Toepassing van Uniewetgeving Eerbiediging van rechten, fundamentele vrijheden en de rechtsstaat

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op vrijdag 15 juli 2022.

Vandaag heeft de Europese Commissie i haar jaarverslag over het toezicht op de toepassing van het EU-recht goedgekeurd. Het verslag beschrijft de handhavingsmaatregelen die de Commissie in 2021 heeft genomen om de bescherming van de rechten en vrijheden van burgers en bedrijven in de EU te garanderen. Vandaag heeft de Commissie ook haar reguliere pakket inbreukbesluiten gepubliceerd.

De inbreukbesluiten moeten worden gezien in de bredere context van het werk van de Commissie ter bescherming van de rechten, de fundamentele vrijheden en de rechtsstaat, zowel binnen de Unie als daarbuiten. Eerder deze week heeft de Commissie het derde jaarlijkse verslag over de rechtsstaat gepresenteerd, waarin de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de hele EU in ogenschouw worden genomen. Als preventief mechanisme vestigt het verslag de aandacht op de uitdagingen op het gebied van de rechtsstaat en bevat het dit jaar voor het eerst ook specifieke aanbevelingen aan de lidstaten. Voor rechtsstatelijke kwesties, die uiteindelijk verergeren en een inbreuk op het EU-recht vormen, kan de Commissie inbreukprocedures instellen. Hoewel zij verschillend van aard zijn, zijn zowel het verslag over de rechtsstaat als de inbreuken belangrijke elementen van het rechtsstaatinstrumentarium van de EU.

Inbreukenpakket

Het pakket van vandaag is met name gericht op de eerbiediging van de grondrechten, waarden en de rechtsstaat van de EU. De Commissie neemt de volgende stap in de inbreukprocedure tegen Polen over de voorrang van het EU-recht die door het Poolse Grondwettelijk Hof wordt ondermijnd. De Commissie daagt ook Hongarije voor het Hof wegens i) discriminatie van lhbtiq'ers, en ii) beperking van de mediavrijheid en het recht van Klubrádió om radiospectrum te gebruiken. Tegelijkertijd zet de Commissie gerechtelijke stappen tegen 15 lidstaten voort ter bescherming van klokkenluiders, ofwel personen die inbreuken op het EU-recht melden. Om te waarborgen dat de persoonsgegevens van EU-burgers in de Unie volgens de hoogste normen worden beschermd, stuurt de Commissie Slovenië een met redenen omkleed advies omdat het zijn verplichtingen uit hoofde van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) niet heeft nageleefd.

Tot slot start de Commissie, ter bescherming van de fundamentele beginselen van het vrije verkeer - de hoeksteen van de interne markt van de EU - een inbreukprocedure tegen Hongarije wegens de invoering van discriminerende brandstofprijzen voor voertuigen met een buitenlandse kentekenplaat. Het volledige pakket inbreuken is online beschikbaar.

Toepassing van het EU-recht in 2021.

In totaal heeft de Commissie in 2021 847 nieuwe inbreukprocedures ingesteld, tegen gemiddeld 809 in de vijf voorgaande jaren. Twee derde (571) van de nieuwe zaken is ingesteld wegens te late omzetting van EU-richtlijnen, en een derde (276) is ingesteld wegens onjuiste toepassing van het EU-recht of niet-overeenstemming van nationale regels met het EU-recht, met inbegrip van de Verdragen. De handhavingsmaatregelen van de Commissie hebben ertoe bijgedragen om de lidstaten weer in het gareel te brengen: gedurende het jaar zijn 704 inbreukprocedures afgesloten.

In 31 zaken heeft de Commissie een lidstaat voor het Hof van Justitie van de Europese Unie gedaagd. Een derde van deze gevallen betrof de lucht- of drinkwaterkwaliteit of de behandeling van afvalwater.

Eerbiediging van rechten, waarden en de rechtsstaat

De Commissie is op alle beleidsterreinen strikt blijven waken over de toepassing van de EU-regels, in de eerste plaats waar de impact op het dagelijks leven van burgers en bedrijven het grootst is. Bijna de helft van de door de Commissie ingestelde procedures wegens onjuiste toepassing van het EU-recht of strijdigheid van nationale regels met het EU-recht betrof het milieu, werkgelegenheid, vervoer en mobiliteit, of de interne markt.

Om burgers en bedrijven ten volle te laten profiteren van de voordelen van de interne markt, is een correcte toepassing van de regels van cruciaal belang. De Commissie heeft zaken geopend of voortgezet tegen 13 lidstaten om Europese bedrijven, met name kleine en middelgrote ondernemingen, tegen betalingsachterstand bij zakelijke transacties te beschermen of om te waarborgen dat de EU-regels inzake overheidsopdrachten en concessieovereenkomsten correct worden toegepast. De Commissie heeft in 22 gevallen ook stappen ondernomen om de EU-regels inzake de erkenning van beroepskwalificaties te handhaven of om te waarborgen dat nieuwe nationale vereisten voor gereglementeerde beroepen noodzakelijk en evenwichtig zijn, en heeft 24 zaken geopend om de praktische toepassing van de regels inzake de detachering van werknemers te versterken.

De Commissie heeft doortastend gehandeld om onze gemeenschappelijke waarden en de rechtsstaat te beschermen. Zo heeft de Commissie zaken geopend tegen 11 lidstaten wegens niet-naleving van de EU-regels ter bestrijding van racisme en vreemdelingenhaat, en heeft zij zaken tegen Hongarije en Polen geopend om het recht op non-discriminatie van lhbtiq'ers te beschermen. De Commissie heeft zaken tegen Polen voortgezet om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te beschermen. Het aantal nieuwe zaken op het gebied van justitie, grondrechten en consumentenbescherming lag in vergelijking met voorgaande jaren over het algemeen op recordniveau.

De Commissie heeft met voorrang actie ondernomen om consumenten te beschermen en het vrije verkeer te waarborgen, wat door de COVID-19-pandemie op de proef werd gesteld. Zo heeft de Commissie verdere stappen gezet in inbreukprocedures tegen lidstaten wegens niet-naleving van het EU-recht met betrekking tot het recht van reizigers om terugbetaling te krijgen voor geannuleerde reizen, en heeft zij toezicht gehouden op de uitvoering van het digitale EU-covidcertificaat door de lidstaten.

Inspanningen om schendingen te voorkomen

Burgers en bedrijven kunnen alleen ten volle van de voordelen van het Unierecht genieten als de lidstaten het Unierecht in nationaal recht omzetten. De Commissie heeft haar inspanningen opgevoerd om inbreuken van te voren te voorkomen door de lidstaten in een vroeg stadium te ondersteunen bij het waarborgen van een correcte toepassing van het EU-recht, met inbegrip van de tijdige omzetting van richtlijnen.

In 2021 heeft de Commissie richtsnoeren verstrekt voor de uitleg en de uitvoering van het EU-recht op alle belangrijke beleidsterreinen. Daarnaast zijn meer dan 40 comités of deskundigengroepen bijeengekomen om de juiste uitvoering van het EU-recht te bevorderen.

Het aantal nieuwe inbreukprocedures in verband met de te late omzetting van richtlijnen is gedaald van 599 in 2020 tot 571 in 2021, ondanks het feit dat het aantal richtlijnen met een omzettingstermijn in 2021 hoger was dan in 2020.

De juiste toepassing en handhaving van het EU-recht blijft een gedeelde verantwoordelijkheid van de lidstaten en de EU-instellingen. Om tot een snelle naleving te komen of informatie te verzamelen voor haar beoordeling, is de Commissie gebruik blijven maken van de “EU-proefprocessen”, een informele dialoog met de lidstaten. De Commissie heeft in 2021 246 nieuwe EU-proefprocessen geopend, een stijging ten opzichte van 2020 (212). 81 % van de EU-proefprocessen die vorig jaar zijn behandeld, heeft tot een oplossing met de betrokken lidstaten geleid, waardoor het niet nodig was een inbreukprocedure in te stellen.

Achtergrond

Naar aanleiding van een verzoek van het Europees Parlement i brengt de Commissie sinds 1984 jaarlijks verslag uit over de controle op de toepassing van het EU-recht in het voorgaande jaar. Het Europees Parlement neemt vervolgens een resolutie aan over het verslag van de Commissie.

In het kader van de bevoegdheidsverdeling tussen de Europese instellingen draagt de Commissie de algemene verantwoordelijkheid voor het initiëren van het wetgevingsproces.

De Raad en het Europees Parlement beslissen over de voorstellen van de Commissie. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor de tijdige en correcte toepassing, uitvoering en handhaving van het EU-recht in hun nationale rechtsorde.

De Commissie maakt de cirkel rond: zodra haar voorstellen zijn goedgekeurd en EU-recht zijn geworden, ziet zij erop toe dat de lidstaten dit recht correct toepassen en kan zij gerechtelijke stappen zetten indien dit niet het geval is.

Meer informatie

Memo - inbreukenpakket voor juli

Jaarverslag over de uitvoering van het EU-recht op nationaal niveau

Website over het jaarverslag over de uitvoering van het EU-recht op nationaal niveau

Factsheet EU27 + VK