voor een herkenbare voedselketen zonder gentechniek.

Aangezien het hier om een politiek gevoelige en maatschappelijk omstreden technologie gaat, kan het belang van een goede dialoog met de samenleving over de kansen en bedreigingen van genetische modificatie moeilijk overschat worden. De overheid investeert daarom veel in het accommoderen en stimuleren van de maatschappelijke betrokkenheid. Belangrijk oogmerk van deze activiteiten is wat de regering betreft het stimuleren van maatschappelijk gewenste innovaties die door de ontwikkeling en toepassing van moderne biotechnologie mogelijk kunnen worden gemaakt. Met inachtneming van de noodzakelijke voorwaarden ten aanzien van voedsel- en milieuveiligheid, biodiversiteit en keuzevrijheid, zullen de kansen die de biotechnologie biedt dan beter benut kunnen worden.

1.1.7 Natuur voor mensen

Het jaar 1999 was in zekere zin het jaar van het eerste eeuwfeest van de natuurbescherming in Nederland. Immers, behalve de Plantenziekten-kundige Dienst en het Proefstation voor de Boomkwekerij bestonden ook Staatsbosbeheer en Vogelbescherming 100 jaar. De afgelopen eeuw wordt paradoxaal genoeg gekenmerkt door zowel een sterk gegroeide zorg voor de natuur in ons land als door een dramatische afname van de biodiversiteit en de oppervlakte natuur. Niet alleen is de omvang van de Nederlandse bevolking in deze periode meer dan verdrievoudigd, belangrijker is wellicht nog dat de mens van het jaar 2000 door zijn manier van wonen, werken en verplaatsen een veel groter beslag legt op de ruimte dan zijn (over)grootvader. De natuur van nu, in al haar verscheidenheid, lijdt onder vervuiling, vermesting, verzuring, verdroging, versnippering, vervlakking. De opgave voor de komende jaren is de achteruitgang definitief tot staan te brengen, en meer nog: verliezen weer goed te maken.

Uitbouw van de Ecologische Hoofdstructuur vormt de ruggengraat voor dit tegenoffensief. Maar in een land waarin zo veel en zo sterke claims op de ruimte worden gelegd, is het van levensbelang dat «de natuur» coalities aangaat. In de eerste plaats met de landbouw, als beheerder van meer dan 60% van het Nederlandse grondgebied. Het nieuwe subsidiestelsel voor bos, natuur en landschap, het Programma Beheer (TK, 1996/1997, nr. 1), is sterk op deze behoefte toegesneden. Door de twee regelingen die zijn ontwikkeld moet – behalve een betere koppeling tussen doelen en middelen – vooral ook de natuur buiten de EHS nieuwe impulsen krijgen en moet de rol van particulieren (boeren en andere beheerders) nadrukkelijk worden versterkt.

In de nota LNV-beleidsprogramma 1999–2002 «Kracht en Kwaliteit» (TK, 1998/1999, 26 446, nr. 1) is bevestigd dat realisering van de Ecologische Hoofdstructuur bovenaan de maatschappelijke «natuuragenda» voor de komende jaren blijft staan. Maar in het verlengde daarvan moet, in samenwerking met bestuurlijke en maatschappelijke partners, het natuurbeleid verbreed en geoptimaliseerd worden. Met verbreding wordt bedoeld dat behalve ecologische doelen ook andere maatschappelijke doelen gediend moeten worden, rekening houdend met de veelsoortige wensen die mensen en maatschappelijke actoren ten aanzien van de natuur hebben. Bij optimaliseren moet gedacht worden aan het effectiever en efficiënter maken van het natuurbeleid; de sturingskracht en de doorwerking van het beleid moeten worden vergroot.

Hierbij is het van belang om vast te stellen dat de betekenis van de agrarische sector voor de plattelandseconomie afneemt. Nieuwe functies, zoals andere vormen van bedrijvigheid, toerisme en recreatie en wonen winnen aan belang. In het ruimtelijk beleid zal hiermee rekening moeten worden gehouden. In het landelijk gebied zal zo goed mogelijk sprake moeten zijn van integratie of combinatie van functies: landbouw en natuur, landbouw of natuur en recreatie, natuur en veiligheid van grote rivieren, natuur en woningbouw, landschap en bedrijvigheid, enzovoorts. Dit betekent dat voor de realisering van het natuurbeleid nieuwe partijen een rol gaan spelen: andere overheden, andere organisaties, andere soorten ondernemers. Dit stelt nieuwe eisen aan de wijze waarop sturing door het Rijk plaatsvindt. Waar bestuurlijke en maatschappelijke partners meer verantwoordelijkheid gaan dragen, wordt van de centrale overheid een sterkere regiefunctie en een meer toetsende rol gevraagd. In de nog in 1999 te verschijnen nota over natuur, bos en landschap (NBL21) zal op het sturingsvraagstuk in relatie tot het natuurbeleid nader worden ingegaan.

De integratie van het natuur-, bos- en landschapsbeleid en het biodiversi-teitsbeleid is in dit verband van veel belang. Maar wil het platteland verder aan vitaliteit kunnen winnen, dan zullen ook het landbouw- en plattelandsbeleid, het ruimtelijke ordeningsbeleid en het voorzieningenniveau toegesneden moeten worden op het versterken van de leefbaarheid en de functieverbreding in het landelijk gebied. Dit zal vooral op gebiedsniveau gestalte kunnen krijgen. Het kabinet ziet dit als een belangrijke opgave voor deze regeerperiode.

1.2 Financieel kader

De begroting van de uitgaven voor 2000 is ten opzichte van de meerjarencijfers in de begroting 1999 verhoogd met f 546,4 mln. Deze verhoging kent een aantal oorzaken.

In de eerste plaats zijn extra middelen toegevoegd die voortvloeien uit het Regeerakkoord uit 1998 (TK, 1997/1998, 26 024, nr. 10). Voor de periode 1999 tot en met 2010 gaat het hierbij om een bedrag van f 3 mld, waarvan f 189,5 mln is toegevoegd aan de begroting voor 2000. Deze middelen worden ingezet binnen de in ICES-verband vastgestelde pakketten ruimtedruk/ruimtekwaliteit en reconstructie zandgebieden. Voor het beperken van de ruimtedruk en het verhogen van de ruimtekwaliteit zullen investeringen worden gedaan ten behoeve van de glastuinbouw, de aanleg van natte natuur en de versterking van de kwaliteit van natuur- en landschapsbeheer. Daarnaast komen extra middelen beschikbaar voor de realisering van het Structuurschema Groene Ruimte/Ecologische Hoofdstructuur. Met de middelen voor de reconstructie wil het kabinet de ruimtelijke en milieuproblematiek in de zandgebieden in Zuid- en Oost-Nederland aanpakken.

Conform de afspraken in het regeerakkoord worden extra middelen beschikbaar gesteld voor stimulering van informatie- en communicatie technologie (ICT) in het onderwijs. De besteding zal plaatsvinden zoals in de ICT-beleidsnota, die onlangs naar de Tweede Kamer is gezonden, is aangegeven. Voor de periode 1999–2002 is hiervoor f 18,9 mln beschikbaar.

Het project «Ketennetwerken, Clusters en ICT» (KLICT) is één van de in het regeerakkoord opgenomen ICES-KIS projecten. De doelstelling van het KLICT is het ontwikkelen van het multidisciplinaire kennisgebied Keten- en Netwerkwetenschap en het versterken en verbreden van de Nederlandse kennisinfrastructuur op dit terrein. Voor de periode 1999–2002 is hiervoor f 29 mln beschikbaar.

In het voortgezet onderwijs doet zich een stijging voor van het leerlingenaantal. Deze stijging maakt het noodzakelijk jaarlijks een bedrag van f 29 mln extra uit te trekken.

Het kabinet heeft besloten om gelden beschikbaar te stellen voor investeringen die leiden tot een versterking van de energiestructuur en daardoor een wezenlijke bijdrage leveren aan de reductie van de

CO₂-uitstoot en verduurzaming van de energievoorziening. Op grond hiervan zijn aan de LNV-begroting middelen toegevoegd voor projecten in het kader van het CO₂-reductieplan. Voor de periode 1999–2004 gaat het hierbij om f 53,3 mln.

Samenhangend met de verzelfstandiging van de proefstations van het praktijkonderzoek in 2000 zal het onroerend goed aan DLO worden overgedragen en zal BTW moeten worden betaald over het door het ministerie van LNV gefinancierde onderzoek.

De waarde van de onroerende zaken in gebruik bij de proefstations van het praktijkonderzoek bedraagt in totaal f 126,5 mln. De hiervoor benodigde middelen zijn aan de LNV-begroting toegevoegd. Met de verzelfstandiging van het Praktijkonderzoek is het ministerie van LNV BTW verschuldigd over de uit te voeren onderzoeken. Teneinde de omvang van het onderzoek in stand te kunnen houden wordt de LNV-begroting hiervoor verhoogd.

De introductie van de euro brengt de komende jaren extra kosten met zich mee. Hiervoor is de LNV-begroting voor de periode 1999–2002 verhoogd met in totaal f 16,8 mln.

In het kader van de begrotingsvoorbereiding heeft het kabinet besloten tot een uitgavenbeperking. De ombuiging die hier voor de LNV-begroting uit voortvloeit bedraagt f 55 mln voor 2000, oplopend tot f 60 mln vanaf 2002. De ombuiging wordt ingevuld door middel van het achterwege laten van compensatie voor gestegen prijzen en een vermindering van het budget voor het Stimuleringskader. Deze vermindering van het budget voor het Stimuleringskader is voor 2000 definitief en zal eventueel voor de jaren 2001 en volgende worden heroverwogen indien de uitkomsten van de evaluatie van het stimuleringskader daar aanleiding toe geven.

Zo spoedig mogelijk worden fiscale maatregelen getroffen ter oplossing van knelpunten die zich voordoen bij bedrijfsverplaatsing, dan wel bij overschakeling naar andere bedrijfsactiviteiten, als gevolg van de noodzakelijke herstructurering in de land- en tuinbouw. Afhankelijk van de postitieve uitkomst van het onderzoek naar de duurzame ondernemersaftrek is een dergelijke aftrek aan de orde. Deze aftrek is met name van belang voor de biologische landbouw.

In het kader van de 2^e tranche vergroening van het belastingstelsel zal ondermeer de ecotax worden verhoogd en worden bestrijdingsmiddelen en meststoffen overgeheveld van het verlaagde naar het algemene BTW-tarief. De lasten die daaruit voortvloeien worden teruggesluisd door middel van ondermeer een verhoging van de zelfstandigenaftrek, uitbreiding van de energie- en milieu-investeringsaftrek en mogelijk een duurzame ondernemersaftrek voor bedrijven met een duurzame bedrijfsvoering. Voorts zal het BTW-landbouwforfait worden verlaagd naar 4,8%.

Ter bevordering van de ontwikkeling en instandhouding van natuur wordt de Natuurschoonwet verruimd, waardoor ook landgoederen die geheel of gedeeltelijk bestaan uit natuurterreinen voor de bestaande fiscale vrijstellingen in aanmerking komen. Voor deze uitbreiding is een bedrag beschikbaar van structureel f 5 mln.

Verder zal er een voorstel worden ingediend om voor CO₂-certificaten, waaraan de verplichting tot bosaanleg is gekoppeld, een vrijstelling van ecotax in te voeren. Voor deze maatregel is een bedrag gereserveerd van structureel 20 mln.

2 HET LANDELIJK GEBIED

2.1 Reconstructiewet

Het wetsvoorstel Reconstructiewet concentratiegebieden (26 356) beoogt door middel van wijzigingen in de ruimtelijke inrichting van de concentratiegebieden bij te dragen aan onderling samenhangende oplossingen voor de cumulatie van problemen op terreinen als natuur, landschap, milieu, water, recreatie en veterinaire kwetsbaarheid in deze gebieden.

De reconstructie moet onder meer leiden tot een verbetering van de landschappelijke en recreatieve aantrekkelijkheid van de concentratiegebieden, tot vermindering van de veterinaire kwetsbaarheid door het creëren van ruimtelijke scheidingen (varkensvrije zones) tussen varkenshouderijconcentraties, tot vermindering van de milieudruk op bos en natuur door de intensieve veehouderij door deze op een grotere afstand van de meest gevoelige natuurgebieden te lokaliseren, tot een versnelling van de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur en tot verbetering van de waterhuishouding.

Het wetsvoorstel kent aan de provinciebesturen een centrale regisserende rol toe. Binnen zekere door het Rijk gegeven uitgangspunten zullen zij worden belast met de opstelling van reconstructieplannen, waarin wordt beschreven op welke wijze de te reconstrueren gebieden zouden moeten worden heringericht. Het wetsvoorstel voorziet in een eenduidige, snel te doorlopen en flexibele planvormingsprocedure, alsmede in Rijks-instrumenten om eenmaal vastgestelde reconstructieplannen met voortvarendheid te kunnen realiseren. Planvorming en uitvoering, waarbij provincies het voortouw hebben, geschieden in nauwe samenwerking met gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties.

Gestreefd wordt naar inwerkingtreding van de Reconstructiewet in de loop van het jaar 2000. In 2000 zijn middelen beschikbaar voor de met de reconstructie beoogde kwaliteitsimpuls. In het kader van het zogenoemde interimbeleid reconstructie wordt op basis van bestaande instrumenten een aantal projecten opgestart die aan de doeleinden van de voorgestelde reconstructie voldoen. Tevens wordt in een aantal pilot-projecten ervaring opgedaan met de opstelling van reconstructieplannen. De voortvarendheid waarmee de provincies de voorbereiding van de reconstructie hebben opgepakt, bevestigt het draagvlak dat voor de voorgestelde reconstructie bestaat.

Ten behoeve van de uitvoering van de reconstructie wordt gezamenlijk met VROM een subsidiestelsel ontwikkeld. In deze subsidieregeling worden overigens niet alleen alle specifiek voor de reconstructie beschikbare middelen samengebracht, maar zullen ook bestaande faciliteiten voor het gebiedsgericht beleid buiten de reconstructiegebieden worden geïntegreerd, zoals het Besluit waardevolle cultuurlandschappen, de Regeling Gebiedsgerichte bestrijding verdroging (GeBeVe) en de Bijdrageregeling gebiedsgericht milieubeleid (BGM).

2.2 Landinrichting

Bij een gebiedsgerichte aanpak hoort een passend uitvoeringsinstrumentarium. De herijking van het landinrichtingsinstrumentarium zal hierop in het bijzonder zijn gericht. De nadruk ligt daarbij op een integrale afweging bij de voorbereiding van de uitvoering en een zo eenvoudig mogelijke uitvoering zelf. Gestreefd wordt naar een pakket van instrumenten, dat al naar gelang de specifieke behoefte kan worden ingezet. Daarbij is flexibiliteit en maatwerk per regio nodig om de specifieke kwaliteiten en kenmerken van de regio te respecteren.

Met de provincies zijn afspraken gemaakt om de komende jaren ook in financiële zin de gewenste flexibiliteit te krijgen. Enerzijds door met ingang van 1999 alleen nog kortlopende verplichtingen aan te gaan, anderzijds door bestaande verplichtingen versneld af te bouwen. Met het aangaan van kortlopende verplichtingen worden alleen verplichtingen aangegaan voor de delen van landinrichtingsplannen die in ongeveer 4 jaar uitgevoerd kunnen zijn. Het versneld afbouwen van de bestaande verplichtingen gebeurt door sanering van in totaal f 300 mln. In de periode tot 2010 zal in totaal f 400 mln, vanuit bestaande rijksmiddelen, voor nieuwe beleidsdoelen in landinrichting worden ingezet. In de loop van 2000 zal de gewijzigde Landinrichtingswet aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

2.3 Relatie stad-land

Samen met VROM, BZK en VWS werkt LNV aan het thema «Groen in en om de stad». Hiermee wordt beoogd de grote steden een groene impuls te geven; een samenhangende groenstructuur van hartje stad tot in het buitengebied. Met de grote steden in de G25 worden dit jaar contracten afgesloten in het kader van het grote-steden-beleid. Hierin zullen ook de afspraken over het groen worden opgenomen.

Groen in en om de stad (GIOS) bestaat uit drie onderdelen. Het eerste betreft «groen om de stad». Dit is groen in de direct met de stad samenhangende zone en dit wordt onder andere gefinancierd uit LNV-gelden voor landinrichting. Er wordt naar gestreefd om ongeveer f 200 mln voor de periode 1999 t/m 2002 in te zetten voor groen in de nabijheid van steden. Uit de Groene Hart Impuls komt in deze periode f 20 mln beschikbaar voor projecten die dit gebied kwalitatief verbeteren en beter bereikbaar en toegankelijk maken. In het bestuurlijk platform Groene Hart worden de door andere overheden ingediende projectvoorstellen beoordeeld.

Het tweede onderdeel van GIOS is «groen in de woonomgeving». Dat is het kleinschalig groen, direct bij de woning en dit wordt medegefinancierd uit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) van VROM. Het derde onderdeel is het «grootschalig groen in de stad». Dan gaat het om stadsparken en robuuste verbindingen met «buitengroen». Hiervoor wordt door de regering f 100 mln besteed in de periode 2000–2004, inclusief de LNV-bijdrage van f 50 mln. Vanuit BZK en VWS wordt daarnaast flankerend beleid gevoerd.

2.4 Belvedere

De nota Cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting, Belvedere (TK, 1998/ 1999, 26 663, nr. 1–2), geeft de visie van het kabinet weer op de wijze waarop met cultuurhistorische kwaliteiten bij de toekomstige inrichting van Nederland kan worden omgegaan. De nota vormt een bouwsteen voor de nog te verschijnen Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening en het Beleidsplan Natuur, Bos en Landschap in de 21^e eeuw (NBL21). Nederland staat voor grote ruimtelijke veranderingen. Veranderingen die noodzakelijk en gewenst zijn: woningbouw, natuurontwikkeling, aanleg van infrastructuur etc. Tegelijkertijd staat de culturele identiteit van de leefomgeving in de belangstelling. Er is vooral zorg over de vervlakking van de diversiteit en kwaliteit van het landelijk gebied. Cultuurhistorie en ruimtelijke planning kunnen beter en creatiever op elkaar aansluiten. Er ligt een gezamenlijke opgave voor overheden en particuliere organisaties. Het rijk wil door middel van een samenhangend en consistent beleid de cultuurhistorische identiteit sterker richtinggevend laten zijn voor de inrichting van de ruimte. Bij het opstellen van visies in het kader van de rurale ontwikkelingsplannen en de bestuurlijke akkoorden nieuwe stijl (BANS) zal rekening gehouden worden met deze opvatting. In het kader van het Programma Beheer worden beheerspakketten voor cultuurhistorische landschapselementen opgenomen. Bezien zal worden of Belvedere-gebieden onder de werkingssfeer van de subsidieregeling Agrarisch natuur- en landschapsbeheer kunnen worden gebracht. In het gebiedsgericht beleid conform de waardevolle cultuurlandschappen is het cultuurhistorisch erfgoed reeds opgenomen. Belvedere leidt tot een versterkte aandacht hiervoor. Met het verschijnen van Belvedere is een impuls gegeven aan het Rijksproject de Nieuwe Hollandse Waterlinie. LNV zal hiervoor voor gedurende twee jaar een projectleider financieren. In de gebiedsgerichte aanpak in het kader van de kwaliteitsimpuls zandgebieden Zuid en Oost-Nederland zal het Belvedere-beleid worden geïntegreerd.

2.5 Agrarisch natuur- en landschapsbeheer

In 2000 zal het beleid om agrarisch natuurbeheer te versterken en duurzaam te maken worden voortgezet. Er wordt naar gestreefd dat per 1 januari 2000 in het kader van Programma Beheer regelingen ten behoeve van het natuurbeheer van kracht worden, die agrariërs de gelegenheid geven om naast het beheer van natuur buiten de ecologische hoofdstructuur ook natuur binnen de ecologische hoofdstructuur te beheren. Tevens wordt de mogelijkheid geboden om subsidierelaties aan te gaan die een langere looptijd hebben dan de gebruikelijke RBON-contracten. De rol van natuurverenigingen en milieucoöperaties bij het agrarisch natuurbeheer is belangrijk. De organisaties vervullen enerzijds een voortrekkersrol en anderzijds een ondersteunende rol voor agrariërs bij het beheer van natuur. In 2000 wordt daarom de mogelijkheid geboden om de werkzaamheden van de milieucoöperaties en de natuurverenigingen gedurende een opbouwperiode te versterken en te stimuleren door middel van een financiële bijdrage. In het Programma Beheer worden hun activiteiten ondersteund.

Gekoppeld aan de evaluatie van het Bestuurlijk Experiment Milieucoöperaties werkt LNV een visie uit op milieucoöperaties. Daarmee is het bestuurlijk experiment afgerond en krijgen milieucoöperaties een reguliere rol in de uitvoering van het beleid voor het landelijk gebied.

2.6 Ontwikkeling en financiering groene functies

Met publieke en private partners worden afspraken gemaakt over de ontwikkeling en financiering van groene functies. Uitgangspunt daarbij is dat «rood» en «groen» bij functiewijzigingen in balans moeten zijn dan wel komen, zowel op lokaal als op nationaal niveau.

Publiek Private Samenwerking is één van de instrumenten om enerzijds de gestelde doelen beter en/of sneller te realiseren. Anderzijds wordt hiermee gestimuleerd dat partijen die economisch profijt hebben van het groen ook (financieel) bijdragen aan de duurzame instandhouding.

In aansluiting op het door het ministerie van Financiën ingestelde PPS-Kenniscentrum zal LNV in 1999 een «groen» PPS-bureau voor het landelijk gebied vestigen bij DLG, met als doel het fungeren als aanspreekpunt voor externen en het ondersteunen en adviseren van LNV en andere overheden. Tevens zal PPS aan de hand van concrete voorbeeldprojecten getoond kunnen worden.

Eind 1997 heeft de Stichting Nationaal Groenfonds, bij wijze van experiment, het Revolving Fund geïntroduceerd met als doel om in aanvulling op het regulier instrumentarium, nieuwe investeringen (mede) te financieren met «goedkoop» geld. Voor aankoop en inrichting van bos-, natuur- en recreatieprojecten, die passen in de beleidsdoelstellingen van de rijksoverheid kan voor een vooraf af te spreken periode, van bijvoorbeeld 10 jaar, een laagrentende lening van 1 à 2 % worden verkregen.

In 1997 en 1998 is door LNV, uit de exploitatiesaldi van het Groenfonds, in totaal f 1,5 mln in het Revolving Fund gestort. Hiermee is, aanvullend op de reguliere middelen, 189 ha direct beschikbaar gekomen voor natuurontwikkeling. Ook konden als gevolg hiervan gehele natuurontwikkelingsgebieden worden gerealiseerd. De ervaringen met het experiment zijn dermate positief dat de inzet via het Revolving Fund zal worden voortgezet.

De regering heeft, ter compensatie van de grondprijsstijging over de periode 1994–1996 naar het prijsniveau van 1996 extra middelen beschikbaar gesteld. In 1997 en 1998 heeft de prijsstijging voor SGR/EHS gronden zich voortgezet en wel met ongeveer 20%. Over de omvang van de financiële consequentie voor het SGR-beleid is het CPB om een analyse gevraagd.

2.7 Duurzaam waterbeheer

De beleidsconsequenties van het nieuwe waterbeheer in de Vierde Nota Waterhuishouding (TK, 1998/1999, 26 401, nr. 1) zijn voor de korte en de lange termijn in kaart gebracht. Gericht op een duurzame watersituatie en mede op basis van de perspectieven voor de sectoren in het landelijk gebied worden de instrumenten van LNV tegen het licht gehouden en waar nodig aangepast. Ruimtelijke consequenties worden verwerkt in de Vijfde Nota Ruimtelijk Ordening.

Ook het medio 2000 te verwachten advies van de Commissie Waterbeheer 21^ste eeuw en de implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water worden hierin betrokken. Op internationaal niveau zal een bijdrage geleverd worden aan het World Water Forum en de daaraan gekoppelde Ministersconferentie in maart 2000.

2.8 Recreatie en toerisme

Het recreatiebeleid van LNV rust op twee inhoudelijke pijlers, namelijk groen in en om de stad en recreatie en toerisme in het landelijk gebied. In 1999 is met EZ de lijn ingezet van integratie van recreatie en toerisme in breder beleid waar mogelijk en van interventie waar nodig (brief van 19 februari 1999, 26 419, nr. 1). Deze brief informeert de Kamer over de verdere voortgang van het totale traject. In voorjaar 2000 zullen aan de hand van een notitie van EZ en LNV actuele onderwerpen apart de revue passeren. LNV zet de lijn van integratie van recreatie en toerisme in 2000 met kracht door. Daarnaast wordt het eigen instrumentarium voor inrichting (landinrichting) en beheer (programma beheer, aansturing SBB)

in toenemende mate gericht op verbetering van de kwaliteit van de omgeving voor recreatie en toerisme.

Het accent van het beleid voor 2000 ligt op het versterken van de concurrentiekracht van recreatie en toerisme op het Nederlandse platteland. Hierdoor zal de positie van Nederland als vakantieland, ook in de internationale context, worden versterkt. LNV stimuleert het verder ontwikkelen en het vergroten van de onderlinge samenhang van de landelijke netwerken voor varen, fietsen en wandelen, het vergroten van de toegankelijkheid en openstelling van het landschappelijk waardevolle cultuurlandschap en de samenwerking van aanbieders van recreatiemogelijkheden op regionaal niveau (vraaggerichte ketensamenwerking). Ook stimuleert LNV de ontwikkeling van recreatief-toeristische mogelijkheden in samenhang met de voorgenomen natte natuurontwikkeling in onder andere het IJsselmeergebied, het kust- en duingebied en rond de rivieren en de Zuidwestelijke Delta.

3 GEZONDE LAND- EN TUINBOUW

3.1 Economische ontwikkeling agrosector

De totale agrosector draagt ongeveer 10% bij aan de nationale economie. In toenemende mate wordt de productie afgezet in het buitenland, momenteel ongeveer driekwart van de productie. Het saldo op de agrarische handelsbalans bedroeg in 1998 f 36,7 mld. Tegenover een import van agrarische producten van f 47,6 mld stond een export van f 84,3 mld.

De groei van de landbouw is de afgelopen jaren achtergebleven bij de algemene economische groei. Hierbij spelen incidentele factoren als de varkenspest en lage prijzen een rol, maar ook meer structurele factoren zoals productiebeperkende maatregelen uit het oogpunt van markt en milieu. Het CPB verwacht voor 1999 en 2000 een vertraging van de algemene economische groei voor de marktsector, resp. 2,5% en 2,75% toename bruto toegevoegde waarde. De groei van de agrosector zal voor die jaren op een vergelijkbaar niveau liggen van resp 2,5% en 1,5%. De werkgelegenheid in de agrosector vertoont volgens het CPB in de komende jaren een lichte daling van resp. 0,5% en 1,0%. Dit is conform de trend van het afgelopen decennium.

De inkomens in de landbouw lopen zowel in de verschillende sectoren, als ook van jaar tot jaar, sterk uiteen. De glastuinbouw behaalt de laatste jaren bijzonder goede resultaten, terwijl in de intensieve varkenshouderij de resultaten bijzonder slecht zijn. Ook binnen de sectoren bestaan grote verschillen in bedrijfsinkomen.

Van het totale inkomen op land- en tuinbouwbedrijven komt een toenemend deel van buiten het bedrijf, bijvoorbeeld uit arbeid, vermogen en sociale uitkeringen. Het LNV-beleid is gericht op een vitaal platteland. Bedrijven dienen economisch weerbaar te zijn en te voldoen aan de wensen die in de samenleving bestaan. Dit betekent enerzijds stimulering van toekomstmogelijkheden van bedrijven en anderzijds het mogelijk maken van een sociale sanering. Daarvoor is een goed sociaal vangnet onontbeerlijk.

De ombuigingen in het kader van het Regeerakkoord en de begroting van 2000 worden voor een deel ingevuld met de opschorting van het Stimuleringskader. Hierdoor kunnen andere prioritaire beleidsterreinen zoveel mogelijk ontzien worden van bezuinigingen.

3.2 Verwerking

De veranderingen in de vraag vormen een belangrijk element bij de verwerking van agrogrondstoffen. De consument stelt steeds hogere eisen aan de veiligheid en kwaliteit van producten, evenals aan de daaraan gekoppelde diensten. Verzadiging op belangrijke markten maakt het noodzakelijk om in te spelen op de wensen van de individuele consument, waardoor een steeds grotere differentiatie in producten en diensten ontstaat. Het gaat hierbij niet alleen om de Nederlandse consument, maar ook om de consument in de exportmarkten. LNV zal een meer marktgerichte aanpak bij de verwerking en afzet van landbouwproducten bevorderen. De inzet van het exportinstrumentarium en de instrumenten van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken bieden hierbij de nodige ondersteuning.

Het tweede belangrijke element is de vermaatschappelijking van de voedselproductie. Steeds meer moet het agrocluster niet alleen zorgen voor productie, maar moet het ook zijn productiemethode aan de samenleving verantwoorden. Het gaat hierbij om een breed scala aan «consumer concerns» met naast veiligheid ook zaken als dierenwelzijn, milieu, biotechnologie en kwaliteit van de leefomgeving. Dit noopt tot het vinden van wegen om een duurzame voedselproductie door de hele keten heen mogelijk te maken. Er zal een breed scala van instrumenten nodig zijn om de nodige trendbreuken en systeeminnovatie te stimuleren. In overleg met EZ en BZ zal worden bezien hoe dergelijke «consumer concerns» een prominentere plaats kunnen krijgen in internationale handelsverdragen (met name WTO).

Hernieuwbare grondstoffen/agrificatie

Het gebruik van landbouwgrondstoffen buiten het terrein van de voedingsmiddelen wordt bevorderd. Dit dient een dubbel doel. In de eerste plaats kan het bijdragen aan het verminderen van de CO₂-uitstoot door het vervangen van grondstoffen op basis van minerale oliën door hernieuwbare grondstoffen. Daarnaast kan het nieuwe kansen bieden voor de landbouw en voor industriële ontwikkeling. In het kader van de DLO-programmafinanciering kan hier ondermeer het onderzoek naar versterking van natuurlijke vezels en naar nieuwe toepassingen van eiwitten en oliën van agrarische oorsprong worden genoemd.

Met het bedrijfsleven is een verkenning uitgevoerd naar mogelijke toepassingen van agro-grondstoffen in lijmen en verven. In het vervolg hierop is eind juli 1999 de Subsidieregeling demonstratieprojecten markten concurrentiekracht opengesteld voor aanvragen die passen binnen het boegbeeld «Gebruik van agrogrondstoffen in lijm en verf» als bedoeld in de Nota Milieu en Economie.

3.3 Voortgang herstructurering sectoren

3.3.1 Varkens

De herstructurering varkenshouderij is een integrale aanpak van de problemen in deze sector betreffende zowel milieu, dierenwelzijn, als diergezondheid. Oogmerk is een duurzame sector die kan rekenen op ruim maatschappelijk draagvlak. Op veterinair en welzijnsvlak is winst geboekt, hoewel de naleving van de nieuwe eisen van het Varkensbesluit nog op een hoger niveau moet worden gebracht. De handhaving zal op dit punt het komende jaar worden aangescherpt.

Als gevolg van enkele rechterlijke uitspraken is er sprake van een juridische patstelling rond de sanering van het mestoverschot in de varkenshouderij. Doelstelling en tijdpad van het mestbeleid dreigen daardoor in gevaar te komen. Deze noodzaak tot aanvullend beleid, zoals reeds aangekondigd in de brief aan de Tweede Kamer van 28 juni jl. (TK, 1998/1999, 25 448, nr. 34), is nog duidelijker geworden door het recent ontvangen «met redenen omklede advies» van de Europese Commissie, waarin het Nederlandse maatregelenpakket ter implementatie van de Nitraatrichtlijn opnieuw als onvoldoende wordt beoordeeld.

Op 10 september jl. heeft de regering haar beleidsvoornemens inzake een nieuwe integrale benadering van de mestproblematiek bekend gemaakt. De regering kiest daarbij voor een integrale benadering van de problematiek op basis van gegarandeerde mestafzet. Niet langer zullen de in het verleden verworven productierechten bepalend zijn voor de omvang van de veestapel van het bedrijf, maar de mate waarin het bedrijf een duurzame mestafzet heeft geregeld, op eigen land dan wel in de vorm van mestafzetcontracten. De (forfaitaire) normen, die zullen worden gehanteerd voor de bepaling van de aanwendingsmogelijkheden op de eigen grond of op de grond van een andere landbouwer die zich door een afzetcontract verplicht tot de afname van mest, komen overeen met de op grond van de Nitraatrichtlijn voorgeschreven maximale mestgiften. Het stelsel van regulerende mineralenheffingen (Minas) blijft van belang, met name om de feitelijke milieu-verantwoorde aanwending van mineralen te verzekeren. Daartoe zullen de verliesnormen van Minas in 2002 en 2003 zodanig worden aangescherpt, dat verzekerd is dat de dierlijke mestgift niet hoger zal zijn dan de op grond van de Nitraatrichtlijn voorgeschreven mestnormen.

Het systeem van mestafzetcontracten betekent dat ondernemers zullen worden aangesproken op de mate waarin zij duurzaam hun mest af zetten. Ondernemerschap wordt beloond. Generieke krimptaakstellingen per sector zijn dan niet langer nodig. De huidige dierrechten hebben tegen 2005 geen meerwaarde meer naast het systeem van afzetcontracten. Het is niet verstandig de dierrechten al eerder te laten vervallen, onder meer omdat het systeem zich in de praktijk nog moet bewijzen. Daarnaast vormen de bestaande dierrechten in de aanloop naar het nieuw systeem het enige aangrijpingspunt om een toename van het landelijk mestoverschot te voorkomen.

In het komende parlementaire jaar zal een zwaar wetgevingspakket aan de Kamers worden voorgelegd om het nieuwe systeem tijdig ingang te doen vinden. Hiertoe zal een wijziging van de Meststoffenwet plaatsvinden.

Op zo kort mogelijke termijn wordt de tijdelijke wet beperking omvang varkenshouderij bij de Tweede Kamer ingediend. Hiermee wordt tevens invulling gegeven aan de motie-Feenstra c.s. (TK, 1998/1999, 25 448, nr. 26). Met deze wet wordt opnieuw een plafond aangebracht in het aantal te houden varkens per bedrijf. De noodzaak tot deze tijdelijk wet vloeit voort uit het feit dat de overheid ten gevolge van rechterlijke uitspraken niet kan beschikken over de in de Wet Herstructurering Varkenshouderij opgenomen instrumenten voor volumebeleid.

Onderwijl zullen de juridische procedures worden voortgezet teneinde volledig klaarheid te krijgen over een aantal belangrijke vragen, waaronder de vraag van de schadeloostellingsplicht.

Samen met het bedrijfsleven wordt gezocht naar een nieuw perspectief, ook in economische zin. Daarvoor moeten de marktontwikkelingen in acht worden genomen. Het perspectief voor Nederlands varkensvlees ligt meer en meer op de markt voor kwalitatief hoogwaardig vlees met garanties voor veiligheid. De hele keten dient zich hierop te richten. Van belang is de kwaliteit en de veiligheid te garanderen middels certificering, traceerbaarheid en etikettering. LNV ondersteunt de ontwikkeling van ketencertifice-ringsystemen die momenteel door het bedrijfsleven in samenwerking met de maatschappelijke organisaties in gang is gezet dan ook van harte. Beschikbare fiscale faciliteiten voor milieu- en welzijnsinvesteringen dragen bij aan het stimuleren van investeringen in de gewenste bedrijfsontwikkeling. Op het sociale vlak zal de steun voor het Sociaal Economisch Plan van het bedrijfsleven gehandhaafd blijven. Dit is van belang voor het mogelijk maken van een weloverwogen beslissing van de individuele varkenshouder over zijn toekomst.

3.3.2 Pluimvee

In de pluimveehouderij is sprake van een groot aantal met elkaar samenhangende problemen die om herstructurering vragen. Om aan de groei van de pluimveestapel een einde te maken is sinds eind 1998 de omvang van de pluimveestapel bevroren. Aankondiging en invoering van het stelsel van pluimveerechten voorziet hierin. Met deze pas-op-de-plaats is voor de pluimveesector ruimte gecreëerd om een herstructureringsplan uit te werken om problemen op het punt van milieu, dierenwelzijn en productveiligheid structureel op te lossen.

Eind oktober 1999 brengt een stuurgroep onder leiding van de heer Alders een herstructureringsplan uit, waarin oplossingen zijn opgenomen voor de volgende problemen:

+ Bijdrage pluimveesector aan het landelijk mestoverschot: De pluimveesector dient de verantwoordelijkheid te nemen voor zijn bijdrage aan het landelijk mestoverschot en daarmee een uitbreiding te voorkomen. In de stuurgroep Alders wordt een systeem uitgewerkt waarin de effectuering van de pluimveerechten afhankelijk is van de vraag of duurzame afzet gegarandeerd is; + Huisvesting van legkippen en ouderdieren: In Europees verband is besloten om de legbatterij op termijn te verbieden en te vervangen door verrijkte kooien en alternatieve systemen. In de stuurgroep wordt nagegaan in hoeverre er mogelijkheden zijn om Nederland een voorloperspositie in te laten nemen gegeven het besluit in EU-verband, waarbij het Besluit huisvesting legkippen het streefbeeld is. Bij deze afweging speelt naast economische consequenties tevens ruimtelijke inpassing een grote rol; + Snelle groei en bezettingsdichtheid van vleeskuikens en kalkoenen: De fysiologie van de vleeskuikens en kalkoenen is niet in staat de effecten van de extreem hoge groeisnelheden op te vangen. Dit leidt tot grote welzijnsproblemen bij de betrokken dieren. Deze problemen dienen te worden opgelost. Daarnaast moet voorkomen worden dat teveel vleeskuikens en kalkoenen per m² worden gehouden.

Het herstructureringsplan dient tevens aan te sluiten op trajecten waarvoor reeds doelstellingen en oplossingsrichtingen zijn uitgewerkt zoals productveiligheid, diergezondheid en ruimtelijke ordening. In het uiteindelijke voorstel dienen deze trajecten integraal te worden meegenomen.

3.3.3 Nertsen

De Tweede kamer heeft in een motie (TK, 1998/1999, 26 200, XIV, nr. 63) gevraagd een groeistop op het bedrijfsmatig houden van nertsen af te kondigen én maatregelen voor te bereiden die het bedrijfsmatig houden van nertsen stopzetten. Naar aanleiding van deze motie onderzoekt de heer J. van Noord in overleg met de betrokken partijen hoe de nertsen-houderij in Nederland tegen aanvaardbare kosten afgebouwd zou kunnen worden, rekening houdend met internationale aspecten. Naar verwachting wordt de Kamer in september op basis van de rapportage van de heer van Noord nader geïnformeerd. Hierbij zal duidelijk worden hoe de nertsenhouderij in Nederland binnen de financiële kaders op sociaal-economisch verantwoorde wijze kan worden beëindigd.

3.3.4 Glastuinbouw

De glastuinbouw kende de afgelopen jaren een gunstige economische ontwikkeling. Het Nederlandse product wordt positief gewaardeerd op de internationale markt. Deze omstandigheden leiden ertoe dat er grote investeringsbereidheid is in de sector. Ondanks de aanscherping van de Regeling Structuurverbetering Glastuinbouw (RSG) bestond in 1999 dan ook een zodanig grote belangstelling voor de regeling, dat het beschikbare budget snel was uitgeput. Naar verwachting kan met het beschikbare budget van f 4 mln voor afbraak dit tweede onderdeel van de regeling geheel 1999 opengesteld blijven. Op basis van een uit te voeren quick scan op de werking van de RSG in 1999 zal worden bezien of de regeling voor 2000 opnieuw aanpassing behoeft.

De voortgang van de RROG-projecten die in 1996 en 1997 in uitvoering zijn gekomen, is goed. In 1999 wordt de voortgang geëvalueerd. Uit de evaluatie zal moeten blijken of het beschikbare budget toereikend is. De verbetering van de infrastructuur met behulp van de infrastructuurregeling komt ook op gang. Het SEP-voorlichtingsproject wordt medio 1999 afgerond. In het eerste halfjaar van 2000 zal de eindevaluatie gereed zijn. De algemene indruk op basis van de grote deelname is dat het project geslaagd is en dat de belangrijkste doelstellingen zullen zijn gerealiseerd.

Op korte termijn wordt een nieuwe regeling, gericht op de duurzame inrichting van nieuwe glastuinbouwgebieden, van kracht. Initiatiefnemers van projectvestigingen die voldoen aan hoge eisen van duurzaamheid op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en landschap kunnen voor subsidie in aanmerking komen. Voor deze regeling is in deze kabinetsperiode f 45 mln en in de periode 2003–2010 f 205 mln ICES-geld beschikbaar.

3.4 Biologische landbouw

De ontwikkelingen in de biologische landbouw zijn het afgelopen jaar snel gegaan. In maart 1999 is aan het duizendste biologische bedrijf het aansluitingscertificaat overhandigd. De ontwikkelingen in de afzet van biologische producten gaan echter nog sneller. De belangstelling van supermarkten om biologische producten in de schappen te leggen is sterk toegenomen. Inmiddels zijn er signalen dat het huidige aanbod aan biologische producten onvoldoende is om aan de vraag te voldoen. Er zijn in de praktijk veel initiatieven voor de ontwikkeling van de biologische keten, zoals bijvoorbeeld het begin 1999 afgesloten convenant voor opschaling van de biologische varkenshouderij, waarin alle schakels van de keten partij zijn.

Zoals aangekondigd in de nota «Kracht en Kwaliteit» zal het beleid voor de biologische landbouw worden geactualiseerd en op onderdelen geïntensiveerd. In 1999 wordt het Plan van Aanpak biologische landbouw (TK, 1996/1997, 25 127, nr. 1), waarin het beleid voor de biologische landbouw voor de periode 1997 tot en met 2000 is neergelegd, geëvalueerd. Begin 2000 zal de Tweede Kamer een nieuwe beleidsnota aangeboden worden waarin het beleid voor stimulering van biologische landbouw in de komende jaren wordt aangegeven. Zoals is aangegeven tijdens het Algemeen Overleg over stimulering van biologische landbouw wordt de Tweede Kamer op korte termijn geïnformeerd over een aantal punten waarop de Regeling Stimulering Biologische Productiemethode (RSBP) gewijzigd dient te worden. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn de discussie over een maximumbedrag voor subsidie per bedrijf, het voorkomen van oneigenlijk gebruik en de toekenningsprocedure. Volgens het oorspronkelijke Plan van Aanpak zou in 2000 nog f 2,6 mln beschikbaar zijn voor het aangaan van verplichtingen in dit kader. Dit budget is thans verhoogd tot f 10 mln. Indien dit bij verdere uitwerking wenselijk blijkt zal dit budget bij de suppletore begroting in het voorjaar van 2000 worden aangepast.

Het beleid is en blijft gericht op een zelfstandige, markt- en exportgerichte sector. De biologische sector moet in Nederland een sterkere en bredere positie verwerven zodat de consument biologisch als «gewoon» beschouwt en de mogelijkheden voor biologische landbouw in de markt optimaal benut worden. Hiervoor wordt een forse inzet gevraagd van zowel het bedrijfsleven als van de overheid.

De overheidsinzet zal zich de komende jaren met name richten op het faciliteren van de professionalisering van de sector, het stimuleren van de ketensamenwerking, het stimuleren van de verdergaande doorbraak in het gangbare afzetkanaal en het stimuleren van de omschakeling van agrariërs.

3.5 Mest- en ammoniakbeleid

Bij brief van 29 september 1998 is Nederland door de Commissie van de Europese Gemeenschappen formeel in gebreke gesteld ter zake van de uitvoering van richtlijn nr. 91/676/EEG i van de Raad van 12 december 1991 inzake de bescherming van water tegen verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen (de Nitraatrichtlijn). De Nitraatrichtlijn heeft ten doel het nitraatgehalte van het grondwater en oppervlaktewater terug te brengen tot ten hoogste 50 mg per liter en de eutrofiëring van de kustwateren en de Noordzee te reduceren. Daartoe schrijft de Nitraatrichtlijn onder meer voor dat vanaf december 1999 per jaar niet meer dan 170 kg stikstof afkomstig van dierlijke mest per hectare landbouwgrond op of in de bodem mag worden gebracht.

De Commissie is van mening dat Nederland de Nitraatrichtlijn op onderdelen niet correct uitvoert. Belangrijkste punt van bezwaar is dat het per 1 januari 1998 ingevoerde Minas niet garandeerd dat de gebruiksnorm van 170 kg stikstof per hectare per jaar niet wordt overschreden.

Om aan de bezwaren tegemoet te komen is een ontwerpbesluit aanhangig gemaakt tot wijziging van het Besluit gebruik dierlijke meststoffen 1998 en van het Besluit kwaliteit en gebruik overige organische meststoffen. Het ontwerpbesluit is een van de maatregelen die zijn aangekondigd in het antwoord van de Nederlandse regering op de ingebrekestelling van de Commissie. Van de ingebrekestellingsbrief en van het antwoord van de Nederlandse regering zijn afschriften aan de Tweede kamer gezonden bij brief van 29 oktober 1998 (DWL/98102530) en bij brief van 2 december 1998 (TK, 1998/1999, 24 445, nr. 43).

Niettemin heeft de Commissie besloten de inbreukprocedure voort te zetten en is inmiddels een met redenen omkleed advies ontvangen. Als reactie hierop heeft het Kabinet gekozen voor een integrale benadering van de mestproblematiek waarbij de omvang van de veestapel wordt bepaald door de mate van duurzame mestafzet op het bedrijf. Teneinde hieraan invulling te geven zullen in het mestbeleid maximale dierlijke mestgiften naast de huidige systematiek van verliesnormen ingevolge Minas, als een dubbel slot worden geïntroduceerd via een systeem van mestafzetcontracten. Nederland zal daarbij de Europese Commissie overeenkomstig de Nitraatrichtlijn verzoeken een hogere mestgift te mogen toestaan dan de in de richtlijn opgenomen norm (derogatie-mogelijkheid). Een maximale invulling van deze derogatiemogelijkheid betekent in de Nederlandse situatie dat voor grasland een mestgift wordt toegestaan overeenkomend met maximaal 250 kg stikstof per hectale per jaar. Dit in de plaats van de in de richtlijn neergelegde norm van 170 kg stikstof per hectare per jaar in 2003.

Concreet betekent dit dat door middel van een systeem van mestafzet-contracten en de aanscherping van de Minas-verliesnormen voldaan zal worden aan de volgende aanwendingsnorman:

• • 

  per 1 januari 2002 maximaal 170 kg stikstof/ha/jaar voor bouwland, maximaal 210 kg stikstof/ha/jaar voor voedergewassen en 300 kg stikstof/ha/jaar voor grasland.

• • 

  per 1 januari 2003 maximaal 170 kg stikstof/ha/jaar voor bouwland en voedergewassen en maximaal 260 kg stikstof/ha/jaar voor grasland.

Minas, dat op 1 januari 1998 is ingevoerd blijft als instrumentarium van groot belang. Met Minas wordt verzekerd dat de milieudoelstellingen worden gehaald en kan verdere terugdringing van de stikstofkunstmest worden bereikt.

Per 1 januari 2000 gaat de tweede fase van Minas van start en worden de verliesnormen voor zowel fosfaat als stikstof aangescherpt. De fosfaatheffing bij overschrijding van de verliesnorm wordt voor de eerste 10 kg overschrijding verhoogd van f 2,50 naar f 5,00 per kg fosfaat en bij overschrijding van meer dan 10 kg van f 10,00 naar f 20,00 per kg fosfaat.

Om te verzekeren dat de voornoemde maximale dierlijke mestgiften niet worden overschreden, zullen de verliesnormen van Minas in de Meststoffenwet vanaf 1 januari 2002 verder moeten worden aangescherpt. Om bovendien zeker te stellen dat met het aanvullende mestbeleid de verliesnormen niet worden overschreden moet de sturingskracht van de heffingen worden vergroot door een nadere tariefsverhoging. Ook daarmee wordt voldaan aan een belangrijk, in het met redenen omkleed advies tot uitdrukking gebracht, bezwaar van de Europese Commissie. Per 1 januari 2002 zal daarom bij overschrijding van fosfaatverliesnorm een tarief gelden van f 20,00 per kilo fosfaat. Het lage tarief van f 5,00 voor de eerste 10 kg overschrijding van de fosfaatverliesnorm komt dan te vervallen. Het tarief van de stikstofheffing wordt verhoogd van de huidige f 1,50 naar f 5,00 per kg stikstof waarmee de stikstofverliesnorm wordt overschreden.

De fraudebestendigheid van Minas neemt toe doordat per 1 januari 2000 alle afgevoerde vrachten drijfmest automatisch moeten worden bemonsterd en geijkt moeten worden gewogen.

In het ammoniakbeleid zal invulling worden gegeven aan het emissie-spoor. Het terugdringen van de emissie uit stallen wordt nader uitgewerkt in de AMvB Huisvesting. Medio 2000 zal de AMvB Huisvesting worden ingevoerd.

Begin 2000 zal het instrument Groen Label worden verbreed ter stimulering van duurzame bedrijfssystemen in de veehouderij. Het huidige instrument Groen label, thans alleen gericht op ammoniakemissie, zal worden verbreed naar andere milieuaspecten (mineralen/mest, energie), dierenwelzijn en diergezondheid. Bedrijfssystemen met dit verbreed Groen Label-certificaat zullen in aanmerking komen voor financiële regelingen als Vamil en Regeling groenprojecten.

Het jaar 2000 zal vooral ook in het teken staan van de eerste evaluatie van het Nederlandse mest- en ammoniakbeleid.

3.6 Gewasbeschermingsbeleid

De bestuursovereenkomst van het Meerjarenplan Gewasbescherming (MJP-G) loopt eind 2000 af. Aan het eind van dit begrotingsjaar zullen de voornemens voor het gewasbeschermingsbeleid na 2000 aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Daarin zal gewerkt worden aan zowel positieve als negatieve prikkels om de ondernemers te stimuleren minder chemische gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken en om de milieubelasting van chemische middelen verdergaand terug te dringen volgens het «nee, tenzij»-principe.

De hernieuwde toetsing van gewasbeschermingsmiddelen aan de wettelijke milieueisen zal de komende jaren leiden tot het verdwijnen van milieu-onvriendelijke toepassingen. Dit is een gevolg van afspraken die bedrijfsleven en overheid in 1993 hebben gemaakt in de Bestuursovereenkomst MJP-G.

Het College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen (CTB) moet per 1 januari 2000 besluiten over de toelating van de gekanaliseerde toepassingen van bestrijdingsmiddelen. Daartoe worden deze toepassingen op dit moment door het College getoetst aan nieuwe milieucriteria. Het is aan de toelatingshouders of zij de toepassingen in het licht van die criteria opnieuw verdedigen.

Om eventuele ongewenste gevolgen van het toelatingsbeleid voor de ziektepreventie en -bestrijding zoveel mogelijk te voorkomen, voeren bedrijfsleven en overheid het Actieprogramma effectief middelenpakket uit. Ook bij het vormgeven van het gewasbeschermingsbeleid na 2000 zal de effectiviteit van het beschikbare maatregelenpakket een belangrijk onderdeel uitmaken.

Het CTB zal de toelatingsprocedure voor biologische gewasbeschermingsmiddelen vereenvoudigen, waardoor er meer biologische middelen op de markt zullen komen.

3.7 Dierenwelzijn

In «Kracht en Kwaliteit» is aangekondigd dat het beleid voor verbetering van het dierenwelzijn het komende jaar opnieuw tegen het licht wordt gehouden. Inmiddels is hiermee aangevangen. Maatschappelijke groeperingen worden hierbij betrokken. In het welzijnsbeleid staat tot dusverre de invulling van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (Gwwd) in diverse AMvB’s centraal. Nadrukkelijker zal in het welzijnsbeleid aandacht moeten komen voor een goede mix van de in te zetten beleidsinstrumenten om te komen tot de versterking van de marktwerking. Daarbij is niet alleen de rol van de rijksoverheid, maar ook de rol van andere overheden, bedrijfsleven en intermediaire organisaties aan de orde.

Daarnaast wordt het komende jaar op het terrein van dierenwelzijn prioriteit gelegd bij de bijdrage aan en uitwerking van de herstructurering van de pluimveehouderij (o.a. AMvB’s voor legkippen en vleeskuikens), een samenhangende aanpak van de problematiek van de handel in en het houden van exoten (o.a. AMvB te houden recreatiedieren) en een verdere onderbouwing van de inbreng van welzijn in de volgende WTO-ronde. Het regelgevingsprogramma ter implementatie van de dierenwelzijns-artikelen van de Gwwd richt zich op voornoemde prioriteiten. Van in 1999 vastgestelde regelgeving zal de implementatie in 2000 vorm krijgen. Het betreft het Honden- en kattenbesluit en de aanpassing van de Regeling agressieve dieren inclusief met de sector overeengekomen flankerende maatregelen. Daarnaast worden de AMvB’s voor vleeskuiken-ouderdieren en loopvogels afgerond en geïmplementeerd.

De Europese Commissie en de Raad wordt gevraagd extra aandacht te besteden aan dierenwelzijn, gezien de welzijnsdossiers die de Europese Commissie in portefeuille heeft (o.a. varkens, transport, slachten) en gezien de noodzaak om voor kleine veehouderijtakken aanbevelingen van de Raad van Europa om te zetten in EU-regelgeving in het kader van de algemene welzijnsrichtlijn.

3.8 Diergezondheid

3.8.1 Monitoring

In het kader van de zorg voor een optimale diergezondheid, de bewaking van wettelijk te bestrijden dierziekten en de aan dierlijke productie gerelateerde risico’s voor de volksgezondheid zal, in samenwerking met het ministerie van VWS en het bedrijfsleven, gewerkt worden aan de verbetering van bestaande monitoring systemen. Doel is met behulp van dit instrument het inzicht in en de greep op het dierziekteniveau en de kwaliteit van dierlijke producten te verhogen. Het nieuwe monitoringstel-sel zal enerzijds fungeren als waarschuwingssysteem voor het optreden van besmettelijke dierziekten en voor de evaluatie van bestaand veterinair beleid. Anderzijds zal het gericht zijn op het signaleren van nieuwe en als risicovol beoordeelde ontwikkelingen in het productieproces van dieren en dierlijke producten, teneinde hierop tijdig met preventieve maatregelen te kunnen reageren.

3.8.2 Dierziektenbestrijding

De draaiboeken voor de belangrijkste dierziekten BSE, KVP, MKZ en NCD worden in 1999 afgerond. Ze zullen periodiek worden bijgesteld. Het periodiek bijstellen van de draaiboeken is een continu proces. Basis van deze aanpassingen wordt gevormd door nieuwe inzichten en ervaringen onder meer geënt op regelmatige (internationale) oefeningen op zowel beleids- als uitvoeringsniveau. Deze voortdurende actualisatie heeft in 1999 voor de draaiboeken van een aantal zeer besmettelijke dierziekten, zoals KVP, MKZ en NCD, vergaande aanpassingen tot gevolg gehad.

Nederland neemt actief deel aan overleggen die ondermeer in EU-verband worden gevoerd over aanpassingen van dierziekte-bestrijdingsrichtlijnen. Inzet van Nederland is om een uitbraak van een zeer besmettelijke dierziekte sneller te beheersen en tevens te voorkomen dat grote aantallen dieren moeten worden vernietigd. Om deze redenen tracht Nederland in Europees verband draagvlak te creëren voor nood-vaccinatie met markervaccins als bestrijdingsmaatregel.

3.8.3 Salmonella en Campylobacter

Het bestrijdingsplan in de slachtkippensector, dat op 1 november 1999 afloopt, zal naar verwachting slechts ten dele aan de verwachtingen voldoen. Op het terrein van Salmonella worden goede vorderingen gemaakt. Echter ten aanzien van Campylobacter moet er ondanks de grote inspanningen van het bedrijfsleven toch rekening mee worden gehouden dat nog een aanzienlijk deel van de afgeleverde koppels slachtkuikens besmet zal zijn. Het tegenvallende resultaat wordt veroorzaakt doordat de bestaande inzichten in de besmettingsroutes voor Campylobacter achterhaald blijken te zijn. Het ID-DLO zal hier de komende tijd extra onderzoek naar doen. Tezamen met VWS wordt bezien hoe de consument toch een effectieve bescherming geboden kan worden tegen besmet pluimveevlees. Dat zal uiteraard moeten gebeuren binnen de randvoorwaarden die Europese regelgeving ons toestaat.

In de consumptieëi-sector is op 1 november 1997 een bestrijdingsplan Salmonella van start gegaan. De looptijd daarvan is tot 1 november 2000.

3.8.4 Controle op het gebruik van diergeneesmiddelen en illegale groeibevorderaars

Het gebruik van diergeneesmiddelen is aan strenge randvoorwaarden gebonden. Dit in het belang van de volksgezondheid. Zo bestaat bijvoorbeeld het gevaar voor resistentie ten gevolge van het gebruik van antibiotica. Hierbij is een goede controle onmisbaar. Het gaat hierbij zowel om de controle op verboden diergeneesmiddelen en groeibevorderaars als hormonen en antibiotica, als op het juiste gebruik van legaal verkrijgbare middelen oftewel «terugdringen van off label gebruik». De verbeterde controle richt zich op de handel, het gebruik en het opsporen van residuen van hormonen en diergeneesmiddelen in dierlijke producten. De controle zal verstevigd worden door de verbeterde efficiëntie van het controleapparaat en de opsporingsmethoden. In het kader van het Nationaal Plan Hormonen en overige stoffen is tot dit jaar steekproefsgewijs gecontroleerd. Met ingang van dit jaar wordt meer gerichte controle uitgevoerd, waarover geregeld afstemming plaatsvindt met de AID en RVV, wat leidt tot een efficiëntieverbetering.

3.8.5 I&R

Op basis van de externe audit over I&R-rund is in 1999 een bestuurlijk en technisch verbeteringstraject ingezet. Ook zal gewerkt worden aan de verbetering van de dierstromenstructuur in de rundveesector. Over de voortgang wordt de Tweede Kamer periodiek gerapporteerd. Voor de varkenssector zal een externe audit plaatsvinden naar het I&R-systeem. Voor de schapen- en geitensector zal eerst een programma van eisen voor I&R worden opgesteld.

3.8.6  Het Diergezondheidsfonds

Op grond van EU-regelgeving heeft het Rijk bij de bestrijding van besmettelijke dierziekten zoals bijvoorbeeld de varkenspest een exclusieve taak. In de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (Gwwd) is deze taak wettelijk verankerd. De Gwwd voorziet daarmee in een adequaat instrumentarium ter bestrijding van besmettelijke dierziekten én in de hiermee onlosmakelijk verbonden financieringssystematiek. De wet vormt de basis voor de instelling van het Diergezondheidsfonds (DGF) en het hieraan gekoppelde systeem van heffingen.

Sinds 1 september 1998 is dit systeem van heffingen operationeel voor de varkenssector.

Het ligt in de bedoeling binnen enkele jaren ook andere diersoorten in het DGF onder te brengen. Zo is voor 1 januari 2000 de introductie van een heffing voor de rundveesector voorzien.

Over het saldo van het DGF zal rente worden vergoed. Omgekeerd zal in het geval van voorfinanciering door het rijk rente moeten worden betaald. De rentekosten zullen, na de hiervoor noodzakelijke wijziging van de Gwwd, worden verrekend in de heffingen. Het DGF-saldo wordt rentedragend op het moment dat de bedoelde wetswijziging is geëffectueerd.

De wet biedt de mogelijkheid om onder voorwaarden een korting oplopend tot 70% te verlenen op de heffing. De voorwaarden hebben betrekking op het verminderen van veterinaire risico’s, bijvoorbeeld door het terugbrengen van het aantal varkenstransporten of het aantal bedrijfsvestigingen. Varkenshouders die participeren in een privaat systeem van kolomcertificering kunnen vanaf begin 2000 eveneens korting krijgen. Voorwaarde hiervoor is dat de kolom een betrouwbaar ketengarantiesysteem ontwikkelt dat op dat tijdstip operationeel moet zijn. LNV is in overleg met de Europese Commissie om de mogelijkheden te bezien om een dergelijk systeem te combineren met een modernisering van de vleeskeuring. De verwachting is dat de eerste concrete stappen daartoe in 2000 kunnen worden gezet.

3.9 Klimaat en energie

3.9.1 Klimaatbeleid

Zowel in 1996 als in 1997 heeft het kabinet f 750 mln ter beschikking gesteld ten behoeve van het klimaat. Deze f 1,5 mld zogenoemde klimaatgelden zijn verdeeld over het CO₂-reductieplan (f 950 mln) en de overige klimaatgelden (f 550 mln). Voor zover relevant zijn ze opgenomen in de Uitvoeringsnota Klimaat Deel I (TK, 1998/1999, 26 603, nr. 1–2).

Inzake het CO₂-reductieplan kunnen een aantal voor LNV relevante onderdelen worden genoemd. Het betreft hier allereerst enkele projecten op het gebied van agrificatie en biofuels (f 23,3 mln), die zijn opgenomen in de begroting van LNV (1999–2004). Daarnaast zijn te noemen rest-warmteprojecten in de glastuinbouw, die worden gefinancierd vanuit een tweetal inmiddels gesloten subsidieregelingen van EZ en VROM (meer dan f 150 mln). Recent is binnen het CO₂-reductieplan aanvullend een bedrag van f 75 mln vrijgemaakt, dat via een heropenstelling van de VROM-regeling eveneens aan dit soort projecten zal worden besteed (TK, 1998/1999, 25 026, nr. 10). Tot slot zullen projecten voor innovatieve houtmodificatie, ondersteund worden via een subsidieregeling vanuit EZ (f 15 mln).

Vanuit de Overige klimaatgelden is voor de periode 1999–2003 f 30 mln aan de LNV-begroting toegevoegd voor de ontwikkeling van CO₂-certificaten en enkele houtprojecten. Voorts worden in 2000 vanuit het Reductieplan Overige Broeikasgassen (ROB) van VROM gelden gereserveerd voor onderzoek- en demonstatieprojecten voor maatregelen ter vermindering van de emissies van methaan en lachgas in de landbouw (in 1999 was dit f 2 mln). Het ROB is eveneens een onderdeel van de overige klimaatgelden.

3.9.2 Energie

Het energiebeleid wordt vormgegeven middels de meerjarenafspraken. De Meerjarenafspraken in de landbouw (glastuinbouw, bloembollen en paddestoelen) worden door LNV ondersteund middels onderzoek en voorlichting. Begin 1999 hebben de Gasunie en de glastuinbouwsector een nieuw gasprijscontract afgesloten voor de duur van 3 jaar. Hiermee wordt invulling gegeven aan de gemaakte afspraken in het Regeerakkoord. Als gevolg van de liberalisatie van de energiemarkt komt de economische haalbaarheid van decentrale warmtekrachtkoppeling (WKK) in de glastuinbouw sterk onder druk te staan. Er vindt een studie plaats naar de gevolgen hiervan voor de rentabiliteit van de WKK. De toepassing van WKK is noodzakelijk voor de realisatie van de energiedoelstellingen van het convenant Glastuinbouw en Milieu. In het dit najaar door EZ uit te brengen Energierapport zal hieraan aandacht worden besteed met de intentie om dit knelpunt op te lossen.

De Europese Commissie heeft nog geen goedkeuring verleend aan de door Nederland voorgestane vrijstelling van de Regulerende Energiebelasting (REB) op aardgas voor de tuinbouw. Gestreefd wordt naar een zo mogelijk permanente goedkeuring.

3.10 Pacht

Op 19 maart 1999 is een tijdelijke adviescommissie van externe deskundigen ingesteld: de Commissie Pachtbeleid. De opdracht voor de commissie is tweeledig: het evalueren van de huidige Pachtwet en het opstellen van een toekomstvisie voor de pacht. Beide onderdelen worden bezien in het licht van het regeerakkoord, waarin een verdere liberalisering van het pachtbeleid is afgesproken. De commissie zal naar verwachting in het najaar van 1999 haar advies uitbrengen.

3.11 Emancipatiebeleid

In 2000 zal het actieplan emancipatie LNV (1999–2003) verder uitgewerkt en geconcretiseerd worden. De actieplannen emancipatie zijn door alle departementen geformuleerd in het kader van het regeerakkoord. Het actieplan emancipatie LNV is ook onderdeel van het beleidsprogramma «Kracht en Kwaliteit».

Om het aandeel vrouwen in LNV-commissies en -organen te vergroten zal er in 2000, ter ondersteuning, een databank worden ingericht met namen van relevante vrouwelijke kandidaten.

Begin 2000 zal vastgesteld worden op welke drie belangrijke LNV-beleidsterreinen een Emancipatie Effectrapportage wordt uitgevoerd. De geïnitieerde samenwerking tussen enerzijds DLV, SEV en AOC (cursorisch onderwijs) en anderzijds de LTO-commissie Vrouw en bedrijf, NAJK en CPVO wordt verder vorm gegeven. De organisaties worden uitgenodigd om te komen met één gezamenlijk voorlichtingsen cursusprogramma. Hiervoor is 5% van het voorlichtings- en cursusbudget van LNV gereserveerd.

In het kader van de koppeling tussen de resultaten van de Commissie dagindeling en plattelandsvernieuwing zal er in regionale pilots onderzoek gedaan worden naar, dan wel ervaring opgedaan worden met het minimaal noodzakelijke niveau aan sociale infrastructuur in het landelijk gebied.

4 KWALITEIT VAN DE VOEDING

4.1 Levensmiddelenbeleid

Het levensmiddelenbeleid raakt elke burger en is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van VWS, LNV en EZ. LNV wil de kwaliteit en veiligheid van producten van agrarische herkomst verbeteren en ziet de ontwikkelingen van de kwaliteitszorg in de keten als een belangrijk instrument daartoe. In «Kracht en Kwaliteit» is het belang van deze ketenkwaliteitszorg helder verwoord en zijn initiatieven beschreven om hiermee de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven en duurzame productiesystemen te stimuleren. Met een aantal van deze initiatieven, versterking AMK en wettelijke basis voor private zorgsystemen, is reeds een start gemaakt. Deze zullen in het komende begrotingsjaar verder worden uitgewerkt. Ten aanzien van de veiligheid van levensmiddelen is het van belang dat het bedrijfsleven zo vroeg mogelijk in de keten zijn voorzorgsmaatregelen neemt, maar ook dat de overheid bij misstanden kan ingrijpen voordat levensmiddelen op de markt komen. Het incident met peren met een te hoog CCC-gehalte in voorjaar 1999 is hiervan een voorbeeld. Dit incident is mede aanleiding voor het voornemen van LNV om in dit begrotingsjaar in een nota de verantwoordelijkheden van overheid en bedrijfsleven t.a.v. het levensmiddelenbeleid in relatie tot het ketenbeleid verder uit te werken.

De recente dioxine-crisis heeft indringend de noodzaak van de in dit hoofdstuk beschreven beleidsvoornemens laten zien. Juist ten tijde van crises is het noodzakelijk dat alle partijen hun verantwoordelijkheden kennen en nemen. De bron van deze dioxinebesmetting laat zien dat levensmiddelenbeleid en voedselveiligheid begint bij de grondstofleveranciers van veevoer. Aangezien door deze crisis ook de verwerking en opwerking van vetten uit de horeca in beeld is gekomen, is er in feite sprake van een kringloop. Tevens wordt hierdoor de noodzaak van een integrale ketenkwaliteitszorg bevestigd. Dit geldt voor het elkaar informeren door de schakels in de keten over de risico’s en deze risico’s te beheersen waar dat het meest efficiënt is. Maar dit is eveneens noodzakelijk om, indien zich een crisis voordoet, zowel voorwaarts als achterwaarts in de keten te kunnen traceren welke producten mogelijk verontreinigd zijn en een risico voor de volksgezondheid kunnen betekenen.

Samen met het ministerie van VWS is een opdracht verstrekt aan een bureau om een advies uit te brengen over de organisatie en communicatie rond het waarborgen van de voedselveiligheid. Het accent bij het onderzoek ligt op de vroegtijdige signalering van mogelijke risico’s in de voedselketen en het snel en effectief afwegen van die signalen, zodat adequate maatregelen getroffen kunnen worden.

4.2 Diervoederbeleid

Diervoeders vormen de input voor de dierlijke productieketens. Er is sprake van een toenemende complexiteit van handelsstromen en van de wijze van gebruik van diervoeder en -grondstoffen. Incidenten zoals de verontreiniging van diervoedergrondstoffen met dioxinen (Braziliaanse citruspulppellets, Belgische voedervet) en de aanwezigheid van diermeel-restanten in rundvee-voeders bevestigen het cruciale belang van een adequate kwaliteitsborging binnen de diervoedersector als onderdeel van de dierlijke-productieketens.

Met name de kwaliteit van de gebruikte grondstoffen moet beter gewaarborgd worden. Beoordeeld zal worden van welke grondstoffen de risico’s te groot zijn voor gebruik in diervoeding. Daarnaast zal de normstelling worden aangescherpt en zal het bedrijfsleven alleen grondstoffen mogen gebruiken waarvoor schriftelijk gegarandeerd is dat deze geen stoffen bevatten die risico’s kunnen opleveren voor de volksgezondheid. De overheidscontrole op de afwezigheid van schadelijk stoffen is geïntensiveerd. Aangezien de diervoederregelgeving grotendeels geharmoniseerd is, is aanpassing van het Europees beleid noodzakelijk. Hiertoe is een Memorandum ingediend bij de Raad.

Teneinde elk risico op de insleep van BSE te voorkomen zijn in maart 1999 vergaande maatregelen getroffen, uitgaande van een absolute nultolerantie van dierlijke eiwitten in veevoeders voor herkauwers. Om dit te bereiken zal het bedrijfsleven ingrijpende aanpassingen in de logistiek en van veevoederproductiesystemen moeten doorvoeren. Grote alertheid blijft echter geboden.

Naar aanleiding van het rapport van de Gezondheidsraad inzake antimi-crobiële groeibevorderaars is de discussie rond het gebruik van antibiotica als diervoederadditief in een stroomversnelling gekomen. Dit heeft ertoe geleid dat, in lijn met het advies, op Europees niveau een viertal antibiotica per 1 juli 1999 voorlopig niet meer mogen worden toegepast als diervoederadditief. Met betrekking tot één overgebleven antibioticum, avilamycine, zijn tussen de overheid en het landbouwbedrijfsleven nadere afspraken gemaakt om, in aanvulling op het Europese besluit, op vrijwillige basis ook van het gebruik van deze stof op korte termijn af te zien. Zowel de Nederlandse overheid als het Nederlandse landbouwbedrijfsleven heeft zich achter de conclusie van de Gezondheidsraad geschaard dat binnen drie jaar het totale gebruik van antibiotica als diervoederadditief dient te zijn beëindigd.

De vervoedering van swill aan landbouwhuisdieren is met het oog op de dier- en volksgezondheid verboden. Gezien de risico’s wordt een plan van aanpak opgesteld om de handhaving van de swillregeling verder te versterken. Daartoe zullen onder meer de landelijke swillstromen van aanbieders tot gebruikers in kaart worden gebracht, waardoor een gerichtere controle mogelijk wordt. Daarnaast onderzoekt ID-DLO onder welke voorwaarden het veterinair en controletechnisch verantwoord zou kunnen zijn vervoedering van bewerkte swill toe te staan.

In het LNV-beleidsprogramma «Kracht en Kwaliteit» zijn de voornemens van LNV voor het diervoederbeleid beschreven. In de eerste plaats zullen de sturingsmogelijkheden van de rijksoverheid worden vergroot. LNV zal een grotere verantwoordelijkheid op zich nemen voor de invulling van de regelgeving en het toezicht hierop. Hiertoe zal er een Kaderwet Diervoeders worden opgesteld. Het intensiveren van het toezicht zal gepaard gaan met een grotere inzet van de RVV en de AID. Mede naar aanleiding van de recente incidenten is de herijking van het diervoederbeleid met kracht ter hand genomen. In de Kaderwet zullen de sanctiemogelijkheden worden verruimd. In de beleidsnotitie Diervoeder zal het Parlement eind 1999 nader worden geïnformeerd.

4.3 Biotechnologie

Biotechnologie kent een breed toepassingsgebied. De maatschappelijke discussie rond deze techniek spitst zich de laatste tijd toe op biotechnologie en levensmiddelen. Daarnaast blijft biotechnologie bij dieren ook sterk in de belangstelling staan, zoals wel blijkt uit de maatschappelijke discussies over de aanvaardbaarheid van kloneren en xenotransplantatie.

Genetische modificatie van dieren heeft (vooralsnog) hoofdzakelijk medische toepassingen tot doel. Vergunningverlening voor biotechnologi-sche experimenten met dieren vindt plaats op basis van het wettelijk verankerde «nee, tenzij»-beginsel. Momenteel wordt het vergunningstelsel geëvalueerd; in de eerste helft van het begrotingsjaar zal de Kamer de resultaten van deze evaluatie tegemoet kunnen zien, alsmede de eventuele conclusies voor het beleid die hieruit worden getrokken.

In het begrotingsjaar zal het maatschappelijk debat over de kansen voor, en de risico’s van biotechnologie door de overheid worden bevorderd. Dit kan gebeuren aan de hand van de uitgangsen discussiepunten die worden aangegeven in de nog in 1999 te verschijnen integrale notitie biotechnologie. De Tweede Kamer wordt nog nader geïnformeerd over de mogelijke instelling van een regeringscommissie voor specifieke aspecten rond de biotechnologie.

De ingezette activiteiten die het stimuleren van gentech-vrije ketens tot doel hebben, worden voortgezet. Datzelfde geldt voor de Nederlandse inzet voor een eenduidige en transparante veiligheidsbeoordeling van nieuwe producten die met behulp van gentechniek zijn vervaardigd. In dit verband zal in de Europese Unie worden gepleit voor een EU-bureau voor de wetenschappelijke beoordeling en controle van de veiligheid van nieuwe voedingsmiddelen.

4.4 Kwaliteitsborging in de keten

Tegen de achtergrond van de marktontwikkelingen groeit het bewustzijn dat alleen een gezamenlijke inspanning van samenwerkende partijen in de keten deze ontwikkelingen het hoofd kunnen bieden. Zeker op het gebied van logistiek, marketing, kwaliteit en informatievoorziening (IT) zal de nodige ketensamenwerking moeten ontstaan.

Door middel van openstelling van diverse regelingen in het Stimuleringskader voor kwaliteitsborgingsprojecten in de keten en de ondersteuning van ketenprojecten van de Stichting Ketennetwerken, Clusters en ICT (KLICT), stimuleert LNV de vorming van ketens. Met de inzet van de in opdracht van LNV ontwikkelde agroconcurrentiemonitor bevordert LNV op gestructureerde wijze het bewustwordingsproces rond (de verbetering van) de eigen concurrentiekracht van de sectoren.

Daarnaast zal LNV haar beleid voortzetten om ketens en private garantiesystemen te versterken en verder te ontwikkelen d.m.v. (aangepaste) regelgeving en subsidies.

De inzet van certificatie, met bij voorkeur accreditatie, en normalisatie als instrumenten voor kwaliteitswaarborging in de keten zal verder worden gestimuleerd. Daarbij zal aansluiting moeten worden gevonden bij de bevindingen van het MDW-rapport «Normalisatie en certificatie». Subsidies aan innovatieve integrale ketenprojecten moeten ketens en private borgingssystemen die uitstijgen boven de wettelijke eisen stimuleren. Een voorbeeld hiervan is het project kolomcertificering diergezondheid varkenshouderij in relatie tot de modernisering van de vleeskeuring.

Ten opzichte van de consument streeft LNV naar een transparant systeem van (milieu)keurmerken zoals is aangekondigde in een brief aan de Tweede Kamer (TK, 1997/1998, 25 600 XIV, nr. 61). Inmiddels is duidelijk geworden dat het gebruik van normalisatie of regelgeving daarbij niet opportuun is. Wel zal het bestaande beleid om het keurmerk voor biologische producten (EKO) en het Agro Milieu Keur te stimuleren worden voortgezet. Als deze keuren in de markt een leidende positie kunnen innemen, wordt de transparantie bevorderd.

5 NATUUR

5.1 Uitwerking nieuwe beleidsplan natuur, bos en landschap

Door verbreding, optimalisering en samenwerking moet de komende jaren een nieuwe impuls worden gegeven aan het natuurbeleid. Het beheer van natuur, bos en landschap is niet alleen een verantwoordelijkheid van de overheid, maar gaat de gehele samenleving aan. Daarom zullen ook andere partijen – economische sectoren, maatschappelijke organisaties, burgers en ondernemers – meer bij de realisering van het natuurbeleid worden betrokken. Dit geldt in het bijzonder ook voor de ambities die de regering zich stelt voor natuur en landschap buiten de Ecologische Hoofdstructuur. Juist ook daar moet de vervlakking van het landelijk gebied worden gekeerd en de kwaliteit van natuur, bos en landschap worden verbeterd.

Waar voor de EHS geldt dat provincies beter toegerust moeten worden voor het uitvoeren van hun regietaken, zullen gemeenten een veel duidelijkere rol moeten krijgen in het bevorderen van de kwaliteit van het landschap en de natuur in en om de stad. Daarnaast zullen investeerders nadrukkelijk worden aangesproken op de (financiële) bijdrage die zij kunnen leveren aan het versterken van de natuur in ons land.

In het natuurbeleid worden deze kabinetsperiode vijf, deels nieuwe hoofdaccenten geplaatst. Deze zijn aangekondigd in de nota «Kracht en

Kwaliteit» en worden uitgewerkt in de nieuwe nota over natuur, bos en landschap, NBL21. Binnen het centrale thema «Natuur voor mensen»

betreft het de volgende hoofdaccenten:

+ er wordt ingezet op het realiseren van grote(re) eenheden natuurgebied en de verbindingen daartussen;

+ er wordt geïnvesteerd in natuur in en nabij stedelijke gebieden, waarbij natuur- en landschapsbeheer door boeren wordt versterkt;

+ er wordt meer nadruk gelegd op de ontwikkeling van voor Nederland karakteristieke en internationaal belangrijke natte natuur;

+ door een geïntegreerde, gebiedsgerichte benadering moeten de milieucondities die onontbeerlijk zijn voor de realisatie van natuurdoelen worden verbeterd;

+ er zal gezocht worden naar het verbinden van kosten en baten van natuur(beleid) door bijvoorbeeld publiek-private samenwerking en fiscale regelingen.

Naast deze vijf nieuwe hoofdaccenten worden de nota Belvedere, het beleid inzake biodiversiteit en het internationale natuurbeleid geïntegreerd in NBL21. De financiële consequenties worden nader uitgewerkt in NBL21.

5.2 Beheer groene ruimte

De nieuwe subsidieregelingen van het Programma Beheer zullen in 2000 van kracht worden. De regelingen bieden de mogelijkheid subsidie te verstrekken voor de ontwikkeling en/of instandhouding van natuur, bos en landschap. De bestaande beheersregelingen die hierin opgaan zullen met inachtneming van een overgangsperiode komen te vervallen.

Door middel van de in de regelingen opgenomen doelpakketten is het mogelijk te sturen op de door de overheid gewenste natuur- en bostypen. Samen met de provincies worden landelijke afspraken gemaakt over streefbeelden, vastgelegd in de kaart voor de gewenste kwaliteitsverdeling van de EHS. Sturing geschiedt op basis van die afspraken en de jaarlijkse vaststelling van subsidieplafonds.

Om de regelingen daadwerkelijk op 1 januari 2000 van kracht te kunnen laten zijn, zijn ze voorgelegd aan de Europese Commissie ter goedkeuring van de steunverlening. Onderwijl wordt gewerkt aan een aanvraag voor het verkrijgen van co-financiering op grond van de EU-kaderverordening plattelandsontwikkeling van de Commissie van de Europese Unie.

Op dit moment wordt gewerkt aan de realisatie van het stelsel van nationale parken in ons land, als onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur. Het stelsel zal bestaan uit 15 à 16 parken met een totaaloppervlakte van ongeveer 100 000 ha. Het komend begrotingsjaar zal het accent worden gelegd op de kwalitatieve aspecten en op het functioneren van het stelsel van natuurparken. In samenwerking met de overlegorganen van de parken zal een kwaliteitstoetsingssysteem worden ontwikkeld. De onderlinge samenwerking tussen de parken wordt verder versterkt. In het kader van het streven naar grotere natuureenheden worden voorts, in overleg met de provincie Gelderland, de mogelijkheden voor een nationaal park Veluwe als onderdeel van een kwaliteitsimpuls voor dit gebied onderzocht.

5.3 EHS en Vogel- en Habitatrichtlijn

5.3.1 Ecologische Hoofdstructuur

Een belangrijk onderdeel van het SGR is de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De begrenzing van de EHS is grotendeels afgerond. Met de provincies wordt in de tweede helft van 1999 afgesproken om de begrenzingen in een aantal gebiedsgerichte projecten in 2000 af te ronden. De overheid zal er op toezien dat na de vastgestelde begrenzing de beschermingsformules van de PKB onverkort worden toegepast. Tegelijkertijd worden met provincies afspraken gemaakt over de gewenste kwaliteitsverdeling van de EHS in 2018. Op basis van kaarten worden ook de afspraken met de provincies over de zogenaamde tussendoelen voor de realisatie van de EHS aangevuld met kwalitatieve aanduidingen. De tussendoelen vormen op deze wijze, samen met het beschikbare budget, de uitgangspunten voor de programmering door de provincies van de uitvoering van de EHS voor de komende jaren.

5.3.2 Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn

Het afgelopen begrotingsjaar heeft de regering een flinke stap voorwaarts gezet bij de toepassing van de Europese Vogelrichtlijn en de Ramsar Conventie. Op 17 februari 1999 is de procedure gestart voor de aanwijzing van 57 gebieden als speciale beschermingszone in het kader van de Vogelrichtlijn. Deze procedure vindt plaats onder de vigeur van artikel 27 van de Natuurbeschermingswet 1998. Daartoe is de Openbare Voorbereidingsprocedure van de Algemene wet bestuursrecht (afdeling 3.4) doorlopen. Van de mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen is zeer ruim gebruik gemaakt door particulieren en organisaties uit alle geledingen van de maatschappij die belangen hebben in of betrokken zijn bij de ruimtelijke ontwikkelingen in het landelijk gebied. Ook de besturen van provincies, gemeenten en waterschappen hebben in grote getale gehoor gegeven aan het verzoek om commentaar.

Dit alles zal bijdragen aan een verdere verbetering van de ontwerpbesluiten. Het is mogelijk dat in een aantal gevallen een heroverweging aan de orde komt, hetgeen er toe kan leiden dat de aangewezen gebieden een andere begrenzing zullen krijgen.

Naar verwachting zullen de definitieve besluiten genomen worden voor eind 1999. Ook ten aanzien van de bescherming van waterrijke gebieden, voortvloeiend uit de Ramsar Conventie, is een forse inhaalslag in gang gezet. Bovenop de 18 gebieden die reeds waren aangewezen als Wetland op grond van de Ramsar Conventie is de procedure voor aanwijzing van 26 gebieden gestart.

Ten aanzien van de toepassing van de Habitatrichtlijn zal in najaar 1999 door de Europese Commissie een begin worden gemaakt met het opstellen van de lijst met gebieden van communautair belang. Daartoe is door Nederland reeds begin 1999 een definitieve lijst van gebieden voorgesteld.

5.4 Natte natuur

In het gebied van de Grote Rivieren, het IJsselmeergebied en de ZuidHollandse Delta is vergroting van de veiligheid van burgers bij uitstek te combineren met de ontwikkeling van robuuste natuurgebieden die de identiteit van ons natte land – Nederland als groene bedrijvige delta – onderstrepen. Het beleid is erop gericht om gezamenlijke kansen zoveel mogelijk te benutten. Door het ontwikkelen van nieuwe natuurgebieden ontstaan veel mogelijkheden voor recreatief medegebruik. De robuuste, dynamische natuur kan medegebruik heel goed aan. Met de in het Regeerakkoord beschikbaar gestelde ICES-gelden Natte Natuur wordt hieraan invulling gegeven.

De beleidsintensivering natte natuur Zuid-Hollandse delta is bedoeld voor de realisering van 3000 à 4000 ha robuuste natuur in het mondingsgebied van de rivieren Rijn en Maas. In het IJsselmeergebied wordt de beleidsintensivering natte natuur ingezet om 3000 ha grootschalige natte natuur te realiseren, waarbij ook aspecten van veiligheid en recreatie worden meegenomen. In Noord-Nederland richt de intensivering zich naast andere natuurprojecten op het herstel van ongeveer 330 ha beeksystemen. Tot slot is in de ICES Natte Natuur ook een impuls voorzien voor herstel en inrichting van overige rijkswateren, waarmee o.a. projecten t.b.v. vismigratie, eutrofiëringsbestrijding en natuurvriendelijke oevers zullen worden gerealiseerd. De middelen voor de beleidsintensivering zijn structureel toegevoegd aan de begroting van LNV en maken onderdeel uit van de beleidsintensivering natte natuur.

LNV en V&W werken samen aan een raamafspraak ICES Natte Natuur/ Veiligheid waarin de programmering van projecten wordt vastgelegd en afspraken over uitvoering en monitoring worden gemaakt. Waar mogelijk wordt gestreefd naar co-financiering met derden.

5.5 Natuurbeleid Waddenzee en Noordzee

5.5.1 Waddenzee

De Regering ziet de Waddenzee als een groot internationaal natuurgebied, waarin samenwerking met Duitsland en Denemarken een belangrijke toegevoegde waarde heeft. De achtste Trilaterale Ministersconferentie van 1997 te Stade krijgt inmiddels haar doorwerking. Een aantal belangrijke elementen uit de nota «Kracht en Kwaliteit» wordt in het uitvoeringsprogramma Stade meegenomen, zoals landschap en cultuurhistorie in het Waddengebied, nominatie van de westelijke Waddenzee voor plaatsing op de Werelderfgoedlijst en ontwikkeling en stimulering van duurzame vormen van toerisme en landbouw. In 2000 worden de voorbereidingen voortgezet voor de volgende regeringsconferentie in 2001. Daartoe heeft de regering de Waddenadviesraad gevraagd te adviseren over de mogelijkheden van de instelling van een Internationaal Park Waddenzee. Tevens wordt ernaar gestreefd meer elementen uit het concept van Integrated Coastal Zone Management binnen de trilaterale samenwerking op te nemen.

In 1999 is begonnen met de herziening van de PKB-Waddenzee. In 2000 zal deel II van de PKB verschijnen in reactie op het beleidsvoornemen. Met name de onderwerpen gaswinning, windenergie en schelpdiervisserij zullen een belangrijke rol spelen bij de uiteindelijke besluitvorming over de inhoud van de PKB. In deel I van de PKB-Waddenzee (beleidsvoornemen) wordt voorgesteld om hier geen beheersaangelegenheden meer in op te nemen, maar deze voortaan vast te leggen in het Beheersplan Waddenzee. Dit heeft gevolgen voor het bestaande Beheersplan Waddenzee, dat in 2000 wordt herzien.

5.5.2 Noordzee

Het Nederlandse deel van de Noordzee is in zijn geheel aangemerkt als kerngebied van de EHS. Centraal staat het streven naar een zo natuurlijk mogelijk functionerend ecosysteem, gekenmerkt door de karakteristieke biodiversiteit en landschappelijke identiteit. Gebruik van zee en kust dient in balans te worden gebracht met het ecologisch functioneren. In NBL21 zal hier in samenspraak met andere belanghebbenden uitwerking aan worden gegeven.

De belangrijkste vragen die daarbij zeker aan de orde zullen komen, zijn de mate waarin en de manier waarop grondstoffen als zand, olie en gas gewonnen kunnen worden, de hoeveelheid (bij)vangsten van vis en visserijtechnieken als bijvoorbeeld bodemberoerende visserij, de potentiële ruimtelijke ontwikkelingen in zee zoals eilanden voor wonen en werken, de infrastructurele ontwikkelingen als buisleidingen, windmolens, zendmasten, luchthaven en platforms en de bronnen van vervuiling in de Noordzee, bv. scheepvaart, scheepswrakken en platforms.

Naast het bovengenoemde nationale traject zijn er ook internationale ontwikkelingen op het gebied van ecologische doelstellingen voor de Noordzee. Nederland en Noorwegen spelen een leidende rol bij het in internationaal verband ontwikkelen van «Ecological Quality Objectives» voor de Noordzee. Hierover wordt begin september 1999 in Nederland een internationale workshop gehouden, in het kader van zowel OSPAR (Oslo-Parijs-verdrag) als de Noordzee-ministersconferenties.

LNV zal mede betrokken zijn bij het initiatief van V&W om het bestuurlijk en juridisch instrumentarium voor de Noordzee te bezien en waar nodig uit te breiden of aan te passen. Het betreft met name het gebied buiten de 12-mijlszone van het Nederlands Continentaal Plat.

5.6 Biodiversiteit

Het beleid van Nederland inzake biodiversiteit is verwoord in het Strategisch Plan van Aanpak Biologische Diversiteit uit 1995. Dit plan is inmiddels geëvalueerd. In de brief aan de Tweede Kamer van 21 december 1998 heeft de regering haar beleidsreactie gegeven op deze evaluatie (TK, 1998/1999, 26 407, nr. 1). Deze beleidsreactie wordt uitgewerkt tot een kabinetsvisie die wordt geïntegreerd in de nota NBL21. In 2000 zal het accent liggen op de uitwerking van de acties zoals vastgelegd in de nota NBL21. De financiering zal worden gebaseerd op bestaande mogelijkheden. In aanvulling daarop zal, samen met andere betrokken ministeries, worden verkend wat de mogelijkheden zijn voor het instellen van een algemeen stimuleringsbeleid biodiversiteit.

Het beleid ten aanzien van biodiversiteit dat is opgenomen in NBL21 omvat een actieplan voor de komende 10 jaar. Door middel van een interactief beleidsproces zijn in de eerste helft van 1999 in nauwe betrokkenheid met relevante partijen de beleidsagenda en het actieplan opgesteld voor agrobiodiversiteit. Voor het begrotingsjaar 2000 en daarop volgende jaren zullen de verschillende acties die in 1999 hebben plaatsgevonden resulteren in:

+ bewustwording bij de verschillende actoren; + afspraken met landbouworganisaties over duurzaam beheer en gebruik van agrobiodiversiteit; + afspraken met actoren in de keten en maatschappelijke partijen over duurzaam beheer en gebruik van agrobiodiversiteit; + opname van agrobiodiversiteit als een integraal onderdeel in het gewasbeschermingsbeleid na 2000; + formulering van concrete acties voor een beter beheer en gebruik van agrobiodiversiteit in de gangbare en biologische landbouw.

Daarnaast zal eind 1999 het beleidsstandpunt voor genenbanken worden afgerond. Rol en verantwoordelijkheden van overheid en bedrijfsleven ten aanzien van in situ en ex situ beheer en gebruik van agrobiodiversiteit worden hierin nader uitgewerkt, resulterend in afspraken voor 2000 en daarop volgende jaren. Voorts draagt LNV actief bij aan internationale ontwikkelingen ten aanzien van agrobiodiversiteit, met name in FAO- en EU-kader. In aanvulling op de plannen wordt onderzoek, voorlichting en onderwijs ten aanzien van agrobiodiversiteit verricht, gefinancierd vanuit het spoor van kennisontwikkeling.

6 KENNIS EN INNOVATIE

6.1 Ontwikkelingen in het kennis- en innovatiebeleid

De richting van het kennis- en innovatiebeleid is beschreven in «Kracht en Kwaliteit». Het kennisbeleid zal de komende jaren niet alleen de belangen van agrarisch Nederland dienen, maar ook met een brede maatschappelijke oriëntatie regionaal en landelijk ingezet worden voor de groene belangen van heel Nederland. Kernpunten van het kennisbeleid zijn: + versterking van de vraagsturing van het kennisbeleid in zijn algemeenheid + verbetering van de sturing en verantwoording van onderzoek + verbreden en vernieuwen van de inhoud van het agrarisch onderwijs + versterken van de samenwerking binnen het hoger agrarisch onderwijs + innovatie + internationalisering.

Kwalificaties zullen niet alleen meer te behalen zijn in het onderwijs. LNV zal onderzoeken in hoeverre elders verworven kwalificaties erkend kunnen worden. Emancipatie en de zorg voor allochtonen krijgen in het kennisbeleid aandacht. Ook voor het kennisbeleid geldt, dat de internationale oriëntatie sterk zal toenemen. LNV zal de inspanningen voor het kennisbeleid monitoren en de kwaliteit van onderzoek, voorlichting en onderwijs evalueren, want overheidsmiddelen dienen doeltreffend en doelmatig besteed te worden.

6.2 Wageningen Universiteit en Researchcentrum

Door de bundeling van de Landbouwuniversiteit Wageningen, de Stichting DLO en het praktijkonderzoek in Wageningen Universiteit en Research Centrum ontstaat een kenniscentrum van internationale allure. Als opmaat werd de Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) per 1 juni 1999 verzelfstandigd. Eenzelfde proces zal voor het Praktijkonderzoek Veehouderij medio 2000 zijn afgerond. Voor het Plantaardige Praktijkonderzoek zal dit tegen het eind van het jaar 2000 zijn beslag krijgen. Met de inpassing binnen Wageningen UR van het Internationaal Agrarisch Centrum en het International Institute for Land Reclamation and Improvement is een begin gemaakt.

Een van de centrale opgaven is de vernieuwing van onderzoek naar aanleiding van de door LNV geformuleerde kennisbehoeften. Deze vernieuwing krijgt inhoud in nieuwe en vernieuwde onderzoeksprogramma’s bij DLO, het praktijkonderzoek en TNO. De vernieuwing is mogelijk op basis van de vrijkomende capaciteit uit aflopende programma’s. Daarnaast is versterking en aanpassing van lopende programma’s aan de orde.

Het vitale platteland, een gezonde land- en tuinbouw, de kwaliteit van de voeding en natuur voor mensen en mensen voor natuur zullen de komende jaren leiden tot veel vragen aan de kennisinstellingen. In het algemeen krijgen disciplinegerichte programma’s geen vervolg, worden interdisciplinaire programma’s versterkt en worden nieuwe interdisciplinaire programma’s ontwikkeld om oplossingen te vinden voor actuele beleidsvraagstukken.

6.3 Agrarisch beroepsonderwijs

In het hoger agrarisch onderwijs blijft meer bindende samenwerking gewenst. Vanwege de kleinschaligheid van het HAO is deze samenwerking van essentieel belang om een kwalitatief hoogwaardig HAO met toekomstperspectief zeker te stellen. Het ministerie ondersteunt de vorming van een concern, zoals voorgesteld door IAHS Larenstein te Velp en het Van Hall Instituut in Leeuwarden. Het streven naar meer bindende samenwerking tussen de instellingen neemt niet weg dat de instellingen ook de weg naar multisectorale samenwerking met andere HBO-instellingen in de regio vrij staat. Voor het realiseren van samenwerking in het hele HAO stelt LNV f 2 mln beschikbaar.

De LUW en VHI zijn bezig de mogelijkheid te onderzoeken om in Leeuwarden een propedeuse te starten voor de LUW. Het doel is de instroom van studenten op het universitaire niveau te vergroten en de positie van het Noorden te versterken. Tevens onderzoeken beide instellingen de kansen om een aansluitende opleiding, bestaande uit een HBO-fase en een universitaire fase, aan te bieden.

Het beleid van LNV is er op gericht het praktijkonderwijs te versterken en de Innovatie- en Praktijkcentra (IPC) zich te laten ontwikkelen tot sterke meer marktgerichte organisaties. Derhalve wordt het budget voor praktijkleren voor de agrarische opleidingscentra met ingang van het lopende leerjaar in vier jaar overgeheveld van de IPC’s naar de AOC’s.

6.4 Kennisnetwerken

6.4.1 Systeeminnovaties en stimuleringskader

Het innovatiebeleid hield zich tot nu toe sterk bezig met product- en procesinnovaties op bedrijfsniveau. LNV zal de bedrijfsgerichte, veelal technologische innovatie blijven stimuleren. Maar voor het realiseren van een vitaal platteland en een duurzame landbouw zijn ook bedrijfsoverstijgende systeeminnovaties gewenst: vernieuwende concepten op het vlak van produceren en vermarkten. Tevens zijn systeeminnovaties op gebiedsniveau gewenst: sector- en systeemoverschrijdende oplossingen voor een samenhang aan problemen in gebieden. Een werkgroep zal bezien in hoeverre de gewenste innovaties van de grond komen. Deze evaluatie houdt verband met de indertijd gerealiseerde overheveling van middelen uit het onderzoeks- en voorlichtingsbudget. Mogelijk kan de evaluatie de aanzet geven tot een nieuwe inzet van middelen die nu nog bestemd zijn voor de structurele financiering van de voorlichting.

6.4.2 Regionale netwerken

Voor een vitaal platteland kiest LNV een gebiedsgerichte benadering, in aanvulling op het generieke beleid. Dit stelt andere eisen aan de kennisontwikkeling, de sturing daarvan en de verspreiding van beschikbare kennis. Voor een succesvol gebiedenbeleid is een goede toegang tot het kennisdomein noodzakelijk. Er is daarom behoefte aan regionale netwerken waarin zowel kennisvragers als kennisaanbieders participeren. De eerste contouren van dergelijke netwerken zijn al in de praktijk zichtbaar en hebben zich in de verschillende regio’s op kleine schaal vanuit een duidelijke regionale behoefte ontwikkeld.

LNV is voornemens om samen met provincies in drie gebieden te starten met pilots voor de instelling van boven beschreven regionale netwerken. De totstandkoming en ontwikkeling van dergelijke netwerken is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van provincies en rijk.

6.4.3 Ondersteuning van initiatieven

LNV zal landelijke initiatieven ondersteunen voor het inrichten van netwerken voor kennisontwikkeling en -doorstroming op het gebied van kwaliteit van de groene ruimte, herstructurering land- en tuinbouw en maatschappelijk gewenste productiemethoden. Het gaat hierbij om het stimuleren en faciliteren van vernieuwing op economisch, sociaalcultureel en ecologisch gebied. De ervaring uit de praktijk moet hierin een belangrijke rol krijgen.

Om een toetsingskader voor innovatieve kennisnetwerken te ontwikkelen is een project in voorbereiding. Dit project beoogt ten eerste een analyse van succes- en faalfactoren van netwerken, in verschillende nationale en regionale settingen, en ten tweede van de kansen voor het realiseren van innovaties door netwerken. Het te ontwikkelen raamwerk zal een handvat moeten bieden voor de beoordeling van de vraag of LNV nationale of regionale initiatieven kan ondersteunen.

6.5 Agrologistiek en ICT

Blijvende bereikbaarheid van afzetmarkten en vermindering van de belasting van de leefomgeving door aan- en afvoer van agro-producten zijn belangrijke uitgangspunten voor het beleid. In 2000 zullen met ondersteuning uit het Stimuleringskader enkele pilots worden gestart voor intramodaal vervoer van versproducten. Logistiek en infrastructuur worden als belangrijk beoordelingscriteria gezien bij keuzes rondom nieuwe vestiging en herstructurering van concentratiegebieden.

Het aantal elektronische transacties tussen bedrijven onderling, bedrijven en consument en tussen overheid en bedrijven stijgt exponentieel. Voor 1999 wordt in Nederland op dit terrein voor het eerst een omzet van meer dan f 1 mld verwacht. Momenteel is een studie gaande naar de gevolgen hiervan voor bedrijven in agroketens en de overheid. Op het 2^e Agrologis-tieke congres, dat in 2000 zal worden gehouden, zal aandacht worden besteed aan de gevolgen van «electronic commerce» voor de logistieke dienstverlening in de agrosector.

De Raad voor het Landelijk Gebied zal in 2000 een advies uitbrengen over Agrologistiek, ICT en Nederland als vestigingsland voor agrofoodcon-cerns. Op basis van dit advies zal een Plan van aanpak worden opgesteld.

7 INTERNATIONALISERING

7.1 Agenda 2000

In het voorjaar van 1999 is een besluit genomen over het pakket voorstellen van de Europese Commissie dat als titel «Agenda 2000» heeft meegekregen. Naast voorstellen met betrekking tot een hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid bevat Agenda 2000 tevens voorstellen met betrekking tot de toekomstige financiering van de Europese Unie en de Europese Structuurfondsen. Doelstelling van Agenda 2000 is met name om de toekomstige uitbreiding van de EU met landen uit Midden en Oost-Europa te vergemakkelijken en de EU voor te bereiden op de komende WTO-ronde.

De hervorming van het GLB komt er in grote lijnen op neer dat de komende jaren de institutionele prijzen voor granen, rundvlees en zuivel stapsgewijs worden verlaagd met respectievelijk 15, 20 en 15%. Voor granen en rundvlees worden de prijsverlagingen reeds vanaf 2000 ingevoerd, terwijl voor zuivel de prijsverlagingen in het verkoopseizoen 2005/2006 starten. Om de negatieve inkomenseffecten van de prijsdalingen te verzachten ontvangen de boeren rechtstreekse inkomens-betalingen. Voor rundvlees en zuivel wordt een deel van de compensatie verstrekt via een nationale enveloppe. Dit geeft de lidstaten enige vrijheid bij het toedelen van de rechtstreekse inkomenssteun. Met de besluitvorming over Agenda 2000 zijn de maximale uitgaven van het GLB in de periode 2000–2006 vastgelegd.

Ook zijn in het kader van Agenda 2000 horizontale maatregelen overeen gekomen die betrekking hebben op alle rechtstreekse inkomensbetalingen aan de boeren. Naast de mogelijkheid om de rechtstreekse steun aan boeren te differentiëren, is een andere belangrijke horizontale maatregel de verplichting voor Lidstaten om milieuvoorwaarden te integreren in het GLB. De Lidstaten kunnen hieraan uitvoering geven door op nationaal niveau milieuvoorwaarden te definiëren, die bindend zijn voor de agrariërs die voor directe inkomensbetalingen in aanmerking komen. Aan deze verplichting zijn sancties verbonden die eventueel kunnen inhouden dat de directe inkomensbetalingen worden verlaagd of ingetrokken (cross compliance). De lidstaten hebben daarnaast de mogelijkheid om extra verbintenissen in het kader van milieumaatregelen in de landbouw door middel van aanvullende steun te belonen. Ter stimulering van de plattelandsontwikkeling is een kaderverordening vastgesteld op basis waarvan maatregelen kunnen worden medegefinancierd, gericht op de duurzame ontwikkeling van plattelandsregio’s.

Gelet op het bovenstaande moet het besluit over Agenda 2000 op tal van onderdelen nader moeten worden uitgewerkt in zowel Europese als nationale regelgeving. De komende jaren zullen daarom met name in het teken staan van de implementatie van Agenda 2000. In het kader van het coherentiebesluit (Raadsbesluit juni 1997) zal de uitwerking getoetst worden aan belangen van ontwikkelingslanden.

7.2 Europese structuurfondsen en plattelandskaderverordening

De Structuurfondsen zijn ingesteld om de economische en sociale cohesie in de Unie te vergroten. Daartoe is er in het kader van de zogenaamde Doelstelling 3, waarvan de middelen uit het Europees Sociaal Fonds komen, voor de gehele Unie geld beschikbaar voor de bevordering van economische groei en werkgelegenheid.

Voor geselecteerde regio’s is daarnaast geld beschikbaar om de specifieke problematiek in deze regio’s aan te pakken (Doelstellingen 1 en 2). Het gaat daarbij ofwel om hele arme regio’s, in Nederland niet van toepassing, ofwel om regio’s waar sprake is van structurele problemen in verband met sociale en economische omschakeling in de industrie- en dienstensector, het landelijk gebied of stedelijke zones (doelstelling 2). Voor deze zogenaamde doelstellingsgebieden wordt een meerjarig ontwikkelingsprogramma opgesteld. Dit programma zet de strategie uiteen en de maatregelen voor de aanpak van de gesignaleerde problemen.

Voor de periode 2000-2006 kan LNV uit hoofde van doelstelling 2 rekenen op een kwart van het voor Nederland beschikbare budget voor regionaal beleid. Dit komt overeen met een bedrag van € 169 mln (f 372 mln). Dit geld zal ingezet worden om de reconstructie van de zuidelijke en oostelijke zandgebieden mede vorm te geven. Financiering van deze middelen vindt plaats uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Voor die gebieden die nu in aanmerking komen voor geld uit de Structuurfondsen, maar in de nieuwe programmeringsperiode niet meer, komt er een overgangsregime. Gedurende een periode van zes jaar is een beperkt budget beschikbaar vanuit de EU voor de afbouw van het steunprogramma voor de betrokken regio’s. Het gaat om € 119 mln voor uit te faseren doelstelling 2 en doelstelling 5b regio’s en € 123 mln voor Flevoland.

In tegenstelling tot de Doelstellingen 1 en 2 van de Structuurfondsen, waarvan de werking beperkt is tot geselecteerde regio’s, is de kaderverordening plattelandsontwikkeling gericht op alle landelijke gebieden in de Unie. Op basis van deze kaderverordening co-financiert de EU maatregelen die gericht zijn op de duurzame ontwikkeling van plattelands-regio’s. Het gaat daarbij zowel om maatregelen op agrarisch bedrijfsniveau als om maatregelen ten behoeve van het gebied, die niet noodzakelijkerwijs zijn gekoppeld aan het agrarische bedrijf. De samenhang van de maatregelen om het platteland te ontwikkelen wordt gewaarborgd via het opstellen van zogenaamde rurale ontwikkelingsplannen. LNV overlegt als verantwoordelijk ministerie met provincies, andere departementen en NGO’s over de invulling van de kaderverordening. Inzet is om op korte termijn de Nederlandse invulling ter goedkeuring aan de Europese Commissie voor te leggen. Deze ontwikkeling sluit aan bij de intentie van LNV om, via gebiedsgericht beleid, een impuls te geven aan de landelijke gebieden in Nederland. Bij de ontwikkeling hiervan zal dan ook zo veel als mogelijk aansluiting gezocht worden bij de mogelijkheden die de kaderverordening biedt.

7.3 WTO en andere multilaterale overleggen

7.3.1 WTO

In Seattle wordt in december 1999 de aftrap gegeven voor de volgende WTO-ronde over verdere handelsliberalisatie. In deze onderhandelingen komen een aantal voor LNV relevante onderwerpen aan de orde. Nu de Europese Unie een besluit heeft genomen over Agenda 2000 zijn de belangrijkste elementen van de inzet van de Unie bepaald. Deze besluiten bieden de mogelijkheid om verder te kunnen gaan op de weg van vermindering van handelsverstorende ondersteuning van de landbouw.

Met name voor de concurrerende onderdelen van de Nederlandse agrosector biedt verbetering van markttoegang in derde landen ook weer nieuwe kansen in de toekomst.

De inzet is gericht op erkenning in de WTO van het belang en het bevorderen van dierenwelzijn. Daarnaast zal in de volgende ronde, indien nodig, gestreefd worden naar voldoende ruimte voor toepassing van het voorzorgprincipe op het gebied van voedselveiligheid, natuur en milieu.

7.3.2 Multilaterale organisaties

De FAO/Nederland-conferentie over het multifunctionele karakter van landbouw en land, die in september 1999 in Maastricht wordt gehouden, zal aanbevelingen opleveren over de voorwaarden waaraan voldaan moet worden om, met alle betrokkenen, voortgang te bereiken op het gebied van duurzame landbouw en voedselzekerheid. De resultaten van deze conferentie vormen de basis voor de Nederlandse inbreng in de Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (CSD-8) in 2000, waarvoor als sectoraal thema en economische sector zijn aangewezen respectievelijk «Geïntegreerd Landbeheer» en de «Landbouwsector». Nederland streeft ernaar dat ook de FAO haar inbreng in de CSD zal baseren op de resultaten van deze conferentie. Ook in de OESO wordt de komende periode veel aandacht besteed aan een analyse van het begrip multifunctionaliteit en de mogelijke beleidsaanbevelingen die daar uiteindelijk aan kunnen worden gekoppeld.

Een beter inzicht wereldwijd in het multifunctionele karakter van landbouw en land kan niet alleen een bijdrage leveren aan het proces van plattelandsontwikkeling, maar ook een landbouwkundige en gebiedsgerichte basis verschaffen voor de discussies in WTO-verband over de zogenaamde «non-trade concerns», gericht op de verdere liberalisering van de wereldhandel in landbouwproducten.

Het Nederlandse initiatief ter stroomlijning van de te Rome gevestigde VN-instellingen (FAO, WFP, IFAD) heeft geresulteerd in een gemeenschappelijke positie in de EU over de gewenste hervorming voor deze instellingen. Het bevat een pakket van aanbevelingen voor betere samenwerking tussen de drie instellingen, efficiënter beheer en doelgerichtere intergouvernementele processen. De aanbevelingen zijn gericht op het beter toerusten van de organisaties voor hun taak in het bevorderen van voedselzekerheid in de wereld. Nederland zal actief de aanbevelingen uitdragen in de beheerslichamen van deze instellingen, met name bij de discussie over het lange termijn Strategisch Kader van de FAO. In 2000 zullen landen voor het eerst systematisch rapporteren over de voortgang bij de uitvoering van verplichtingen die zijn aangegaan tijdens de Wereldvoedseltop in 1996. Gedetailleerde acties moeten er toe leiden dat aan de doelstelling wordt voldaan om het aantal ondervoede personen in de wereld met de helft terug te brengen in het jaar 2015. Recente cijfers en ontwikkelingen wekken vooralsnog niet het vertrouwen dat een verlaging naar een niveau van 400 tot 440 miljoen ondervoede personen in dat jaar gehaald wordt. De jaarlijkse voortgangsrapportage aan het parlement laat dit ook zien (EK, 1998/1999, 26 200, XIV, nr. 38). Beleidsombuigingen in de betrokken landen, ondersteund door internationale actie, zijn daarvoor noodzakelijk. De regering zal haar bijdrage aan de follow-up van de Wereldvoedseltop voortzetten en trachten door een uitwerking van het actieprogramma in concrete acties een bijdrage te leveren aan het behalen van de gestelde doelen.

7.4 Markttoegang

De komende jaren kent LNV prioriteiten toe aan het vergroten van de markttoegang voor agrarische producten in derde landen. Om de effectiviteit te vergroten wordt nauw samengewerkt met het georganiseerde bedrijfsleven, zowel bij de identificatie, alsook bij de prioritering en aanpak van alle markttoegangsproblemen. Bij de aanpak van de handelsbarrières worden de bestaande bilaterale en multilaterale betrekkingen benut.

Naast markttoegang spelen ook marktontwikkeling, marktintegratie en marktverkenningen een belangrijke rol in het verwerven van een betere internationale marktpositie voor de Nederlandse agribusiness.

Als voorbeeld voor de marktontwikkeling op hoog ontwikkelde markten dient het Masterplan Duitsland (MPD). Het MPD heeft een looptijd van 4 jaar en is ontwikkeld in nauwe samenwerking met het georganiseerde bedrijfsleven en de ministeries van BZ en EZ. Doel van het MPD is om bij de Duitse consument het imago van Nederland als herkomstland van agrarische producten te versterken. In het bijzonder wordt daarbij aandacht geschonken aan aspecten als productiemethoden, kwaliteits-waarborging, milieu en diervriendelijkheid.

In het kader van de integratie van de nieuwe Midden- en Oost-Europese lidstaten speelt LNV actief in op het pre-accessiebeleid van de Europese Unie vanuit de belangen van de Nederlandse agribusiness en de consument. Naast de overname van het veterinaire acquis gaat het er in het algemeen om de Nederlandse agribusiness een belangrijke rol te laten spelen bij de institutionele opbouw en de versterking van de productieketens in Midden- en Oost Europa.

LNV is in 1999 in samenwerking met betrokken instellingen gestart met de voorbereiding van Europese tenders voor Phare twinning projecten gericht op institutionele opbouw. In het kader van het EU SAPARD programma voor de versterking van de concurrentiekracht in MiddenEuropa zal LNV in 2000 de mogelijkheid onderzoeken om een Publiek-Private vorm van samenwerking op te zetten, gericht op «agrarische-ketensamenwerking».

Marktverkenningen worden gemaakt in opdracht van LNV en in samenwerking met de EVD doorgegeven aan het bedrijfsleven via spreekdagen, seminars en schriftelijke informatie. Deze informatievoorziening neemt aan betekenis toe en zal in samenwerking met de EVD verder worden gemoderniseerd en geïntensiveerd.

Nederland zal zich blijven inzetten voor de uitvoering van de aanbeveling die tijdens de WTO/Ministeriële Conferentie in Singapore is gedaan over vrije markttoegang van de minst ontwikkelde landen (MOL’s) tot de EU. Te algemene kan worden gesteld dat in het markttoegangsbeleid tevens overwegingen inzake duurzaamheid, natuur en milieu worden meegenomen.

7.5 Internationaal natuurbeleid

Het internationale natuurbeheer van de Nederlandse regering is geïntegreerd met het beleid inzake biodiversiteit. In NBL21 zullen de hoofdlijnen van het internationale natuurbeheer worden verwoord, waarbij in belangrijke mate de thema’s uit het Strategisch Plan van Aanpak

Biodiversiteit (SPA) en het Programma Internationaal Natuurbeheer (PIN) 1996–2000 (TK, 1995/1996, 24 408, nr. 1–2) zullen worden gehandhaafd. Binnen deze thema’s zullen de prioriteiten worden aangescherpt. Tevens zal de prioriteitstelling ten aanzien van de bilaterale samenwerking verder worden uitgewerkt.

De uitvoering van het internationale biodiversiteitsbeleid, waarin het internationaal natuurbeheer is opgenomen, zal worden vastgelegd in een Programma Internationale Biodiversiteit. Voor zover dit programma ontwikkelingslanden betreft vindt uitvoering plaats in samenwerking met de minister van OS in het kader van het PIN/OS-programma. Binnen de minimaal 0,1% van het BNP (HGIS) voor internationaal natuur- en milieubeleid zal worden aangegeven welke onderdelen betrekking hebben op de uitvoering van het internationaal natuurbeleid. De inzet van LNV is er op gericht om de totale portefeuille van projecten die qua doelstelling (mede) zijn gericht op behoud en duurzaam gebruik van natuur verder uit te bouwen.

LNV zal zich in het internationale natuurbeheer actief blijven richten op het bereiken van concrete afspraken in multilateraal verband. In 2000 gaat het daarbij met name om de 5^e Conferentie van Partijen Biodiversiteit, de 11^e Conferentie van Partijen (CITES), de afronding van de werkzaamheden van het Intergouvernementeel Bossenforum en het IUCN-World Conservation Congress.

De actieve inzet van Nederland in het kader van het Verdrag inzake Biologische Diversiteit en aanverwante internationale fora zal worden gecontinueerd. Prioriteiten zijn onder andere: definiëring en operationalisering van de ecosysteembenadering, afspraken over een internationaal op hoofdlijnen vergelijkbare aanpak ten aanzien van graadmeters voor biodiversiteit, en de afronding en uitvoering van het mondiale werkprogramma voor agrobiodiversiteit, het Biodiversiteitsverdrag, in samenwerking met FAO.

LNV zal zich ervoor inzetten dat de 5^e Conferentie van Partijen bij het Biodiversiteitsverdrag in Kenya, mei 2000, zo concreet mogelijke besluiten neemt. Concretisering van de uitvoering van de internationaal overeengekomen werkprogramma’s vormt het uitgangspunt voor het optreden van Nederland als een van de 10 leden van het Bureau van het Verdrag, dat als taak heeft het Secretariaat van het Verdrag bij de voorbereiding van deze conferentie te begeleiden.

In het kader van het Intergovernmental Forum on Forests (IFF) zal Nederland zich ervoor inspannen dat een onderhandelingsmandaat wordt overeengekomen voor een internationaal juridisch bindend instrument voor alle bossen. De regering is van mening dat dit onderwerp in nauwe samenhang met het vraagstuk van de financiële middelen voor duurzaam bosbeheer in ontwikkelingslanden behandeld dient te worden. Daarnaast zal Nederland zich concentreren op de bevordering van nationale bosbeleidsprogramma’s en de instelling van beschermde bosgebieden. In de eerste helft van 2000 zal het IFF rapport uitbrengen aan de Commission voor Sustainable Development (CSD) van de VN. Nederland streeft ernaar dat de discussies in dit kader worden afgerond met duidelijke conclusies en concrete aanbevelingen.

In het kader van de EU steunt Nederland het voornemen van de Europese Commissie de mogelijkheden te onderzoeken van een EU- of Pan-

Europees raamwerk voor het certificeren van bos- en houtproducten. Het beleid ter bevordering van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout in eigen land zal worden voortgezet.

8 VISSERIJ

8.1 Kustvisserij

Doelstelling van het Nederlandse visserijbeleid, zoals vastgelegd in de Structuurnota Zee- en Kustvisserij (1993), is het bevorderen van een verantwoorde visserij en een evenwichtige exploitatie van de visbestanden. Centraal in dit beleid staat zowel een herschikking van taken en verantwoordelijkheden tussen overheid en bedrijfsleven (meer eigen verantwoordelijkheid sector), als de relatie tussen visserij en het aquati-sche ecosysteem.

Sinds 1993 wordt een kustvisserijbeleid gevoerd dat moet leiden tot behoud van de vogelpopulatie op het gemiddelde niveau van de jaren ’80 en behoud en herstel van natuurlijke biotopen (stabiele mosselbanken, kokkelbanken en zeegrasvelden). De evaluatie over de eerste fase (1993–1998) heeft plaatsgevonden en op grond van de resultaten daarvan is het beleid voor de tweede fase (1999–2003) vastgelegd in een beleidsbesluit (LNV-99-174), dat op 18 maart 1999 met de Tweede Kamer is besproken. Een cruciaal punt hierin is het scheppen van win-win-situaties voor natuur en visserij in de Waddenzee. Dit naar aanleiding van het feit dat de gebieden, die in 1993 permanent gesloten zijn voor de schelpdiervisserij, niet overal even goed begrensd bleken om het herstel van stabiele mosselbanken een zo groot mogelijke kans te geven. Op een aantal van deze locaties zullen geen mosselbanken ontstaan, terwijl deze voor de visserij van groot belang kunnen zijn. Daarom zal een aantal grenscorrecties worden toegepast. Daarbij wordt gestreefd naar winst voor de natuur door de visserij niet toe te laten op de beste locaties waar zich stabiele mosselbanken kunnen ontwikkelen en winst voor de visserij omdat zij voor haar belangrijke gebieden kan bevissen. Een en ander zal gebeuren binnen, ten behoeve van de nieuwe PKB Waddenzee, op te stellen objectieve criteria.

Tevens wordt een evaluatieprogramma opgesteld dat voorziet in monitoring en onderzoek. Het programma moet gegevens opleveren op grond waarvan in 2003 beslissingen genomen kunnen worden over de toekomst van de schelpdiervisserij in onze kustwateren.

8.2 IJsselmeervisserij

Een reeks van oorzaken heeft er toe geleid dat er sinds het midden van de jaren ’80 sprake is van overbevissing op het IJsselmeer. Daarnaast wordt de IJsselmeervisserij geconfronteerd met een zeer lage palingstand en is er (vermeende) concurrentie van aalscholvers.

De Regeling Visserij-inspanning IJsselmeer, die sinds 1996 van kracht is, beoogt een reductie van 50% van de visserij-intensiteit op het IJsselmeer te bereiken vóór het jaar 2000. De reductie wordt gerealiseerd door een beperking in tijd (generieke maatregel), van 10% in het jaar 1996 oplopend tot 50% in 2000. Vrijstelling van deze maatregel is mogelijk indien wordt voldaan aan een aantal eisen. Lidmaatschap van de Producenten Organisatie (PO) en een goedgekeurd visplan waarin de PO zelf vorm geeft aan de reductiedoelstelling zijn daarvan de belangrijkste.

Ten aanzien van de IJsselmeervisserij zal op korte termijn een apart beleidstraject worden ingezet. Gedacht wordt over de vraag of het mogelijk is over te gaan tot volledige overdracht van visrechten van LNV aan één visrechthebbende, die een private veilplicht voor IJsselmeervis instelt. Deze verhuurt vervolgens aan de individuele vissers. Met de opbrengst worden de exploitatiekosten gedekt.

LNV heeft in 1998 voor een periode van twee jaar een saneringsregeling voor de IJsselmeervisserij opengesteld van f 6 mln ter compensatie van de schade door aalscholvers. Voor deze regeling is tot op heden weinig animo. In overleg met de PO zullen de mogelijkheden worden onderzocht om te komen tot een inkrimping van de sector.

Daarbij zal ook van de PO zelf een inspanning worden verwacht voor het bestandsonderzoek, zodat de PO zelf in staat wordt gesteld de visserij op het IJsselmeer te reguleren. Eén en ander zal worden uitgewerkt in concrete voorstellen.

8.3 Zeevisserij

Uit de evaluatie van het Biesheuvelsysteem is gebleken, dat het stelsel heeft voldaan aan de belangrijkste doelstellingen. De eigen controle op de private afspraken en ook op de private veilplicht zijn evenwel onvoldoende van de grond gekomen. De follow-up van de evaluatie van het Biesheuvelstelsel verbreedt zich tot een discussie over een mogelijk verdere uitbouw van het Biesheuvelstelsel («Biesheuvel II»), waarbij naast de private controle ook andere elementen een rol spelen. Daarbij valt te denken aan een minder beperkend lostijdenregime, de ontwikkeling van een centrale databank voor de vangstregistratie, meer eigen toezicht van de sector op het goed uitvoeren van technische maatregelen, de invoering van een elektronisch logboek en eigen beperkende regels met betrekking tot de zogenaamde kleine bootjes.

Een verdere overdracht van verantwoordelijkheden binnen de uitvoering van het visserijbeleid aan de sector lijkt nodig om het systeem ook op de langere termijn stabiliteit te geven. Dit onderwerp kan niet los gezien worden van de ontwikkelingen met betrekking tot het zogenaamde Meerjarig Oriëntatie Programma (MOP IV), aangezien de sector een verdere overdracht van verantwoordelijkheden slechts lijkt te accepteren op voorwaarde dat er rust komt op het gebied van het vlootbeleid. In 1997 is de vierde Verordening over de structuur van de visserijvloten van kracht geworden. Het doel van de verordening is de capaciteit en inzet van de vloten in overeenstemming te brengen met de visbestanden. Hierop gebaseerd is het MOP IV voor de Nederlandse vloot dat bij de Europese Commissie is ingediend. De Europese Commissie is van mening dat de instrumenten bestandsbeheer (TACs en quota) en van vloot-structuurbeleid (MOP’s) juridisch gezien nevengeschikt zijn. Een lidstaat moet binnen de quota vissen en tegelijkertijd aan de (reductie-)doel-stellingen van het MOP voldoen.

Nederland is er in tegenstelling tot de Europese Commissie altijd van uit gegaan dat het TAC/Quota-instrument leidend is ten opzichte van het MOP-instrument. Het MOP is slechts een aanvullend instrument, dat ertoe bij kan dragen dat binnen de quota wordt gevist. De opstelling van de Europese Commissie kan voor Nederland een inkrimping van de activiteiten van de kottervloot van 45% betekenen. De Europese commissie heeft inmiddels een procedure bij het Europese Hof van Justitie aangespannen om de in MOP’s vastgelegde reductiedoelstellingen voor de vloot af te dwingen.

Langs verschillende wegen en in dialoog met de Europese Commissie zal moeten worden gepoogd de problemen rond het Nederlandse Meerjarig

Oriëntatieprogramma zoveel mogelijk weg te nemen. Of dit streven zal leiden tot een situatie, waarin Nederland volledig aan zijn MOP doelstellingen zal voldoen, is op dit moment onzeker. De verschillen tussen de huidige omvang en het aantal gebruikte zeedagen van onze vissersvloten en de nu geldende MOP-doelstellingen zijn zeer groot en kunnen leiden tot situaties, waarin de vissers niet meer in redelijke mate in staat zullen zijn de hen toegekende vangstrechten te benutten. Het uitgangspunt tot nu toe was dat deze laatste situatie zich niet mag voordoen.

Het Gemeenschappelijk Visserijbeleid wordt in 2002 herzien. De Tweede Kamer heeft in een motie verzocht om een samenhangende Nederlandse visie op het toekomstige GVB (TK, 1997/1998, 25 609, XIV, nr. 47). Deze visie zal, na advisering door de sector en een aantal niet-gouvernementele organisaties, op korte termijn naar de Kamer worden gestuurd.

Op basis van een Commissiemededeling wordt in de Europese Raad van Visserijministers gediscussieerd over de toekomst van de markt voor visserijproducten en een mogelijke aanpassing van de marktordening. Daarbij is onder meer aan de orde de rol van de Producentenorganisaties en de introductie van een branche-organisatie, wijziging van de interventieregeling, introductievan etiketteringsvoorschriften en de mate van communautaire preferentie. Ook het bedrijfsleven wordt betrokken bij deze discussie. De verwachting is dat de Europese Raad van Visserijministers in de loop van 1999 een besluit zal nemen over dit Commissievoorstel.

De Europese Raad van Visserijministers zal in de loop van 1999 nadere oriëntaties vaststellen voor toekomstige visserijakkoorden tussen de Europese Unie en derde landen. Voor Nederland staan kosteneffectiviteit, coherentie met ander EU-beleid en duurzaamheid centraal.

8.4 Structuurfonds voor maatregelen in de visserijsector

Onder Agenda 2000 worden ook middelen vrijgemaakt voor structuur-maatregelen in de visserijsector. Het Europese FIOV-programma voor de periode 2000-2006 is op dit moment nog in voorbereiding en kent een regionale indeling. Voor Nederland zijn dit Flevoland (Doelstelling I-in-overgang) en de niet-doelstellingsgebieden.

Uit dit fonds worden middelen beschikbaar gesteld voor herstructurering van de Europese vissersvloten en voor kwaliteitsverbeterende en sociaal-economische maatregelen.

Over het bedrag dat de provincie Flevoland uit het totaal van haar budget aan structuurfondsen wenst te bestemmen voor het FIOV zal nog overleg plaatsvinden. Voor de niet-doelstellingsgebieden is voor de periode 2000-2006 ongeveer € 31 mln uit het FIOV beschikbaar.

8.5 Binnen- en sportvisserij

De beroepsbinnenvisserij heeft te lijden van een teruglopende palingstand. Bron van onvrede is verder de splitsing van visrechten (paling voor de beroepsbinnenvisserij en schubvis voor de sportvisserij). Als gevolg hiervan heeft de sportvisserij in de meeste staatswateren inmiddels het recht gekregen op alle vissoorten behalve paling te vissen, zodat er voor de beroepsvisserij geen alternatieven meer zijn.

In vervolg op het beleidsvoornemen binnenvisserij (LNV-98-73), dat op 18 maart jongstleden met de Tweede Kamer is besproken, zal de Kamer op korte termijn een beleidsbesluit ontvangen. Cruciaal hierin is Integraal visstandbeheer, dat de verantwoordelijkheid van betrokkenen voor beheer en behoud van de visstand vorm geeft. Integraal visstandbeheer kan verder de economische basis van de beroepsbinnenvisserij verbreden, omdat het ruimte biedt voor bedrijfsmatige visserij op schubvis, zonder afbreuk te doen aan de belangen van de sportvisserij.

Voor de Staatsbinnenwateren zullen visstandbeheercommissies in het leven worden geroepen en zal het opstellen van visstandbeheerplannen verplicht worden gesteld. Andere watereigenaren zullen worden geadviseerd en gestimuleerd beleid met een gelijke strekking te formuleren. De overheid wil het effect van de splitsing van visrechten zoveel mogelijk opheffen. En wel zo, dat de beroepsbinnenvisserij de afname van de aalstand geheel of gedeeltelijk kan compenseren door visserij op schubvis. Dit laatste in het kader van de visstandbeheerplannen. De bedrijven moeten hun individuele bedrijfsvoering verbeteren en andere inkomstenbronnen ontwikkelen. Tevens moeten zij de sportvisserij ervan kunnen overtuigen dat beroepsvisserij op schubvis niet strijdig behoeft te zijn met sportvisserijbelangen. De sportvisserijorganisaties van hun kant moeten de beroepsvisserij in redelijkheid de mogelijkheid bieden om op schubvis te vissen.

9 BESTUURLIJKE EN ORGANISATORISCHE AANGELEGENHEDEN

9.1 Organisatorische ontwikkelingen bij LNV

Ingevolge het Bestuursakkoord nieuwe stijl bereidt LNV in samenwerking met VROM, VWS, BZK, VNG en andere betrokkenen een concept plan van aanpak voor tot vitalisering van het platteland.

De huidige LNV-organisatie heeft een adequate structuur om de kerntaken te vervullen. Ook de interne sturing door middel van de jaarplancyclus ontwikkelt zich goed. In het licht van de dynamiek van de samenleving is het wenselijk om met enige regelmaat een oriëntatie te doen op de organisatie- en personeelsontwikkeling bij LNV. Het accent van deze heroriëntatie zal met name liggen op de houding en werkwijze van het departement in een sterk veranderende maatschappelijke omgeving. Dit traject is gestart met de zogeheten LNV-signalendag eind 1998 en zal in 1999/2000 zijn verdere beslag krijgen.

Tegelijkertijd is LNV geplaatst voor een behoorlijke personele taakstelling, wat het nodige vraagt van de organisatie en de medewerkers. In het streven naar een kleiner en hoogwaardig kerndepartement wordt geïnvesteerd in kwaliteit en flexibiliteit van medewerkers en wordt de mobiliteit gestimuleerd.

In het kader van de personele taakstelling zal een systematische doorlichting plaatsvinden van de mate waarin het voorgestane beleid binnen de organisatie effectief en doelmatig wordt uitgevoerd. Tevens worden voorbereidingen getroffen om te komen tot een structurele organisatorische voorziening om de kwaliteit van beleidsvorming en beleidsuitvoering te borgen.

Om de organisatie rond het waarborgen van de voedselveiligheid te versterken, is gekozen voor het treffen van een structurele organisatorische voorziening binnen LNV in de vorm van een coördinerend bureau. Nadere besluitvorming over de taken en vormgeving van het bureau zal plaatsvinden na de rapportage van het externe bureau, dat ter zake om advies is gevraagd.

9.2 Uitvoerende diensten

Het organisatorisch onderscheiden van beleid en uitvoering heeft binnen het ministerie van LNV geleid tot verzelfstandiging van een aantal uitvoerende diensten. Bepalend voor de afstand tot het kerndepartement is de verantwoordelijkheid die voor taken van de te onderscheiden onderdelen blijft bestaan. Komende ontwikkelingen in dit kader zijn:

9.2.1 RVV

De hoofdactiviteiten van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees op het gebied van het veterinaire beleid van LNV zijn keuring, certificering en dierziektebestrijding. Voor een belangrijk deel worden de activiteiten van de RVV via tarieven in rekening gebracht bij het bedrijfsleven. Thans wordt een nieuwe tariefstructuur ontwikkeld waarmee meer inzicht kan worden geboden in de tariefopbouw van de RVV. Om haar verantwoordelijkheden waar te maken is een traject in gang gezet om structuur, werkwijze en cultuur te wijzigen. De in- en externe aansturing zal worden verbeterd om de transparantie van de uitvoering van taken en verantwoordelijkheden, zowel normatief als bedrijfseconomisch, te bevorderen.

In 1999 zijn onder de directie van de RVV vijf kringen gevormd (voorheen negen), waarin veterinaire en niet-veterinaire verantwoordelijkheden zijn geëxpliciteerd. Teneinde de primaire verantwoordelijkheid van de kringdirecties voor de kwaliteit van de uitvoering te kunnen waarmaken wordt thans op dat niveau integraal management ingevoerd, gekoppeld aan interne planning en controlcyclus. In lijn hiermee bestaat het voornemen om de RVV in 2001 te verzelfstandigen tot agentschap. Hiertoe wordt thans een interdepartementaal beleidsonderzoek uitgevoerd. Momenteel is er sprake van een tekort aan keuringspersoneel (vooral dierenartsen) ten opzichte van de wettelijke (Europese) normen. Het uitvoeren van nieuwe communautaire regelgeving, maar ook ontwikkelingen op het gebied van de veevoer vergt extra mankracht. De extra personeelsinzet is geraamd voor 75 fte. Daarnaast zijn er ingevolge bovengenoemde ontwikkelingen additionele kosten geraamd voor automatisering, verbetering waardepapieren (exportcertificaten), opleiding en stelselwijziging RGD.

9.2.2 DLG

De dienst Landelijk Gebied zal in de toekomst werken als onafhankelijke uitvoeringsdienst voor het Rijk en de provincies gezamenlijk. De externe verzelfstandiging zal geschieden in de vorm van een zelfstandig bestuursorgaan.

9.2.3 LASER

Met ingang van 1 januari 1999 is het agentschap LASER een feit. Voor de komende jaren is een verdere ontwikkeling van LASER uitgestippeld met het doel dat LNV ook in de toekomst kan beschikken over een professionele uitvoeringsorganisatie. Doelstelling is om zo doelmatig en klantgericht mogelijk te opereren, zodat een verdere versnelling van de ontwikkeling en uitvoering van nieuwe regelingen gerealiseerd kan worden.

Als uitvoeringsorganisatie, die in opdracht van het ministerie van BZK schade uitkeert bij nationale rampen, voert LASER thans de waterschaderegeling uit. Voor het komende begrotingsjaar zullen onder meer als nieuwe regelingen het Programma Beheer en Agenda 2000 uitgevoerd worden.

9.2.4 Bureau Heffingen

Bureau Heffingen is sinds 1 januari 1998 een agentschap. In verband met een toename van taken o.a. de implementatie Minas en de Wet herstructurering varkenshouderij is een organisatieontwikkelingstraject gestart dat rond het millennium afgerond moet zijn. Er zijn maatregelen getroffen ter bewaking en verbetering van de uitvoerbaarheid binnen de aangegeven juridische en financiële kaders. Daarbij wordt naar een evenwicht gezocht tussen rechtvaardigheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid enerzijds en eenvoud, effectiviteit en efficiëntie anderzijds.

9.2.5 Doorlichting bijzondere opsporingsdiensten/inspecties

Het ministerie van Justitie is een onderzoek gestart naar de bijzondere opsporingsdiensten. Tevens is een onderzoek gestart door BZK (formatiecommissie) naar inspecties (positionering, werkwijze en formatie). Afstemming over inhoud en reikwijdte van de onderzoeken tussen beide ministeries heeft plaatsgevonden. Diensten van LNV die bij de onderzoe- ken betrokken zijn de Algemene Inspectiedienst, de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees en de Plantenziektenkundige Dienst.

9.3 Toezicht op het landbouwonderwijs

Ten behoeve van een onafhankelijk oordeel over de kwaliteit van het onderwijs bepaalt het Regeerakkoord, dat de positie van de Inspectie versterkt moet worden. Het ministerie van OCW heeft hierbij het voortouw.

Voor het landbouwonderwijs betekent dit een nieuwe werkwijze en systematiek van toezicht voor de Inspectie Landbouwonderwijs en Kennisprogramma’s (LOK). Uitgangspunt daarbij is de eigen verantwoordelijkheid van de onderwijsinstellingen voor de kwaliteit van het onderwijs. Naarmate de systematische kwaliteitszorg van de instellingen in- en extern meer betekenis krijgt, zal de toezichthoudende rol van de Inspectie LOK zich meer gaan richten op het beoordelen en verifiëren van informatie over de kwaliteit van de instellingen. De Inspectie LOK besteedt extra aandacht aan de maatschappelijke oriëntatie van het agrarisch onderwijs.

9.4 Millennium- en europroblematiek

LNV is in 1997 gestart met de activiteiten, gericht op het voorkomen van het optreden van problemen als gevolg van de eeuwwisseling. Daarbij hebben de voedselvoorziening, het crisisbeheer, controle en opsporing, welzijn van dieren, dierziektenbestrijding en de uitvoering van nationale en EU-regelgeving prioriteit gekregen. In 1998 zijn de millenniumproblemen en de mogelijke oplossingen geanalyseerd en zijn de oplossingen in uitvoering genomen. In het jaar 1999 zijn de resterende objecten hersteld en zijn de test- en invoeringsprojecten afgerond. Verder zijn in 1999 noodplannen met overgangsmaatregelen en noodmaatregelen opgesteld. De noodmaatregelen zijn getest. In het laatste kwartaal van

1999 worden de laatste voorbereidingen getroffen. De invoering van nieuwe hard- en software en aanpassingen wordt zoveel mogelijk vermeden.

De millenniumproblemen in de beleidsterreinen van LNV hebben bijzondere aandacht. LNV heeft vastgesteld in welke sectoren grote risico’s op verstoringen bestaan. In overleg met het bedrijfsleven, PBO’s en ZBO’s zijn activiteiten uitgevoerd of ondersteund, gericht op het voorkomen van verstoringen en op het adequaat kunnen beantwoorden van eventueel optredende verstoringen. De millenniumprojectorganisatie wordt in het eerste kwartaal van het jaar

2000 afgebouwd. De evaluatie van het millenniumproject zal mede gericht zijn op mogelijkheden om de informatievoorziening van LNV en het beheer van automatiseringsmiddelen verder te verbeteren.

De voorbereidende werkzaamheden ten behoeve van de implementatie van de euro binnen LNV zullen in 2000 gecontinueerd worden. Op centraal niveau zal de in 1999 opgerichte projectgroep Euro door middel van informeren, coördineren, initiëren en faciliteren de feitelijke implementa-tiewerkzaamheden bij de organisatieonderdelen van LNV en de aan LNV gelieerde ZBO’s en PBO’s vergemakkelijken en omtrent de voortgang van de werkzaamheden rapporteren aan de opdrachtgever van het project. Voorts zal het communicatie- en voorlichtingstraject over hoe LNV met de euro omgaat, bijvoorbeeld in de vorm van gewenningsinformatie en informatie via de eurowebsite, door de projectgroep Euro in 2000 worden vormgegeven. Op decentraal niveau zal de realisatie van de implementatiewerkzaamhe- den in gang gezet worden. De feitelijke aanpassing van automatiseringssystemen, wet- en regelgeving, administratieve processen etc. zal in 2000 starten, gericht op de realisatie overeenkomstig de door het Ministerie van Financiën opgestelde richtlijnen.

9.5 Zelfstandige bestuursorganen (ZBO)

De voornemens ten aanzien van de LNV-ZBO’s, zoals verwoord in de brieven van 10 maart 1997 (TK, 1996/1997, 25 268, nr. 1) en 23 december 1997 (TK, 1997/1998, 25 268, nr. 7) worden in overleg met de betrokken ZBO’s verder uitgewerkt. In dat verband wordt in overleg met de Organisatie voor de Binnenvisserij gewerkt aan de privatisering van die organisatie.

9.6 Modernisering PBO

In verband met de voorgestane modernisering van het PBO-stelsel heeft de regering een wijziging van de Wet op de bedrijfsorganisatie bij de Staten-Generaal ingediend (25 695). Het wetsvoorstel is eind maart 1999 door de Eerste Kamer aanvaard. In het kader van de modernisering is, overeenkomstig het advies van de SER, tevens de hergroepering en clustering van de schappen van 38 schappen naar 18 in gang gezet. De SER heeft de betrokken bedrijfslichamen daartoe voorstellen laten uitwerken. Inmiddels is een reductie van 38 naar 29 schappen gerealiseerd.

De overheveling van de taken van het Landbouwschap is vrijwel volledig gerealiseerd. Het Hoofdproductschap Akkerbouw, het Productschap Tuinbouw, het Productschap voor Vee en Vlees en het Productschap voor Pluimvee en Eieren hebben conform planning voormalige Landbouwschapstaken overgenomen. De twee laatstgenoemde schappen waren met het Productschap voor Zuivel voornemens om voor bepaalde taken op dierlijk vlak een gemeenschappelijk orgaan, als bedoeld in artikel 110 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, op te richten. De sindsdien gewijzigde verantwoordelijkheidsverdeling op veterinair terrein heeft er mede toe geleid dat van dit voornemen wordt afgezien. De geplande datum van opheffing van het Landbouwschap per 1 juli 1999 is uitgesteld. Aanleiding is een door de Nederlandse Vakbond Varkenshouders bij de rechtbank aangespannen procedure, gericht op de terugbetaling aan varkenshouders van op grond van de Landbouwschapsverordening betaalde retributies in verband met de bestrijding van de ziekte van Aujeszky. In afwachting van de eventuele financiële consequenties van de rechterlijke uitspraak in deze zaak heeft de SER zijn eindadvies ter zake van de opheffing van het schap opgeschort.

9.7 Emancipatiebeleid

Naast het vergroten van de participatie van vrouwen in hogere functies, is het behouden van vrouwen voor de organisatie in zijn algemeenheid een thema waaraan LNV de komende jaren aandacht wil besteden. Hoewel de instroom van vrouwen vrijwel gelijk is aan die van mannen (47% versus 53 %), is de uitstroom van vrouwen groter dan hun aandeel in het personeelsbestand (30% van het personeelsbestand is vrouw, maar de uitstroom bestaat voor 33% uit vrouwen). Lopend onderzoek naar de oorzaken daarvan beoogt te leiden tot een gerichte aanpak om de uitstroom terug te dringen en bijzondere aandacht voor de combineerbaarheid van werk en zorg.

C. TOELICHTING PER BEGROTINGSARTIKEL

• 1. 

  Aansluiting op de ontwerpbegroting 1999; Uitgaven

In totaal is voor de uitgaven f 3 900,1 mln. geraamd. Ten opzichte van de begroting 1999 betekent dit een verhoging met f 162,7 mln. In 1999 was een meerjarencijfer voor 2000 opgenomen dat per saldo f 383,7 mln. lager was dan het begrotingsbedrag voor 1999. Ten opzichte van het meerjaren-cijfer 2000 is derhalve sprake van een verhoging met f 546,4 mln.

Meerjarencijfers totaal uitgaven (x f 1 mln.)

^e suppl. begroting Loon- en prijsbijstelling Opkoop varkensrechten Oogstschaderegeling Eindejaarsmarge Stijging leerlingenaantallen Klassieke Varkenspest ICT-middelen Klimaatgelden Kosten verkoop VAM ICES-Kis projecten Beperking verwervings-budget

Vertraging reconstructiewet Blokkade diverse artikelen Subsidies structuurverbetering Rentereeks Fes Overboekingen Desalderingen Overige

66,7

217,1

125,0

19,3

16,0

15,0

4,5

4,2

4,2

4,0

-31,0 -30,0

• - 

  24,0

• - 

  20,0 - 5,0

5,5 36,9

• - 

  10,5

75,9

29,0

4,8 19,5

10,0

25,0 -9,0 2,2 37,9 -0,8

72,0

29,0

4,8 11,8

8,0

25,0

• - 

  9,0

2,5

39,0

71,5

29,0

4,8 10,1

7,0

15,0

25,0 -9,0

42,7

71,5

29,0 4,8

15,0

25,0 -9,0 3,5 43,6 -0,1

Subtotaal

4 265,9 3 498,2         3 538,8 3 535,2         3 495,0

Nieuwe wijzigingen

– Additionele eindejaarsmarge

– Prijsbijstelling

– ICES

– Aankoop onroerend goed praktijkonderzoek – Integratie LEF-A – BTW-compensatie – EURO

– Loonkosten AVB – Masterplan Duitsland – Ombuigingen – Overboekingen van of naar andere begrotingen – Desalderingen – Overige Subtotaal Nieuwe wijzigingen

Toelichting

In het kader van de intensiveringen uit het Regeerakkoord van 1998

worden middelen toegevoegd aan de LNV-begroting. De intensiveringen worden ingezet binnen de in ICES-verband vastgestelde pakketten ruimtedruk/ruimtekwaliteit en reconstructie zandgebieden.

In verband met de verzelfstandiging van het praktijkonderzoek wordt het

Wageningen UR in staat gesteld het eigendom van de onroerende zaken te verwerven. Hiervoor is additioneel budget aan de begroting van LNV

toegevoegd.

Met ingang van 1 januari 2000 is het Landbouw Egalisatie-Fonds (LEF)

opgeheven en worden de uitgaven en ontvangsten in het kader van het

LEF-A geïntegreerd in de begroting van het ministerie van LNV. Dit betekent een verhoging van zowel de uitgaven als de ontvangsten.

Als gevolg van de verzelfstandiging van het praktijkonderzoek dient

Wageningen UR over het door LNV gefinancierde onderzoek BTW af te dragen. In verband hiermee wordt het onderzoeksbudget van LNV

bijgesteld.

In het onderhavige wetsvoorstel is een aantal ombuigingen, waartoe in het voorjaar van 1999 is besloten, opgenomen.

Verdeling uitgaven over de Hoofdbeleidsterreinen

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Toelichting

De incidenteel hogere uitgaven in 1999 houden verband met de extra middelen ten behoeve van de opkoop varkensrechten en middelen in het kader van de oogstschaderegeling. Het uitgavenbudget voor 2000 is hoger dan het budget dat structureel beschikbaar is. Oorzaak hiervoor is een bijstelling in 2000 ten behoeve van de aankoop van het onroerend goed door het praktijkonderzoek.

• 2. 

  Aansluiting op de ontwerpbegroting 1999; Ontvangsten

In totaal is voor de ontvangsten f 740,2 mln. geraamd. Ten opzichte van de begroting 1999 betekent dit een verhoging met f 189,7 mln. In 1999 was een meerjarencijfer voor 2000 opgenomen dat per saldo f 47,9 mln. hoger was dan het begrotingsbedrag voor 1999. Ten opzichte van het meerjaren-cijfer 2000 is derhalve sprake van een verhoging met f 237,6 mln.

Meerjarencijfers totaal ontvangsten (x f 1 mln.)

1^e suppl. Begroting

– Verkoop aandelen VAM

– Perceptiekosten-vergoeding

EU – ICES-Kis projecten – Desalderingen – Diversen

217,1

Subtotaal

803,5

550,4

693,9

693,5

686,9

Nieuwe wijzigingen – Integratie LEF-A – EU-vergoeding KVP – Aflossing lening VAM – Conversie agentschapsvermogen – Desalderingen – Overige Subtotaal Nieuwe wijzigingen

Toelichting

Met ingang van 1 januari 2000 is het Landbouw Egalisatie-Fonds (LEF) opgeheven en worden de uitgaven en ontvangsten in het kader van het LEF-A geïntegreerd in de begroting van het ministerie van LNV. Dit betekent een verhoging van zowel de uitgaven als de ontvangsten. De verhoging van de ontvangstenraming in het jaar 2000 betreft een vergoeding van de Europese Unie voor de kosten van de Klassieke Varkenspest.

Door middel van een begrotingstechnische aanpassing is het eigen vermogen van de agentschappen omgezet in vreemd vermogen. Hiertoe is het eigen vermogen gestort aan het moederdepartement en is voor een gelijk bedrag een lening verkregen bij de Rijkshoofdboekhouding.

Verdeling ontvangsten over de hoofdbeleidsterreinen

W etenschap en

Kennisoverdracht Algemeen 5%                      7%

Landbouw 10%

Milieu, Gezondheid en

Kwaliteit

41%

Natuur, Groene Ruimte en R ec reatie

9%

Internationale aangelegenheden

1%

Visserijen 27%

Ontvangsten meerjarig (x f 1 mln.)

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Toelichting

De éénmalig hogere ontvangsten in 1999 hangen samen met de verkoop van de VAM. De structureel hogere ontvangsten met ingang van 2000 houden verband met de integratie van de uitgaven en ontvangsten van het LEF-A in de begroting van het ministerie van LNV.

• 3. 

  Ombuigingen

In het onderhavige wetsvoorstel is een aantal ombuigingen, waartoe in het voorjaar van 1999 is besloten, opgenomen. De opgenomen ombuigingen hebben betrekking op de jaren 2000 en volgende. De invulling van de ombuigingen voor 1999 heeft reeds plaatsgevonden in de eerste suppletore begroting 1999.

(Bedragen x f 1 mln.)

In de eerste suppletore begroting is tevens, als eerste invulling, structureel een bedrag in mindering gebracht op artikel 12.02 structuurverbetering. De definitieve meerjarige invulling ziet er thans als volgt uit.

1999

2000

2001

2002

2003

13.02  Beperking verwervingsbudget

13.03  Vertraging reconstructiewet div. Blokkade diverse artikelen 12.02 Subsidies structuurverbetering

12.02  Beperking budget stimuleringskader 13.05 Beperking budget stimuleringskader

13.03  Afschaffing landinrichtingsrente 10.02 Inzet prijsbijstelling

TOTAAL

105,0

55,0

55,0

45,0

45,0

Tevens hebben naar aanleiding van nieuwe inzichten en nadere besluitvorming enkele, geringe, herschikkingen plaatsgevonden van ombuigingen die naar aanleiding van het Regeerakkoord in de begroting 1999 waren verwerkt.

• 4. 

  ICES

In het kader van de intensiveringen uit het Regeerakkoord van 1998 worden middelen toegevoegd aan de LNV-begroting. De intensiveringen worden ingezet binnen de in ICES-verband vastgestelde pakketten ruimtedruk/ruimtekwaliteit en reconstructie zandgebieden. Voor het beperken van de ruimtedruk en verhogen van de ruimtekwaliteit zullen investeringen worden gedaan ten behoeve van de glastuinbouw, de aanleg van natte natuur en de versterking van de kwaliteit van natuur- en landschapsbeheer. Daarnaast komen extra middelen beschikbaar voor de realisering van de EHS. Met de middelen voor de reconstructie wil het kabinet de ruimtelijke en milieuproblematiek in de zandgebieden in Zuiden Oost-Nederland aanpakken. De vanaf 1999 tot 2003 beschikbare budgetten zijn als volgt aan de begroting toegevoegd:

(Bedragen x f 1 mln.)

Art.

1999

2000

2001

2002

2003

13.03  Reconstructie zandgebieden

13.02 Natte natuur 13.02 EHS/grondprijzen

13.04  Agrarisch natuurbeheer 12.02 Glastuinbouw

TOTAAL

100,0

189,5

201,0

239,5

233,0

• * 

  Hiervan wordt f 60 mln. binnen de begroting beschikbaar gesteld.

De middelen voor 1999 zijn middels een nota van wijziging (Kamerstuk 26 200 XIV nr. 8) aan de begroting van LNV toegevoegd. De middelen voor 2000 en volgende jaren wordt in het onderhavige wetsvoorstel aan de begroting toegevoegd. In de genoemde nota van wijziging is een uitgebreide toelichting op deze intensiveringen opgenomen.

• 5. 

  Leeswijzer

Bij het opstellen van de ontwerpbegroting zijn, met het oog op het geven van een optimaal inzicht, de volgende uitgangspunten gehanteerd:

– Mutaties kleiner dan f 0,5 mln. worden per artikel opgeteld en onder de post overige opgenomen; – Mutaties tussen f 0,5 mln. en f 3,0 mln. worden concreet benoemd,

maar niet nader toegelicht; – Mutaties groter dan f 3,0 mln., of meer dan 10% van het artikelbedrag of van inhoudelijk belang worden toegelicht.

Naast een toelichting van de mutaties bij de artikelen worden de belangrijkste mutaties bij de beschrijving van het hoofdbeleidsterrein weergegeven.

Uitgebreidere informatie over apparaatsuitgaven en subsidies is opgenomen in bijlage 1 respectievelijk bijlage 6.

Op ieder eerste artikel van een hoofdbeleidsterrein worden de apparaatsuitgaven van een aantal directies en diensten geraamd. Deze bestaat altijd uit de volgende artikelonderdelen: – ambtelijk personeel: de loonkosten en overig tot het loon te rekenen kosten van het ambtelijk personeel; – overig personeel: de kosten van het niet-ambtelijk personeel (o.a.

uitzendkrachten); – materieel: de materiële uitgaven, waaronder reis-, pension- en verhuiskosten; – post-actieven: de uitgaven ten behoeve van post-actieven van ná

1 april 1995 (onder andere de Regeling Rijkswachtgeldbesluit, de

Uitkeringsregeling 1966 en de wachtgeld/VUT-regeling).

In bijlage 7 wordt informatie gegeven over afgeronde, lopende en geplande evaluaties. De uitkomsten van de afgeronde evaluaties worden, indien er budgettaire consequenties aan vast zitten, weergegeven in de artikelsgewijze toelichting. De uitkomsten van evaluaties waar andere dan budgettaire aanpassingen uit voortvloeien, zoals juridische of beleidsinhoudelijke aanpassingen, worden verder niet weergegeven.

Met ingang van 1 januari 2000 is het Landbouw Egalisatie-Fonds (LEF) opgeheven en komt een aparte LEF-ontwerpbegroting te vervallen. De uitgaven en ontvangsten in het kader van het LEF-A worden geïntegreerd in de begroting van het ministerie van LNV, hoofdbeleidsterrein 11. De EU-geldstromen in het kader van het LEF-B worden vanaf 1 januari 2000 buiten begrotingsverband geregistreerd. Een overzicht hiervan is opgenomen in bijlage 14 bij de ontwerpbegroting van het ministerie van LNV.

WETSARTIKEL 1 (uitgaven/ verplichtingen) 10. Algemeen

Onder het hoofdbeleidsterrein Algemeen worden de personele en materiële uitgaven geraamd van directies die niet tot één van de andere hoofdbeleidsterreinen behoren. Daarnaast zijn onder dit hoofdbeleidsterrein de technische artikelen voor prijsbijstelling, loonbijstelling en onvoorzien opgenomen, alsmede een artikel 10.05 voor overige subsidies en uitgaven en artikel 10.06 bijdrage agentschap LASER.

Aandeel uitgaven 10 Algemeen in de begroting 2000 (x f 1 mln.)

Hoofdbeleidsterrein verdeeld in artikelen

10

Algemeen

395,7

Overig 3504,4

10.01

Personeel en materieel

100%

Totaalbeeld Hoofdbeleidsterrein 10 (x f 1 mln.)

Nieuwe wijzigingen

– loonbijstelling

– Prijsbijstelling

– Oogstschaderegeling

– Ombuiging Regeerakkoord

– Euro

– Vitaal Platteland

– Correctie RGD

– Wijziging Meststoffenwet

– Fraudeplan AID

– Additionele Eindejaarsmarge

– Overige

Toelichting

Oogstschaderegeling

Naar aanleiding van de overvloedige regenval in het najaar van 1998 is de Oogstschaderegeling in werking getreden. De uitvoering van de regeling is neergelegd bij het agentschap LASER. De uitvoeringskosten voor de Oogstschaderegeling worden voorlopig geraamd op f 10,1 mln.

10.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de politieke en ambtelijke leiding, de stafdirecties, de Algemene Inspectiedienst, de directie Juridische Zaken en de regionale beleidsdirecties.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

1998             1999             2000             2001              2002             2003             2004

1998             1999

2             2003

04

Stand ontwerpbegroting 1999

304 467 307 632 290 781 275 971 278 060

1^e suppl.begroting

1 108 - 11 830

8 254

922

1 034

Nieuwe wijzigingen

1 Loon/prijsbijstelling

2 Wijziging Meststoffenwet

3 Fraudeplan AID

4 Correctie Rijksgebouwendienst

5 Vitaal Platteland

6 Ombuiging Regeerakkoord

7 Euro

8 Additionele Eindejaarsmarge

9 Overige

Stand ontwerpbegroting 2000

369 911 345 479 320 861 303 205 294 585 298 134 301476

Stand ontwerpbegroting 2000 in EUR 1000

167 858 156 772 145 600 137 588 133 677 135 287 136 804

Toelichting

2 Wijziging meststoffenwet

Voor de rechtshandhaving in het kader van het mineralenaangiftesysteem

(MINAS) wordt het ministerie van Justitie belast met extra beroepszaken.

6 Ombuiging Regeerakkoord

De ombuigingen uit het Regeerakkoord op de apparaatsuitgaven waren in eerste instantie verwerkt op het centrale apparaatsartikel 10.01. Nadere besluitvorming over de centrale invulling van deze ombuiging leidt tot een aantal herschikkingen binnen de LNV-begroting.

7 Euro

Voor de begeleiding van de invoering van de Euro is aan de begroting van LNV voor in totaal f 16,8 mln. toegevoegd. De middelen zijn voorlopig op het onderhavige artikel geraamd en worden te zijner tijd verdeeld over de relevante artikelen.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Ambtelijk Personeel

02 Overig Personeel

03 Post Actieven

04 Materieel

Totaal

369 911

345 479

320 861

Kengetallen

Algemene Inspectiedienst

De Algemene Inspectiedienst is belast met de handhavingsfunctie op de beleidsterreinen van het ministerie van LNV. De kerntaken van de dienst zijn:

– het controleren, opsporen en verifiëren van de naleving van de

LNV-regelgeving c.q. het signaleren van het ontbreken daarvan en – het geven van adviezen over de controleerbaarbeid en de handhavingsaspecten van voorgenomen beleid en regelgeving.

De onderkende primaire prestaties van de AID zijn: controles, opsporingen en verificaties. Bij de hiervoor benodigde tijdsinzet wordt rekening gehouden met de tijdsinzet ten behoeve van beleidsadvisering en voorlichting. Deze activiteiten zijn derhalve in de uitgaven per prestatie verdisconteerd.

Omschrijving prestatie-eenheden bedragen in guldens

1998

1999

2000

01Akkerbouw/tuinbouw/sierteelt

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

908               820               900

1 593 321 1 122 976 1 109 949

1 755            1 369            1 233

02Bestrijdingsmiddelen

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

10 399          10 200          10 000

5 969 729 6 193 481 6 121633

574               607               612

03Diergeneesmiddelen/diervoeder

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

714               880               900

2 935 968 4 893 205 4 336 441

4 112            5 560            4 818

04Meststoffen

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

4 840            5 000            5 000

13 189 012 15 345 900 13 667 878

2 725            3 069            2 734

05Natuurbescherming

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

3 294            2 050            2 500

4 347 585 3 346 372 3 307 552

1 320            1 632            1 323

06Paardensport

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

07TAB/zuivel

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

7 944            9 344            9 500

17 282 015 18 057 697 17 848 216

2 175            1 933            1 879

08Varkensmaatregelen

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

4 234            6 270            7 000

8 368 347 9 180 221 10 073 725

1 976            1 464            1 439

09Veehouderij/GBCS

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

10 986          10 894          11 000

7 242 346 7 625 754 7 537 290

659               700               685

10 Visserij

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

14 668          19 399          19 000

12 465 261 15 054 436 14 879 795

850               776               783

11Vlees/Pluimvee

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

1 136            1 000            1 000

3 866 030 3 601187 3 559 411

3 403            3 601            3 559

12Fraude/Recherche

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

55               nvt               nvt

5 438 463 6 484 950 6 409 721

98 881               nvt               nvt

13Overige

– Aantal prestaties

– Totale kosten

– Gemiddelde kosten per prestatie

951

2 232 370

2 347

Totaal

– Aantal prestaties

– Totale kosten (x f 1 mln.)

– Gemiddelde kosten per prestatie

60 245

85,3

1 415

66 007

91,2

1 382

66 950

89,1

1 332

Toelichting

– De ramingscijfers 2000 met betrekking tot de kosten per prestatie zijn gebaseerd op een extrapolatie van ervaringscijfers van voorgaande jaren. Deze cijfers kunnen in een later stadium als gevolg van verdere besluitvorming nog wijzigen;

– Het is niet mogelijk een planning te maken van het aantal te verrichten fraude-onderzoeken daar deze zich gedurende het uitvoeringsjaar aandienen. De kosten van fraude-onderzoeken zijn relatief hoog, omdat de grootschalige opsporingsonderzoeken veel tijd vergen;

– De gemiddelde kosten per prestatie dalen licht als gevolg van efficiency maatregelen.

De gemiddelde huisvestingskosten per fte van het kerndepartement en uitvoerende diensten bedragen voor 1999 f 10 650,– en voor 2000 f 11 100,–. Het huisvestingkengetal heeft betrekking op de geraamde uitgaven aan huur-, energie-, schoonmaak- en klein onderhoud per fte’s in kantoorpanden.

10.02 Prijsbijstelling

De grondslag van het artikel

Het artikel dient ter verwerking van de gevolgen van prijsontwikkelingen. De toegekende prijsbijstelling wordt tijdelijk aan het artikel toegevoegd waarna toerekening plaatsvindt aan de relevante artikelen.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

2 Verdeling prijsbijstelling

Structureel wordt de prijsbijstelling aangewend voor de ombuigingstaakstelling. De prijsbijstelling voor 1999 wordt voor f 21,6 mln. aangewend voor het centrale uitgavenartikel 10.01 personeel en materieel, voor f 1,7 mln. en f 0,8 mln. wordt de prijsbijstelling respectievelijk aangewend voor knelpunten op de uitgavenartikelen 12.02 structuurverbetering en 13.04 beheer.

Economische codering: 12 Functionele codering: 10.9

10.03 Loonbijstelling

De grondslag van het artikel

Het artikel dient ter verwerking van de gevolgen van loonontwikkelingen. De toegekende loonbijstelling wordt tijdelijk aan het artikel toegevoegd waarna toerekening plaatsvindt aan de loongevoelige artikelen.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige stand ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Ziektekostenvoorziening

2 Verdeling loonbijstelling

1 297 64 713

72184

68 295

67 837

67 755

Stand ontwerpbegroting 2000

Stand ontwerpbegroting 2000 in EUR 1000

2 Verdeling loonbijstelling

Het saldo van de loonbijstelling wordt als volgt over de artikelen verdeeld.

1999

2000

2001

2002

2003

2004

U10.01 Personeel en materieel U10.06 Agentschap LASER U11.01 Personeel en materieel U12.01 Personeel en materieel U12.06 Agentschap BH U13.01 Personeel en materieel U13.03 Inrichting U13.04 Beheer

U13.05 Overige subsidies en uitgaven U14.01 Personeel en materieel U15.01 Personeel en materieel U15.02 Agentschap PD U16.01 Personeel en materieel U16.02 Wetenschappelijk Onderzoek U16.03 Praktijkonderzoek U16.04 Bedrijfsontwikkeling U16.05 Wetenschappelijk onderwijs U16.06 Hoger agrarisch onderwijs U16.07 Voortgezet agrarisch onderwijs U16.08 Agrarisch praktijkschoolonderwijs

Totaal Loonbijstelling

64 713

72 184

68 295

67 837

67 755

67 755

Economische codering: 11 Functionele codering: 10.9

10.04 Onvoorzien

De grondslag van het artikel

Ingevolge artikel 5, zesde lid van de Comptabiliteitswet is een begrotingsartikel voor onvoorziene uitgaven opgenomen. Het artikel is bestemd voor uitgaven die ten tijde van de begrotingsvoorbereiding niet zijn voorzien.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Economische codering: 12 Functionele codering: 10.9

10.05 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Het artikel bevat een raming van subsidies en uitgaven die niet onder één van de andere hoofdbeleidsterreinen vallen. Het betreft middelen die beschikbaar zijn voor emancipatieprojecten in de landbouw en voor aan ambtenaren verstrekte voorschotten.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Emancipatie

02 Overige

Totaal

1 017

1 173

1 633

10.06 Agentschap LASER

De grondslag van het artikel

Met ingang van 1 januari 1999 is het Agentschap LASER ingesteld. Op dit artikel wordt de bijdrage van het Miniserie van LNV aan het Agentschap LASER geraamd. Deze bijdrage is ter financiering van de producten en diensten die LASER aan LNV levert. De begroting van het Agentschap wordt nader toegelicht onder wetsartikel 4 van deze begroting.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Loonbijstelling

2 Oogstschaderegeling

3 Overig

1 294            1 820            1 717            1 694            1 694

10 115

480               480               480               480

Toelichting

2 Oogstschaderegeling

Naar aanleiding van de overvloedige regenval in het najaar van 1998 is de Oogstschaderegeling in werking getreden. De uitvoeringskosten voor de oogstschaderegeling worden voorlopig geraamd op f 10,1 mln.

Economische codering: 03 Functionele codering: 10.1

• 11. 

  Internationale aangelegenheden

Op dit hoofdbeleidsterrein worden de uitgaven geraamd die in hoofdzaak dienen ter ondersteuning van het LNV-beleid in internationaal verband. Hiertoe behoren de uitgaven die betrekking hebben op de directie Internationale Zaken, de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland (AVB), het Internationaal Agrarisch Centrum (IAC) en het International Institute for Land Reclamation and Improvement (ILRI). Daarnaast worden op dit hoofdbeleidsterrein de uitgaven en ontvangsten uit hoofde van de aan- en verkoop van de interventieprodukten opgenomen alsmede de uitgaven samenhangend met de uitvoering van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie.

De uitgaven voor de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland, de contributies aan de FAO en de UNEP en de bijdrage aan het Afrika Studiecentrum (ASC), worden volledig aan de homogene groep Internationale Samenwerking toegerekend.

Het Landbouw- Egalisatie Fonds wordt met ingang van 1-1-2000 opgeheven en het LEF-A wordt geïntegreerd in de begroting van het Ministerie van LNV. De Europese geldstromen in het kader van LEF-B worden onveranderd buiten begrotingsverband geboekt. In bijlage 14 wordt hiervan een overzicht gegeven.

Dit besluit is gebaseerd op overwegingen van begrotingstechnische en administratieve aard.

In de eerste plaats is de meerwaarde van de huidige fondsconstructie beperkt omdat het positieve of negatieve saldo van het fonds jaarlijks ten gunste respectievelijk ten laste van de begroting van LNV wordt verantwoord, terwijl bij een zuivere fondsconstructie de voor- en nadelige saldi ten gunste c.q. ten laste van het fonds komen in de daaropvolgende begrotingsjaren. Daarnaast heeft de integratie tot doel om de inzichtelijkheid te vergroten van de bij dit beleidshoofdstuk betrokken middelen.

Aandeel uitgaven 11 Internationale aangelegenheden in de begroting 2000 (x f 1 mln.)

Hoofdbeleidsterrein verdeeld in artikelen

11 Internationale aangelegenheden

129,4

11.01 Personeel en materieel

35%

11.05 Uitvoering EU-maatregelen 51%

Overig 3770,7

11.03 Overige subsidies en uitg.

14%

Totaalbeeld Hoofdbeleidsterrein 11 (x f 1 mln.)

11.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de directie Internationale Zaken, de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland, het Internationaal Agrarisch Centrum en het International Institute for Land Reclamation and Improvement.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Ombuiging Regeerakkoord

2 Loonbijstelling

3 Agrarische Vertegenwoordiging buitenland

4 Overige

Toelichting

3 Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland

De verhoging van het onderhavige artikel wordt voornamelijk veroorzaakt door de stijging van loonkosten van lokaal personeel van de Agrarische Vertegenwoordiging. Met ingang van 1998 moet het Ministerie van LNV, anders dan voorheen, premies en belasting over de salariskosten van lokaal personeel afdragen. De verhoging van het artikel komt ten laste van de Homogene Groep Internationale Samenwerking.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Ambtelijk personeel

02 Overig personeel

03 Post-actieven

04 Materieel

Totaal

46 887

46 047

45 192

11.02 Bijdrage aan het Landbouw-Egalisatiefonds

De grondslag van het artikel

Op dit artikel werd, indien het saldo van het Landbouw-Egalisatiefonds, Afdeling A, negatief is, de bijdrage aan het fonds verantwoord. Vanaf 2000 zijn de uitgaven van het fonds geïntegreerd in de LNV-begroting en vindt er geen bijdrage meer plaats van de begroting van LNV aan het fonds. Dit artikel komt aldus te vervallen met ingang van de ontwerp-begroting 2000. In verband met de integratie van het LEF-A in de begroting van het Ministerie van LNV wordt zowel bij de uitgaven als bij de ontvangsten een artikel 11.04 Interventievoorraden en artikel 11.05 Uitvoering EU-maat-regelen gecreëerd.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Stand ontwerpbegroting 1999

0----

1^e suppl. begroting

1 200

Stand ontwerpbegroting 2000

25 018

1 200

Stand ontwerpbegroting 2000 in EUR 1000

11 353

545

11.03 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Het artikel bevat een raming van diverse subsidies en uitgaven, die dienen ter ondersteuning van het LNV-beleid in internationaal verband, inclusief de uitgaven in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Dit artikel bevat ramingen voor: + De rentesubsidie op OESO-leningen; deze heeft betrekking op de rentesubsidie van de in het kader van economische hulpverlening aan Turkije verstrekte geldleningen, via de Nederlandse investeringsbank voor Ontwikkelingslanden NV.

+ Bijdragen en contributies aan internationale organisaties, waaronder de FAO;

+ De subsidie aan het Internationaal Agrarisch Centrum (IAC);

+ Investeringen in onroerend goed bij het IAC en het ILRI;

+ De bijdrage aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen ten behoeve van de Stichting Afrika Studiecentrum.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 mln.)

Toelichting

De voornaamste oorzaak van de verhoging van het onderhavige artikel is gelegen in de aanpassing van de dollarkoers. Deze verhoging werkt door in de raming van de FAO-contributie en komt ten laste van de Homogene Groep Internationale Samenwerking.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Rentesubsidies OESO

02 Programma samenwerking Oost-Europa

03 Contributies en bijdragen aan (internationale) organisaties

04 Internationaal Agrarisch Centrum/Afrika Studiecentrum

05 Bouwkundige voorzieningen

06 Overige

Totaal

19 570

18 385

17 913

11.04 Interventievoorraden

De grondslag van het artikel

Op dit artikel zijn de uitgaven en ontvangsten uit hoofde van de aan- en verkoop van interventieproducten opgenomen. De aankoop van interventieproducten wordt gefinancierd uit de nationale middelen. Hiertegenover staan de opbrengsten uit verkopen, alsmede de door de EU te vergoeden verliezen op deze verkopen. De gefinancierde eindvoorraad die als gevolg van deze transacties ultimo van het begrotingsjaar resulteert, wordt als beginvoorraad overgeboekt naar het volgende jaar. De voorraadontwikkeling heeft aldus geen invloed op de begroting van LNV. In de onderhavige begroting zijn de artikelen die betrekking hebben op de voorraadontwikkeling pro memorie geraamd. Met ingang van 2000 is de Begroting van het Landbouw- Egalisatie Fonds, afdeling A geïntegreerd in de LNV-begroting. De uitvoering van het begrotingsjaar 1999 vindt nog plaats volgens de huidige fondsconstructie. Derhalve is voor 1999 geen raming opgenomen. In de slotwet (2000) zullen de gerealiseerde bedragen worden opgenomen.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Toelichting

De waarde van de gefinancierde beginvoorraad interventieproducten en de geraamde aankopen interventieproducten worden pm geraamd aangezien deze afhankelijk zijn van de marktontwikkelingen.

11.05 Uitvoering EU-maatregelen

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden uitgaven samenhangend met de uitvoering van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie geraamd, inclusief de aankopen uit hoofde van de regeling Sociale Boter.

Op het artikelonderdeel «interventiekosten» worden de kosten van in-, open uitslag geraamd van de marktordeningsproducten zuivel, rundvlees en granen.

De medebewindskosten betreffen de vergoedingen voor taken die door de productschappen in medebewind worden verricht. Deze taken omvatten de uitvoering van maatregelen in het kader van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie en hebben in hoofdzaak betrekking op het opleggen van heffingen, het verlenen van exportrestituties, alsmede de administratie hiervan.

Ten behoeve van de afwikkeling van declaraties over afgesloten jaren met het EOGFL, afdeling Garantie, door middel van de zogenaamde apure-ment-procedure en de uitgaven in het kader van de regeling Sociale Boter, zijn op dit artikel stelposten opgenomen.

Op het onderdeel «overige uitgaven» worden onder andere de kosten van schikkingen geraamd die samenhangen met de uitvoering van de Superheffing.

Met ingang van 2000 is de Begroting van het Landbouw- Egalisatie Fonds, afdeling A geïntegreerd met de LNV-begroting. De uitvoering van het begrotingsjaar 1999 vindt nog plaats volgens de huidige fondsconstructie. De betreffende bedragen zijn voor de vergelijking opgenomen en zijn aangegeven met een (*).

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp begroting (x f 1 000)

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Interventiekosten

02 Medebewindskosten productschappen

03 Apurement

04 Regeling Sociale Boter

05 Overige uitgaven

Totaal

66 282

De kengetallen

De gepresenteerde kengetallen geven een globaal beeld van het aantal aanvragen voor exportrestituties, productiesteun, de invoer van landbouwproducten alsmede het aantal mutaties m.b.t. superheffing. Voorts zijn enkele gegevens opgenomen met betrekking tot het gemiddelde aantal afgehandelde aanvragen per mensjaar, de gemiddelde personeels-inzet, de berekende gemiddelde uitgaven per mensjaar, de gemiddelde uitvoeringskosten per aanvraag en het gemiddelde financieel belang per aanvraag.

Het betreft hier uitdrukkelijk alleen gegevens met betrekking tot werkzaamheden die in medebewind worden uitgevoerd door de product- schappen. Voor de kengetallen met betrekking tot interventie-uitgaven en inkomenssteunmaatregelen door het Agentschap LASER (Landelijke Service bij Regelingen) wordt verwezen naar de begroting 2000 van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, wetsartikel 4 Agentschap LASER.

Aanvragen voor exportrestituties/productiesteun/ certificaten invoer landbouwproducten/ superheffingmutaties

Akkerbouw

Restituties, productiesteun en invoer van akkerbouwproducten

Restituties voor verwerkte grondstoffen in voedselproducten

Zuivelproducten en melk

Restituties en veredeling van zuivelproducten

Uitvoercertificaten

Invoercertificaten

Superheffing

Vlees en eieren

Exportrestituties Invoerformulieren Certificaten Slachtpremies kalveren

Groenten en fruit

Exportrestituties en marktordening Certificaten

Margarine, vetten en oliën

In- en uitvoerformulieren/certificaten

Totaal aantal aanvragen (x 1000)

Uitgaven medebewind (x f 1 mln.)

Totale personeelsinzet medebewind in mensjaren

Berekend gemiddeld aantal aanvragen per mensjaar

Berekende gemiddelde uitvoeringskosten per aanvraag

(x f 1,–)

Berekende gemiddelde uitgaven per mensjaar (x f 1000)

• 12. 

  Landbouw

De algemene doelstelling van het landbouwbeleid is het bevorderen van een concurrerende, veilige en duurzame landbouw. De nadruk ligt op bevordering van een marktgerichte productie en het bereiken van duurzame productiesystemen, mede met het oog op de eisen van milieukwaliteit.

Het beleid van de overheid speelt in op belangrijke technologische en economische veranderingen die van grote invloed zijn op de ontwikkeling van de productie, productiewijze en productie-omstandigheden in de land- en tuinbouw. Het beleid is de komende jaren gericht op het creëren van betere voorwaarden voor een goed ondernemingsklimaat, het vergroten van het innovatievermogen en het bevorderen van de marktoriëntatie.

De overheid stelt de kaders waarbinnen ondernemingen kunnen handelen. Boeren en tuinders moeten hun inkomen zoveel mogelijk in de markt verdienen, waarbij de agrarische productie dient plaats te vinden op een wijze die ecologisch verantwoord is. Met het oog op het belang voor de afzet van de Duitse markt wordt geïnvesteerd in een verbetering van het imago van Nederlandse (agrarische) produkt. Het centrale thema van het stimuleringsbeleid is het aanjagen van dynamiek en vernieuwing in de samenleving, waarbij het belang en de eigen verantwoordelijkheid van sectoren belangrijke uitgangspunten zijn. Uitgangspunt is dat het tempo van de vereiste aanpassingen, gericht op het versterken van de concurrentiepositie, de overheidsbijdrage dient te rechtvaardigen. Effectiviteit en doelmatigheid van de inzet van overheidsmiddelen vormen daarbij belangrijke voorwaarden. Hierbij wordt uiteraard rekening gehouden met de in EU-verband gestelde kaders.

In het kader van het klimaatbeleid (CO₂-reductieplan) worden een aantal projecten ondersteund met betrekking tot duurzame grondstoffen.

Aandeel uitgaven 12 Landbouw in de begroting 2000 (x f 1 mln.)

Hoofdbeleidsterrein verdeeld in artikelen

12

Landbouw

285,8

12.03 Industrie en handel

10%

12.06 Agentschap Bur.

Heffingen

18%

12.01 Personeel en materieel

13%

Overig 3614,3

12.02

Structuurverbetering

59%

Totaalbeeld Hoofdbeleidsterrein 12 (x f 1 mln.)

Nieuwe wijzigingen – Loonbijstelling 1999 – Ombuiging Regeerakkoord – Glastuinbouw – CO₂-reductieplan – Uitvoeringskosten Oogst-schade – Mestbeleid – Masterplan Duitsland – Rentecompensatie agentschap – Overige

10,1 1,5

3,1

1,6

0,7 0,7

3,1

0,7 0,7

3,1

0,7 3,8

60,0

0,7 4,1

12.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de directie Landbouw (inclusief het Informatie Kennis Centrum voor de Landbouw) en van de directie Industrie en Handel en van het College Toelating Bestrijdingsmiddelen.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Loonbijstelling

2 Ombuiging Regeerakkoord

3 Overige

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Ambtelijk personeel

02 Overig personeel

03 Post-actieven

04 Materieel

Totaal

38 590

36 384

36 256

10.1

12.02 Structuurverbetering

De grondslag van het artikel

Het beleid dat is gericht op de structuur van het individuele primaire landbouwbedrijf betreft met name de subsidiëring van bedrijfsinvesteringen. Hiervoor zijn een aantal regelingen beschikbaar, zoals de Regeling Structuurverbetering Glastuinbouw. De regeling ter verbetering van de verkaveling bestaat uit een subsidie op de afbraak van glas en een subsidie op het doen van investeringen op bestaande glaskavels van voldoende formaat.

Voor de komende jaren wordt nog rekening gehouden met de uitfinanciering van enkele reeds gesloten investerings- en beëindigingsvergoedingsregelingen, alsmede met de financiering van restant-verplichtingen uit hoofde van het doelgroepenbeleid. Tevens is voor de instandhouding van het eigen vermogen van de Stichting Borgstellingsfonds voor de Landbouw een voorziening getroffen.

Daarnaast wordt rekening gehouden met de uitfinanciering van reeds eerder aangegane verplichtingen voor de bouw van mestverwerkingsfabrieken. De betreffende regeling «Bijdrageregeling Proefprojecten Mestverwerking» is per 31 december 1994 gesloten.

Voor de herstructurering van de varkenshouderij is in de periode 1996 tot en met 2002 in totaal f 695 mln. op de LNV-begroting beschikbaar. De maatregelen worden gefinancierd uit een aparte voorziening binnen het Ontwikkelings- en Saneringsfonds voor de Landbouw. Op dit artikel wordt de bijdrage aan het fonds geraamd.

De uitgaven die specifiek op de akkerbouw zijn gericht bestaan voornamelijk nog uit uitgaven ten behoeve van de Beschikking terzake van het uit de productie nemen van bouwland.

Op titel van innovatiestimulering worden de uitgaven voor de restantverplichtingen uit hoofde van verschillende innovatieregelingen en van het informatica-stimuleringsbeleid verantwoord.

Tenslotte worden uitgaven voor het structuurbeleid als onderdeel van het Stimuleringskader op dit artikel verantwoord. Het betreffende programma, Markt en Concurrentiekracht, bestaat uit twee onderdelen: een innovatieprogramma, gericht op het stimuleren van innovatie door vernieuwers, en een verspreidingsprogramma, dat beleidsmatig gewenste en beproefde ontwikkelingsrichtingen door koplopers ondersteunt. Jaarlijks vindt besluitvorming plaats over de verdeling van de beschikbare middelen over de programma’s Markt en Concurrentiekracht en Vernieuwing Landelijk Gebied (zie uitgavenartikel 13.05). Hierbij wordt rekening gehouden met reeds geoormerkte beleidsprioriteiten en de uitfinanciering van lopende projecten binnen het Stimuleringskader. Binnen het programma Markt en Concurrentiekracht is, onder andere, ruimte geschapen voor het stimuleringsbeleid in het kader van de Integrale Notitie en voor het stimuleren van modern ondernemerschap in de glastuinbouw.

Ter versterking van de biologische landbouw wordt in het jaar 2000 voor de regeling Stimulering Biologische Productiemethode f 10 mln. beschikbaar gesteld uit het Stimuleringskader. Ten opzichte van het oorspronkelijke plan van aanpak betekent dit een verhoging met f 7,4 mln.

De opbouw van de raming

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting ( x f 1 000)

Toelichting

1 Glastuinbouw

Voor het beperken van de ruimtedruk en verhogen van de ruimtekwaliteit worden gelden geraamd voor investeringen ten behoeve van de glastuinbouw. De investeringen zijn bedoeld ter oplossing van ruimteproblemen van de tuinbouw in het Westland door het stimuleren van de vestiging van bedrijven elders.

2 Aflossing lening VAM

De verkoop van de NV VAM aan de NV EDON heeft ertoe geleid dat de renteloze lening van LNV aan de NV VAM moet worden afgelost. Deze middelen die worden verantwoord op ontvangstenartikel 10.05 zullen worden aangewend voor de herstructurering van de varkenshouderij.

5 Mestbeleid

In het kader van de Integrale Notitie Mest- en amoniakbeleid is voor de periode 1996 t/m 2002 f 475 mln. beschikbaar gesteld voor de herstructurering van de varkenshouderij. De gelden, die na 2002 op het onderhavige artikel zijn geraamd en dan vrijvallen, worden conform het Regeerakkoord ingezet voor de reconstructie van de zandgebieden in Zuid- en OostNederland. (artikel 13.03)

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000)

De kengetallen

Kengetallen Stimuleringskader

Een van de onderdelen van het Stmuleringskader is de innovatieregeling Markt en Concurrentiekracht.

Met deze regeling wordt beoogd het innovatieve vermogen en de concurrentiepositie van de agrosector te versterken. Omdat de regeling in januari 1997 in werking is getreden en de gesubsidieerde projecten vaak meerdere jaren lopen, zijn de meeste projecten nog in uitvoering. Hierdooor is het slechts in beperkte mate mogelijk effecten te meten. De doeltreffendheidskengetallen zijn gebaseerd op de resultaten van een enquête die bij de bedrijven met afgeronde projecten is uitgevoerd. De gepresenteerde kengetallen zijn daarom vooral indicatief van aard. Om inzicht te verkrijgen in de doeltreffendheid is de doelstelling van de regeling vertaald in het economisch perspectief van de gesubsidieerde projecten en het uitstralingseffect van de projecten. Om een beeld te geven van de kwaliteit van de regeling zijn gegevens opgenomen over de ingediende en gehonoreerde bezwaarschriften.

Kengetallen stimuleringsregeling Innovatie Markt en Concurrentiekracht realisatie raming 1998             1999

Ramingskengetallen

• 1. 

  aantal gehonoreerde aanvragen                                                                           39                 32

• 2. 

  gemiddelde verleende subsidie per gehonoreerde aanvraag (x f 1 000)

• 3. 

  toegelicht verplichtingenbudget (x f 1 mln)

Doelmatigheidskengetallen

• 1. 

  aantal ingediende aanvragen beoordelingskosten per aanvraag

• 2. 

  aantal lopende projecten beheerskosten per project per jaar

• 3. 

  aantal beoordeelde bezwaarschriften kosten per bezwaarschrift

Doeltreffendheidskengetallen

• 1. 

  economisch perspectief per afgerond project: – gemiddelde terugverdientijd (in jaren) – % leidend tot vervolgactiviteiten op eigen bedrijf

• 2. 

  uitstralingseffect: – % leidend tot publicaties – % leidend tot vervolgactiviteiten op andere bedrijven

Kwaliteitskengetallen (in %)

• 1. 

  aantal bezwaarschriften tov aantal ingediende aanvragen

• 2. 

  (gedeeltelijk) gehonoreerde bezwaarschriften t.o.v. afgehandelde bezwaarschriften

Toelichting

Doelmatigheidskengetal

De beoordelingskosten per aanvraag hebben betrekking op het beoordelingstraject van de aanvraag tot en met de beslissing op de aanvraag; deze aanvragen zijn ingediend in een bepaalde openstellingsperiode (deze hoeft overigens niet overeen te komen met een kalenderjaar). De beheerskosten per project hebben betrekking op de fase ná de beslissing op de aanvraag t/m de eindafrekening van het gesubsidieerde project en betreffen gemiddelde jaarkosten (dus niet van een specifieke tender). De kosten per bezwaarschrift hebben betrekking op de totale kosten. Het aantal beoordeelde bezwaarschriften betreft een gemiddelde per jaar.

Doeltreffendheidskengetal

Ongeveer 2/3 van de projecten hebben geleid tot vervolgactiviteiten op het eigen bedrijf. Bijna alle afgeronde projecten hebben geleid tot een publicatie in de vakbladen van de agrosector. Naar verwachting zal ca. 40% van de gesubsidieerde projecten bij andere agro-bedrijven leiden tot een follow up, waaronder het starten van eenzelfde soort project.

Kwaliteitskengetal

De kwaliteitskengetallen hebben betrekking op bezwaarschriften zoals deze door uitvoerende dienst Laser worden behandeld. Het blijkt dat ongeveer 17% van de ingediende aanvragen leidt tot bezwaarschriften. Hiervan wordt 5% gehonoreerd.

Ramingskengetallen Stimuleringskader

12.03 Industrie en handel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden uitgaven geraamd ter verbetering van de marktstructuur van de nationale agrarische handel en industrie en voor de stimulering van de internationalisering van de Nederlandse agribusiness. Een (aflopend) deel van de uitgaven houdt verband met de verplichte nationale bijdragen aan goedgekeurde projecten ingevolge Verordening EEG nr. 866/90 i.

Bovendien worden uitgaven gedaan die zijn gericht op versterking van de concurrentiekracht, verbetering van de agrologistiek en stimulering van de samenwerking van de agro/foodketens met andere sectoren. Tevens worden op het artikel uitgaven geraamd voor een aantal projecten in het kader van het CO₂-reductieplan.

Daarnaast is er sprake van uitfinanciering van projecten uit de VROM-stimuleringsregeling Milieutechnologie en enkele EZ-clusterprojecten. Tevens worden op dit artikel uitgaven geraamd verband houdende met de versterking van de internationale marktpositie van de agribusiness, zowel in hoogontwikkelde als opkomende markten. Het gaat onder meer om uitgaven voor marktverkenningen, missies, symposia, imagoprojecten en bijdragen aan vakbeurzen.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 CO₂-reductieplan

2 Masterplan Duitsland

3 Overige

200          12 500            4 800

1 500            1 600            3100

2  100

3  100

800

594

Toelichting

1 CO₂-reductieplan

Het artikel wordt in het kader van het CO₂-reductieplan verhoogd ten behoeve van de uitvoering van projecten m.b.t. duurzame grondstoffen.

2 Masterplan Duitsland

De verhoging betreft een bijstelling uit de Homogene Groep Internationale Samenwerking voor de uitvoering van het Masterplan Duitsland. Dit plan omvat een communicatie-aanpak die erop is gericht de Duitse consument blijvend te overtuigen van de hoge kwaliteit en de betrouwbaarheid van de Nederlandse agrarische producten alsook van de milieuvriendelijke productiemethoden. In een nauwe samenwerking met het bedrijfsleven zal er via diverse media sprake zijn van een intensieve impuls voor de beeldvorming.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000)

De Kengetallen

Door middel van kengetallen worden de ramingen van de verplichtingenbedragen onderbouwd.

12.04 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de overige subsidies en uitgaven verantwoord van het hoofdbeleidsterrein Landbouw. Deze uitgaven betreffen een bijdrage aan het Nederlands Agrarisch Jongerencontact (NAJK) en het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM).

Op dit artikel zijn voor 1999 de uitgaven geraamd in verband met de uitvoering van de Oogstschaderegeling 1998. Deze regeling voorziet in een tegemoetkoming, voor boeren die niet onder de WTS vallen, in de schade die eind 1998 ontstond als gevolg van de overvloedige regenval in verschillende delen van het land.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Uitvoeringskosten Oogst-schade

2 Overige

10 115 250

Toelichting

1 Uitvoeringskosten Oogstschade

Het Agentschap LASER is belast met de uitvoering van de oogschaderegeling. Vanuit het onderhavige artikel wordt compensatie geboden aan het Agentschap Laser voor de hiermee samenhangende uitvoeringskosten.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Overige

02 Schade-uitkeringen

Totaal

557

117 089

256

12.05 Garanties

De grondslag van het artikel

Met de in 1994 tot stand gekomen wijziging van de financiële verhouding met de Stichting Borgstellingsfonds voor de Landbouw is de staatsgarantie gestabiliseerd op f 110 mln. Het eigen vermogen van de stichting is eind 1998 ca. f 43 mln. Tezamen met het garantiekapitaal dat wordt aangehouden bij de rijkshoofdboekhouding van ca. f 40 mln. is het totale garantievermogen f 193 mln. Dit vermogen dient ter dekking van het uitstaande borgbedrag dat ultimo 1998 ca. f 1 047 mln. bedroeg. Het uitstaande borgbedrag is het totaal van de leningen die land- en tuinbouwers bij banken hebben afgesloten en waarvoor de stichting borg staat.

De inkomsten van de Stichting Borgstellingsfonds, bestaande uit rente, verhaalsvorderingen en provisie, dienen tot betaling van de schaden, respectievelijk tot versterking van het eigen vermogen. In het kader van het besluit extra voorziening varkenshouderij 1999 is uit de herstructureringsgelden varkenshouderij f 50 mln. beschikbaar voor het verstrekken van maximaal f 200 mln. aan borgstellingen ten behoeve van het verkrijgen van kredieten door varkenshouders voor de aankoop van varkensrechten.

Overzicht risico-ontwikkeling met betrekking tot garantie-overeenkomsten van het Rijk (x f 1 000)

1998

1999

2000 2001 e.v.j.

Garantie plafond Uitstaand risico per 1 januari Vervallen of te vervallen garanties Verleende of te verlenen garanties Verliesdecalaraties jaar t Uitstaand risico per 31 december

193 000 243 000 243 000 243 000 110 000 110 000 110 000 110 000

110 000 110 000 110 000 110 000

De Kengetallen

Omschrijving prestatie-eenheden

1998

1999

2000

Borgstelling

Lopende overeenkomsten

Bij: nieuwe

Af: afgewikkeld

Af: verliesdeclaraties

Saldo

Uitstaande borgbedragen (xf1mln.)

Saldo aanvang

Bij:

Af:

Af: verliesdeclaraties

Saldo ultimo

12.06 Agentschap Bureau Heffingen

De grondslag van het artikel

Met ingang van 1 januari 1998 is het Agentschap Bureau Heffingen ingesteld. Op dit artikel wordt de bijdrage van het Ministerie van LNV aan het Agentschap Bureau Heffingen geraamd. Deze bijdrage is ter financiering van de producten en diensten die Bureau Heffingen aan LNV levert. Dit betreft o.a. de registratie van mestproductierechten en varkensrechten, de vaststelling en inning van diergezondheidsheffingen en de uitvoering van het Mineralenaangiftesysteem (Minas).

De begroting van het Agentschap wordt nader toegelicht onder wetsartikel 5 van deze begroting.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerpbegroting (x f 1 000)

Economische codering: 03 Functionele codering: 10.1

• 13. 

  Natuur, Groene Ruimte en Recreatie

Het hoofdbeleidsterrein Natuur, Groene Ruimte en Recreatie heeft betrekking op de inrichting en het beheer van het landelijke gebied. Het beleid beoogt de verschillende functies in het landelijk gebied – landbouw, natuur, landschap, bosbouw en recreatie – optimaal tot zijn recht te laten komen. Het Structuurschema Groene Ruimte (SGR) vormt het beleidsmatige en financiële kader voor de integratie van de ruimteclaims van de verschillende sectoren. Prioriteit heeft de realisering van de 18 Strategische Groenprojecten en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Versterking van de leefbaarheid en de kwaliteit van het landelijk gebied zijn belangrijke thema’s in het beleid voor de Groene Ruimte. Door middel van plattelandsvernieuwing wordt gezocht naar nieuwe economische dragers, het ontwikkelen van nieuwe productiemethoden in land- en tuinbouw en het bevorderen van de samenhang in overheidsbeleid waar een gebiedsspecifieke benadering vereist is.

Het instrumentarium voor de inrichting en beheer van de «groene ruimte» omvat o.a. de verwerving van landbouwgronden met natuur- en recreatiebestemming, (land)inrichting en beheer van natuur, bos en landschap. Daarnaast vindt in een aantal gebieden, waaronder Waardevolle Cultuurlandschappen (WCL), een – tijdelijke – gebiedsspecifieke benadering plaats. In deze gebieden doen zich specifieke knelpunten en kansen voor die met het generieke instrumentarium onvoldoende kunnen worden aangepakt.

Per 1-1-2000 treedt het subsidiestelsel Programma Beheer in werking. Dit stelsel bestaande uit 2 regelingen, de Regeling Natuurbeheer en de Regeling Agrarisch Natuurbeheer, zal openstaan voor particulieren, samenwerkingsverbanden van particulieren, natuurbeschermingsorganisaties en gemeenten. Met Programma Beheer wordt beoogd particulieren meer te betrekken bij natuurbeheer, meer bos, natuur en landschap buiten de EHS te realiseren alsmede een zakelijker verhouding met de beheerders te introduceren door de subsidie af te rekenen op bereikte natuurkwaliteiten (outputsturing). Beide regelingen komen in de plaats van diverse bestaande subsidie-instrumenten voor bos, natuur en landschap zoals de Regeling Functiebeloning bos en natuur, Beheer Samenwerking Bos, de Regeling Particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties en de Regeling Beheerovereenkomsten en natuurontwikkeling (RBON).

De subsidies, gekoppeld aan natuurdoelpakketten, bestaan ondermeer uit een bijdrage voor beheer, inrichting, functieverandering, recreatie, landschap en overgangsbeheer en worden in de meeste gevallen verleend voor een tijdvak van 6 jaar. Beide regelingen zijn inmiddels ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie.

Op grond van de evaluatie van de Nota Natuurbalans 1998 en de graadmeters natuurbeleid kan geconcludeerd worden dan het areaal natuur toe neemt, maar dat de diversiteit aan soorten blijft afnemen. Bij de begrenzing wordt er bij de provincies op aangedrongen te streven naar een optimale afstemming van water-, ruimte- en milieucondities.

Grote stedenbeleid

In het kader van het Grote Stedenbeleid worden de volgende middelen op de begroting geraamd en verantwoord

Groene hart impuls

Van de uitgavenartikelen 13.03 en 13.04 kan in totaal f 5 mln. vanaf 1999 structureel worden toegerekend aan het Grote Steden Beleid. Het betreft een deel van de Groene Hart Impuls. Dit geld slaat overigens niet neer in de grote stad, maar draagt wel, gezien de ligging van het Groene Hart, bij aan het Grote Steden Beleid.

Groen in en om de stad

Samen met het Ministerie van VROM wordt de komende jaren (2000 t/m 2004) f 100 mln. ingezet voor projecten in het kader van Groen In en Om de Stad (GIOS). Het Ministerie van LNV financiert hiervan 50% (f 50 mln.). Deze bedragen zijn beschikbaar op de diverse artikelen van het onderhavige beleidsterrein. Een deel van deze bedragen slaat neer in niet-G25 steden. De verdeling over de genoemde jaren is als volgt:

(bedragen x f 1 000)

Herschikking

In de 1^e suppletore begroting zijn ter compensatie van de oogstschade in eerste instantie de artikelen 13.04 en 13.05 verlaagd met resp. f 6,0 en f 5,0 mln. Dit betrof een voorlopige verdeling. Op basis van een actuele inventarisatie van het vermoedelijk uitgavenbeloop op de verschillende artikelen van het onderhavige hoofdbeleidsterrein vindt thans op de artikelen 13.02 t/m 13.05 een herschikking plaats. Deze herschikking wordt bij de afzonderlijke artikelen niet meer toegelicht.

Aandeel uitgaven 13 Natuur, groene ruimte en recreatie in de begroting 2000 (x f 1 mln.)

13 Natuur, groene ruimte en recreatie

1134,5

Hoofdbeleidsterrein verdeeld in artikelen

13.05 Overige subs. en 13.01 Personeel en

13.04 Beheer 30%

uitg.

8%

Overig 2765,6

materieel 13%

13.02 Verwerving 13%

13.03 Inrichting 36%

Totaalbeeld Hoofdbeleidsterrein 13 (x f 1 mln.)

Nieuwe wijzigingen

– Loonbijstelling 1999

– Ombuiging Regeerakkoord

– Reconstructie zandgebieden

– Ombuiging kaderbrief

– Natte natuurgebieden

– Stijging grondprijzen

– Agrarisch natuurbeheer

– CO₂-reductieplan

– Overboekingen van/naar andere ministeries – Overige

Toelichting

Reconstructie zandgebieden, Natte natuurgebieden, Stijging grondprijzen en Agrarisch natuurbeheer.

Op grond van de Nota van Wijziging op de begroting 1999 (Kmst. 26 200 XIV nr. 8) is dit hoofdbeleidsterrein voor 1999 met f 130,6 mln. verhoogd. De thans opgenoemde reeksen vormen de structurele verwerking naar de daaropvolgende jaren. Voor nadere uitgebreide toelichting wordt verwezen naar de betreffende Nota.

13.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post actieven geraamd van de directies Natuurbeheer, Groene Ruimte en Recreatie en de Dienst Landelijk Gebied.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Nieuwe wijzigingen

1 Loonbijstelling 1999

2 Ombuiging Regeerakkoord

3 Bijstelling apparaatsbudget (U13.03)

4 Verhuizing Dienst Landelijk Gebied (M13.03)

5 Overige

3 149            4 537            4 527            4 509            4 506

-699            -699         -3 058 -5417         -5417

6 900

460

8 920            3 303            3 303            3 303

424               424                 74                 74

Toelichting

3 Bijstelling apparaatsbudget (U13.03)

Het materiële budget van de Dienst Landelijk Gebied is dit jaar niet toereikend. Het tekort wordt onder meer veroorzaakt door de nasleep van de reorganisatie in 1996 en de oplossing van de millenniumproblematiek. Compensatie wordt gevonden door een incidentele verlaging van het landinrichtingsbudget.

4 Verhuizing Dienst Landelijk Gebied (M13.03)

In de loop van 1999 zal de Dienst Landelijk Gebied (DLG), thans gehuisvest in het kantorencomplex «Westraven», verhuizen naar park Nieuweroord (Utrecht). Daarnaast zijn als gevolg van enkele aanpassingen in de huisvesting bij regiovestigingen van de DLG extra middelen benodigd. Het betreft hier zowel inrichtings- als huurkosten. De benodigde bijstelling voor 1999 heeft reeds in de 1^e suppletore begroting 1999 plaats gevonden. Tegenover deze verhoging staat een hogere taakstelling op de ontvangstenbegroting.

De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (x f 1 000)

Artikelonderdeel

01 Ambtelijk personeel

02 Overig personeel

03 Post-actieven

04 Materieel

Totaal

145 733

154 835

146137

10.2

13.02 Verwerving

De grondslag van het artikel

Het beleidsterrein verwerving omvat alle grondverwervingsactiviteiten ten behoeve van de uitvoering van het beleid inzake landinrichting, natuur, openluchtrecreatie (inclusief bufferzones) en bos- en landschapsbouw, zoals opgenomen in het Structuurschema Groene Ruimte (SGR).

Op basis van de provinciale invloedsferenkaarten komt het totaal te verwerven areaal natuur, recreatie, bos en landschap uiteindelijk in vrijwel gelijke mate in beheer bij Staatsbosbeheer respectievelijk de particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties. De aankoop van gronden t.b.v. Staatsbosbeheer wordt volledig door het Rijk bekostigd. De natuuraankopen door de particuliere organisaties worden door het Rijk en de provincies ieder voor de helft gesubsidieerd.

De gronden ten behoeve van de doorlevering aan Staatsbosbeheer worden, binnen en buiten landinrichting, verworven door het Bureau Beheer Landbouwgronden. Deze aankopen bestaan uit relatienotareservaten, natuurontwikkelingsgebieden, landschapselementen en – incidenteel – natuurterreinen en bossen.

Daarnaast verwerft het Bureau Beheer Landbouwgronden terreinen voor de uitvoering van landinrichtingsprojecten. Indien het bureau bij de afronding van een landinrichtingsproject minder grond krijgt toebedeeld dan zij heeft ingebracht (zgn. onderbedeling) dan wordt dit waardeverschil door het Rijk voorgefinancierd en door de belanghebbenden in termijnen terugbetaald via de landinrichtingsrente; de overige doorleveringen worden contant afgerekend.

Het Rijk subsidieert de rente en aflossing van de leningen die door de Vereniging Natuurmonumenten (onder garantstelling van het Rijk) zijn aangegaan voor de financiering van het rijksaandeel in de aankopen van relatienotareservaten en natuurterreinen door de particuliere terreinbeherende organisaties. Ook subsidieert het Rijk de aankopen van natuurontwikkelingsgebieden door deze organisaties.

Voor de verwerving van gronden door het Bureau Beheer Landbouwgronden op bovengenoemde beleidscategorieën is via het Groenfonds een financieringsfaciliteit beschikbaar. De gronden die aldus onder provinciale garantstelling worden verworven, blijven tot het moment van doorlevering aan de eindbeheerders in bezit en beheer bij het Bureau.

De opbouw van de raming

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)